Morgunblaðið - 08.03.1988, Blaðsíða 70

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. MARZ 1988
3£k
Sjómannasamband íslands:
Stj órnvöldliimdsa Verð-
lagsráð og ákveða fískverð
Sjómannasamband íslands sendi
í gær frá sér eftirfarandi greinar-
gerð í framhaldi af ákvörðun
Verðlagsráðs sjávarútvegsins um
óbreytt fiskverð.
Aðdragandi þessarar ákvörðunar
er eins og svo oft áður í hæsta
máta einkennilegur. Þrátt fyrir
fundahöld i Verðlagsráði og síðan í
vfimefnd Verðlagsráðs er einsýnt
að sú ákvörðun, sem þar var tekin,
var ákveðin á öðrum vettvangi en í
Verðlagsráði. Þessi staða hefur oft
komið upp áður, þ.e. að ríkisstjórnir
ákveði fiskverð, þó svo að Verðlags-
ráð sjávarútvegsins sé lögskipaður
ákvörðunaraðili.
I drögum að verðlags- og þjóð-
hagsspá fýrir árið 1988, sem dag-
sett er 29. febrúar sl., er reiknað
með almennum launabreytingum í
samræmi við kjarasamning Verka-
mannasambandsins og vinnuveit-
enda. Jafnframt er gert ráð fyrir
óbreyttu fiskverði í drögunum.
Þetta sýnir að fundir Verðlagsráðs
hafa, eins og svo oft áður, verið
sýndarmennskan ein.
Sambandsstjórn SSÍ telur að hér
sé um alvarlega íhlutun ríkisvaldsins
að ræða í launakjör sjómanna. Eins
og margoft hefur komið fram hafa
laun sjómanna síst hækkað meira
en laun annarra launþega í landinu,
auk þess sem fyrirséður er aflasam-
dráttur á þessu ári. Sambandsstjóm
SSI mótmælir því harðlega þessari
framkomu ríkisvaldsins.
I framhaldi af þessu telur sam-
bandsstjóm SSÍ að taka þurfi til
alvarlegrar íhugunar tillögugerð til
^ffings sambandsins í haust, hvort
Sjómannasambandið eigi að draga
fulltrúa sinn út úr Verðlagsráðinu í
framtíðinni.
Með hliðsjón af þeirri stöðu sem
upp er komin í Verðlagsráði sjávar-
útvegsins og skírskotun til greinar
1.32 í kjarasamningi SSÍ og LÍÚ
um gengisbreytingu, samþykkir
sambandsstjóm að beina þeirri ein-
dregnu áskomn til allra sambands-
félaga að þau segi nú þegar upp
kjarasamningum.
Sannleikurinn um
tekjubreytingu hjá
sjómönnum á
botnf iskveiðum á síðasta ári
A undanfömum mánuðum hafa
ýmsir verið með hástemmdar yfirlýs-
ingar um miklar hækkanir á tekjum
sjómanna á síðasta ári. Hafa menn
vitnað til þess að hátt verð hafi feng-
ist á fiskmörkuðunum, auk þess sem
fiskverð hafi verið gefið fijálst sl.
vor og hækkað verulega af þeim
sökum. Fiskverð til sjómanna hafi
því hækkað umfram laun annarra
stétta í landinu.
En hver er sannleikurinn í málinu?
Meðfylgjandi tafla sýnir vísitölur
um hlut sjómanna í flskverði á ámn-
um 1986 og 1987, ásamt skýringum.
Eins og fram kemur í töflunni hækk-
aði hlutur sjómanna í fiskverði um
27,7% milli áranna ef miðað er við
að allir mánuðir ársins vegi jafnt.
