Morgunblaðið - 24.11.1987, Síða 51

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. NÓVEMBER 1987
51
Kirkjan á líðandi stund
Kirkjan — þetta æðsta musteri
guðstrúar og guðsríkishugsjóna
mannshjartans — hefur sem stofn-
un í veröld hins sýnilega heims
alltaf verið í vanda stödd. Hún er
ekki aðeins aldafom höll úr steini
og gullgreyptum listaverkum. Hún
er lifandi listaverk guðshugsjóna í
vitund og hjörtum mannanna.
Þetta er viðkvæmasta listaverk lífs
á jörðu. En um leið stofnun í sam-
félagi þjóðanna, sem auðveldlega
getur staðnað og fölnað í formum
og dogmum, helgisiðum og bók-
stafsblindu, sem eru ekki annað
en umbúðir um gullið, gimsteina
guðsríkis, hinn eilífa vaxtarþroska
og fullkomnunarstefnu mannkyns-
ins.
Hvað eftir annað hefur meira
að segja hinni virðulegu róm-
versk-kaþólsku kirkju verið borið
á brýn, að hún væri ekki annað
en feyskja, að visu hávaxin eik við
alfaraveg, en orðin hol að innan
og að ýmsu leyti án ávaxta hið
ytra.
Okkar samtíð er ekki ein um
þetta álit, eða kaþólska kirkjan
ein, sem þessa dóma hlýtur. Þar
stendur lútherska kirkjan einnig
höllum fæti sé litið yfir aldaferil
hennar. Það ættum við vel að at-
huga. Erum þar nærri.
Stofnun, sem á það hlutverk að
varðveita æðsta og göfugasta
vaxtarbrodd jarðlífs til þroska og
áhrifa, má aldrei staðna í hroka
og heimsku hinna virðulegu far-
isea, sem frumkraftur kirkjunnar
í mannlegri mynd, mannssonurinn
Jesús frá Nazaret, taldi hina mestu
hættu á vegi vaxtar til fullkomnun-
ar, guðsríkis á jörðu: Réttlæti —
mannréttindum — friði — sam-
starfi og bræðralagi og fögnuði —
hinni barnslegu gleði hins hrein-
hjartaða hógværa bams — guðs-
bamsins.
Þótt undarlegt sé hefur kirkj-
unni á sinni aldafomu og sífellt
nýju þroskabraut fátt orðið hræði-
legri hindmn á vegum en sífelld
sundrung, sem virðist aukast, ef
valdi er beitt, svo allt sýnist geta
verið í hættu. Þar ætti að athuga
rætur orðanna að sundra og deila.
En synd er af sama stofni og
sundrung og deild — kirkjudeild
og þær eru nú orðnar margar,
ekki sízt á vegum lútherskunnar —
er auðvitað af sömu rót og að
deila — rífast og rífa sundur,
bijóta í mola. Þar eiga hatur, heift,
hefnd og hermdarverk sinn and-
lega uppruna.
Eitt er víst, hversu vandasamt,
sem það kann að verða:
Kirkjan verður alltaf að laga
útlit sitt og umbúðir kenningar og
helgisiði sína eftir samtíð sinni á
ýmsan hátt. En ekkert má hún
kaupa svo dýru verði, að það sé á
kostnað perlunnar, sem það á að
varðveita, kjarnans, sem þarf að
efla til þroska, hinn eilífa geisla-
þráð uppruna síns — mannssonar-
ins — meistarann mikla frá
Nasaret, bami jólagleðinnar og
hreinleikans, sem tengir himin og
jörð í orðsins fyllstu merkingu.
Hans fýrirmynd, elska og heilag-
leiki má aldrei víkja í skuggann
og aldrei má gleymast hve mann-
legur hann var í öllum samskiptum
við samtíð sína.
Eitt er víst, ef kirkjan hangir
svo fast í formum og kennisetning-
um — mannlegum misskilningi og
mistúlkun játninga og bókstafs,
að hún getur ekki lagað sig að
vormerkjum líðandi stundar
jarðlífs þá em áhrif hennar og
kraftur í hættu. Þess skal sífellt
gætt, að ekkert skyggi á sólstafi
kærleikans á vegum mannlífs.
Kirkjan verður að eygja ljós hins
yfírstandandi tíma og birtu fram-
tíðar. Og ganga því ljósi á hönd,
þótt fjarstætt kunni að virðast,
annars verður hún tilfinningalaus
gagnvart framvindu og þróun lífs
og hugsana. Getur jafnvel slitnað
úr tengslum við samfélagið, sem
hún er lifandi hluti af, um leið og
hún varðveitir þess æðstu hugsjón-
ir.
Yrðu þama mistök, þá gerðist
það, sem því miður hefur oft kom-
ið fram, að hún verður ónæthæf
fyrir þann kraft, sem hún þjónar,
og um leið visin grein á menningar-
meiði mannkyns. Hún, hin kristna
kirkja, sem er af Guði lífsins gefin
til að verða stofn hinna æðstu
heilla í þessum heimi.
