Morgunblaðið - 20.11.1988, Side 24

24 C
MORGUNBLAÐH) FJOLMIÐLAR SUNNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1988
SILJA AÐALSTEINSDÓTTIR, TILVONANDI RITSTJÓRI ÞJÓÐVIUANS
Drífandi, dugleg og
tilfinninganæm
„Hörð og óvægin, drífnndi og dugleg, ör og tilfinn-
inganæm, hrifiiæm og listhneigð,“ segja menn meðal
annars um Si^ju Aðalsteinsdóttur cand. mag. sem sest
í ritstjórastól Þjóðviljans um næstu áramót, fyrst
kvenna til að gegna því starfi við íslenskt dagblað.
Si\ja feddist í Rauðuvík á Árskógsströnd 1943 og ólst
upp á Akureyri fram til tíu ára aldurs. „Þar fékk ég
þennan fallega framburð," segir hún. Síðan hefur hún
búið í Reybjavík og telur sig Reykvfidng þrátt fyrir
norðlenska framburðinn.
Hún lauk stúdentsprófi frá MR
1963, kenndi einn vetur á
Blönduósi og reyndi sig við mynd-
list á listaakademíu í Dyflinni á
írlandi en settist í Háskólann haus-
tið 1965 og lauk BA-prófi í íslensku
og ensku 1968. Síðan kenndi hún
um skeið við Háskólann og Kenn-
araskólann og lauk svo kandidats-
prófi í íslenskum bókmenntum
1974.
Af umsögnum
þeirra sem þekkja til
Silju má ráða að þar
fari kona með
ákveðnar skoðanir,
víðlesin, greind og skemmtileg, en
eigi það tii að vera „fjandanum
frekari", eins og einhver orðaði
það. Kunnugir segja einnig að
snemma hafi borið á listrænum til-
hneigingum í fari hennar, ekki að-
eins á bókmenntasviðinu heldur
einnig í myndlist. „Ég hafði gaman
af að teikna þegar ég var stelpa
og vann fyrir mér i menntaskóla
með því að teikna myndir sem þá
voru mikið í tísku, af langleggjuðum
stelpum og mótorhjólagæjum,“
sagði Silja þegar hún var spurð um
þetta atriði. „En þegar ég átti að
fara að stunda þetta eingöngu þá
leiddist mér heldur og langaði í
bækurnar." Hún kveðst ennþá af
gaman af að teikna, en fari leynt
með það enda sé þetta eingöngu
tómstundagaman.
Silja hefur starfað víða en aldrei
sótt um þau störf sem hún hefur
stundað. Sem kennari var hún al-
mennt vel liðin meðal nemenda
sinna. Nægir þar að vitna í Sigurð
Valgeirsson, sem var nemandi
hennar í Háskólanum: „Silja var
geysilega áhugasöm og hreif okkur
með sér. Hún bauð okkur oft heim
til sín þar sem viðfangsefnin voru
rædd fram og til baka og þannig
tóks henni að virkja og efla þann
áhuga sem fyrir hendi var hjá okk-
ur. Einnig var hún frjálsleg og
skemmtileg enda mjög vel liðin í
Silja Aðalsteinsdóttir: Hrifnæm, list-
hneigð, og ófeimin við að segja fólki til synd-
anna.
þessum grundvallaratriðum stendur
hún fast, en að öðru leyti gerir hún
sér ekki mikla rellu út af dægur-
þrasi stjórnmálanna," sagði einn
viðmælenda okkar og bætti við að
hvað menningarpólitíkina varðaði
væri hún nú orðin fijálslyndari en
áður og hefði sýnt það í starfi sínu
hjá Máli og menningu að hún vildi
rífa niður pólitískar víggirðingar í
bókmenntum.
Ami Bergmann, ritstjóri Þjóðvilj-
ans, sagði að sér litist vel á sam-
starfið við Silju: „Ég hef starfað
með henni í ritnefnd tímarits Máls
og menningar og veit að henni er
einkar iagið að halda mönnum til
verka og er ákveðin og föst fyrir
hvað varðar allar tímasetningar og
skil á verkefnum. Hún er líka ófeim-
in við að segja mönnum til synd-
anna ef henni finnst illa unnið, til
dæmis hvað varðar málfar og stíl
og er þannig mun virkari í afskipt-
um af handritum en flestir aðrir
ritstjórar sem ég þekki til. Mér líst
þvi vel á Silju í þetta starf enda
þykir mér ágætt að hlýða þvi sem
konur segja skynsamlegt," sagði
Ámi.