Séu tölurnar hins vegar vegnar með
aflasamsetningu ársins 1986 mælist
hækkunin minni, eða 26%. Afla-
aukningin milli áranna er talin vera
um 8% og er þá tekjuaukning sjó-
manna um 36—38% ef ekki er reikn-
að með Ijölgun í sjómannastéttinni
frá árinu áður. Einnig er rétt að
geta þess að fískverðshækkunin um
áramótin 1986/1987 var talin um
8%, en vegna breytinga á frádrætti
vegna þyngdar hækkaði þorskverð
til togarasjómanna lítið sem ekkert.
Hækkun aflahluta hjá togarasjó-
mönnum er því mun minni en fram
kemur í töflunni.
Nýlega var skýrsla LÍÚ um afla
og aflaverðmæti togaranna birt.
Samkvæmt úttekt sem undirritaður
gerði á skýrslunni á aflahlutum sjó-
manna á minni togurunum er hækk-
unin á tekjum þeirra um 26% milli
áranna 1986 og 1987. Þetta stað-
festir það sem áður var sagt að sjó-
menn á togurunum fengu minna út
úr fiskverðsbreytingunni um ára-
mótin 1986/1987 en fram kemur í
töflunni.
Almennar launahækkanir
Samkvæmt fréttabréfi Kjara-
rannsóknamefndar hækkaði greitt
meðaltímakaup verkafólks nálægt
36% milli áranna 1986 og 1987 og
greitt meðaltímakaup iðnaðarmanna
hækkaði nálægt 50% á sama tíma,
ef reiknað er með umsaminni taxta-
hækkun milli 3. og 4. ársfj. 1987.
Þær tölur sem fram koma í frétta-
bréfí Kjararannsóknarnefndar gefa
því ekki tilefni til staðhæfinga um
miklar hækkanir á tekjum sjómanna
umfram aðra á síðasta ári. Þvert á
móti sýna tölurnar glögglega að sjó-
menn hafa síst fengið meira í sinn
hlut en aðrir launþegar í landinu.
Auk þess má benda á að á þessu
ári er fyrirséð að tekjur sjómanna
koma til með að dragast saman
vegna samdráttar í botnfiskaflanum.
Þær tölur sem hér hafa verið rakt-
ar sýna að þær yfírlýsingar sem að
undanfömu hafa verið gefnar út um
miklar hækkanir á tekjum sjómanna
umfram aðra eru helber ósannindi.
Málflutningur sem slíkur verður að
teljast ámælisverður, svo ekki sé
meira sagt.
Skiptaverð til sjómanna
Vísitölur (jan. 86=100)
Kongsaa kyrrsett
Seyðisfirði.
SJÓPRÓF vegna björgunaraðgerða ms. Stálvíkur við danska vöruflutn-
ingaskipið Kongsaa og vegna áreksturs skipanna sem varð við björgun-
inna voru haldin hér á Seyðisfirði sl. laugardag. Skipstjórum Kongsaa
og Stálvíkur ber ekki saman hvort um aðstoð eða björgun hefur ver-
ið að ræða. Framkvæmdastjóri Þormóðs ramma, útgerðarfélags
iMktálvíkur, hefur gert kröfu um 20 milljóna króna bankatryggingu
útgerðarfélags Kongsaa vegna björgunarlauna og tjóns á Stálvík og
hefur bæjarfógetinn á Seyðisfirði kyrrsett skipið þar til bankatrygg-
ingin hefur verið lögð fram. Þá hafa dómkvaddir menn verið fengnir
til að meta Kongsaa. Framkvæmdastjóri útgerðnrfélags Kongsaa er
kominn til landsins og varahlutir í skipið eru á leiðinni.
Skipstjóri Kongsaa, Per Benneds-
en, sem einnig er vélstjóri skipsins,
telur að skip hans hafí verið statt
3,6 sjómílur frá Raufarhöfn er vélar-
bilun átti sér stað og ein sjómíla
hafí verið frá landi er búið var að
festa togvírinn úr Stálvík í skipið.
Hann segist hafa verið búinn að setja
út annað akkerið og það hafi verið
farið að taka í og ferð skipsins að
landi hafí því verið orðin minni. Hann
hafi ætlað að setja hitt akkerið út
þegar skipið væri komið upp á meiri
grynningar.
