Morgunblaðið - 17.11.1985, Qupperneq 16

tl6 fl B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR17. NÓVEMBKR198.5
w_______________-*i'
MEXIKO
Eitthvað óhreint
undir rústunum
Björgunarstarfið. Einn líkfundur-
inn vakti óhugnanlegan grun.
Það voru ekki einungis sjúkra-
hús, gistihús og sambýlishús
sem hrundu í jarðskálftanum mikla
í Mexíkóborg á dögunum. Meðal
þeirra bygginga sem eyðilögðust
var skrifstofa aðalsaksóknarans í
borginni og hávaðinn sem hruni
hennar fylgdu endurómar enn um
alla rómönsku Ameríku. Bygging
þessi var einnig notuð fyrir varð-
haldsfanga og voru þeir geymdir
far á meðan yfirheyrslur fóru fram.
rústum byggingarinnar fundust
lík níu manna, sex fanga og þriggja
lögreglumanna. Tveir fanganna
voru Mexíkanar, en hinir fjórir
Kolumbíumenn, og samkvæmt
upplýsingum frá björgunarsveitum
voru þeir tjóðraðir á höndum og
fótum. Ennfremur var látið að því
liggja að lík Kolumbíumannanna
bæru þess glögg merki að þeir hefðu
verið pyndaðir.
Kolumbíumenn höfðu verið fljót-
ir að rétta Mexíkönum hjálparhönd
þegar náttúruhamfarirnar dundu
PLAGURl
Eiturlyfin að verða
landlæg hjá Egyptum
Ofneyzla fíkniefna á borð við
heróín og kókaín verður
stöðugt meira vandamál í Egypta-
landi og er nú svo komið að fjöl-
miðlar landsins hafa hafið skipu-
lega baráttu gegn þessum vágesti.
Stjórnvöld hafa einkum áhyggjur
af sívaxandi fíkniefnaneyzlu meðal
nemenda i framhaldsskólum og
háskólum landsins. Sagt er að
fíkniefnasalar haldi varningi sín-
um fast að unglingum allt niður í
13 ára aldur. Er þar einkum um
að ræða sérstaka tegund heróíns,
sem þeir kalla „stúdentapakka" og
er stundum fólgið i súkkulaði.
Aðalsaksóknarinn í Egyptalandi
hefur krafizt þess að neyðarlög
verði sett á svo að auðveldara verði
að hafa hendur i hári fíkniefnasal-
anna. Samkvæmt neyðarlögunum
hafa yfirvöld heimild til að hand-
taka menn og hneppa í varðhald án
úrskurðar dómara.
Umræðan um fíkniefnin hófst
fyrir alvöru þegar einn af þekkt-
ustu kvikmyndaleikurum Egypta
var handtekinn fyrir að hafa heró-
ín í fórum sínum. í kjölfar hand-
tökunnar komu fram getgátur um
að víða væri heróín á boðstólum í
Kaíró, ekki sízt í glæsihöllunum
við bakka I’''-’*- þar sem auðugir
og frægir listamenn, rithöfundar
og skáld halda og héldu veizlur
fram á rauðar nætur.
Egyptar hafa frá fornu fari
neytt fíkniefna án þess að það
hafi þótt tiltökumál. í landinu
hefur verið stunduð ópíumrækt
frá dögum hinna fornu faraóa og
valmúategund sú sem ópíum er
unnin úr sést á lagmyndum fornu
hofanna í hinni sögufrægu borg,
Þebu.
Þeir sem neyta ópíums eru eink-
um sveitamenn sem blanda því
saman við teið sitt eða tyggja það.
Hins vegar hefur þessi ópíumrækt
aldrei vakið áhuga alþjóðlegra
fíkniefnasala og neysla svæsnustu
eiturlyfjanna, kókaíns og heróíns,
hófst ekki að ráði í Egyptalandi
fyrr en um 1981. Egypzkir stúdent-
ar sem starfað höfðu í Evrópu í
Fornar minjar: Valmúi á veggjum
hofanna.
sumarleyfum sínum smygluðu
þeim inn í landið og síðan hefur
smyglið aukist ár frá ári. Nú er
talið að andvirði þessara háska-
legu fíkniefna nemi árlega tug-
milljörðum króna eða sem svarar
helmingi þess fjár sem Banda-
ríkjamenn verja árlega til að að-
stoða Egypta.
Enginn veit nákvæmlega hversu
margir af íbúum Kaíró hafa ánetj-
ast fíkniefnum, en læknar skýra
svo frá að þriðjúngur sjúklinga
þeirra hafi á einn eða annan hátt
orðið fyrir heilsutjóni af völdum
eiturlyfja.
Sjónvarp, dagblöð og tímarit
reka mikinn áróður gegn vágestin-
um og taka svo djúpt í árinni að
segja að framtíð þjóðarinnar velti
á því hvort takizt að kveða hann
niður. Einn þeirra sem hafa fjallað
um málið hefur jafnvel fullyrt að
„erlend ríki vinni að því að brjóta
niður heitan verkalýðinn í Egypta-
landi með því að koma sterkum
fíkniefnum á markaðinn."
