Morgunblaðið - 12.06.1988, Blaðsíða 9

,. MQRGUNBLAÐIÐ,, SUNNUDAGUB ,12. JÚNÍ 1988
íiBP 9
hér á landi, eru Snæfellsjökull og
Öræfajökull," sagði Páll. Hann
bætti því við að auðvitað skipti
miklu máli hversu vel saga eldfjalls-
ins væri þekkt. Ef menn hefðu góða
vitneskju um fyrri gos, mætti spá
um hegðun gosa í framtíðinni með
meiri nákvæmni.
Til hvers þarf þá að líta þegar
gert er hættukort af gosi á land-
reksgosbelti?
„I þeim tilvikum höfum við ekki
ákveðið eldfjall til þess að miða við,
heldur stórt, kolsprungið svæði, þar
sem gos getur komið upp hvar sem
er,“ sagði Páll. Þegar gos verður á
landrekssvæðum, kemur kvikan
upp á löngum sprungum. ísöldin
hafði mjög mótandi áhrif á landslag
þessara svæða. Þegar gaus á þess-
um löngu sprungum undir ísaldar-
jöklinum urðu til langir móbergs-
hryggir. Reyndar hafa bæði eld-
virkni og sprunguhreyfingar áhrif
á mótun landrekssvæðanna, landið
misgengur um gjár og sprungur,
sem allar liggja sámsíða, þvert á
landreksstefnuna, og landslagið
einkennist því af löngum hryggjum
og dölum til skiptis. Þessa reglu
af hrauni, sem er um 11 metrar á
þykkt að meðaltali. Ég gef mér
sömu tölur þegar ég teikna kortin,
og reikna með því að hraunið komi
upp á 30-40 kílómetra löngum
sprungum. Það er reyndar óvenju-
langt; ef gos brytist út á þessu
svæði gæti það orðið þó nokkuð
stórt á íslenskan mælikvarða."
Páll sagði að Landsvirkjun hefði
átt einna stærstan þátt í að frjár-
magna rannsóknir á Tungnaár-
svæðinu, enda stæðu virkjanimar
við Sigöldu og Hrauneyjarfoss þar
í grenndinni. „Landsvirkjun hefur
viljað fá sem bestar upplýsingar um
eldvirkni á svæðinu, en það er hins
vegar ekki mikil ástæða til þess að
óttast um virkjanimar, þótt þama
fari að gjósa," sagði Páll. „Þessi
kortagerð eykur líka á öryggið
þama. Á frumkortunum eru sýndar
smæstu lægðir og ójöfnur, sem
gerir verkfræðingum, sem hanna
mannvirkin á svæðinu, kleift að
átta sig betur. Með hliðsjón af
hættukortunum má jafnvel færa til
nokkur línumöstur eða ýta upp
garðstubbum, framkvæmdir sem
■ Það þótti mesta mildi að ekki varð manntjón í Heimaeyjargosinu
1973, en fimmtungur Vestmannaeyjabæjar eyddist í gosinu. Aldrei
hafa eldsumbrot orðið eins nálægt þéttbýli á íslandi. Páll Imsland
segir að fyllsta ástæða sé til að gera auknar varúðarráðstafanir til
dæmis í Grindavík, á Snæfellsnesi og í Oræfum, þar sem manna-
byggð er nálægt eldstöðvum, og nýta þá meðal annars reynsluna
af Heimaeyjargosinu.
hef ég notað til þess að einfalda
kortagerðina.“
Páll sagðist nota þá aðferð er
hann gerði áhættukort af einhvetju
svæði, að setja ímyndaðar gos-
sprungur niður á hæstu hryggi og
í lægstu dali til skiptis, þvert yfír
gosbeltið. „í svona sprungugosum
kemur yfirleitt upp þunnfljótandi
basalthraun. Hraunkvikan hefur til-
hneigingu til að renna til beggja
átta, ef gossprungan opnast á
hrygg, en ef hún opnast í dal, renn-
ur kvikan í dalnum þar til hún finn-
ur einhveija smugu út,“ sagði Páll.
„Auðvitað verður svo að hafa í
huga eiginleika kvikunnar og sögu
landslagsins. Við verðum að nota
þær forsendur sem náttúran gefur
okkur til þess að þetta eigi ekki
allt að verða hreinn skáldskapur."