Hinir „rétttrúuðu", sem svo
nefna sig með nokkmm hroka,
ganga fram í þeirri sannfæringu,
að þeirra æðsta hlutverk sé að
vemda hina heilögu, einu og sönnu
kirkju Krists fyrir lausung og
blekkingum nútímans, með öllum
hans ókostum, efnishyggju, fjár-
græðgi, hraða og glaumi. Vissu-
lega er slík vemd og varðveizla
nauðsynleg. Aldrei skyldi kasta
perlum fyrir svín. En samt verður
slík varðveizla að eiga sín tak-
mörk, umburðarlyndi og skyggni
á hvem gimstein, sem glitra kann
í sorpi hversdagsins. Annars gæti
hún átt á hættu að missa tök á
því, sem henni er dýrmætast, sjálf-
um mannssálunum og hugsjónum
hinna hjartahreinu og hógvæm.
Þar verður kirkjan að eiga hinn
rétta tón í boðskap Jesú, sem ein-
mitt náði bezt til þeirra, sem
samtímamenn hans leyfðu sér að
lítilsvirða og ganga framhjá.
íslenska kirkjan hefur oft sýnt
sig til fyrirmyndar á réttri leið í
fótspor meistara síns: Fijálslynd,
víðsýn og skyggn á dýmstu verð-
mæti menningar í listum, vísindum
og starfi, einmitt nú á síðustu
ámm. Það hefur komið í ljós, þeg-
ar dómkirkjupresturinn og kaþ-
ólski presturinn hafa skipzt á starfi
í predikunarstólum kirkna sinna
og boðið forystumönnum sértrúár-
hópa í helgidóma sína.
Það hefur einnig sannast á hinn
fegursta hátt í því, að engin rödd
hefur opinberlega mótmælt vígslu
kvenna í embætti og starf presta.
Þá er eins og bókstafurinn, jafnvel
í sjálfu Nýja testamentinu, um að
konur eigi að þegja á helgisam-
komum, hafi sem betur fer alveg
horfið í skuggann fyrir mannrétt-
indakenningum Jesú, sem setti
réttindi kvenna og barna jafnvel
ofar rétti lærisveina sinna. Þar
átti enginn að gleyma samanburði
hans á aðstöðu vinkonunnar Maríu
Magdalenu, þegar hann lýkur þeim
orðum á þessa leið: „Hvar sem
mín verður minnzt mun hennar
einnig getið.“ Eða „sá yðar, sem
syndlaus er, kasti fyrsta steinin-
um“ við grýtingu á götunni, þar
sem hinir „réttlátu" vildu ganga
að verki með gijótkasti. Eins og
gert hefur verið með orðum
„kristniboða Krossins" í Kópavog-
inum á síðustu dögum gagnvart
hinu svonefnda kynhverfa fólki.
Það skal allt fordæmt, þótt engan
hafi það glæpinn drýgt fremur en
að vera fæddur örvhentur eða
rangeygður, bláeygður eða brún-
eygður. Krossberinn í Kópavogin-
um ætti samt að hugsa sig betur
um, þótt auðvitað sé honum fijálst
að birta sínar skoðanir hér á okkar
fijálsa landi, Guði sé lof.
En vel mætti muna og minnast,
að margir af beztu og snjöllustu
mönnum mannkyns hafa verið for-
dæmdir þannig, þótt síðar sé þeirra
minnzt sem hinna mestu og beztu
guðsbama og þeim reist ódauðleg
minnismerki fyrir snilli sína, for-
ystu og mannsgöfgi.
A síðustu tímum, að ekki sé
sagt síðustu dögum, hefur íslenzka
þjóðkirkjan sýnt og sannað með
fundarsamþykktum, að hún er í
þessum málum í fremstu röð fijáls-
lyndis og víðsýnis. En hún þarf
að ganga betur fram gagnvart
vemdun bama í móðurlífi. Einn
hennar fyrsti stórsigur var unn-
inn gagnvart bamamorðum, sem
þá varð að fremja hjá þjóð, sem
var að deyja úr hungri og nefnt
„útburður bama“. Hvað ætti hún
þá að gera núna, þegar hundruðum
bama er fyrirfarið í móðurlífi á
fyrstu mánuðum lífsins í landi alls-
nægta og háþroska á vegum
samfélags og fyrirhyggju þess á
vegum fæddra í fyrirmyndar
heilsugæzlustöðvum og spítölum.
Auðvitað getur fóstureyðing
verið sjálfsögð lækningaaðferð, ef
líf móðurinnar er í veði eða annað
því líkt, t.d. hjá hungurþjóðum
heims. En að móðir óski eða leyfi
að fyrirfara barni sínu að nauð-
synjalausu er eitt hið fjarstæðasta
fyrirbrigði jarðh'fsins.
Eitt af því hræðilegasta, sem
nú hijáir mannkynið ofan og utan
atómsprengju og hefndarverka,
heimsku og haturs, eru hin svo-
nefndu fíknilyf, sem flestu fremur
eyðileggja á stuttum tíma menntun
og manngildi svo allt hið versta
getur orðið til ógæfu. Þarna verður
kirkjan að ganga til forystu í
vemd og strangri handleiðslu
og hvergi slaka til.
