Morgunblaðið - 10.01.1988, Blaðsíða 14

14 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JANÚAR 1988
Náttúran veitir af náð sinni hnoss;
um nísku má hana ei saka.
En ríkið hirðir þau öll af oss
- og ekkert gefur til baka.
Pistill dagsins, úr ljóðagrúkkum Piets
Hein, íslensk þýðing Auðuns Braga. Til-
efni: í ár stal ríkið jólagjöfinni minni.
Mórallinn í reynslusögunni: fái stofnun
óheft alræðisvald, hirðir hún af manni jóla-
gjafimar.
Af hugljúfum jólasögum frá ýmsum
löndum lærir maður í bamæsku að það sé
voða ljótt að fordjarfa jólagjöfinni. Það
geri bara ríkir vambmiklir nískupúkar, úlf-
urinn eða jólakötturinn. Semsagt þeir sem
hafa ráð manns í hendi sér. En í sögunni
kemur svo jafnan einhver með mannlegt
hjarta og bjargar málinu á síðustu stundu.
Og allir verða glaðir og syngja jólasöngv-
ana um fýrstu jólagjafimar, fyrirmyndina
að því að gleðja með gjöfum á jólum:
En Melkjör bæði og Baltasar —
hl-ho!—
og Kaspar negrakóngur þar
úr kistum reiddu gersemar —
og allt í ljóma inni var!
hí-hó!
Hér kemur hrakfallasaga jóla minna:
Fyrsta virka dagin eftir jól kemur tilkynn-
ing frá póstinum um jólapakkann frá
vinunum í Þýskalandi. Hefðbundni trékass-
inn með hunangskökunum góðu úr miðald-
auppskrifum úr bakaríinu utan í
Achenardómkirkju! Þær munu koma sér
vel um löng áramót. Best að sækja þær
strax í pósthús hverfisins við Kleppsveginn
á leið í vinnuna. En nei, þar er enginn
pakki í þetta sinn, enda var víst ekkert
getið um hvert ætti að sækja pakkann.
Stúlkumar hringja í aðalpósthúsið_ í Ar-
múla. Jú, þar er hann í tolli. I stað
hunangskökukassa stendur f þetta sinn,
ef að er gáð, að í gjafakassanum sé nú:
ein flaska Calvados og tvö glös!
Næsti morgun byijar því á ferð í Ármúl-
ann. Verður að gerast í vinnutíma, því
tollurinn þar er ekki við nema til fjögur,
þótt pósthúsið sé opið lengur. Nú fást þær
upplýsingar að téð jólagjöf krefjist ferðar
til greiðslu á einkaleyfisgjaldi til Áfengis-
og tóbaksverslunar ríkisins í Borgartúni
7, svo megi koma aftur. Ekki vinnst tími
til þeirra snúninga þessa þijá vinnudaga
milli jóla- og nýjárs, þótt þiggjandi sé á
bíl og ekki farlama. En strætisvagnaferðir
í aðalpósthús Reykjavíkur annars staðar
en úr Breiðholtinu kosta marga vagna og
skiptingar í kuldanum.
Nýtt ár byijar á ferð á skrifstofu þeirrar
háu stofnunar Áfengis- og tóbaksverslunar
ríkisins. Einkasölugjald fyrir eina flösku
af Calvados eplabrennivíni 1050 krónur,
takk! í útsölu ATVR kostar Calvadosflaska
1340 krónur. Nú ekki sendir maður jóla-
gjöfína aftur í hausinn á vinum sínum.
Væri hægt að fá kvittun með sundurliðun
á fyrir hvað er verið að borga? Hvemig
verðlagning er til komin? Nei, það liggur
ekki fyrir. Ekki eru það tollar, því tollar
eru engir á áfengi. Áfengis- og tóbaksversl-
un ríkisins hefur bara einkaleyfi, sem
greiða skal fyrir það sem keypt er í búð í
Þýskalandi. Eftir nokkra eftirgrennslan
kemur í ljós að uppsett verð fyrir jólagjöf-
ina er geðþóttaákvörðun ijármálaráðherra.
Kemur í þessu tilfelli fram í reglugerð, sem
undirskrifuð er 15. maí 1987 af Þorsteini
Pálssyni, fjármálaráðherra og er framhald
af verðlagningum frá ijármálaráðherrum
allt frá 1976. Þeir eru reikningsglöggir í
fjármálaráðuneytinu. Með því að greiða
1050 kr. fyrir jólagjafflöskuna er borgað
til einkaréttarhafa fyrir að selja ekki neitt
77% af 1350 kr. útsöluverði þeirra á Calva-
dosflösku.
