Morgunblaðið - 13.12.1987, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. DESEMBER 1987
nægja að reka öðru hvoru upp org
en ég fylgdi Kristínu Indriðadóttur
inná skrifstofu hennar til þess að
fá frekari upplýsingar um heimilis-
fólkið á deildinni. Varla höfðum við
fengið okkur sæti þegar næstum
ómennskt öskur kvað við. Ég hrökk
í kút á ný, en starfsstúlka frammi
á ganginum lét sér hvergi bregða
heldur sagði einbeitt: „Hvað eiga
þessi bölvuð frelquöskur að þýða",
og að svo mæltu lækkaði öskrið
niður í lávært mótmælamuldur.
Starfsstúlkan hnykkti á með því að
segja: „Hvað áttu að segja? Þú átt
að segja, „Já“.“
Kristín forstöðukona brosir við
og segir mér hin rólegasta að nú
hafi Auður, önnur vistkonan, greini-
lega ekki viljað búa um rúmið sitt
sem hún eigi að gera. Hún hafi
samþykkt að gera það en þegar til
ætti að taka nennti hún því oft
ekki. Auður er að sögn Kristínar
alvarlega geðveik og oft erfíð í sam-
skiptum en hefur þó mjög lagast.
Samkvæmt upplýsingum sem ég fæ
þá fær Auður enn frekjuköst en þau
fara minnkandi og standa ekki eins
lengi og áður. Mér er sagt að hún
slasi sig mun minna en áður en sé
mjög löt og vilji helst sitja og sofa.
í húsverkum hefur henni þó farið
mikið fram, hún t.d. straujar, en
ekki nógu vel ennþá, setur í þvotta-
vél og þurrkara en á erfítt með að
stilla vélamar vegna þess að augu
hennar og hendur vinna illa saman.
Kristín segir mér að allt heimilis-
fólkið hafí verið á miklum geðlyfjum
þegar það kom á deildina fyrir einu
óg hálfu ári en það hefur breyst
þannig að einn er nú lyfjalaus en
lyfjaskammtur hinna hefíir mikið
verið minnkaður. „Fordómaleysi og
góð aðhlynning hefur fengið þessu
áorkað. Margir halda að Kópavogs-
hæli sé geymslustaður, en svo er
ekki,“ sagði Kristín ennfremur.
„Með góðu starfsfólki og skipu-
lagðri starfsemi er hægt að gera
margt fyrir vangefíð fólk án þess
að það kosti endilega stórfé, það
tel ég að deild 2 sé augljóst dæmi
um“.
Það kemur fram í samtalinu við
Kristínu að allar ákvarðanir í sam-
bandi við heimilisfólk eru teknar
Kiddi
af starfsfólkinu sameiginlega. „Þó
ég sé yfír deildinni", segir Kristín.
„Þá ráðskast ég ekki með starfs-
fólkið. Ég tel það óheppilegt í slíku
starfí sem hér fer fram og einkum
til þess fallið að drepa niður áhuga
og ábyrgð hjá starfsfólki. Ég hef
unnið hér í mörg ár og man eftir
þessu fólki sem nú er hér til heimil-
is á deildinni og því afskiptaleysi
sem það bjó við áður, á þeim tíma
sem starfsfolk var fátt og yfír-
hlaðið störfum. Þetta vistfólk kom
sér upp lífsmynstri þannig að það
hélt öllum frá sér. Það treysti eng-
um því mannaskipti höfðu verið svo
ör. Það tók okkur sem hugsum um
það í dag langan tíma að fá það
til að þora að mynda tilfínninga-
tengsl við okkur.