En hvemig lýst blaðamönnum
Þjóðviljans á að fá Silju í ritstjóra-
stól? Um það segir Lúðvík Geirsson
fréttastjóri: „Ég held að flestum
hér lítist bara vel á það. Við höfum
verið nánast kvenmannslausir á rit-
stjórninni nú um nokkurt skeið og
ekki vanþörf á að bæta þar úr.
Reyndar þekkja fæstir okkar mikið
til hennar eða starfshátta hennar
þannig að þetta verður ný reynsla
fyrir okkur. En við erum hvergi
srneykir."
Silja hefur getið sér gott orð sem
þýðandi og hefur þýtt á þriðja tug
bóka. Eftir hana liggja þrjár frums-
amdar bækur, auk fjölda bæklinga
og greina um bókmenntaleg efni.
Hún er gift Gunnari Karlssyni próf-
essor í sagnfræði við Háskóla ís-
lands og eiga þau tvær dætur, Sif
23 ára og Sigþrúði 17 ára.
okkar hópi, og ég held að það hafi
gilt almennt um nemendur hennar.“
Silja var ritstjóri tímarits Máls
og menningar um sex ára skeið,
en lét af því starfí um síðustu ára-
mót. Á þessu ári vann hún við þýð-
ingu á bók Jane Austen, Hroki og
hleypidómar, sem nýlega kom út á
vegum Máis og menningar. Hún
hafði ákveðið að helga sig ritstörf-
um þegar henni
bauðst ritstjórastað:
CWPMVMn an á Þjóðviljanum. í
® • inTI I Wl/ þau þijú skipti sem
7 ' 7 Silja hefur sótt um
eftir Svein Gudjónsson störf var henni hafn-
að. Hún sótti tvisvar um starf hjá
Ríkisútvarpinu, og eitt sinn sótti
hún um stöðu lektors í íslenskum
bókmenntum við Háskóla íslands.
Hún var dæmd hæf en fékk þá
umsögn í hæfnisdómi að hún væri
einsýnn marxisti. Hún hefur ekki
sótt um starf við Háskólann síðan.
„Það sem einkennir Silju einna
mest er hversu ósérhlífin hún er í
starfí," segir Halldór Guðmundsson
útgáfustjóri Máls og menningar.
„Að því leyti gæti sumum reynst
erfitt að vinna með henni því menn
verða að leggja sig fram. Hún er
tilfínninganæm og eflaust er ýmis-
legt í hennar fari sem sumt fólk á
erfítt með að sætta sig við. Á hinn
bóginn er hún afar hrifnæm og
getur orðið allt að þvi bamslega
hrifin af einhveiju nýju sem hún
hefur rekist á. Hún er tilfinninga-
manneskja með kostum og göllum
sem því fylgja. Mér fannst það þó
mikill kostur í okkar samstarfí og
þá einkum driftin og dugnaðurinn
í henni,“ sagði Halldór.
Silju hefur verið legið á hálsi
fyrir að vera einstrengingsleg í
sijómmálaskoðunum en þeim sem
hafa umgengist hana náið bar flest-
um saman um að hún væri síður
en svo með pólitík á heilanum.
„Hún hefur verið framarlega í jafn-
réttisbaráttunni, er vinstrisinni og
harður herstöðvaandstæðingur. Á
Verða Bylgjan
og Stjarnan
sameinaðar?
Gagnkvæm tor-
tyggni helsti
þröskuldurinn
Páll Þorsteinsson
útvarpsstjóri
Bylgjunnar
Ólafur Hauksson
útvarpsstjóri
Stjömunnar
Viðræður um sam-
einingu Bylgjunn-
ar og Stjörnunnar
Forsvarsmenn útvarpsstöðvanna
Bylgjunnar og Sljörnunnar hafa
staðið í viðræðum að undanförnu
um hugsanlega sameiningu
stöðvanna auk þess sem lögfræð-
ingar beggja hafa verið að skoða
þau mál. I þessum viðræðum er
gengið út frá jaftiri eignaskipt-
ingu, en samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins er mikil stífiii í
báðum aðilum og óvíst á þessu
stigi hvort saman muni ganga í
þessum viðræðum.
að var Stjarnan sem átti frum-
kvæðið að viðræðunum að
þessu sinni en Bylgjan hefur tvíveg-
is áður leitað eftir sameiningu
stöðvanna og í eitt sinn óskað eftir
að kaupa Stjörnuna. Því var þá al-
farið hafnað og samkvæmt heimild-
um Morgunblaðsins er ekki um það
að ræða nú að annað fyrirtækið
kaupi hitt. Af hálfu Stjömunnar
muni einungis jöfn eignaskipti
koma til greina, en það eigi Bylgju-
menn erfitt með að sætta sig við.