Tungnaársvæðið kortlagt
Nú hefur þegar veriðgert hættu-
kort af Tungnaársvæðinu. Hvemig
fór sú kortlagning fram?
„Hættukortin af Tungnaársvæð-
inu eru þau fyrstu, sem gerð eru
af þessari gerð eldstöðva í heimin-
um, svo ég viti til,“ sagði Páll. „í
síðustu þremur gosum á Tungna-
ársprungusveimnum hefur komið
upp um það bil einn rúmkílómetri
kosta ekki mikla peninga, en auka
mjög á öryggið."
Lítið lærist af
reynslunni
Stendur til að gera hættukort af
fleiri svæðum á landinu?
„Nei, að minnsta kosti ekki sem
stendur," sagði Páll. „Það er nú
einu sinni svo, að þessi mál eiga
sér hvergi stað í kerfinu og engin
ein stofnun ber ábyrgð á þeim.
Reynslan af til dæmis Heimaeyjar-
gosinu hefur heldur ekki kennt
mönnum að gera þurfi ráðstafanir
til þess að tryggja öryggi manna
betur. Auðvitað væri fyllsta ástæða
til þess að gera svipaðar rannsókn-
ir á mörgum svæðum, til dæmis í
grennd við Grindavík, en þar eru
nýleg hraun og bærinn stendur
opinn fyrir hraunrennsli. Einnig er
fyllsta ástæða til þess að gera kort
af nágrenni stóru eldfjallanna utan
landreksbeltanna, til dæmis byggð-
unum undir Jökli og Öræfum. Það
varðar hagsmuni margra að eitt-
hvað sé vitað um þessi svæði.
Stærsti kosturinn við gerð hættu-
korta er auðvitað sá að náttúran
kemur manni ekki eins á óvart og
ella - og að því hljótum við að reyna
að stefna."
Viðtal.ÓÞS
HVAÐ EIGA ÞESSI BÖND SAMEIGINLEGT?
FYRIR UTAN AÐ VERA ÖLL FRÁ ÁSTRALÍU
1. ÞAU SPILA ÞRÆLGÓÐA ROKKTÓNLIST
2. ÞAU HAFA ÖLL ÁTT LÖG VIÐ EÐA Á TOPPI ÁSTR-
ALSKA VINSÆLDALISTANS
3. VIÐ EIGUM NÝJUSTU PLÖTURNAR FRÁ ÞEIM ÖLLUM
4. PLÖTURNAR ERU HVER ANNARI BETRI
5. ÞAU EIGA TVÖ LÖG HVERT Á SAFNPLÖTUNNI
AUSTRALIAN ROCKS SEM ÞÚ SÉRÐ HÉRTILVINSTRI
VIÐ SKORUM Á ÞIG AÐ LEGGJA NÖFN
ÞESSARA HUÓMSVEITA VEL Á MINNIÐ,
ÞVÍ EF ÞIG SKYNDILEGA GRÍPUR LÖNGUN
TIL AÐ EIGNAST REGLULEGA GÓÐA ROKK-
PLÖTU, ÞÁ FINNUR ÞÚ HANA í ÁSTRÖLSKU
BYLGJUNNI. LANGI ÞIG AÐ KYNNAST MÁL-
INU NÁNAR, FÆRÐU ÞÉR SAFNPLÖTUNA.
ATHUGIÐ AÐ ALLAR PLÖTURNAR ERU
FÁANLEGAR Á KASSETTUM OG GEISLA-
DISKUM.
□ MIDNIGHT OIU BEDS ARE BURNING
OG WARAKURNA
□ PARTY BOYS: HIGH VOLTAGE OG HE'S
GONNA STEP ON YOU AGAIN
□ DAVE DOBBYN: SUCE OF HEAVEN OG
TWO FAST CARS
□ NOISEWORKS: NO UES OG TAKE ME
HOME
□ FLASH ANDTHEPAN: AYLAOG MONEY
DON'T LIE
Q MENTAL AS ANYTHING: THINKING OUT
LOUD OG DONT TELL ME NOW
□ WA WA NEE: SUGAR FREE OG WHEN
THE WORLD IS A HOME
LP OG KASS. KR. 599,-
GEISLADISKUR KR. 999,-
ANNAÐ NYTT OG GOTT!