Jólagjöfín, gjafakassinn með einni
Calvadosflösku, tveimur glösum og dós
með litlum eplum út í glösin, var keyptur
á útsöluverði í búð í Þýskalandi fyrir 880
kr. íslenskar og svo borgar móttakandi í
einkaréttargjald til ATVR fyrir flöskuna
eina miklu hærri upphæð til viðbótar eða
1050 kr. í krafti hvers? Þess sem hefur
fengið ráðin. Peningana eða flöskuna! Dýr
jólagjöfín sú, meira en tvíborguð. Og ef
akstur og vinnustundir í snúningana á
pósthúsið, í ATVR og aftur í pósthúsið,
er reiknað er þetta dýrmætasta Calvados-
flaska sem um getur. Líklega mundu þeir
brosa barmennirnir í Normandí, heimahér-
aði Calvadosins, ef maður bæði um staup
af Calvados „brandy", eins og stendur á
kvittuninni. í fallegu glasi með sérræktuðu
litlu eplunum út í er einn lítill snafs af
Calva, þessu brennivíni úr eplum, þó dæi-
legasti drykkur. Fallegt glas sem gaman
er að skála með á góðri stundu. Eg mátti
víst bara vera þakklát fyrir að drykkurinn
var þó ekki 5% sterkari, því þá hfefði einka-
söluleifíð enn hækkað, hvað þá ef einhver
hefði tekið upp á að senda manni sex flösk-
ur af einhveiju, þá hefði orðið að borga
allt saman aftur á íslensku útsöluverði úr
búðum ÁTVR.
Gefandinn elskulegur ferðast mikið og
á vini víða um lönd, m.a. fjóra á íslandi,
og hefur því á jólum fært ríkissjóði yfir
4000 krónur í jólabónus eða það sem í
Nigeríu mundi kallast dash, eitthvað til að
greiða millilið fyrir ekkert til að liðka fyr-
ir, það sem blöðin hér stundum kalla
mútufé. Engin þjóð önnur er svo aðþrengd
að hún þurfí að leggjast á litlar jólagjafir,
enda hvergi í lýðræðislöndum slíkur alræð-
iseinkaréttur til. Var að vísu ekki reynt
að senda neina Calvadosgjöf til alræðisríkj-
anna í austri. Hér er víst að harðna á
dalnum hjá smáfuglunum hjá ríkissjóði.
Fyrir nokkrum árum fékk ég á jólum gjafa-
kassa með hvítvínsflösku í einu hófli,
svissneskum hníf með upptakara m.m. í
öðru og plástri í því þriðja, til að nota á
særða putta eftir viðureignina við tappann
með áhaldinu. Þegar innihald gjafapakkans
blasti við í tolli hlógu menn bara , enginn
nennti að elta svona sniðuga smágjöf. Þá
var til svolítill húmor og mannlegheit í
gamla tollstöðvarhúsinu. Nú í sumar ætl-
aði ég að sækja smápakka á aðalpósthús
fyrir aldraðan einstakling, sem fengið hafði
í einhverri rútínuútsendingu frá banka í
útlöndum tékkhefti af gömlum reikningi
með nokkrum dölum frá því hann vann
erlendis. Þegar tollpakkinn var opnaður og
tékkhefti sáust, mátti ekki afhenda þau
fyrr en búið var að snúast í að fá leyfí í
Seðlabankanum, sem auðvitað var auðsótt
eftir alla fyrirhöfnina og tvær ferðir á póst-
húsið. Og eina þekki ég sem verður í hvert
skipti sem hún fær ítalskt tískublað, sem
hún er áskrifandi að, að sækja það í aðal-
pósthúsið og borga af, af því blaðið er
þykkt. Riijast upp ummæli Torfa Hjartar-
sonar, þess ágæta fyrrverandi tollstjóra
þegar eitthvert svona var við hann rætt:„
Það er ekki svona smáræði og svona fólk
sem við erum að elta“. En þetta er víst
breytt.
Eftir á að hyggja, mikið er gott ef ríkis-
sjóður hefur fundið nýja matarholu. Varla
duga þó jólagjafaflöskumar einu sinnj á
ári. Möguleikamir liggja í öllum flöskum
sem íslendingum em gefnar í útlöndum,
enda heimilar reglugerð fjármálaráðuneyt-
isins það. Ekki efast ég um að allir þeir
sem fara í opinberar og hálfopinberar heim-
sóknir á staði þar sem gestum em færðar
flöskur með sérdrykkjum héraðsins, borgi
þegar heim er komið af þeim hærra einka-
sölugjald í ríkissjóð en þær kosta út úr búð
erlendis. Með öllum slíkum heimsóknum
embættismanna, þingmanna og annarra
ferðamanna væri hægt að lengja gjald-
tökuna fram yíir jólamánuðinn. Þeir sem
setja reglumar gera það eflaust með bros
á vör, sem reynist okkur hinum strembið.
Einkaréttarfyrirtæki eiga víst að ganga
eins langt og þau framast geta og lög leyfa
, eða hvað?
Springdýnur. Vatnsdýnur. Latexdýnur. Svampdýnur. Auping botnar. Siesta dýnur Relecta botnar. Lúxusdýnukerfi.