Morgunblaðið - 09.02.1986, Blaðsíða 31

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. FEBRÚAR1986
plnrgmi Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Augiýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakið.
# Ovissa á
Filippsexjum
egar þetta er ritað, hafa
atkvæði ekki verið talin í
forsetakosningunum á Filipps-
eyjum, sem fram fóru á föstudag.
Liggur í loftinu að mjótt verði á
munum. Einnig sýnast allir sann-
færðir um, að brögð hafí verið í
tafli. Athyglin beinist í því sam-
bandi að kosningasmölum Ferd-
inands Marcos, forseta. Marcos
var von fólksins á Filfppseyjum
fyrir 20 árum. Nú er stjóm hans
talin til marks um það, hvemig
gírugir valdsmenn, er segjast
vilja lúta lýðræðisreglum, leitast
við að afskræma þessar reglur
og misnota sér í hag. Þeir erlend-
ir menn, er fylgst hafa með
kosningabaráttunni og kosning-
unum sjálfum, hafa flestir hom
í síðu Marcosar og draga fremur
taum keppinautar hans Corazon
Aquino.
Stjómmál á Filippseyjum sýn-
ast draga dám af vestrænni lág-
menningu og austrænu höfð-
ingjaveldi. Þegar 26 milljónum
manna, sem flestir búa við frum-
stæðar aðstæður og þröngan
kost, er smalað á kjörstað, er lík-
legt, að margt fari úrskeiðis og
valdsmennimir reyni að nýta sér
aðstöðu sína til hins ítrasta. Á
þetta ekki síður við aðra en
Filippseyinga, en þeir em meira
í heimsljósi fjölmiðia en aðrir,
af því að þeir vom bandarísk
nýlenduþjóð til ársins 1946. Það
er ekki síst fyrir þrýsting frá
Bandaríkjastjóm, sem Marcos
boðaði til kosninga nú. Kosninga-
baráttan hefur að vemlegu leyti
verið háð í bandarískum fjölmiðl-
um. Og fjölmennar bandarískar
nefndir vom á kjördag á Filipps-
eyjum til að fylgjast með því, að
framkvæmd kosninganna væri í
samræmi við það, sem Banda-
ríkjamenn telja við hæfí, þegar
mikilvægar ákvarðanir sem þess-
ar em teknar. Richard Lugar,
öldungadeildarþingmaður, er
fremstur í flokki Bandaríkja-
manna í Manila og hefur hann
sagt, að Marcos og menn hans
séu að möndla við atkvæðin og
sér hugnist ekki störf talninga-
manna.
Andstæðingar Marcosar
leggja áherslu á, að hann hagi
sér eins og einræðisseggur, sem
dragi sjálfum sér opinbert fé og
veiji því þar fyrir utan til að festa
sjálfan sig í sessi og kaupa völd
og áhrif. Marcos leggur á það
höfuðáherslu, að tapi hann völd-
um muni kommúnistar fylla
tómarúmið. Aðrir segja, að tapi
Marcos láti herinn að sér kveða
og seilist til valda. Getgátur af
þessu tagi bera keim af pólitísk-
um hræðsluáróðri, er tekur þó
mið af þeim aðstæðum á Filipps-
eyjum, að skæmliðar kommún-
ista hafa gerst æ uppivöðslusam-
ari i ríki Marcosar eftir því sem
hann hefur setið lengur að völd-
um. Helstu gróðrarstíu kommún-
ista nú á tímum er einmitt að
fínna í þeim ríkjum, þar sem
valdsmenn misþyrma frelsi
borgaranna. Kommúnistar laða
ekki fólk til sín með hugsjónum
heldur bijóta það undir sig með
valdi.
Eins og málum er komið á
Filippseyjum eftir þá athygli,
sem beinst hefur að stjómmála-
lífí landsins í forsetakosningun-
um verður erfítt að sannfæra
heiminn um, að þar sé allt með
felldu, ef Marcos sigrar í kosn-
ingunum. Fyrir tilstilli ijölmiðla
og stjómmálamanna frá öðrum
löndum hefur þeirri skoðun verið
komið svo rækilega á framfæri
við hinn fijálsa heim, að eitthvað
sé bogið við stjómarfarið á
Filippseyjum, að Marcos tapar,
þótt hann fái fleiri atkvæði í
kosningunum. Við þessar að-
stæður er það líklega öllum fyrir
bestu, að Corazon Aquino sigri
með ótvíræðum hætti og stjóm
Filippseyja færist í hendur nýrra
austrænna höfðingja.