Á PLÖTUM, KASSETTUM OG GEISLADISKUM
□ VAN HALEN - OU812
□ ROD STEWART - OUT OF ORDER
□ AHA - STAY ON THESE ROADS
□ VISITORS - ATTENTION
□ PREFAB SPROUT - FROM LANGLEY PARK....
□ NEIL YOUNG - THIS NOTE'S FOR YOU
□ ROBBIE ROBERTSON - ROBBIE ROBERTSSON
□ 10.000 MANIACS -IN MY TRIBE
□ AZTEK CAMERA - LOVE
□ SCARLETT & BLACK - SCARLETT & BLACK
□ BREATHE - ALL THAT JAZZ
□ IRON MAIDEN - SEVENTH SON...
□ SADE - STRONGER THAN PRIDE
□ OMO - BEST OF
□ BROS - PUSH
□ EDDIE RAVEN - BEST OF
□ FLEETWOOD MAC - TANGO IN THE NIGHT
□ MANNAKORN - BRÆÐRABANDALAGIÐ
□ MEGAS - HÖFUÐLAUSNIR
□ GYLFI ÆGISSON - SJÚDÍRARÍREI
□ BONNEI TYLER - HIDE YOUR HEART
U CUMIE FISHER - EVERYTHING
□ IN TVA NVA - THE LONG ACRE
□ TIMBUK 3 - EDEN ALLEY
□ WET WET WET - POPPED IN...
□ GEORGE THORGOOD - BORN TO BE BAD
□ JEAN BEAVOIR - JACKNIFED
□ JUDAS PRIEST - RAM IT DOWN
□ SCORPIONS - SAVAGE
□ MICHAEL JACKSON - BAD
□ GEORGE MICHAEL - FAITH
□ NARADA - DIVINE EMOTIONS
□ JERMAINE STEWART - SAY IT AGAIN
□ LEONARD COHEN - l'M YOUR MAN
□ LEONARD COHEN - FLESTAR ELDRI
□ THE ADVENTURES - SEA OF LOVE
O TINA TURNER - UVE
□ DAVID LEE ROTH - SKYSCRARER
□ BOBBY MCFERREN - SIMPLE PLESURES
O TERENCE TRENT D'ARBY - INTRODUCING
Q SUGARCUBES - UFE'S TO GOOD
O ICEHOUSE - MAN OF COLOURS
O ENNIO MORICONE - FILM MUSIC
O CHEAP TRICK - LAP OF LUXURY
O ÝMSIR - NOW II
□ BRYAN FEERRY & ROXY MUSIC - BEST OF
O ROBERT PLANT - NOW AND ZEN
O JON ANDERSON - IN THE CITY OF ANGLES
O JOHN MITCHELL - CHALK MARK...
O AL Dl MEOLA - TIRAMI SU
□ YMSIR - AFRIKA BAMBAATAA
O GERRY RAFFERTY - NORTH & SOUTH
O CHER - CHER
a BRUCE HORNSBY - SCENES FOR THE...
O ÚR MYND - BRIGHT UGHTS BIG CITY
a DAVID SYLVIAN OG HOLGER CZUKAY - PUGHT
AND PREMOTONS
□ INXS - KICK
O ERIC CLAPTON - CROSSROADS
□ KROKUS - HEART ATTAC
a ERASURE - THE INNOCENT
□ GODFATHERS - BIRTH SCOOL WORK DEATH
a PLÚS HEILL HELUNGUR AF GÓÐUM PLÖTUM
□ ATH. NÝ CD SENDING
O ÚRVAL AF TÓLFTOMMUM
O Hl Fl MYNDBÖND
PÖSTKRÖFUÞJÓNUSTA
HRINGDU í SÍMA 11620 EÐA 28316 OG VIÐ
SENDUM í HVELLI. NOTIR ÞÚ KREDIT-
KORTAÞJÓNUSTU SPARAR ÞÚ PÓSTKRÖFU-
KOSTNAÐINN.

_________É,
☆ STEINARHF ☆
AUSTWSTMm-aUCSaÆ.KAlMAKAa-
STta OO STKAMDQOrU, HAFNAKFtMM