Morgunblaðið - 08.02.1987, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. FEBRÚAR 1987
I
11
Hrafn Gunnlaugsson:
Nú gildir bara
ýtrasta al vara
„Ég er óskaplega feginn og ánægður
með að hafa fengið þennan styrk úr
sjóðnum því að það þýðir að myndin
verður íslensk og mun koma fram
fyrir íslands hönd allsstaðar, þrátt
fyrir að vera fjármögnuð af Svíum
að stórum hluta. Styrkveitingin þýðir
líka að ég hef algerlega fijálsar hend-
ur með val á leikurum og samstarfs-
fólki,“ segir Hrafn Gunnlaugsson,
kvikmyndaleikstjóri og dagskrár-
stjóri Ríkissjónvarpsins, sem nú er
staddur í Svíþjóð við undirbúning á
kvikmyndinni „Tristan og ísold", eins
og hún er nefnd með vinnuheiti.
Hrafn hlaut að þessu sinni hæstu styr-
kveitingu Kvikmyndasjóðs íslands, eða
15 milljónir króna, sem er að hans sögn
um 15%-20% af kostnaðaráætlun mynd-
arinnar. Hún hljóðar upp á 14 milljónir
sænskar krónur eða um 84 milljónir
íslenskar og verður íjármögnuð af
sænsku kvikmyndastofnuninni og öðrum
sænskum aðilum. Og hvernig líður
íslenskum leikstjóra á leið í svo um-
fangsmikið verkefni?
„Kannski er þetta tækifæri sem ég
fæ einu sinni í lífinu,“ segir Hrafn.
„Verkið er geysilega stórt og flókið og
að vissu leyti finnst mér eins og allt
annað sem ég hef gert til þessa hafi
verið eins konar æfing fyrst og fremst.
Nú dugir ekki minna til en ýtrasta al-
vara. En ég er mikill lukkunnar pamfíll
að fá þetta tækifæri og að útlendingar
skuli reiðubúnir að leggja fjármagn í
mynd sem er íslensk, með íslenskum leik-
stjóra, íslensku leikurum og ekki síst
íslenskri sögu sem gerist að stærstum
hluta á íslandi."
Verkefnið kallar Hrafn „Skandinaví-
skan kokteil“ í ljósi þess að finninn Esa
Vourinen er kvikmyndatökumaður
myndarinnar, en hann á að baki m.a.
myndina „Óþekkti hermaðurinn“, tón-
smiðurinn verður væntanlega danskur
Hans Erik Philip, sem samdi tónlistina
við Hrafninn flýgur og Böðlin og skækj-
una, leikstjórinn er jú íslenskur og
fjármagnið sænskt, eins og aðstoðarleik-
stjóri myndarinnar, Daniel Bergman að
nafni, sonur hins eina og sanna Berg-
mans þeirra Svíanna.
„Aðrir í myndinni verða fyrst og
fremst íslendingar, Gunnar Smári Helga-
son sér um hljóðið og Karl Júlíusson
hefur yfirumsjón með leikmynd. Leikar-
amir verða íslenskir fyrir utan örfáa sem
koma frá öðrum löndum, jafnvel nokkrar
skærar stjömur sem skína úr óvæntri
átt í himinhvolfínu, en fyrst og fremst
eru þetta mínir uppáhalds íslensku leik-
arar bæði úr Hrafninn flýgur og Skækjan
og böðulinn.“
Endanlegt handrit myndarinnar hefur
legið fyrir frá því í haust, þó undirbún-
Hrafn Gunnlaugsson.
ingur þess hafi tekið síðustu tvö árin,
en tíminn sem Hrafn ráðgerir að fari í
kvikmyndatökur er rúmir fjórir mánuðir
sem hefjast á íslandi um mánaðarmótin
júní/júlí. „Við byrjum heima, en förum
svo í kvikmyndaaver í Stokkhólmi,
myndum síðan á eyjunni Gotlandi, þá á
Ítalíu og svo aftur í Stokkhólmi. Ráðger-
um að þurfa í tökumar um fjóra og
hálfan mánuð, sem þýðir að við þurfum
að ná inn einni mínútu í myndina á dag.“
Af tökustöðum á íslandi nefnir hann
Jökulsárlón, Námaskarð, Hjalteyri og
kveðst hugsanlega fara á slóðir myndar-
innar Hrafninn flýgur, á Suðurlandinu.
Tristan og ísold er sem fyrr segir
vinnuheiti myndarinnar, en að sögn höf-
undarins gæti myndin allt eins heitið „I
skugga Hrafnsins“, eins og hún nefnd
manna á meðal í Svíþjóð.