Þá segist skipstjóri Kongsaa hafa
verið í sambandi við Siglufjarð-
arradíó þegar vélarbilunin átti sér
stað og þeir hjá radíóinu hefðu sagt
að það væri skip þarna rétt hjá sem
gæti verið komið eftir klukkutíma
ef Kongsaa þyrfti á björgun að halda.
Hann segist hafa beðið Siglufjarð-
arradíó um aðstoð við að draga skip-
ið frá landi. Hann segist ekki telja
að skipið hafí verið í bráðri hættu
með að stranda. Eftir að búið var
að festa togvírinn úr Stálvíkinni í
skipið og farið var að draga, segist
hann ítrekað hafa spurt hvert ferð-
inni væri heitið en ekki fengið svör
frá Stálvíkinni. Loks segist hann
hafa fengið að vita það hjá Þorvaldi
Jónssyni umboðsmanni útgerðarfé-
lags Kongsaa.
Amgrímur Jónsson, skipstjóri á
Stálvíkinni, segir að þegar þeir hafi
komið að Kongsaa hafí vindhraði
verið um 7 til 9 vindstig, Kongsaa
verið statt um 3,5 sjómílur frá iandi
og rekið á nvkilli ferð að landi og
litlar iikur á að skipstjórinn gæti
stöðvað skipið áður en það ræki upp
í fjöru. Þegar búið var að komna
togvímum í Kongsaa hafí verið 1,8
sjómílur að landi. Þegar bytjað var
að draga hafí komið í Ijós að togvír-
inn hafí verið festur bakborðsmegin
í Kongsaa en stjómborðsmegin í
Stálvíkinni.
Amgrimur sagði að því hafi þeir
ákveðið að fara inn á Eiðisvík og
leita þar vars til að setja annan
togvír í Kongsaa og hafí danska
skipstjóranum verið greint frá því.
Þeir hafí beðið hann að færa togvír-
inn frá bakborða yfír á stjómborða
svo víramir lægju ekki á víxl. Þeir
hefðu fengið þau svör frá skipstjór-
anum að þetta væri ofviða áhöfn
hans en um borð í Kongsaa voru,
auk skipstjórans, 67 áragamall stýri-
maður, einhentur maður um fertugt
og íjórir unglingar. Arngrímur segist
þá hafa beðið skipstjórann á Kongsaa
að sleppa vímum en hann hafí neitað
því. Skipstjórinn á Kongsaa segist
ekki hafa skilið hvers vegna flytja
þyrfti vírinn.
Amgrímur sagði það ekki rétt því
þeir hafí þrefað um það í klukk-
utíma. Þegar ljóst var að danski skip-
stjórinn hafí hvorki ætlað að flytja
vírinn né sleppa honum hafí þeir
ákveðið að kasta annarri línu til
þeirra og því siglt upp að Kongsaa.
Um leið og þeir hafi beygt framfyrir
Kongsaa og kastað línunni um borð
festist togvírinn, sem var á milli ski-
panna, í botni og stefni Kongsaa
rakst á afturhluta Stálvíkur með
þeim afleiðingum að gat kom á
Stálvíkina undir sjólínu.
Skipstjóri Kongsaa kallaði þá á
Stálvíkina og spurði hvað væri að
gerast og var honum þá sagt að gat
hefði komið á Stálvíkina undir sjólínu
og verið væri að reyna að þétta það.
Hann var þá spurður-utn skemmdir
á skipi hans og sagði hann þá að
rifa hefði komið á stefni Kongsaa
fyrir ofan sjólínu. Skipstjóra
Kongsaa var þá sagt að Stálvík yrði
að leita betra vars og ætli þeir því
inn á Gunnólfsvík til að reyna að
þétta gatið betur. Arngrímur segir
að þá þegar hafí þeir boðið honum
áframhaldandi björgun með Þorsteini
EA eða Stapavík SI 2 án frekari
aukagreiðslu en því hafnaði skip-
stjóri Kongsaa.
