Morgunblaðið - 12.06.1988, Blaðsíða 10

10 B
MORGUNBLABIÐ, SUNNUDAGUR 12. JÚNÍ 1988
4
TÆKNINÝJUNGAR
IJM LEYSIDISKA,
MYNDDISKA
OG STAFRÆN
SEGULBOND
Fyrstu geislaspilararnir voru í fyrirferðamesta lagi, en þó minni en
plötuspiiarar eins og sjá má a' myndinni. Nú eru til spilarar, sem
eru minni um sig en hylkið, sem diskurinn er seldur í!
UND ANFARIN ár hafa verið
gífurlegar framfarir i
rafeindatækni allri — jafnvel
svoað
dægurlagatextahöfundar
leggja út frá þvi að við lifum
„á gervihnattaöld". Ekki er það
fjarri sanni, enda er svo málum
komið að það má teljast á færi
nær hvers sem er, að taka á
móti gervihnattasendingum frá
erlendum sjónvarpsstöðvum.
En hvað sem þeim málum líður
má það vera öldungis glögglega
augljóst að íslendingar eru að
færa sér tæknina meira og
meira í nyt. Myndbandstæki og
vasatölvur þykja nú jafn
sjálfsögð heimilistæki og sími
og uppþvottavélar voru áður,
rokkur og lýsislampi þar á
undan. Nú nægir ekki lengur
að vera með fullkomin
hljómflutningstæki í stofunni —
unglingarnir fá sínar stæður í
fermingargjöf; gamli L.M.
Ericson-síminn stendur ekki
lengur fyrir sinu — í hans stað
er kominn sími með minni,
sjálfvirku endurvali og
innbyggðum símsvara; ritvélar
eru fyrir löngu komnar á
tækniminjasafn —
Macintosh-tölvan gerir allt
nema að fara út í sjoppu og
maður hefur á tilf inningunni
að það vígi standi ekki lengi.
Sumum finnst ef til vill nóg
komið af tækjum inn á heimilið,
en greinarhöfundur er
sannfærður um að enn sem
komið sé hafi menn rétt fundið
smjörþefinn af því sem koma
skal. Að visu má teljast ólíklegt
að vélmenni hefji
hreingemingar á íslenskum
heimilum í bráð, en gífurlegar
framfarir í tölvutækni hafa nú
þegar breytt tækjum eins og
saumavélinni í hreinustu
tækniundur og svo mætti áfram
telja. Þær öm tæknibreytingar,
sem almenningur verður þó
helst var við á heimilum,
tengjast flestar
tómstundaiðkun og í þessari
grein verður leitast við að
útskýra það sem við blasir og
hverju búast má við á næstunni.
Það er ekki ýkjalangt síðan
hljómtækjaeign varð al-
menn hér á landi. Útvarp-
ið náði að vísu fljótt
fótfestu hér og ávallt var eitthvað
flutt inn af grammófónum, en þeir
voru lengst af dýr munaðarvara og
á tímum hafta og gjaldeyris-
skömmtunar þótti skömmtunar-
stjórunum víst flestur annar
vamingur þarfari. Ekki hjálpaði til
að hljómburður var ekki í fullkomn-
asta lagi og hljómplötur af skomum
skammti.
Segja má að hagur Strympu hafi
fyrst farið að vænkast eftir að bítlið
byijaði, en þá var þjóðin jafnframt
að rétta úr kútnum í samræmi við
aukna velmegun hins fijálsa heims.
Undir lok sjötta áratugarins fóm
svo að streyma á markaðinn hljóm-
tæki í líkingu við það, sem nú
þekkist og hefur kaupunum ekki
linnt síðan.
Stafræn kasettutæki (DAT) hafa valdið nokkru þjarki um hvernig vernda megi höfundarrétt og þar
fram eftir götum, en likast til verða þau fágæt á einkaheimilum enn um sinn.
Þrátt fyrir að fullkomin hljóm-
tæki hafi um þetta leyti farið að
komast í almenningseigu höfðu
tæknibreytingar í raun verið sára-
litlar. Að vísu breytti uppfinning
smáranna (transistora) talsverðu
og steríóið sömuleiðis, en eigi að
síður var tæknin, sem til grundvall-
ar lá, hin sama. Tónlistin var skorin
í plastplötu, en þegar platan snerist
nam nál viðnámið og titringurinn
var magnaður upp. Öflugri og full-
komnari magnarar, steríóið og betri
hátalarar breyttu engu um þau
grundvallarlögmál, sem að baki
lágu.
Men höfðu reyndar lengi gert sér
grein fyrir annmörkum hljómplöt-
unnar. Plötur eru viðkvæmar fyrir
hnjaski, skurður þeirra er misjafn
að gæðum, hljóðdósir plötuspilar-
anna eru misgóðar og eftir að
stafræn (digital) tækni fór að ryðja
sér rúms fóru menn að gera sér
grein fyrir takmörkunum hlið-
stæðutækni (analogue).
