Morgunblaðið - 09.02.1986, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. FEBRÚAR1986
VeiOiþáttur
IJmsjón: GuOnniiidiir (niOjónsson
UM ÞESSAR mundir er veríð að
selja laxveiðileyfi um land allt
°g þótt víðar værí leitað, ekki
síst fyrir vestan haf. Þessa tíma
var beðið með mikili eftirvænt-
ingu af innlendum stangveiði-
mönnum sem margir hveijir
settu hnefann í borðið í fyrra-
sumar og sögðu „hingað og ekki
lengra“. Sumaríð 1985 náði verð
laxveiðileyfa að margra dómi
algerum hápunkti. Hækkanimar
höfðu veríð geysilegar ár frá árí
og í engu samræmi við veiðiskap-
inn, því allt fram að síðasta sumrí
höfðu veríð aflabrestsár i lax-
veiðinni hér á landi, ein fjögur i
röð ef á heildina er litið, þó
auðvitað hafi einstakar ár sveifl-
ast breytilega. f fjrrra gerðist það
í fyrsta skipti að i mörgum af
bestu laxveiðiánum var mikið af
veiðileyfum óselt og litlu breytti
þótt laxagöngur reyndust góðar
er á sumarið leið. Voru því
margir á þvi að nú værí komið
að krossgötum i þessum málum.
Réttast værí að ár hækkuðu alls
ekki í krónutölu en slikt merkti
í raun verðlækkun miðað við
verðbólguna.
Lækjarfoss i Grímsá i Borgarfirði. Grimsárbændur eru í vandræðum með sin veiðileyfi, þ.e.a.s. það
komast miklu færrí að en vilja, enda verðið sanngjarnt miðað við það sem gengur og geríst.
Wm&mfcktk/ "-/■ "■'/
.vT y
Sölutími veiðileyfa í algleymingi:
Kennir margra grasa í
verðlag-sfrumskóginum
Þetta hefur ekki orðið nema í
örfáum undantekningartilfellum.
Getum við nefnt sem dæmi Stóru
Laxá í Hreppum, en þar veiddust
aðeins um 170 Iaxar á 10 stangir
síðasta sumar. Vegna hörkugóðrar
veiði þar 1984 var svo að segja
uppselt i ána langt fram í tímann,
þrátt fyrir ævintýralega verðhækk-
un á milli ára. Prósentutalan var
þar langt yfír 100 eða úr 2.700
krónum dagurinn upp í mest 6.800
krónur á dag. Það er gaman að
bera þetta verð saman við Gljúfurá
í Borgarfirði, sem kostaði 6200
krónur á dag mikinn hluta veiðitím-
ans 1985 en þar veiddust það sumar
v, um 120 laxar á 3 stangir, mun
betra meðaltal á stöng heldur en í
Stóru Laxá, en engu að síður afar
slappt miðað við verðið sem mönn-
um var gert að greiða fyrir og um
fátt ættu menn að geta verið meira
sammála um hvað Stóru Laxá og
Gljúfurá varðar, að þær hafa verið
of dýrar.
Það er ákaflega mismunandi
hveijar verðhækkanir hafa orðið í
ánum milli ára eins og gefur að
skilja og virðist sem það sé einstakl-
ingsbundið eftir því hvaða aðili
ræður verðinu frekar en að verðlagt
sé í samræmi við gæði veiðivatns-
ins. Þannig var ekki hægt annað
en að reka í rogastans er manni
varð allt í einu ljóst, að maður gat
farið í Grímsá eða Laxá í Dölum
snemma í september fyrir svipað
verð eða jafnvel minna heldur en
það kostaði mann að fara í Gljúfurá
mikinn hluta veiðitímans. í Dölun-
um bætist veiðiheimilið að vísu við
kostnaðinn, en hvar skyldi veiðivon-
in vera meiri, í Gljúfurá eða í
Grímsá og Dölum? Önnur veiðistöð
sem skýtur upp í hugann með til-
tölulega sanngjamt verð utan út-
lendingatíma er Miðfjarðará.
