Morgunblaðið - 18.09.1988, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. SEPTEMBER 1988
27
Sovétmenn mega búa við þriðja
flokks neytendavörur, sem þeir
kaupa ekki nema tilneyddir, allt
sitt líf,“ sagði Dóra. „Sumt sem
fæst í verslunum sést ekki nema á
tombólum á íslandi." Hún líkti sov-
ésku tannkremi við sement og sov-
éskum tannburstum við kartöflu-
bursta. Og sagði að dömubindi
þekktust ekki. Vesturlandabúar
panta því hreinlætisvörur og ýmis-
legt annað frá vöruhúsum í Hels-
inki og víðar og fá þær sendar til
Moskvu. „Neytandinn hefur ekkert
að segja í þessu þjóðfélagi og eðli-
legt vöruflæði þekkist ekki. Fólk
kaupir hluti í hvelli þegar þeir fást
af því að það veit ekki hvenær þeir
koma aftur. Einskonar pöntunarfé-
lög tíðkast víða á vinnustöðum og
þannig kaupa margir inn en annars
verður fólk að standa í biðröðum
eftir öllum hlutum. Ég skil ekki
hvemig það fer að þessu. Ég myndi
hreinlega gefast upp.“
„ ... umburðarlyndi
gagnvart dyntum landans“
Fjórir starfsmenn eru í íslenska
sendiráðinu, Tómas Á. Tómasson,
sendiherra, Pétur G. Thorsteinsson,
sendiráðunautur, íslenskur ritari og
Bela, rússneski ritarinn. Bela hefur
starfað þar í áraraðir. „Hún hefur
sanna ást á íslandi og íslending-
um,“ sagði Dóra. „Og takmarka-
laust umburðarlyndi gagnvart dynt-
um landans!"
ísland komst á blað í Sovétríkjun-
um í sambandi við leiðtogafundinn
heima og við búum enn að því. En
það er mikið amstur í kringum hlut-
ina hér og allt tekur sinn tíma.
Sendiráðið sér einnig um samskipti
íslands við Austur-Þýskaland, Ung-
veijaland, Búlgaríu, Rúmeníu og
Mongólíu svo það er mörgu að
sinna. Mikill hluti vinnunnar snýst
um viðskiptamál og þar getur geng-
ið á ýmsu eins og menn vita.“
Dóra sótti tíma í rússnesku áður
en hún fór út og hélt náminu áfram
í Moskvu en hætti nokkrum mánuð-
um áður en hún fór úr landi. „Áhug-
inn var ekki nógu mikill.“ Hún get-
ur bjargað_ sér á málinu og skilur
talsvert. „Ég get horft á fréttimar
og geri það yfirleitt til að þjálfa
eyrað en ég myndi fá heldur af-
brigðilega hugmynd um heiminn ef
ég léti mér nægja að fylgjast með
sovéskum fréttum eingöngu."
Ekkert hægt að gera
fyrirvaralaust
Hún umgekkst starfsmenn ann-
arra sendiráða í frístundum og fór
stundum í klúbba sem þeir reka.
„Skemmtanalífið gengur mikið til
út á heldur leiðinleg kokteil- og
kvöldverðarboð," sagði hún. „En ég
hef eignast marga góða vini og
nokkra til lífstíðar. Samgangur út-
lendinganna er náinn, það er eins
og þeir séu allir saman á eyðieyju,
og því myndast sterkari vináttu-
bönd hér en gengur og gerist í stór-
borgum á Vesturlöndum." Hún las
mikið og sótti af og til tónleika.
„Sendiráðsstarfsmenn geta yfirleitt
fengið miða á tónleika, í leikhús eða
á ballettsýningar þegar þeir vilja.
Það kostar ekki nema 2 rúblur (140
ísl. kr.) í Bolshoi og sýningamar
þar eru stórkostlegar. Sovéska þjóð-
in hefur brennandi áhuga á ljóðlist,
leikhúsi, kvikmyndum og annarri
listmenningu. Slíkar samkomur em
mjög vel sóttar en það er kannski
ekki nema furða af þvi að það er
lítið annað við að vera.
Mer fínnst það verulegur galli
héma að það er ekkert hægt að
gera fyrirvaralaust. Það verður að
ákveða alla hluti, jafnvel að fara
út að borða, með löngum fyrirvara.
Það verður að bóka allt og tilkynna
og panta í smáatriðum hjá viðkom-
andi yfirvöldum ef farið er út fyrir
Moskvu. Ein helgarferð út fyrir
bæinn fór til dæmis út um þúfur
af því að engin boð höfðu borist á
hótel um komu mína og vinafólks
míns þótt við hefðum skipulagt allt
rækilega með góðum fyrirvara. Það
var ekki hægt að útvega okkur
neitt á staðnum — hvorki mat,
drykk né hótelherbergi, við máttum '
þakka fyrir að fá að fara á salemi.
Við áttum ekki annarra kosta völ
en að fara samdægurs aftur til
Moskvu.“
Dóra sýndi mér gullfallega kirkju
sem var skammt frá heimili henn-
ar. Þar var þröng á þingi og forvitn-
ir útlendingar litnir homauga. Dóra
sagðist hafa mikla ánægju af að
fara í rússneskar kirkjur og yfír-
leitt væru bara fullorðnar konur
þar. „Þær eru flestar komnar yfír
sextugt og hafa engu að tapa. Þær
skipta ekki lengur máli og þeim er
leyft að rælqa trú sína óáreittum.
Það er mjög óalgengt að sjá karl-
menn í kirkju og það er lítið um
ungt fólk. Mér kom því mjög á
óvart þegar ég sá einu sinni hjón
með tvo syni sína á unglingsaldri í
messu í Danilov-klaustrinu. Það var
auðséð að þetta fólk var ekki í
kirkju í fyrsta sinn. Það er óvenju-
leg sjón að sjá fjölskyldu saman í
guðshúsi.
Trúarhitinn er mjög mikill í
rússneskum kirkjum. Andrúmsloft-
ið er hrífandi. Mér líður mjög vel
þar. Tilfinninganæmi þessarar þjóð-
ar kemur þá svo vel í ljós. Ég skil
ekki hvemig það hefur verið hægt
að bæla svona tilfinningaríkt fólk
í öll þessi ár.“
Dóra hlakkaði til að fara frá
Sovétríkjunum en það var auðheyrt
að henni var hlýtt til þjóðarinnar
þrátt fyrir vankanta á lífinu í
Moskvu. „Þessi þjóð hugsar allt
öðruvísi en við,“ sagði hún. „Stund-
um fínnst mér hún vera einföld og
barnaleg. Hirðuleysið og seina-
gangurinn tekur á taugamar. Það
hvarflar af og til að mér að það
þurfi að tuska bölvað einræði
kommúnistaflokksins til, þá yrði
ástandið örugglega skárra.
Mér hefur ekki liðið illa héma
en mér hefur oft leiðst. Það er erf-
itt að lifa í takmarkaðri snertingu
við umhverfið eins og útlendingar
hér gera yfírleitt. Mér hefur ekki
þótt ég vera óvelkomin en fínn fyr-
ir að ég sker mig úr hvar sem er
og að það er horft á mig. Það er
eins _og ég hafi verið í glerhúsi í tvö
ár. Ég hef séð lífíð í kringum mig
og verið partur af þjóðfélaginu en
aldrei komist í raunverulega snert-
ingu við það.“
Texti og myndir:
ANNA BJARNADÓTTIR
Lögregluþjónar eru á flestum götuhomum. Emn stoppaði Dóra og
skammaði hana fyrir að yfirsjást umferðarmerki.
tki