„Ég held tryggð við nafna minn,“
segir Hrafn sem ætlar að hefja þetta
stærsta verkefni sitt í endanlegri útkomu
á að láta sjómenn á hafi úti sleppa hröfn-
um til að vísa sér veginn til Islands. Sem
sé minnið um Hrafnaflóka sem byijar
þetta allt, en í kvikmyndinni verður víða
skírskotað til minna íslendingassagn-
anna, þó að persónur af holdi og blóði
séu upprunnar úr hugarheimi höfundar.
„Umgjörð myndarinnar er stílfærð Sturl-
ungaöld, en þetta er ástarsaga og ólíkt
mínum fyrri verkum sem flest hafa en-
dað á því að hver einasta ljóstýra er
slokknuð, þá lifir ljósið áfrarn."
En það ljós á væntanlega ekki eftir
að lýsa kvikmyndahúsagestum fyr en
seint á næsta ári eða jafnvel síðar.
„Sviamir hafa hugmyndir um að frum-
sýna myndina á Cannes hátíðinni í maí
næstkomandi, en samkvæmt mínum
samningi þá hef ég allt næsta ár og fram
að áramótum 1988-89 til að ljúka verk-
efninu og ætla að taka þann tíma sem
ég þarf. Það fór mikill tími í undirbúning
myndarinnar og við eftirvinnsluna verður
ekkert til sparað, og örugglega ekki sá
tími sem þarf ti! að fullvinna verkið."
Kristín Jóhannesdóttir:
Straumfj ar ðar-Halla
og Dr. Charcot
Það verða fleiri sem sleppa fuglum á
hafi úti en Hrafn Gunnlaugsson, að
lokinni þessari úthlutun Kvikmynda-
sjóðs íslands. Kristín Jóhannesdóttir
kvikmyndagerðamaður hlaut þriggja
milljón króna undirbúningsstyrk fyr-
ir verkefni sitt sem hún kallar „Svo
á jörðu sem á himni“ og er um að
ræða ekki minna mál en Pourqua Pas
slysið 1936 við Mýrar, en sem kunn-
ugt er lét skipstjórinn Pourqua Pas
Dr. Jean Babtiste Charcot það verða
sitt síðasta verk að senda aftur upp
í himinloftin máv sem hafði brotlent
á skipi hans á Grænlandsmiðum.
Um heimildarmynd segir hún þó ekki
vera að ræða, kvikmyndin að öllu leyti
leikin og skáldskapur byggður á slysinu
og manninum Dr. Jean Babtiste Charcot.
„Þetta verður einskonar sjónarhom
íslendinga á þessum atburði, þó að
myndin verði til helminga frönsk og
íslensk. Franskættaði hluti hennar er sá
sem viðkemur Charcot og áhöfn hans,
ekki síst eina skipverjanum sem komst
lífs af, Gonidec. íslenski hluti myndarinn-
ar er um fólkið í Straumfirði. Það eru
tilbúnar persónur sem þó byggja á því
fólki sem þar bjó,“ segir Kristín, sem
hefur á undanfömum þremur ámm unn-
ið við undirbúning handrits, heimilda-
söfnun og viðtöl við fólk sem á einn eða
annan máta tengdist Charcot og slysinu.
Þó er mikill undirbúningur eftir, eins og
hún segir sjálf:
„Þetta er óhemju viðamikið verkefni,
dýrt og tímafrekt og því skiptir þessi
undirbúningsstyrkur miklu máli. Þama
em á ferðinni hlutir eins og það að nota
heilt skip og sökkva því og það þarf að
gera nákvæma úttekt á þeim viðamikla
hlut sem strandið sjálft er, leita sérfræð-
iráðgjafar um slíka framkvæmd og fleira
sem verður gengið í nú. Eins hvað varð-
ar fjármögnun sem er gríðarlega mikið
dæmi og kostar bæði tíma og fyrirhöfn
að leita eftir erlendis," segir Kristín, en
hún kveður franska aðila hafa sýnt verk-
efninu mikinn áhuga og því verði leitað
eftir möguleikum á fjármögnun á verk-
efninu þaðan sem og annars staðar.
„Það er augljóslega mikill áhugi fyrir
þessu verkefni á meðal Frakka og fyrir
Dr. Jean Babtiste Charcot, enda er hann
eins konar dýrlingur í þeirra huga. Hann
var þeirra fremsti landkönnuður og af
frægri fjölskyldu. Faðir hans var fyrsti
sálkönnuður Frakka og lærimeistari Fre-
uds og það er einhver samlíking með
sálkönnun föðursins og lankönnun son-
arins, sem verður kannski reynt að sýna
fram á í myndinni," segir Kristín.