Hér áður fyrr reif það allt og
tætti og eyðulagði alla hluti sem
það náðu í. Sumt var haft í einangr-
unarklefa þar sem ekkert var inni
nema fast rúm. En í dag snertir
þetta fólk ekki neitt. Þóra eyðilagði
að vísu lengi vel öll blóm sem við
Heimilismenn og starfsfólk láta fara vel um sig í setustofunni á deild 2
Fordómaleysi oggóð
aðhlynning
fá miklu áorkaÖ
Mikil blaðaskrif
hafaað
undanf örnu verið um
Kópavogshæli. Sú
stefna að safna
vangefnu fólki saman á
stór hæli hefur mjög
látið undan síga seinni
árin og lítil sambýli er
það sem margir horfa
til í dag sem æskilega
lausn fyrir vangefið
fólk. Ekki hentar sú
lausn þó öllum. Fyrir
áhrif frá nýjum
straumum í þessum
málum hefur verið gert
mikið átak til þess að
bæta aðbúnað
vangef inna á
Kópavogshæli og færa
þar allt í nýtískulegra
horf. vistfólki hefur
verið fækkað á sumum
deildum og húsakynni
öll lagfærð og gerð
fallegri og hlýlegri. I
mörgum tilvikum hefur
starfsfólki fjölgað til
þess að hægt sé að sinna
vistfólki betur en áður
var hægt.
Það þótti löngum lítt eftirsóknar-
vert að sinna „fávitum", eins og
það hét í munni almennings í gamla
daga. Mönnum þótti ekki taka því
að vera að kenna vangefnu fólki
neitt að margir héldu að það hrein-
lega þýddi ekki. Aðhlynning ein-
Stebbi
skorðaðist oft við að klæða þetta
fólk og gefa því að borða, að öðru
leyti var það látið afskiptalaust
nema að það réðist á aðra, þá var
reynt að koma í veg fyrir að það
skaðaði sjálft sig eða þá sem í kring-
um það var. Þessu lík voru viðhorf
bæði almennings og einnig margra
þeirra sem önnuðust vangefið fólk
á hælum. Nú er öldin önnur, það
hefur sýnt sig að mikið er hægt
að gera fyrir vangefið fólk með
daglegri þjálfun og hlýlegu viðmóti.
I apríl 1986 var opnuð á Kópa-
vogshæli deild fyrir geðveikt,
vangefið fólk, eftir að á henni höfðu
farið fram gagngerar breytingar.
Heimilismönnum var fækkað úr
sextán í sjö en starfsfólki hins veg-
ar fjölgað úr sjö í þrettán. A
deildinni vinna að staðaldri á vökt-
um fimm konur og sjö karlar, allt
fólk frá tvítugu til rúmlega þrítugs.
Að sögn Kristínar Indriðadóttur
deildarþroskaþjálfa á deild 2 hefur
umönnun heimilisfólks á deildinni
breyst mjög mikið frá því deildin
Tóti
var opnuð á ný. Heimilisfólkið þar
er allt geðveikt og vangefið og var
áður mjög erfitt viðfangs. „Sumt
af þessu fólki var á því stigi að það
klíndi saur upp um alla veggi. Við
tókum okkur til og létum þá sem
þannig höguðu sér þrífa eftir sig
og þeirri stefnu héldum við þangað
Þóra
til fólkið hætti þessu algerlega“,
sagði Kristín í samtali við blaða-
mann Morgunblaðsins sem fékk að
skoða þessa lokuðu deild nú fyrir
nokkrum dögum. Því er ekki að
leyna að það er visst áfall fyrir
óvant fólk að koma inn á deild sem
þessa. Gestakoman olli nokkrum
óróa hjá heimilisfólki, sem lýsti sér
í orgum og óhljóðum. Allir kækir
sem vangefið fólk leggur sér til
magnast ef það verður órólegt og
mér þótti í fyrstu nóg um hvemig
það réri sér ofsalega fram og aft-
ur, rak upp tryllingsleg óp og ekki
lagaðist ástandið þegar ein vistkon-
an, Þóra, varð svo æst að hún gerði
sig líklega til þess að klóra ungan
mann sem hefur umsjón með henni.
Ég sá að hann átti fullt í fangi með
að verjast höggum og klóri og róa
hana þannig að hún næði sæmilegu
jafnaðargeði á ný. En starfsfólkið
kippti sér ekki upp við þennan at-
burð, enda er slíkt ekki óvenjulegt.
Starfsmanninum tókst svo að róa
Þóru og hún settist í stól og lét sér