Morgunblaðið - 16.05.1987, Síða 57

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. MAÍ 1987
57
Stjörnu-
speki
Umsjón: Gunnlaugur
Guðmundsson
f dag ætla ég að fjalla áfram
um sögu stjömuspeki. Við
erum nú stödd í Evrópu 12.
aldar.
Viöhorf
Undanfarið hef ég talað um
að stjömuspeki hafi notið
vinsælda meðal almennings
og prinsa, en hef hins vegar
lítið farið í það hvaða viðhorf
miðaldamcnn höfðu til plá-
netanna, hvernig þeir sáu
þær og hvort þeir hafi verið
einhuga í trú sinni á þær.
Abelard
Ég ætla í dag að vitna í rit
Lynn Thomdike, History of
Magic and Exix.“rimental
Scienee, bindi 2. Hann segir
þar frá Peter Abelard frá
Bath (1079-1142), sem
hann telur dæmigerðan fyrir
tíðaranda 12. aldar. Abelard
var einn vinsælasti og virt-
asti fraaðimaður síns tíma.
Hann fæddist í Englandi,
kenndi þar lengi og ferðaðist
síðan vfða, m.a. til araba-
landa og lauk síðan ferli
sínum sem prófessor í París.
Lifandi verur
Abelard segir í einu verka
sinna að það sé ekki lítii
spuming hvort plánetumar
séu lifandi, eins og heimspek-
ingamir haldi, og hafi sál
sem stjómi hreyfíngum
þeirra, eða hvort það sé vilji
og regla Guðs sem haldi þeim
á braut sinni. Hann segir að
heimspekingar hiki ekki við
að segja pláneturaar rökvísar
og ódauðlegar skepnur og að
platónistar kalli þær ekki ein-
ungis guði heldur guði guða.
Að þær séu öðrum stjömum
æðri. Ágústínus kirkjufaðir
segir siðan í Handbók sinni
að hann sé ekki viss hvort
hann eigi að telja sólina,
tunglið og stjömumar til
engla.
Áhrif á mannlífiÖ
Abelard talar síðan um
spuminguna um áhrif stjama
á jörðina og mannlífið. Hann
segir stjömur stjóma hita og
kulda, þurrki og raka. Hann
viðurkennir skiptingu
stjömuspekinnar á himni í
hús og það að í vissum húsum
hafi plánetur meiri styrk en
í öðrum. Hann trúir því einn-
ig að menn, sem hafi þekk-
ingu á stjömuspeki, geti spáð
fyrir um margt í framtíðinni
sem tengist náttúrulegum
orsökum. Stjamspekilegar
rannsóknir telur hann gagn-
legar, ekki einungis fyrir
landbúnað heldur einnig fyrir
læknavísindin. Hann minnist
m.a. á það að Móses sjálfur
hafi átt að vera vel að sér í
þessum vísindum Egypta,
Móti atburðaspá
Abelard er hins vegar á móti
því að nota stjömuspeki til
að sjá fyrir beina atburði.
Hún dugi einungis til að sjá
fyrir náttúrulega atburði,
náttúrukrafta. Hann segir að
ef stjömuspekingar geti séð
fyrir um aðra atburði sé það
vegna þess að þeir njóti að-
stoðar djöfulsins. Þessi
viðhorf eru að mati Thom-
dike, sem varði 50 ámm til
rannsókna á evrópskri hug-
mynda- og vísindasögu, ekki
einungis dæmigerð fyrir
tfðaranda Abelard heldur
einnig næstu alda á eftir.
UmrceÖa
Á miðöldum virðast menn því
ekki hafa efast um stjömu-
speki sem slíka. Umræðan
stóð fyrst og fremst um eðli
áhrifanna og það hvemig
tengja mætti fagið við
kristna trú. Spumingar eins
og þessar voru algengar; Em
plánetumar sjálfstæðar, lif-
andi vemr eða lúta þær stjóm
Guðs? Hafa þær einungis
áhrif á náttúmna eða má
nota þær til að sjá fyrir um
ákveðna atburði í mannlíf-
inu?
GARPUR
DÝRAGLENS
UÓSKA

SMÁFÓLK
UOHO 5AlP/'60 NOT
FOR EVERV QUARREL
TOTHE LAUUYER"?
Ég er með spurningu fyrir
þ»g-
Hver dagði, „Leitið ekki
til lögfræðings með allar
deilur“?
Það veit ég ekki..
En ef ég kemst að því,
skal ég lögsækja hann og
heimta skaðabætur!
Umsjón: Guðm. Páll
Arnarson
Haukur Ingason í sveit Deltu
þræddi heim vonlítið hjartageim
í leiknum gegn Sigurði Stein-
grímssyni á íslandsmótinu.
Austur gefur; NS á hættu.
Norður
♦ 97532
♦ G84
♦ 7
♦ DG65
Vestur Austur
*G .1,1,1 ♦ K864
♦ K3 ♦ 1092
♦ DG9865 ♦ K104
♦ K932 ♦ Á107
Suður
♦ ÁD10
♦ ÁD765
♦ Á32
♦ 84
Haukur var í suður, Þorlákur
Jónsson í norður, en Gissur Ing-
ólfsson og Gísli Steingrímsson í
AV:
Vestur Norður Austur Suður
— — Pass 1 lauf
ltígull Pass 2tlglar 2 hjörtu
Pass 4 hjörtu Pass Pass
Pass
Haukur drap útspilið, tígul-
drottninguna, með ás og spilaði
laufi f öðmm slag. Taktískur
leikur, til þess gerður að láta
andstæðingana ríða á vaðið.
Vestur fór upp með laufkóng
og spilaði spaðagosanum. Hauk-
ur átti slaginn á drottninguna
og spilaði aftur laufi á gosa
blinds. Austur drap á ásinn og
spilaði spaða. Haukur svfnaði og
vestur trompaði. Og spilaði tfgli.
Haukur trompaði í blindum,
kastaði tígli niður í laufdrottn-
ingu og spilaði smáu trompi upp
á ÁS. Þegar kóngurinn féll var
spilið unnið.
Sjálfsagt hefur Haukur ekki
verið of bjartsýnn á að fá tromp-
kónginn í netið, en hann VISSI
að kóngurinn var í vestur. Aust-
ur hafði passað í upphafí, en þó
sýnt tvo kónga og ás. Hann gat
því varla átt hjartakónginn líka.
Umsjón Margeir
Pótursson
Á meistaramóti Sovétrfkjanna
fyrir skákmenn 25 ára og yngri
í ár kom þessi staða upp f viður-
eign meistaranna Rozentalis,
sem hafði hvítt og átti leik, og
Jakovich.
23. Hxf6! — De8 (Svartur er
augljóslega glataður eftir 23. —
gxf6, 24. Dg6+ — Kg8, 25.
Dxh6+ - Kg8, 26. Hxf6) 24.
Hf7 - dxe4, 25. Dg6 - De5,
26. Hlf6! og svartur gafst upp.
Rozentalis sigraði á mótinu,
hann hlaut 11 vinninga af 15
mögulegum. Næstir komu Gelf-
and og 011 með 9 V2 v.