Landhreins-
un á Haiti
Ifáum ríkjum hefur lands-
stjómin verið verri en á Haiti.
Þar er fátækt og fávísi lands-
manna meiri en annars staðar
og er þá mikið sagt. Tekjur á
mann er hinar lægstu í Ameríku
og 80-90% þjóðarinnar era ólæs.
Duvalier-feðgar hafa stjómað
landinu síðan 1957. Jean Claude
(„Baby Doc“) Duvalier frá 1971,
þegar hann tók við völdum af
föður sínum. í júlí síðastliðnum
hlaut hann 99,98% atkvæða í
atkvæðagreiðslu, sem átti að
staðfesta þann vilja þjóðarinnar,
að hann sæti við völd til æviloka.
Á föstudag flúði hann hins vegar
land og fékk leyfí til að dveljast
til bráðabirgða í Frakklandi.
Bandaríkjamenn veita Haiti
mikla fjárhagsaðstoð og fjöldi
flóttamanna úr landinu hefur
leitað hælis á Flórída eins og
íbúar nágrannaeyjunnar Kúbu.
Kommúnistamir á Kúbu era hins
vegar á framfæri Kremlveija.
Þar ríkir sósíalísk fátækt og fá-
fræði og öryggislögreglan hefur
undirtökin gagnvart íbúunum,
enda era engin dæmi þess, að
sósíalísk ógnarstjóm hafí verið
hreinsuð á brott með sama hætti
og ijölskylduveldið á Haiti. Um
sama leyti og „Baby Doc“
hrökklast á brott frá Haiti berast
fréttir um, að Castro-fjölskyldan
sé að festa sig í sessi á Kúbu.
Verðstríð á olíiimörk-
uðum
Daglega berast fréttir
um nýtt verðfall á olíu
og er olían jafnvel að
komast niður í 15-16
dali á tunnu. Sl.
þriðjudag var Norður-
sjávarolía komin niður
í 15.95 dali tunnan og olía til afhendingar
í marz var seld á 15.44 dali á tunnu. Nú
er meira að segja rætt um það í alvöru,
að verðið kunni að falla niður í 10 dali á
tunnu á vormánuðum. Hvað er hér að
gerast? Hvað veldur þessu verðhrani á olíu?
Meginástæðan fyrir þessu mikla verð-
falli er sú, að Saudi-Arabar hafa lýst yfir
verðstríði á hendur Bretum, Sovétmönnum
og Norðmönnum. Markmið þeirra er að
þrýsta olíuverðinu svo mikið niður, að það
muni ekki borga sig fyrir Breta og Norð-
menn að framleiða og selja olíu í því
magni, sem þessar þjóðir hafa gert á
undanfömum misseram. Norðursjávarolí-
an er mun dýrari í framleiðslu en arabíska
olían og er talið að fari olíuverðið niður í
10 dali og jafnvel niður fyrir það muni
Bretar og Norðmenn eiga erfítt um vik.
En hvað veldur því, að Saudi-Arabar
beina spjótum sínum að Bretum og Norð-
mönnum og að nokkra leyti Sovétmönnum
með þessum hætti? Ástæðan er sú, að
OPEC-ríkin, sem fyrir rúmum áratug
mynduðu samtök um að stórhækka olíuna
í verði hafa verið að missa tökin á mark-
aðnum á undanfömum misseram. Þau
hafa ekki getað haldið uppi því verði, sem
þeim tókst um skeið að fá fyrir olíuna.
Margt veldur því, m.a. margvíslegar ráð-
stafanir iðnríkja Vesturlanda og Suðaust-
ur-Asíu til þess að draga úr olíunotkun,
en einnig aukin framleiðsla Breta og
Norðmanna og raunar einnig Bandaríkja-
manna á olíu. OPEC-ríkin hafa gert ítrek-
aðar tilraunir til þess að ná tökum á
markaðnum á nýjan leik, m.a. með því að
hvetja Breta og Norðmenn til samninga
um að draga úr og takmarka olíufram-
leiðslu þessara tveggja ríkja. Þau hafa
hins vegar ekki ljáð máls á því og nú er
svo komið, að Saudi-Arabar era orðnir
sannfærðir um, að þjóðimar tvær muni
ekki draga úr olíuframleiðslu sinni nema
með því að þær verði neyddar til þess.