„Ríkið verður að viðurkenna að
það háir baráttu upp á líf og dauða
og það verður að brjóta þá á bak
aftur sem standa að fíkniefna-
smyglinu," sagði sami maður ný-
lega í blaðagrein.
— KATHRYN DAVIES
yfir sem og aðrar þjóðir Suður-
Ameríku. Hins vegar hefur fundur
líkanna fjögurra leitt til þess að
sambúð ríkjanna hefur kólnað
verulega.
I öllum ríkjum rómönsku Amer-
íku og þar á meðal Kolumbíu hefur
lögreglan, sem bæði er fáliðuð og
illa launuð, haft á sér orð fyrir
spillingu og hrottaskap. Hins vegar
hefur lögreglan í Mexíkó verið þar
óumdeilanlega fremst í flokki.
Einkum varð hún illræmd á árabil-
inu 1976—1982, sem var valdatími
Jose Lopez Portillo forseta, en það
er litlum efa undirorpið að stjórn
hans hafi verið sú spilltasta sem
setið hefur í Mexíkó á síðustu árum
og er þá mikið sagt. Talið er að
lögrelgustjori Mexíkóborgar, Art-
uro Durazo Moreno hafi í forsetatíð
Porteillos dregið sér um hálfan
milljarð króna með mútuþægni í
starfi sem og aðild að fíkniefna-
smygli og vopnasölu. Hann flúði
land árið 1982, en bandaríska alrík-
islögreglan handtók hann í Puerto
Rico á síðasta ári. Hann er í fang-
elsi í Los Angeles og bíður þess að
verða framseldur til Mexíkó.
Núverandi forseti Mexíkó, Miguel
de la Madrid Hurtado, og stjórn
hans þykir snöggtum heiðarlegri
en forverarnir. Eigi að síður heldur
lögreglan áfram að vera eins konar
ríki í ríkinu. Fyrr á þessu ári voru
lögreglumenn í fylkinu Jalisso
handteknir og ákærðir fyrir rán og
morð. Þá er talið að mexíkanska
lögreglan hafi átt einhvern þátt í
hvarfi og drápi bandariskra borg-
ara í Mexíkó á síðasta ári.
Fundur líkanna af Kolumbíu-
mönnunum fjórum hefur valdið
miklum úlfaþyt í Kolumbíu og
Mexíkó. Borgaryfirvöld í Mexíkó
fullyrða að mennirnir hafi látizt
samstundis af völdum jarðskálft-
ans og hafi ekki verið pyndaðir.
Þessu hefur þó verið andmælt af
hálfu mexíkanskra lækna sem
rannsökuðu líkin og bera þeir að
tveir fanganna að minnsta kosti
hafi verið látnir sæta barsmíðum.
í Mexíkó er því haldið fram að
Kolumbíumennirnir hafi viður-
kennt aðild að 50 bankaránum svo
og fimm aðrir landa þeirra sem
einnig voru í haldi.
En málið tók nýja stefnu þegar
eitt lík til viðbótar fannst skammt
frá rústum byggingarinnar og ljóst
var að viðkomandi hafði verið
myrtur. Líkið fannst í farangurs-
geymslu bifreiðar rétt við skrif-
stofu saksóknarans og reyndist
vera af mexíkönskum lögfræðingi.
Samkvæmt skýrslum lækna mun
hann hafa verið kyrktur, en ekki
ber heimildum saman um hvar
bíllinn fannst. Samkvæmt fyrstu
fréttum fannst hann undir rústum
byggingar saksóknaraembættisins
og hafði verið lagt á bílastæði
byggingarinnar. Embættismenn
halda því á hinn bóginn fram að
bíllinn hafi fundizt undir rústum
byggingar þarna í grenndinni.
Lögfræðingar í Mexíkó líta þann-
ig á að fundur líkanna fimm veiti
þeim kærkomið tækifæri til þess
að sanna hrottaskap og spillingu á
lögregluna. Hópur lögfræðinga í
Mexíkóborg þykist geta sannað að
hún hafi heitið Kolumbíumönnum
því að fallið yrði frá málssókn á
hendur þeim. Þeim var og lofað
öruggri fylgd úr landi, en í staðinn
áttu þeir að vísa lögreglunni á
skartgripi og annað fémætt sem
þeir höfðu stolið og kváðu yfirmenn
lögreglunnar hafa ætlað að skipta
ránsfengnum á milli sín.
— GEOFFREY MATTHEWS.
Aðstoðin gæti
reynst tvíeggjuð
Eftir langvarandi þurrka og
hungursneyð í mörgum lönd-
um Afríku er loks farið að rigna
þar á nýjan leik. Matvæla- og
landbúnaðarstofnun Sameinuðu
þjóðanna (FAO) hefur af því til-
efni sent út viðvörun þess efnis
að fari menn ekki að með gát geti
matargjafir frá Vesturlöndum
haft alvarlegar afleiðingar I för
með sér.
