Morgunblaðið - 28.11.1986, Síða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1986
Blaðafulltrúi á villigötum
Enn um okur í afborgunarviðskiptum
eftirSverri Albertsson
Enn standa óhaggaðar þær nið-
urstöður tímaritsins Vinnunnar, að
í afborgunarviðskiptum með raf-
tæki séu teknir okurvextir, eða allt
að 85% af eftirstöðvum kaupverðs-
ins. Enn hafa engar viðhlýtandi
skýringar fengist frá versluninni
eða samtökum verslunareigenda á
þessum vöxtum.
í grein er ég reit í Morgunblaðið
og birtist þann 18. nóvember sl.
gerði ég grein fyrir upphafi þessar-
ar umræðu. Þar kom fram að
upphafið var að Vinnan, tímarit
Alþýðusambands íslands, birti frétt
og umfjöllun þar sem greint var frá
því að vextir af eftirstöðvum ýmissa
raftækja gætu numið allt að 85%
og gerði ég, bæði í nóvemberhefti
Vinnunnar svo og í umræddri Morg-
unblaðsgrein, grein fyrir hvemig
sú niðurstaða var fengin. Ég mun
ekki að þessu sinni endurtaka það
allt, en bið Morgunblaðið góðfús-
lega að endurbirta töflu sem birtist
í síðustu grein og sýnir hvert verð-
ur endanlegt verð sjónvarpstækis
sem kostar, staðgreitt, 46.900
krónur. (Sjá töflu)
Þá hlýt ég að endurtaka það sem
þar sagði, að okurvextimir væm
fólgnir í margfaldri verðlagningu
tækjanna, eitt verð ef tækið væri
staðgreitt og annað ef það væri
keypt með afborgunum.
Ég mun ekki að þessu sinni end-
urtaka það sem áður hefur komið
fram frá minni hendi um einstaka
liði þessa máls heldur snúa mér að
viðbrögðum við grein minni í Vinn-
unni og Morgunblaðinu.
Fyrstu viðbrögð var umfjöllun í
fréttatíma sjónvarps þar sem rætt
var við Jóhannes Gunnarsson, for-
mann Neytendasamtakanna, þar
sem hann tók að fullu undir það
sem fram kom í Vinnunni. Því
næst kom framkvæmdastjóri Versl-
unarráðs, Ámi Ámason, fram í
fréttatíma sjónvarps og sagði um-
fjöllun Vinnunnar ranga en rök-
studdi það ekkert frekar. Því var
það að ég skrifaði grein til birting-
ar í Morgunblaðinu og óskaði
frekari svara frá Áma.
Þau viðbrögð komu síðan föstu-
daginn 21. nóvember sl. og er
blaðafulltrúi Verslunarráðs skrifað-
ur fyrir svarinu. Sú grein er með
öllu dæmalaus.
Fagleg viðbrögö!!
Eins og ég sagði í síðustu grein
minni hér í Morgunblaðinu hef ég,
og sjálfsagt margir aðrir meðal
launamanna, leitast við að virða
Verslunarráð sem fagleg samtök
manna í viðskiptaheiminum og sem
samtök sem vilja beijast fyrir og
auka fagleg vinnubrögð í verslun
íslensku heimili.
BÓKAÚTGÁFAIM UÓÐHÚS,
PÓSTHÓLF1506,101 REYKJAVÍK. SÍMAR17095 OG18103.
Nýkomið gott úrval af
ódýrum vestur-þýskum
leðursófas
Leðursófasett
Verð frá kr.
82.875 st.gr.
Vönduð
vara vic
vægu
verði ____________BÚSTOFN
Smiðjuvogi 6. Kópavogi símar 4S670 — 44544.