Þess vegna hafa Saudi-Arabar hafíð verð-
stríð á hendur þessum þjóðum, sem að
sjálfsögðu snertir Sovétmenn einnig, sem
selja töluverða olíu á uppboðsmörkuðum
Vestur-Evrópu. Markmiðið er að knýja
Breta og Norðmenn að samningaborðinu.
Þetta gera Saudi-Arabar með því að
stórauka framleiðslu sína á olíu. Sl. haust
var framleiðsla þeirra komin niður í 2
milljónir olíutunna á dag. Fyrir hálfum
mánuði var framleiðsla þeirra komin upp
í 4 milljónir tunna á dag. Nú er jafnvel
talið, að framleiðslan sé komin yfír 5
milljónir tunna á dag. Að einhveiju leyti
var nauðsynlegt fyrir Saudi-Araba af fjár-
hagsástæðum að auka olíuframleiðsluna
en síðustu daga og vikur hefur komið
berlega í ljós, að aðal markmið þeirra með
þessari auknu framleiðslu er að knýja fram
ný heildarsamtök allra olíuframleiðsluríkja
heims, sem mundu koma sér saman um
framleiðslukvóta fyrir hvert land til þess
að hækka verðið á ný. Einn af helstu
talsmönnum Saudi-Araba hefur sagt, að
þeir séu staðráðnir í að láta ríkin, sem
standa utan OPEC horfa fram á fj'ár-
hagslegt hran til þess að þvinga þau að
samningaborðinu. Saudi-Arabar hafa líka
áhuga á að halda olíuverðinu niðri jafnvel
í nokkur ár til þess að auka þar með
notkun á olíu, sem hefur staðið í stað um
skeið.
Innan OPEC-samtakanna ríkir ekki
einhugur um þessa stríðsstefnu Saudi-
Araba. Þeir njóta stuðnings Kuwait, Arab-
ísku furstadæmanna og Qatar. Hins vegar
eru fátækari olíuframleiðsluríkin andvíg
þessari stefnu Saudi-Araba og er þar um
að ræða ríki á borð við Mexíkó, Venezú-
ela, Ekvador.Iran, Líbýu, Nígeríu og Indó-
nesíu. Sum þessara rílq'a era mjög skuldug
og era í miklum fjárhagserfiðleikum og
afleiðing verðhrans á olíu getur orðið
hrikaleg fyrir þau.
Staða Breta og Norð-
manna
Aðstaða Breta og Norðmanna til þess
að standa í verðstríði við Saudi-Araba er
dálítið misjöfn. Norðmenn era háðari olíu-
framleiðslu sinni en Bretar. Olíuframleiðsl-
an nemur nú um 20% af allri þjóðarfram-
leiðslu Norðmanna. Um 36% af útflutn-
ingstekjum þeirra koma frá olíusölu og
um 11% af tekjum norska ríkissjóðsins.
Talið er að skattatekjur Norðmanna af
olíunni geti minnkað um helming á þessu
ári og lækkað úr um 47 milljörðum norskra
króna í um 23 milljarða. Norska ríkis-
stjómin hefur að sjálfsögðu miklar áhyggj-
ur af þessari þróun og umtal hefur verið
um gengislækkun norsku krónunnar. Þó
er á það að líta að Norðmenn hafa komið
sér vel fyrir á þessari olíuöld og fyrir
nokkram misseram greiddu þeir upp allar
erlendar skuldir sínar. Þessi verðþróun á
olíunni hefur hins vegar margvísleg áhrif
í Noregi, m.a. þau að mjög mun draga úr
olíuleit við Noregsstrendur og áhrif þess
á norskt atvinnulíf hljóta að verða mjög
víðtæk.
Olíuframleiðslan og tekjur af henni
skipta ekki jafn miklu máli í brezku efna-
hagslífí. Raunar era sumir Bretar þeirrar
skoðunar, að þegar allt hefur verið talið,
muni Bretar, þegar á heildina er litið,
hagnast á olíuverðlækkuninni. Olíufram-
leiðslan stendur undir um 5-6% af þjóðar-
tekjum Breta, 8% af öllum útflutningi
þeirra, 8,5% af skattatekjum þeirra og
veitir 0,5% vinnufærra manna atvinnu.