Framkvæmdastjóri Þormóðs
ramma, útgerðarfélags Stálvíkur,
lagði fram í sjóréttinum afrit af bréfí
sem senl hafði verið Þorvaldi Jóns-
syni umboðsmanni úgerðarfélags
Kongsaa með póstfaxsendingu strax
og ljóst var að Stálvíkin hafði
skemmst. Bréfíð staðfestir að áfram-
haldandi björgun var boðin. Arng-
rímur benti einnig sjóréttinum á að
segulbandsupptökur væru til hjá Si-
gluíjarðarradíói af öllum samtölum
vegna þessarar björgunar. Siglu-
fjarðarradíó hefði tekið þau upp sam-
kvæmt beiðni Þorvaldar Jónssonar.
Dómari í sjóréttinum var Eyþór
Þorbergsson, fulltrúi sýslumanns N-
Mulasýslu. Meðdómendur voru
Trausti Magnússon, skipstjóri á Ottó
Wathne og Stefán Jóhannsson, fram-
kvæmdastjóri Vélsmiðju Seyðisfjarð-
ar. Dómtúlkur var Þóra Guðmunds-
dóttir.
Garðar Rúnar
1986 % 1987 %
Janúar 100,0 122,4 5)11,1
Febrúar 106,0 1)6,0 125,7 5) 2,7
Mars “
Apríl “ “
Maí 106,5 2) 9,57 “
Júní 108,7 3) 2,0 136,9 6) 8,9
Júlí “ 146,5 7) 7,0
Ágúst “ 144,6 8)+1,3
Sept. 110,2 4)1,4 “
Okt. “ “
Nóv. “ 150,2 9) 3,9
Des. “ 155,9 3,8
107,6 137,4 27,7
1. 1. febrúar 1986 hækkaði al-
mennt fískverð um 3,5%. Jafnframt
hækkaði kostnaðarhlutdeild til
skipta um 2,5%, þannig að hlutur
sjómanna í skiptaverði hækkaði í
heildina um 6%.
2. Við sjóðakerfísbreytinguna 15.
maí 1986 hækkaði skiptaverð til sjó-
manna að meðaltali um 1%. Þar sem
breytingin verður um miðjan mánuð
kemur helmingur hækkunarinnar
fram í maítölunni, en restin kemur
fram í júnítölunni.
3. Almennt fískverð hækkaði um
1,5% 1. júní 1986. Hækkunin hér
er talan 2% sem er 1,5% fiskverðs-
breyting og 0,5% sem kemur fram
í júní vegna sjóðakerfisbreytingar-
innar.
4. 1. september 1986 hækkaði
skiptaverð til sjómanna úr 70% í 71%
af brúttóverði, sem þýðir 1,4%
hækkun skiptaverðs. Þessi hækkun
var hluti af fískverðsákvörðuninni
frá 1. júní.
5. MeðalhækkUn almenns físk-
verðs 1. janúar 1987 er talin vera
um 8%. Jafnframt hækkaði skipta-
verð til sjómanna hinn 15. janúar
úr 71% af brúttóverði í 75%, eða um
5,6% vegna kjarasamninga sjó-
manna og útvegsmanna. í tölunum
eru því 11,1% af hækkuninni tekin
inn 1. janúar og 2,7% 1. febrúar,
eða samtals 14,1%.
6. 15. júní 1987 var almennt físk-
verð gefíð fijálst. Að mati SSÍ hækk-
aði fiskverð að meðaltali um 15% frá
síðasta Verðlagsráðsverði, þegar
verðið var gefíð fijálst. I vísitölunum
kemur helmingur hækkunarinnar
fram í júní en afgangurinn kemur
fram í júlítölunni. Jafnframt hækk-
aði skiptaverð til sjómanna úr 75%
í 76% af brúttóverði sem þýðir 1,3%
í skiptaverði. Heildarhækkunin í júní
er því 8,9%.