Sverrir Albertsson
„Nú hefur Verslunar-
ráð tvisvar lýst því yf ir
að umfjöllun Vinnunn-
ar sé röng, en ekki
hefur verið bent á eitt
einasta efnislegt atriði
sem er rangft.“
og viðskiptum. Þess vegna hélt ég
að ummæli Áma Ámasonar í sjón-
varpi stöfuðu kannski mest af
misskilningi og þekkingarskorti á
málefninu og bjóst við að áfram-
haldandi þátttaka hans í málinu
yrði málefnaleg og upplýsandi,
hvort svo sem hann væri sammáia
mér eða ekki.
Ég varð fyrir vonbrigðum. Grein
blaðafulltrúans er svo langt frá því
að vera málefnaleg sem hugsast
getur. í raun má skipta efni hennar
í þrennt: bein ósannindi, það sem
er óviðkomandi umræðuefninu og
misskilning. Ég mun nú færa rök
fyrir þessari fullyrðingu.
Bein ósannindi
í grein blaðafulltrúans segir m.a.:
„ ... er birt staðlaus frétt um okur
og svindl". I grein Vinnunnar er
hvergi minnst á svindl. Ekki eitt
orð. Og þetta virðist manni vera
tilgangslaust skrök hjá blaðafull-
trúanum en sýnir kannski meira en
annað af hvílíkum gæðaflokki
vinnubrögðin eru. Og annað, „stað-
laus“ þýðir samkvæmt orðabók
Menningarsjóðs eitthvað sem á sér
engar stoðir í raunveruleikanum,
úr lausu lofti gripið. Því fer blaða-
fulltrúinn hér aftur með fleipur, því
greinin í Vinnunni var grundvölluð
á auglýstu verði raftækja, vöxtum
banka og síðan stuðst við viður-
kenndar aðferðir í prósentureikn-
ingi. Þó menn séu kannski ekki
sammála greininni er ekki stætt á
því að segja hana staðlausa.
Þá er rétt að benda á að þrátt
fyrir að blaðafulltrúinn bendi ekki
á neitt efnislegt atriði í umfjöllun
Vinnunnar sem rangt, telur hann
sig þess umkominn að kalla hana
staðlausa.
Og enn á öðrum stað fann ég-
bein ósannindi. Blaðafúlltrúinn seg-
ir: „ ... og sverta með því einstakl-
inga og fyrirtæki með ásökunum
um svindl og okur“. Ég vek at-
hygli á því að hér er blaðafulltrúan-
um enn hugleikið hvemig svindlað
er á neytendum, en ég endurtek að
í Vinnunni var ekki vikið einu orði
að svindli og hlýt ég því að biðja
umræddan skríbent að lesa betur
það sem hann ætlar að gagnrýna
næst. Og annað kom fram á þessum
stað, „einstaklingar og fyrirtæki".
í fyrsta lagi var ekki einn einstakl-
ingur nefndur á nafn í umfjöllun
Vinnunnar og í öðru lagi var ekki
vikið öðruvísi að fyrirtækjum en
hvaða tæki þau selja og á hvaða
verði, ekki ósvipað og gert er í
auglýsingum. Ef það svertir fyrir-
tæki að gera grein fyrir vöru þeirra
og viðskipakjörum þá er eitthvað
athugavert við fyrirtækin, ekki
tímaritið Vinnuna.
Óviðkomandi umræðu-
efninu
Almennt snakk um vaxtastefnu
Verslunarráðs er að sönnu fróðleg
lesning en takmarkað innlegg í
þessa umræðu. Og þar sem nánast
einn þriðji greinar blaðafulltrúans
snýst um þetta atriði fer maður að
velta fyrir sér hvort hann ætlaði
yfirleitt að svara efnislega þeim
atriðum sem fram komu í Vinn-
unni. Þessi umfjöllun hans er ívafín
nokkuð skondnum „selvfolgelig-
heder" eins og t.d.: „Þar sem lán
eru hins vegar verðtiyggð núorðið
og bera þar að auki misháa vexti
þarf að leggja dæmið vel niður fyr-
ir sér áður en tekið er lán ...“ Jahá,
það er mikið að Verslunarráð réð
sér blaðafulltrúa til að sinna upplýs-
ingaþjónustu við íslenskan almúga.