Áhrifín á brezkt efnahagslíf verða þó
óhjákvæmilega einhver. Þannig telja sér-
fræðingar, að brezka ríkisstjómin standi
frammi fyrir vandasömu vali. Annað hvort
hljóti hún að láta gengi sterlingspundsins
falla með olíuverðinu, og raunar hefur
pundið fallið gagnvart dollar undanfama
daga, en þá er hætta á því, að verðbólgan
muni aukast, eða þá að halda gengi punds-
ins uppi, verðbólgunni niðri en það muni
aftur þýða veralega vaxtahækkun í Bret-
landi. Grannvextir banka í Bretlandi hafa
þegar hækkað um eitt prósentustig í 12,5%
og stöðugt er reynt að hamla gegn enn
meiri vaxtahækkun. Þá hefur brezka
pundið frá áramótum lækkað um 4,5%
gagnvart nokkram öðram gjaldmiðlum.
Áhrifin á fátæku ríkin
Eins og áður sagði, hafa hin fátækari
ríki innan OPEC-samtakanna ekki verið
sammála stefnu Saudi-Araba, þótt þau
hafí ekki fengið að gert. Þetta vandamál
brennur alveg sérstaklega á Mexíkó, sem
hefur átt við mikla fjárhagserfíðleika að
stríða í nokkur ár og komst raunveralega
í greiðsluþrot sumarið 1982. Olían er fyrir
Mexíkó það sama og fiskurinn er fyrir
okkur Islendinga. Um 75% af útflutnings-
tekjum Mexíkana byggjast á olíusölu. Þeir
telja, að sú verðlækkun, sem nú þegar er
komin fram, muni leiða til þess, að þeir
tapi hvorki meira né minna en 3 milljörðum
Bandaríkjadala í útflutningstekjum. Mex-
íkó framleiðir nú um 1,5 milljónir olíutunna
á dag og hver eins dollara lækkun á olíu-
verði þýðir tap upp á 500 milljónir Banda-
ríkjadala.
Erlendar skuldir þjóðarinnar nema um
97 milljörðum dala. Á ári hveiju verða
Mexíkanar að greiða um 10 milljarða dala
eingöngu í vexti, Áður en verðhranið á
olíu kom til sögunnar höfðu Mexíkanar
farið fram á 4 milljarða dala lán á al-
þjóðavettvangi til þess að standa undir
þessari skuldabyrði. Nú er fyrirsjáanlegt,
að þeir þurfa að fá enn meira í nýjum
lánum til þess að standa við skuldbindingar
sínar jafnvel 6,5 milljarði dala.
Um 40-45% af tekjum ríkissjóðs lands-
_______MOKGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. FEBRÚAR 1986_31
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 8. febrúar
Morgunbladið/Ól.K.Mag.
Á rölti við Tjörnina
ins koma frá olíunni og þessar tekjur lækka
nú stórlega. Ríkisstjómin í Mexíkó hefur
haldið uppi mjög harðri stefnu í efnahags-
málum m.a. til þess að uppfylla kröfur
erlendra lánardrottna. Nú þramma laun-
þegar tugþúsundum saman um götur
Mexíkóborgar og krefjast þess að slakað
verði á þessari efnahagsstefnu en í staðinn
verði lýst yfír greiðslustöðvun á erlendum
lánum.
Olíuverðlækkunin kemur kannski verst
við Mexíkana en hún eykur einnig á erfíð-
leika ríkja á borð við Venezúela og Níger-
íu. Það er því ekki aðeins um það að ræða,
að ríkir arabískir furstar missi einhveijar
tekjur. Verðhranið á olíunni kemur víða
við og verst við þá, sem fátækastir era.
Á hinn bóginn mun önnur stórskuldug
þjóð, Brazilía hagnast veralega á þessum
verðsveiflum. Talið er að hagnaður þeirra
muni nema a.m.k. 1 milljarði bandaríkja-
dala og líklega töluvert meir vegna minni
útgjalda við olíukaup. Þetta kemur sér vel
fyrir Brazilíumenn, sem skulda öðram
þjóðum 103 milljarða Bandaríkjadala.
Stórbankar í erf iðleikum
Olíuverðlækkunin skapar ekki einungis
vandamál fyrir skuldum vafðar þjóðir á
borð við Mexíkó. Hún þýðir einnig stórfelld
vandamál fyrir stóra bankana, sérstaklega
í Bandaríkjunum, sem lánað hafa mikið
fé til olíuframleiðsluríkjanna, fé, sem þeir
sjá nú fram á að fá kannski aldrei til baka.
Sumir þessara banka munu hafa gert ráð
fyrir því í lánveitingum sínum, að í versta
falli gæti olían lækkað niður í 18 dollara
tunnan en standa nú frammi fyrir enn
meiri lækkun. Bankamir era þeirrar skoð-
unar, að verði ekki um verulega vaxta-
lækkun að ræða í kjölfar olíuverðlækkunar
muni skuldunautar þeirra komast í mikil
vandræði og þá lánardrottnamir um leið.