„Það verður að vanda mjög til alls
undirbúnings á svona stóru verki og ég
geri ekki ráð fyrir að minna en tvö ár
Kristín Jóhannesdóttir.
fari í endanlegan undirbúning áður en
kvikmyndatökur geta hafist.
Eins og ég sagði fyrr þá er þetta
mjög viðamikð verk og kannski flóknara
en það lítur út fyrir að vera. Inn í at-
burðina 1936 fléttast líka atburðir frá
tímum Straumfjarðar-Höllu, en hún var
systir Sæmundar fróða og ekki síður fjöl-
kunnug en hann. Halla átti tvo syni sem
fórust á sömu slóðum og skipveijar Pour-
qua Pas og þannig að hún fléttast inn
í söguna, þrátt fyrir margar aldir á milli
atburða. Meginuppistaðan er þó atburð-
imir 16. september 1936 og líf fólksins
í Straumfírði."
Sá tími sem handritið spannar er
mánuðurinn fyrir slysið og slysið sjálft,
en lokaþáttur myndarinnar verður jarð-
arför skipveijanna í Reykjavík. Atburður
sem stendur mörgum íslendingum lif-
andi fyrir sjónum, eins og fram kom á
liðnu ári þegar 50 ár voru liðin frá strandi
Pourqua Pas. Sjálf segist Kristín hafa
orðið undrandi á því hve mikill tilfinniga-
hiti tengist þessum atburðum í hugum
íslendinga og hversu þungt þeir vegi enn
í hugum þeirra sem þá upplifðu.
„Eg man eftir því að hafa sjálf sem
bam heyrt talað um það og skoðað
bækur með myndum sem tengdust þess-
um atburðum og kannski urðu slík
minningarbrot úr bemskunni kveikjan
að þessu verkefni." Og fyrst bemsku ber
á góma þá er tilhlýðilegt að nefna það
að sá aðili sem höfundur lætur tengja
þessa tvíþættu sögu í tíma talið og leiða
hana, er lítið bam í Straumfirði, sem
leggur út í einskonar landkönnun um
önnur tilvistarsvið og er tengiliður at-
burðanna á þessari öld við þá sem
gerðust á tímum Straumfjarðar-Höllu.
vel og auðvitað bar kvikmynda-
gerðina oft á góma, eins og önnur
sameiginleg hugðarefni. Þeir Jón,
Karl og Ásgeir höfðu þá verið að
vinna að handriti að annarri mynd
og hugmyndin var sú að ég tæki
það handrit með mér út og endur-
skrifaði það. Einhvem tíma
greindi ég þeim svo frá hugmynd
sem ég hafði verið að velta fyrir
mér og eftir að menn höfðu heyrt
hana var ákveðið að geyma endur-
skriftir á hinu handritinu um tíma
og setjast niður við Foxtrot. Hins
vegar verður að segjast eins og
er að ég geri mér ekki alveg grein
fyrir því hvenær eða hvers vegna
hugmyndin að þessu handriti
kviknaði upphaflega, ein-
hvemtíma veturinn 1985/86.“
Sveinbjörn kveðst alla tíð hafa
hugsað hugmyndina sem kvik-
mynd, en þetta er hans fyrsta
kvikmyndahandrit. „Ég varð ekki
hissa á að frétta að Frostfilm
Karl Óskarsson og Jón Tryggvason.
Sveinbjörn Baldvinsson,
höfundur handrits.
hefði fengið þennan styrk, ég átti
aldrei von á öðru en að umsóknin
yrði þannig út garði gerð að
mönnum yrði ljóst að hér væri á
ferðinni mjög gott mál. Annars
hefði ég kannski ekki trúað því
hér áður að ég ætti eftir að eiga
kost á að skrifa raunverulegt
kvikmyndahandrit svo snemma."
En það er sem sé afráðið hver
framtíð handritsins verður og
þessa dagana er verið að ganga
frá undirbúningi, bæði hvað varð-
ar ráðningu tæknifólks og val
leikara, en kvikmyndatökur heQ-
ast um 20. júní. „Ég á von á að
undirbúningsmál verði öll komin
á hreint um miðjan marsmánuð,"
segir Karl Óskarsson. „Og á
næstu dögum verður gengið í að
prófa fjölda manns sem mögulega
leikara. í myndinni eru um fimm
hlutverk, þó að meginþungi Fox-
trotsins hvfli á herðum fjögurra
leikara.“