Einn raunalegasti atburður
síðustu tíma hér var niðurrif hinn-
ar svonefndu „Hjálparstofnunar
kirkjunnar". Þar tókst á stuttri
stund á bijóta niður eina blóm-
legustu grein á lífstré kirkjunnar
í bili að minnsta kosti. Það eru
samt vonir og óskir um endurreisn
og upprisu þessarar stofnunar. En
svo mikils virði, sem hún var og
þroskavænleg að öllu, þá eru sam-
tök og starf hinna mestu og beztu
bama íslands, bæði kvenna og
karla gagnvart hinu svonefnda
„dópi" og eitumeyzlu, hvort sem
það heitir „alkóhól", „hass“ eða
öðmm hryllingsheitum ekki síður
lífsnauðsyn gagnvart æsku og
framtíð og íslenzkar þjóðar og
kirkju.
Aldrei skyldi gleymast, að Jesús
— hinn mikli meistari kærleika og
sannleika á vizkunnar vegum —
setti bömin efst á sínum óskalista.
Það gerir hann áreiðanlega ennþá
með boðskap sínum til æsku allra
landa, allra þjóða og allra kyn-
slóða. Hann lokaði sig ekki inn í
kirkjum, klaustmm eða mustemm
til að tauta þar við sjálfan sig.
Hann safnaði krafti í kyrrð og
þögn einvemnnar og í faðmi fjall-
anna. En kom svo og gekk um
götur og staldraði við á torgum.
Fór með til fiskveiða, talaði í veizl-
um og á mannamótum, gerði sér
engan mannamun. Hann notaði
samt ekki fyrst og fremst orð,
þaðan af síður úreltar kennisetn-
ingar og hegisiði, sem fáir skildu
rétt. Hann talaði ekki í kirkjum,
heldur í fjallshlíð og hafði stein
við veginn að altari, blæhvísl og
ölduhjal að bæn og tónlist. Hann
var stuttorður og gagnorður svo
sem hinar sjö bænir í „faðir vor“
sanna bezt. En hann talaði í trú á
kraft hins góða, kraft Guðs í hverri
mannssál.
Sál fariseans og tollheimtu-
mannsins, heiðingjans og hórseku
konunnar og lærisveinsins, róm-
verska hermannsins og kanversku
konunnar. Allt átti þetta fólk í
barmi sér jafndýrmætar perlur
hins eilífa að hans áliti. Og hann
var sendur, hann var kominn til
að veita því frelsi — heillir og kraft
til þroska frá uppsprettulindum
hins algóða sólarföður. Þeim boð-
skap má kirkjan — musteri Guðs
í mannsál hverri — aldrei gleyma.
Fyrirlestur
um félags-
lega blönd-
un fatlaðra
GUÐBJÖRG Vilhjálmsdóttir
uppeldisfræðingur flytur fyrir-
lestur á vegum Rannsóknastofn-
unar uppeldismála í dag,
þriðjudaginn 24. nóvember.
Fyrirlestur Guðbjargar nefnist
Ólík sjónarmið á félagslegri blöndun
fatlaðra.
Fyrirlesturinn verður haldinn í
Kennaraskólahúsinu við Laufásveg
og hefst kl. 16.30. Öllum er heim-
ill aðgangur.
ALlT
ÁHREINU
MEÐ
^TDK
Miele þvottavélar
á leidinni! —
Síðasta sending uppseld
Næsta sending kemur fyrstu dagana
í desember, en viö höfum sýnishorn
í versluninni, sem viö höfum ánægju
af að sýna þér - til þess liggja margar
ástæður.
Einstök Vestur-Þýsk
gæðaframleiðsla
MIELE er að öllu leyti unnin í Vestur-
Þýskalandi úr gæðastáli. Bæði ytri og
innri þvottabelgur er úr ryðfríu stáli í
gegn. Emaleringin er gljábrennd
beint á stálið, sem gerir hana sterk-
ari, hún er vindingsprófuð og gulnar
ekki. Einkauppfinning og einkaleyfi
MIELE verksmiðjanna.
ÖRYGGISLÆSING á þvottaefnis-
hólfinu svo að börnin fari sér ekki að
voða. Öryggisfrárennsli ef straumur
skyldi rofna, svo að hægt sé að tappa
af vélinni og bjarga þvottinum út.
MIELE er sérlega sparneytin, reynd-
ar hönnuð með orkusparnað í huga
og hefur tvö hitaelementi, sem þýðir
minna álag og betri endingu og að
sjálfsögðu er sparnaðarrofi fyrir lítið
magn af þvotti.
Komdu í heimsókn og skoðaðu
MIÉLE, hún hefur marga aðra góða
kosti, sem við hlökkum til að sýna
þér enda standast þessar gæða-
þvottavélar ströngustu kröfur Þjóð-
verja.
Iþlíele er framtíðareign.
JÓHANN ÓLAFSSON & CO. HF.
43 SUNDABORG ■ 104 REYKJAVfK • SfMI 688 588