Verð hlutabréfa í stórbönkunum í Banda-
ríkjunum hefur fallið mjög að undanfömu
af þessum sökum og í síðustu viku einni
lækkuðu hlutabréf nokkurra banka um 7%
I kauphöllinni í New York. Margir bank-
anna hafa lagt mikið fé til hliðar á síðustu
áram til þess að mæta lánatöpum og
standa nú frammi fyrir því, að verða að
grípa til þeirra peninga.
Fari svo, að Mexíkó geti ekki staðið við
skuldbindingar sínar getur það leitt til
þess að sumir bandarísku bankanna tapi
öllum áætluðum hagnaði sínum á þessu
ári og aðrir veralegum hluta hans. Þrátt
fyrir þetta hefur ekki gripið um sig nein
örvænting í bandarísku bönkunum en
áhyggjur manna þar era veralegar.
Olíuverðlækkunin veldur því einnig, að
nú er ekki eins hagstætt og verið hefur
að leggja peninga í olíuleit innan Banda-
ríkjanna og sá mikli iðnaður, sem hefur
blómstrað á undanfömum áram í kringum
hana, stendur nú frammi fyrir miklum
vanda. Bankamir hafa einnig lánað mikið
fé til þessara fyrirtækja og standa nú
frammi fyrir því að einhver hluti þess
getur tapast með öllu. Af þessu má sjá,
að olíuverðlækkunin er ekki gleðitíðindi
fyrir alla, þótt hún sé það fyrir suma.
Bjartsýni í Evrópu
Lækkun olíuverðs hefur leitt til þess að
mikillar bjartsýni gætir nú um alla Vest-
ur-Evrópu, að Noregi undanskildum og
nokkra leyti einnig Bretlandi. Efnahags-
sérfræðingar, stjómmálamenn og forystu-
menn í atvinnulífi telja, að engar þjóðir
muni hagnast jafn mikið á verðlækkuninni
og einmitt þjóðir Vestur-Evrópu. Þær hafí
orðið fyrir mestu áfalli af verðhækkuninni
fyrir rúmum áratug og nú muni þær njóta
verðlækkunarinnar til fulls. Verðbólgan
hafí farið lækkandi og muni enn minnka
af þessum sökum. Hallarekstur í opinbera
geiranum, sem hefur verið eitt helzta
vandamál þessara þjóða á undanfömum
árum, muni hverfa að verulegu leyti. Nú
séu að skapast skilyrði til stóraukins
hagvaxtar á ný og í fyrsta skipti í mörg
ár geti 13 milljónir atvinnulausra í Evrópu
séð fram á möguleika á vinnu. Hinir bjart-
sýnustu segja, að þetta verði áratugur
Evrópu, a.m.k. það sem eftir er af honum.
Vestur-Evrópuríkin gera ráð fyrir, að
greiðslustaða þeirra muni batna, lána-
stofnanir muni hafa yfír meira fé að ráða,
vextir muni lækka og til viðbótar muni
lækkandi gengi Bandaríkjadollars stuðla
að velmegun í Evrópu. Þá er gert ráð fyrir
því, að viðskipti milli þjóðanna muni stór-
aukast. En velmegun fylgja einnig vanda-
mál og nú þegar hafa menn áhyggjur af
því, að fólk fari á ný að kaupa stærri bíla,
sem muni auka á mengunarvandamál í
stórborgum og Bretar sjá fram á það að
kol verða ekki jafn eftirsótt og þau hafa
verið um skeið og að þeir þurfí að borga
meira með kolaframleiðslunni í landinu.
Hvað gerist á íslandi?
Verðlækkunin á olíu hefur þegar leitt
til aukinnar bjartsýni hér um framtíðina.
Þegar við bætist hærra fískverð bæði í
Bandaríkjunum og Evrópu og aukinn afli
er ekki óeðlilegt, að menn telji vaxtarskeið
framundan, sem muni hafa margvísleg
áhrif á eftiahagslega afkomu okkar. I
fyrsta sinn í einn og hálfan áratug verði
unnt að ná verðbólgunni veralega niður,
jafnvel í 10%. í öðra lagi verði kleift að
bæta skuldastöðu okkar við útlönd. í þriðja
lagi verði hægt að bæta mjög rekstrar-
stöðu undirstöðuatvinnuveganna, sem
hafa tapað miklu fé áram saman. í fjórða
lagi verði hægt að lækka vexti veralega.