Bændur í Eþíópíu, Súdan og
Shael-héruðum Vestur-Afríku
hafa nú byrjað ræktun á nýjan
leik og er talið að uppskera verði
nokkuð góð. Ef matargjafir frá
Vesturlöndum halda áfram að
berast er hætt við því, að verð á
matvælum lækki og valdi bændum
í Afríku þungum búsifjum og jafn-
vel gjaldþroti. Þar með myndu
dvina verulega vonir um að þjóð-
irnar yrðu sjálfum sér nógar í
framleiðslu matvæla.
Aðalframkvæmdastjóri FAO
sagði nýlega að ítrustu varkárni
þyrfti að gæta við flutning og
afhendingu á matvælum sem safn-
ast hefðu til sveltandi Afríkuþjóða
en hefðu ekki enn borizt þangað.
Ástæðan væri sú, að „sendingarn-
ar mættu ekki koma á uppskeru-
tíma, að öðrum kosti gætu þær
valdið samdrætti í framleiðslu
heima fyrir og fyllt takmarkaðar
birgðageymslur, sem heimamenn
þyrftu á að halda fyrir eigin fram-
leiðslu."
Menn óttast að matvælasend-
ingar sem mikil þörf hefur verið
á, berist of seint. Ef sú verður
raunin munu þær að engu gagni
koma en valda þess í stað tjóni.
Eigi að síður hefur Eduard
Saouma framkvæmdastjóri FAO,
sagt að í sumum Afríkuríkjum
verði þörf á matarsendingum á
næsta ári. Til dæmis munu Ang-
ólamenn þurfa 50% aukningu á
matvælaaðstoð á næsta ári, en þar
hefur rignt mjög lítð. Ennfremur
er talið að þörf verði á aukinni
matvælaaðstoð í Botswana.
Þótt vel hafi rignt í Eþíópíu að
undanförnu er ekki loku fyrir það
skotið að sums staðar þar um slóð-
ir verði þörf á aðsendum matvæl-
um. Marga bændur skorti fræ í ár
sem og áburð til þess að hafa full
not af hinni langþráðuúrkomu.
Eduard Saouma segir að fram-
farir í landbúnaði í Afríku byggist
á „samræmdri og virkri aðstoð við
bændur". Hins vegar sýna tölur
að lítil aukning hefur verið á hjálp-
arstarfi Vesturlanda. Frá árinu
1980 hefur um það bil 4,5 milljörð-
um króna verið varið árlega til
aðstoðar i landbúnaði i löndum
þriðja heimsins, en það þýðir í
raun að þrátt fyrir hungursneyð-
ina í ár veittu Vesturlönd 20%
minna fé en áður til þess að styðja
þróunarlöndin til sjálfsbjargar í
matvælaframleiðsiunni.
-JOHN MADELEY
VANDRÆÐI
Pólverjar eru að
kafna í kolareyknum
Zcie Warzawy, hið opinbera
málgagn stjórnarinnar í
Pó"andi, hefur nú um skeið fjallað
um versnandi ástand í umhverfis-
málum landsins. Þessi skrif hafa
að vísu verið lítt áberandi, og
blaðið hefur einkum greint frá
opinberum skýrslum um umhverf-
ismál, en þó hefur borið við að það
hafi skotið inn eigin athugasemd-
um um málið.
í marz 1983 flutti blaðið til
dæmis „neyðaráætlun stjórnar-
innar um sparnað eldsneytis og
orku svo og nýtingu úrgansefna".
Aftan í þessa áætlun hnýtti svo
blaðið sérstakri athugasemd, þess
efnis að í staðinn fyrir að brenna
kolum í sementsverksmiðjum væri
nú ætlunin að brenna gömlum
hjólbörðum. Ennfremur bætti
blaðið við eftirfarandi umsögn:
„Skýrslan hvetur einnig til að
notað sé innlent eldsneyti svo sem
timbur, mór og brúnkol, en það
myndi auka eiturefni í andrúms-
loftinu".
Að þessu sinni, hefur það verið
mun beinskeyttara I gagnrýni
sinni á ástand umhverfismála. í
september sl. komst það höndum
yfir 30 blaðsiðna skýrslu sem
samin hafði verið um umhverfis-
mál í Póllandi. Pólska vísindaaka-
demían hafði veg og vanda af
skýrslunni, eða öllu heldur sú deild
hennar sem fjallar um efnavísindi.
Meðal þeirra sem lögðu hönd að
verki voru 27 prófessorar, og flest-
ir þeirra líffræðingar, læknar eða
efnafræðingar.
Það er ófögur lýsing sem skýrsl-
an bregður upp. Þar er fullyrt að
Umhverfismálastofnun Evrópu
hafi árið 1983 talið að mengun í
aðildarríkjunum væri hvergi meiri
en í Póllandi, einkum mengun af
völdum iðnaðar og farartækja.
Pólska visindaakademían kemst
að sömu niðurstöðu.
Flestar Evrópuþjóðir hafa dreg-
ið úr atvinnurekstri sem byggist á
mikilli kolabrennslu. Þetta hefur
Pólverjum hins vegar ekki tekizt.
Of lítið er um varúðarráðstafanir
gegn því að eitruð úrgangsefni leiti
út í andrúmsloftið, og þótt sett
hafi verið löggjöf í því skyni að
draga úr mengun er hún nánast