Morgunblaðið - 15.06.1986, Blaðsíða 38

38 Ö
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR15. JÚNÍ 1986
UU MJHI rvrMYNDANNA
Richard Dreyfuss hampar hór Jack Nicholson hreppti hnossið
Óskarsverðlaunum sfnum 1978, fyrir Gaukshreiðrið 1975 og held-
en hvarf síðan f tfu ár. ur dtrauður áfram.
Robert DeNiro og Sissy Spacek Joel Grey þótti góður f Cabaret
voru verðlaunuð 1980. 1972 og lát þar við sitja.
Misskipt er manna láni
Óskarsverðlaunin margfrægu breyta oft lífi fólks, en
ekki alltaf til hins betra. Richard Dreyfuss hreppti Óskar-
inn 1977, en það hefur tekið hann áratug að komast
niður á jörðina, frægðin steig honum svo til höfuðs að
hann hefur fátt merkilegt gert þartil á þessu ári.
Á meðan leikarar eins og
Brando (1954 og 1972), Guinn-
ess (1957) Streisand (1968),
Hackman (1971), Jane Fonda
(1971 og 1978), Nicholson
(1975 og 1981), DeNiro (1974
og 1980) njóta frægðarinnar
og halda áfram að skapa eitt-
hvað nýtt í hverri mynd, þá eru
til leikarar sem annaðhvort
þola ekki sviðsljósið eða
standa hreinleika ekki undir
nafni og hverfa, sumir um tíma,
aðrir algerlega.
Jon Voight hreppti Óskar
fyrir Coming Home 1978, sást
ekki í þrjú ár og lék síðan í
slöppum myndum þar til á
þessu ári að hann sýndi sitt
rétta andlit í Flóttalestinni;
Heston (Ben Hur 1959) lék í
rjómatertum og ómerkilegum
stórslysamyndum; svipaða
sögu er að segja af Anthony
Quinn, sem fékk Óskarinn
1952 og 1956; og ekki er ferill
Lee Marvins glæsilegri (Cat
Ballou 1965); eða þá Peter
Ustinovs (Topkapi 1964); hafa
til að mynda einhverjir fylgst
af áhuga með leikferli Cliff
Robertsson, sem fékk Óskar
1968, eða Joels Grey og Eileen
Heckarts, sem bæði fengu
verðlaunin 1972, að ekki sé
minnst á stórstirni á borð við
Donnu Reed (1953), Ernest
Borgnine (Marty 1955), Red
Buttons (1957), George Chak-
iris (West Side Story 1961),
Art Carney (Harry og Tonto
1974) og Louise Fletcher,
hjúkkan í Gaukshreiðrinu 1975.
Gig Young er eitt átakanleg-
asta dæmið. Hann lék í mörg-
um myndum áður en hann fékk
Óskarinn 1969 og hélt áfram
að leika, en frægðin drekkti
honum í brennivíni og hann
hvarf. Gig þoldi ekki mótlætið,
skaut (nýju) konuna sína til
bana og síðan sjálfan sig.
Leikstjórar fá líka Óskars-
verðlaun. Flestum þeirra, sem
fengið hafa þessa eftirsóttu
styttu síðustu árin, hefur vegn-
að bærilega, en ekki öllum.
Mike Nichols (Graduate 1969),
Coppola (Gofather Part II
1974), Milos Forman (Gauks-
hreiðrið 1975 og Amadeus
1984) og Woody Allen (Annie
Hall 1977) eru sískapandi lista-
menn, en hvað varð af Franklin
Schaffner (Patton 1970), Will-
iam Friedkin (French Connec-
tion 1971), Bob Fosse (Cabar-
et 1972), George Roy Hill (The
Sting 1973)? Michael Cimino
fékk Óskarinn fyrir Hjartar-
banann 1978 og hefur átt erf-
iða daga síðan, Warren Beatty
var verðlaunaður 1981 en hef-
ur ekki unnið handtak síðan,
og James L. Brooks, sem sigr-
aði heiminn með Terms of
Endearment 1983, hefur horfið
sporlaust.
Greinilegt er að ekki hafa
allir skilið tilgang verðlaun-
anna, hvort sem þau nefnast
Óskar, Sesar eða eitthvað
annað. Listamenn eru verð-
launaðir fyrir unnin afrek, þau
heyra fortíðinni til, en eiga að
vera fólki hvatning til frekari
afreka, en ekki trygging fyrir
áframhaldandi velgengni, eða
hvað?
Jerzy Skolimowski:
Vegnar vel
íVesturheimi
Jerzy Skolimowski var af
mörgum talinn efnilegasti
kvikmyndagerðarmaðurinn i
Póllandi (talinn upp í sömu
andrá og Wajda og Polanski)
þegar hann lenti í útistöðum
við ritskoðunina sem fylgdi
harðlfnu yfirvaldanna. Hann
nam við kvikmyndaskólann í
Lodz og fór þá að gera
myndir, fyrstu tvær fjöliuðu
um hnefaieikakappa og
byggði Skolimowski þær á
eigin reynslu, en árið 1967
barði ritskoðarinn í borðið
því Jerzy hafði sært næmar
tilfinningar sósialismans.
Jerzy neitaði að breyta mynd-
inni og hótaði að gera ekki
fleiri myndir í Póllandi.
Hann hefur staðið við lof-
orðið en sér jafnframt eftir
því. Hann fékk að fara til
Bretlands og þar hélt hann
iðju sinni áfram eins og svo
margir sem hafa orðið að yfir-
gefa land sitt. Jerzy sleit þó
ekki sambandi við landa sína
Jerzy Skolimowski
fyrr en árið 1981, þegar her-
lögin voru sett. Tilfinningar
hans og skoðanir fengu útrás
í myndinni „Moonlightning"
sem hann gerði í Lundúnum
og fjallar um pólska verka-
menn, með Jeremy Irons i
broddi fylkingar.
Jerzy Skolimowski lítur á
sjálfan sig sem e.k. farfugl,
eina stundina er hann í Lund-
únum, aðra í Los Angeles, en
þar lék hann í „Björtum nótt-
um" sem sýnd er í Stjörnubíói
um þessar mundir. Jerzy leikur
ofursta í KGB. „Það eru menn
eins og hann, kaldir og tilfinn-
ingalausir, sem halda sovéska
kerfinu gangandi," segir Jerzy
og bætir við, „þann mann var
mjög auðvelt að leika".
Jerzy brosir þegar talið
berst að Björtum nóttum, því
honum er sagt að hann hafi
gersamlega stolið senunni frá
dönsurunum Hines og Barys-
hnikov. Jerzy hlustar hins
vegar ekki á pólitíska gagnrýni
á myndina, segir að myndin
hafi einfaldlega verið byggð
kringum tvo færa dansara,
það séallt og sumt.
Hann lauk nýlega við kvik-
Robert Duvall
og Klaus Maria
Brandauer leika
í nýjustu mynd
Jerzys, „Vita-
skipinu".
Jerzy (t.h.) vakti
mikla athygli
fyrir leik sinn í
„Björtum nótt-
um“.
mynd sem heitir „Vitaskipið"
(The Lightship) með þeim
Robert Duvall og Klaus Maria
Brandauer í höfuðrullum.
Myndin verður sýnd hérlendis
í haust.