7. Hér kemur fram afgangurinn
af 15% hækkuninni frá 15. júní þeg-
ar fískverð var gefíð fijálst og er
það 7%.
8. Vegna hækkunar á olíuverði
lækkaði skiptaverð til sjómanna aft-
ur í 75% af brúttóverði eða um 1,3%
frá 1. ágúst.
9. 16. nóvember 1987 tók gildi
nýtt lágmarksverð frá Verðlagsráði
sjávarútvegsins. Var verðið ákveðið
24% hærra en síðastgildandi Verð-
lagsráðsverð. Að mati SSÍ komu um
15% af þessari 24% hækkun til sjó-
manna 15. júní sl., en 7,8% frá 16.
nóv. í vísitölunum koma því 3,9%
fram í nóvember og 3,8% í desember
eða samtals 7,8%.
10. Aflaaukning á föstu verðlagi
milli áranna 1986 og 1987 er talin
vera um 8%. Hlutur sjómanna í
skiptaverði hækkaði um 27,7% á
sama tíma. Aflahlutir sjómanna
hækka því um nálægt 37,9% að
meðaltali milli áranna 1986 og 1987.
Kjarasamningar VMSÍ og VSÍ:
Felldir í 35 félög-
1 1 • * r7
um, saj HOV tó ítir i7
Verkamannasambandi íslands félögum, en samþykktir í 7
höfðu síðdegis í gær borizt ver kalýðsfélögum. Hér fer á
upplýsingar um að nýgerðir eftir listi VMSÍ yfir atkvæða-
kjarasamningar við vinnuveit- greiðslur í hinum einstöku fé-
endur hefðu verið felldir í 35 lögunum. Auðir
Félög Félagsm Já Nei ógildir
Vmf. Dagsbrún 4.497 240 217
Vlf. Stykkish. 261 20 10
Vlf. Valur 116 7 1
Vlf. Miðneshreppur 460 30 18
Vkf. Keflav., Njarðv. 852 37 25 7
Vlf. Keflavík 1.275 28 19 . 14
Vmf. Hlíf 784 33 32
Vkf. Framsókn 3.565 113 134 5
Vlf. Akraness 743 11 85 7
Vlf. Borgarness 608 14 36 1
Vlf. Afturelding 125 17 24 5
Vlf. Jökull Ó. 287 7 18 6
Vlf. Stjarnan 157 1 37
Vkf. Aldan 369 1 45
Vmf. Fram Sk. 296 11 27
Vlf. Ársæll 98 1 23 1
Vlf. Eining 3.131 . 119 348
Vlf. Húsavík 756 8 87 14
Vlf. Raufarhöfn 169 8 52
Vlf. Þórshaf. 161 1 20
Vlf. Vopnafj. 227 26 53 6
Vlf. Bol-garfj. 63 5 14 2
Vmf. Fram Se. 210 0 41
Vlf. Fljótsd. 190 9 18
Vlf. Norðfirð. 492 6 138 12
Vmf. Árvakur 305 21 121 4
Vlf. Reyðarfj. 125 4 47 2
Vlf. Fáskrúðsf. 228 1 47
Vlf. Stöðvarf. 90 12 26 3
Vlf. Breiðdæl. 95 6 21 - 2
Vlf. Djúpavogs 153 1 17 2
Vlf. Jökull H. 303 3 83
Vlf. Samheiji 134
Vlf. Víkingur 98 0 6
Vlf. Vestmannaeyj. 412 6 13
Vlf. Rangæing. 264 2 26 1
Vlf. Bjarmi 135 0 33
Vlf. Báran 182 9 19 1
Vlf. Þór 521 4 70 1
Vlf. Boðinn 275 6 52 3
Vlf. Grindav. 236 37 44
Vlf. Gerðahr. 230 6 13
Vkf. Framtíðin 665 8 94 3
Samtals 25.616 879 2.254 102