Þegar Philips kynnti kasettuna
til sögunnar spáðu margir hljóm-
plötunni dauða, en fljótlega kom
þó í ljós að þær hrakspár voru ekki
á rökum reistar, þrátt fyrir að ka-
settumar hefðu ýmsilegt til brunns
að bera. Hljómtækjaframleiðendur
gerðu sér grein fyrir því að eitthvað
yrði að gerast, ætti markaðurinn
ekki að staðna. Það var þó með
blöndnum huga, því enginn þeirra
hafði gleymt quadro-tækninni, sem
beið algert skipbrot. Þegar vasa-
diskóin slógu hins vegar ærlega í
gegn varð þeim loks ljóst að mark-
aðurinn var meira en lítið þyrstur
eftir nýjungum og tæknisnillingam-
ir, sem höfðu til þessa ekki verið
hvattir neitt sérlega til dáða, voru
látnir leggja höfuðið í bleyti.
Geislaspilararnir
Frá byijun var stefnan sett á
þróun stafrænna hljómtækja. Minn-
ugir þeirra væringa, sem framleið-
endur myndbandstækja höfðu átt í
vegna hinna ólíku kerfa (VHS, Beta
og V2000), urðu menn ásáttir um
að staðla hina nýju tækni og innan
tíðar var framleiðsla á geislaspilur-
um hafin.
Tæknin byggist á því að leysi-
geisli „les“ stafrænar upplýsingam-
ar af diskinum. Líkt og í tölvum
em upplýsingamar einungis tvenns
konar, 0 eða 1. Aukahljóð, bjögun
eða mistök í skurði em því úr sög-
unni — annað hvort em upplýsing-
amar til staðar eða ekki. Það er
hins vegar algengur misskilning-
ur að geisladiskar séu ónæmir
fyrir hnjaski eða óhreinindum.
Diskamir em vissulega mun end-
ingarbetri en hljómplötur, en samt
ættu menn að fara jafnvarlega með
þá og plötumar. Diskarnir geta
rispast og óhreinindi trufla af-
spilun og fara illa með spilarann.
Sjá nánari umfjöllun í ramma.
Vegna þess að diskamir em allir
eins (ef undan er skilinn stöku
galli) og hins að spilaramir em
staðlaðir með það fyrir augum að
lesa með sama hætti úr hinum staf-
rænu upplýsingum halda margir —
jafnvel sumir afgreiðslumenn í
hljómtækjaverslunum — að hljóip-
gæði hinna ýmsu spilara séu ávallt
hin sömu; munurinn sé í því fólginn
hversu mikið af alls konar auka-
möguleikum (sjálfvirkt lagaval,
fjarstýring o.s.frv.) Þetta er rangt.
Hljómgæði hinna ýmsu tegunda
geislaspilara eru ekki hin sömu,
sama hvað hver segir. Vitaskuld er
rétt að góður diskur hljómar betur
í ófullkomnum spilara en hljómplata
á vönduðum plötuspilara. Spilaram-
ir era hins vegar jafnmismunandi
og þeir era margir. I þessum efn-
um, sem mörgum öðram, borgar
sig yfirleitt að kaupa þekkt merki
— þau hafa yfírleitt einhvem orðstír
að veija.
Einnig ættu menn að hafa hugf-
ast að hljómgæðin era háð fleiri
þáttum en spilaranum einum.
Magnarinn þarf að vera í stakk
búinr. að skila sínu, en frá geisla-
spiluram berst meiri kraftur á
flestum tíðnum og mun stærra tón-
svið en gamlir magnarar vora
hannaðir fyrir. Þá þurfa þeir einnig
að vera í öflugra lagi (þó svo menn
keyri þá ekkert sérstaklega) til þess
að forðast bjögun. Hátalaramir
þurfa líka að vera vandaðir og
greinarhöfundur mælir með því að
menn fái sér sérstaklega vandaða
kapla (t.a.m. Monster) — ekki bara
úr magnara í hátalara, heldur líka
úr spilara í magnara.
Verða geisladiskar
brátt úreltir?
Skiljanlegt er að ofanrituð spum-
ing brenni mönnum í huga. Hver
kannast ekki við að hafa keypt sjón-
varp eða tölvu af fullkomnustu
tegund, en daginn eftir birtist aug-
lýsing um að enn nýrri og fullkomn-
ari tegund væri komin á markað.
Og hver á ekki Gústa frænda, sem
hefur ekki enn þorað að kaupa sér
myndbandstæki af því að hann vill
alltaf bíða eftir næstu kynslóð?
Þetta er eðlilegt áhyggjuefni því
tækin era ekki gefín. Hér verður
spumingunni þó svarað afdráttar-
laust neitandi. Geisladiskamir
verða ekki úreltir í bráð. Nokkra
öðra máli gegnir hins vegar um
sjálfa spilarana. Nú þegar er önnur
kynslóð þeirra komin á markaðinn,
Eitt mesta undrið við leysidiska eru þau ógrynni upplýsinga, sem fyrir komast á þeim.
Hér til samanburðar eru 20 binda alfræðiorðabók og einn leysidiskur. Væri alfræðiorða-
bókin skráð á diskinn væri samt rúmlega þriðjungur geymslurýmis hans ónotaður.