Þá getum við tekið sem dæmi
verð fyrir eina stöng í Þverá, einn
dag, seinni hluta júní. 11.000 krón-
ur sumarið 1984. A sumri Jcomanda
mun sama veiðileyfi kosta 14.500
fyrir stöngina. Að sönnu lítil hækk-
un milli tveggja ára eða um 35%
og megnið af þeirri hækkun kom
Það er ekki gefins að egna fyrir þess höfðingja og etja svo við
þá kappi...
milli 1984 og 1985. Á hinn bóginn
má segja að þetta sé mun dýrara
en í Norðurá á svipuðum tíma sem
mun kosta næsta sumar frá 8.000
krónum og upp í 13.500 krónur
fyrir stöngina á dag frá miðjum
júní og út mánuðinn. Það er vissu-
lega spuming á hvaða forsendum
Þverá er dýrari en Norðurá, því
báðar gáfu mjög þokkalegan afla á
síðasta sumri og góðar spár fræði-
manna fyrir veiði sumarið 1986 eiga
jafnt við báðar ámar. Við þetta
má svo bæta að allt til 29. júní fer
Grímsá aldrei yfir 8.000 krónur á
dag í júní. Vissulega gengur laxinn
fyrr í Þverá og Norðurá heldur en
Grímsá, en ef við væmm að ræða
verðlag í öndverðum mánuðinum
kæmi sú staðreynd til athugunar,
síðla í júní er laxinn farinn að
streyma upp Grímsá ekki síður en
í Þverá og Norðurá, og því þá þessi
mikli verðmunur? Ætli Grímsá sé
ekki einn af fáum stöðum laxveiði-
kortsins þar sem gamli frasinn „að
verð til útlendinga sé haft hátt til
að greiða niður verð til íslendinga"
sé í einhveiju gildi enn sem komið
er?
Gamli frasinn er nefnilega orðinn
æði snjáður, a.m.k. benda ýmsar
athuganir til þess og skulum við
taka eitt dæmi, en af mörgum er
að taka. Við stöldrum við norður í
Miðfjarðará og berum þar saman
það verð sem íslenskir veiðimenn
máttu greiða fyrir miðlungsgóðan
tíma sumarið 1985 og það verð sem
erlendir veiðimenn greiða fyrir
topptímann nú á sumri komanda.
Það verð er auglýst í dreifíbréfí
„The Gardner L. Grant Company",
sem selur veiðilejrfí í Miðfjarðará
og Grímsá fyrir vestan haf. Tökum
vikuna 20.—27. júlí, en samkvæmt
umræddu fréttabréfi GLG-félagsins
kostar pakkinn 3.800 dollara mínus
10% umboðslaun söluaðila, en al-
gengt er að hinn erlendi milliliður
fái eina stöng fría og mætti jafnvel
reikna með allt að 15% sölulaunum.
Eftir standa 3.420 dollarar fyrir
vikuna á gengi 41.400 (og bankag.)
miðað við að greitt sé með ávísun
á góðan banka. Nettó 139.446
krónur vikan. Deilt í upphæðina
með sjö kemur út 19.921 króna á
stöngádag.
. Nú greiðir hinn erlendi gestur
ekkert umfram þessa upphæð. ís-
lendingurinn þarf að greiða sérstak-
lega fyrir fæði og húsnæði og í
fyrra kostaði það 2.000 krónur fyrir
manninn á sólarhring. Ef við notum
þá tölu til viðmiðunar, en ekki krón-
ur 2.700 eins og talað er um að
fæðið muni víðast kosta á sumri
komanda, drögum einnig frá raun-
hæfa tölu tveggja veiðimanna sem
skipta á milli sín leiðsögumanni
með bifreið sem er innifalið í verð-
Norðurá hefur veríð uppáhaldsáin til að deila um verðið í, enda
verð á öllum veiðileyfum SVFR opinbert. Hún hækkaði mun minna
en verðbólgan á dýrustu dögunum, en mun meira á ódýrari tímum.
inu, 6.000 krónur pr. dag 1985 og
fæði mínus álagning veiðihússins,
sem er t.d. 15% og þá krónur 1.700
1985, fáum við út að innifalin þjón-
usta er upp á 5.850 krónur miðað
við að reiknaður helmingur á tveim-
ur sfðustu liðunum er 3.850 sem
bætist við 2.000 krónumar sem
fæði og húsnæði kostaði til íslend-
ings 1985.