Undir flokkinn „óviðkomandi
umræðuefninu" vill ég einnig flokka
upplýsingar blaðafulltrúans um
bandaríska bflasala. En þar sem
siðferði bandarískra bflasala er vel
þekkt langt út fyrir Bandaríkin
vona ég að Verslunarráð ætli ekki
að fara að sælq'a siðferðisþrek
þangað.
Misskilingnr
Misskilnings gætir víða í grein
blaðafulltrúans og styrkist maður í
þeirri trú, við að lesa grein hans
aftur og aftur, að hann hafí aldrei
lesið grein Vinnunnar, aldrei kynnt
sér afborgunarkjör og skilji lítið í
almennum prósentureikningi.
Hann segir: „Sá sveigjanleiki og
frelsi sem komið hefur verið á í
vaxtamálum er til hagsbóta fyrir
alla aðila. Hvetja þarf hinsvegar
kaupendur til að kynna sér vel að
hveiju er verið að ganga áður en
þeir skrifa undir og seljendur skýri
vel og leggi fram ljósa greiðsluskil-
mála afborgana."
Ég nenni ekki að elta ólar við
málvillur hér en spyr hvemig getur
blaðafulltrúinn fullyrt að vaxta-
frelsið sé þegar orðið til hagsbóta
fyrir alla aðila, þegar hann segir á
öðrum stað í sömu grein: „Með
vaxtafíjálsræðinu sem varð 1. nóv-
ember má ætla að afborgunarkjör
verði einfaldari og aðgengi-
legri...“ Sem sagt það sem mátti
„ætla“ fyrst í greininni er orðið að
staðreynd síðast í henni. Er nema
von að manni fallist hendur?
Það verður þó að virða það blaða-
fulltrúanum til vorkunnar að hann
leitaðist, á einum stað í grein sinni,
við að svara því hvemig okurvext-
imir verða til. Hann. segir það
ósanngjamt af Vinnunni að nota
staðgreiðsluverð sem gmnnverð því
þar sé í raun um aflsáttaverð versl-
unarinnar að ræða. Þetta er fullgild
röksemd en ég hlýt að endurtaka
það sem segir í nóvemberhefti Vinn-
unnar: „Vinnan er málgagn Al-
þýðusambands íslands og þannig
launafólks í landinu. Því skoðum
við þetta mál frá sjónarhomi neyt-
andans og látum okkur ekki frekar
varða hvemig þeir okurvextir sem
kaupandinn greiðir, skiptast."
Og rökstuðningur Vinnunnar
fyrir því að miða við staðgreiðslu-
verðið er ósköp einfaldur; neytand-
inn getur fengið tækið á þessu verði
og eigi hann 10.000 kr. þá vantar
t.d. í dæminu hér að ofan 36.900
kr. af kaupverðinu. Ef kaupandinn
fær þessa upphæð að láni í verslun-
inni þá greiðir hann 85% vexti. Ef
hann fær sjálfur lán í banka þá
greiðir hann aðeins almenna
skuldabréfavexti og ef hann sparar
upphæðina saman þá nýtur hann
vaxtatekna.
Annað tíundar blaðafulltrúinn
sem ástæður þessa mikla mismunar
á annars vegar staðgreiðsluverði
og hins vegar afborgunarverði. T.d.
talar hann um fjármagnskostnað.
Það er rétt og sjálfsagt, en ég vek
athygli á tveimur atriðum í því sam-
bandi. í fyrsta lagi reikna ég í
töflunni hér að ofan með fjármagns-
kostnaði, en það eru þau afföll sem
bankinn fær. Hvað vill Verslunar-
ráð reikna oft með fjármagnskostn-
aði, sérstaklega í Ijósi þess að
verslunin lánar ekkert sjálf heldur
selur skuldabréfið samdægurs til
síns viðskiptabanka?