í fímmta lagi verði smátt og smátt hægt
að bæta afkomu fólks.
Eitt skilyrði þess, að við getum hagnýtt
okkur til fulls þessa þróun mála á alþjóða-
vettvangi er náttúrlega, að verðlækkun á
olíu komi fram hér að fullu. Við höfum
bitra reynslu í þeim efnum. Núverandi
innkaupakerfí á olíu er orðið úrelt fyrir
löngu og heftir alla möguleika okkar á að
njóta til fulls þess, sem er að gerast á
olíumörkuðunum. Hér skal fullyrt, að olíu-
innkaupakerfíð er eitthvert staðnaðasta
af mörgum stöðnuðum kerfum í okkar
landi. Það er sérstök lífsreynsla að kynnast
því, hvaða hagsmunaöfl fara í gang, þegar
rætt er um að breyta innkaupum á olíu
og gefa olíuverzlunina einfaldlega ftjálsa.
Þá taka saman höndum embættismenn í
viðskiptaráðuneytinu, olíufélögin, sum
hver að minnsta kosti, og ýmsir hagsmuna-
aðilar í útflutningi, sem hafa misskildar
hugmyndir um það, hvemig standa beri
að viðskiptum við Sovétríkin. Hingað til
hefur þessum aðilum tekizt að halda í
úrelt kerfí í olíuverzluninni en nú er tími
til kominn að breyting verði á.
Til þess að allrar sanngimi sé gætt
verður að geta þess, að hinn yngsti í hópi
olíuforstjóranna, Þórður Ásgeirsson, for-
stjóri Olíuverzlunar íslands, hefur opin-
berlega sett fram hugmyndir um gjör-
breytingu á þessu kerfí. í ræðu, sem hann
hélt á aðalfundi LÍÚ fyrir rúmu ári eða í
nóvember 1984, lagði Þórður Ásgeirsson
til að svigrúm olíufélaganna til samkeppni
í innflutningi og verðlagningu olíu yrði
aukið að mun. Hann hvatti til þess að
dregið yrði úr olíukaupum frá Sovétrílq'un-
um og ftjálsræði olíufélaganna til inn-
kaupa annars staðar frá yrði aukið að
sama skapi. Hann lagði til að verðlagning
á olíuvöram yrði gefín fijáls og að hinn
svonefndi innkaupajöfhunarreikningur
olíufélaganna yrði afnuminn. Hann lagði
ennfremur til að verðjöfnunarsjóður olíu
yrði lagður niður. Þessar hugmyndir Þórð-
ar Ásgeirssonar virðast ekki hafa fundið
hljómgrunn hjá forstjóram hinna olíufélag-
anna.
Sjálfstæðisflokkurinn ræður nú yfír
nánast öllum þeim ráðuneytum, sem hér
koma við sögu. Þá kröfu verður að gera
til ráðherra Sjálfstæðisflokksins og þing-
flokks sjálfstæðismanna, að þeir taki til
hendi á þessum vetri og leggi í rúst þetta
fáránlega afturhaldskerfi, sem hér hefur
ríkt alitof lengi í innkaupum á olíu. Verzlun
með olíu á að gefa fijálsa eins og aðra
verzlun í landinu. Það era engin rök lengur
til þess að halda í óbreytt fyrirkomulag.
Þjóðin mun ekki þola það lengur að stirð-
busalegt skriffinnskukerfi olíufélaganna
og viðskiptaráðuneytisins leiði til þess að
olían verði alltaf í háu verði á íslandi þegar
hún hríðfellur í útlöndum og einn togari
getur sparað hálfa milljón með því að
kaupa olíu í einn túr í útlöndum.
Er t.d. hugsanlegt að miklar olíubirgðir
á háu verði hafí verið keyptar til landsins
seint á síðasta ári til þess að olíufélögin
gætu haft ríflegar birgðaafskriftir um ára-
mót?
„Meginástæðan
fyrir þessu
mikla verðfalli
er sú, að
Saudi-Arabar
hafa lýst yfir
verðstríði á
hendur Bret-
um, Sovét-
mönnumog
Norðmönnum.
Markmið þeirra
er að þrýsta
olíuverðinu svo
mikið niður, að
það muni ekki
borga sig fyrir
Breta og Norð-
menn að fram-
leiða og selja
olíu í því magni,
sem þessar
þjóðir hafa gert
á undanförnum
misserum.“