Með þessar tölur í höndunum
má sjá, að ef kostnaður vegna fæðis
og bíls og leiðsögumanns hækkar
ekki milii 1985 og 1986, er nettó-
innkoma af erlendum veiðimanni
14.071 króna á dag á topptíma
sumarið 1986. Til samanburðar má
geta þess að ísiendingur greiddi
sumarið 1985 17.500 krónur fyrir
daginn dagana 4.-7. ágúst og
1.200 fyrirdaginn 11.—14. júlí, auk
þess sem 2.000 krónur á dag bætt-
ust við fyrir hvem mann á dag.
Nú vill umsjónarmaður þessa
þáttar taka fram og undirstrika,
að óvíða greiða íslendingar jafn
sanngjamt verð og í Miðfirði miðað
við hvað gengur og gerist, það
virðist hins vegar augljóst að hinir
erlendu gestir em lokkaðir á vit
þessarar norðlensku laxveiðiperlu
með því að bjóða þeim mun betra
verð fyrir hinn svokallaða besta
tíma heldur en íslendingar greiða
fyrir tíma sem að öllu jöfnu er ekki
eins gjöfull þótt-það sé auðvitað
breytilegt og ekki einhlýtt. Þegar
þetta er ritað, nærri miðjum janúar,
hafa ýmsir spurst fyrir um verð
veiðilejrfa í Miðíjarðará á „íslend-
ingatíma" en þau svör fengist að
ekki væri búið að fastsetja það.
Verðhækkanir hafa að sönnu
orðið talsverðar og breytilegar frá
1985 til 1986, til að mjmda í hinni
margumtöluðu Norðurá í Borgar-
firði, en óvenjulegt ástand skapaðist
í henni í fyrra, er hún var meira
og minna hálfskipuð vikum saman
vegna þess að mönnum blöskraði
verð veiðileyfa í henni. Það var
því eftirvænting er verðskrá SVFR
barst inn um bréfalúgur. Var flett
upp á Norðurá og fingurinn barst
niður síðuna að dýrasta tímanum.
9.-24. júlí á að kosta 18.000 krón-
ur á dag og er þá fæði og húsnæði
ekki meðtalið. í fyrra bauð verð-
skráin aðeins upp á 9.—12. júlí á
15.000 krónur fyrir daginn. Af-
gangurinn af júlf bauðst ekki ís-
lendingum fyrr en all löngu seinna,
er Stangveiðifélaginu mistókst að
selja Norðurá í útlandinu. Þá voru
boðin sérstök vildarkjör sem mörg-
um þóttu einnig allt of dýr, en aðrir
slógu til. Þrátt fyrir 3.000 króna
hækkun er prósentuhækkunin ekki
há. Eftir sfðasta sumar þótti mörg-
um SVFR-menn djarfir að hækka
ána jrfirleitt þrátt fyrir verðbólgu,
vísitölur og það allt, en nú verður
tíminn að leiða • f ljós hvemig til
tekst með sölu veiðileyfa.
Einu heggur maður þó eftir
þegar verðskráin fyrir Norðurá er
skoðuð og það er sú staðreynd að
frá prósentusjónarhólnum hækka
veiðilejrfi til muna meira í júnímán-
uði heldur en í júlí en í júlí eða
ágúst. Tökum til dæmis 3.-6. júní,
en í fyrra kostaði dagurinn þá 3.100
en næsta sumar mun hann kosta
5.000 krónur. Þetta eru veiðileyfin
sem alltaf seljast. í júní veiða þeir
sömu ár eftir ár og sleppa ekki úr
sumri í ánni sinni. Spyija mætti
hvers hinir föstu og tryggu við-
skiptavinir eigi að gjalda. Hvers
vegna þeirra tími hækki hlutfalls-
lega meira heldur en ótryggi en
betri tíminn sem erfitt er orðið að
selja vegna þess hve dýr hann er
orðinn.
Svona mætti halda áfram svo að
segja sleitulaust um óákveðinn tíma
en hér þó látið staðar numið. Kjami
málsins er sá að enn hækka veiði-
lejrfi þó flestir hafi verið því sam-
mála í fyrra að boginn hafi þá loks
verið fullspenntur. Bót í máli að
víðast hvar ætlar hækkunin ekki
að fara fram úr verðbólgu síðasta
árs. Það er krónutöluhækkunin sem
heldur áfram og frá þeim hóli séð
eru veiðileyfi enn of há og hafa
verið nú all lengi. Þá er mikið ósam-
ræmi eftir sem áður í verði veiði-
leyfa frá þeim pólnum sem snýr aé
gæðamati ánna.