Sex þættir um sögu
kommúnismans
„Fjórða sjónvarpsrásin í Bret-
landi, Channelá, hefúr hafið sýn-
ingar á sex þáttum um sögu
kommúnismans í Austur- og
Mið-Evrópu (The Other Europe).
Sérstakt efiii er tekið fyrir í
hveijum þætti og ekki er fjallað
um atburði í réttri tímaröð.
Báðir aðiiar munu vera sammála
um hagkvæmni þess að sameina
stöðvarnar við núverandi aðstæður,
en ágreiningur um skiptingu eigna-
hlutfalls og gagnkvæm tortryggni
mun vera helsti þröskuldur í vegi
þess að af sameiningu geti orðið,
eins og málin standa nú.
Aðild Stöðvar 2 að EBU:
Laganefindin
fiindaði á
Islandi
Laganefiid Evrópusam-
bands sjónvarpsstöðva
(EBU) hélt fúnd hér á landi
um síðustu helgi, að beiðni
forsvarsmanna Stöðvar 2,
en Stöðin hefúr lengi reynt
að fá inngöngu í samtökin.
Afundinum var starfsemi
Stöðvar 2 kynnt, en laga-
nefndin metur þá sem full-
nægja skilyrðum um aðgöngu
og gerir tillögur til aðalfundar,
en hann frestaði ákvörðun um
aðild Stöðvar 2 í júlí í sumar.
Það eru einkum ríkisreknar
sjónvarpsstöðvar, sem eru að-
ilar að EBU, þótt dæmi séu
um aðild sjálfstæðra sjón-
varpsstöðva svo sem bresku
stöðina ITV. Ríkisútvarpið er
aðili að EBU.
FerMogginn ígrímma
stiómarandstöðu?
gjg JHorflunblníliti
■1—
Alvinnulr
iI®3i5=7!|Sp[§5’
g-y- tef;
Útflutningnverðma'ti sjávar-
aAirða lækkar um 550 miljj.
IIÍKkupaskipli á |
miðju næsta ári
ipSf IwfZs ,
- ••• •,
Morgunblaðið hefur lengi
borið höfuð og herðar yfir
aðra prentmiðla íslenska
og löngum hafa andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins talið ægivald
Moggans eina meginskýringu á
eigin giftuleysi. Kannski er eitt-
hvað til í því, en kenninguna má
líka skoða sem einfalda afsökun
fyrir eigin getuleysi. islenskum
vinstrimönnum hefur lengi reynst
erfitt að gefa út almennilegt blað
og enn gefa þeir út þijá flokkss-
nepla, sem eru af miklum vanefn-
um gerðir, úr takt við tímann og
fáir nenna að lesa.
Megineinkenni íslenskrar fjöl-
miðlunar um stjórnmál síðustu
áratugi er aukið sjálfstæði hennar
gagnvart stjórnmálaflokkunum.
Þar eiga ljósvakamiðlarnir dijúgan
hiut, ásamt fyrirrennurum DV,
Dagblaðinu og Vísi á síðasta ára-
tug, og Helgarpóstinum sáluga.
Morgunblaðið hefur líka tekið
stakkaskiptum á þessum tíma og
útbreiðsla þess sennilega aldrei
verið meiri en nú.
Ástæða þess, að andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins kveinkuðu sér
mjög undan Mogganum hér áður
fyrr, var ekki bara útbreiðsla hans,
heldur hitt að hann var þeim afar
grimmur og óvæginn og oftar en
ekki vel skrifaður. Hlutdrægnin
var hins vegar augljós og kom það
bæði fram í fréttaskrifum og öðru.
Morgunb.aðið studdi sína menn
rækilega þegar þeir voru í stjórn,
en fór fyrst bamförum þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn var í stjórnar-
andstöðu. Andstaða blaðsins við
vinstri stjórnimar 1956—58 og
1971—74 var illskeytt og hefur
sjálfsagt haft einhver áhrif á kjós-
endur, þó áhrifin á forystumenn
stjórnarflokkanna hafi kannski
ekki verið minni; grafið undan
sjálfstrausti þeirra og magnað inn-
byrðis tortryggni.
Breytingar á Morgunblaðinu
síðustu tvo áratugi hafa bæði birst
í því, að meiri áhersla er lögð á
að greina að fréttir og ritstjórnar-
legt efni, þó frá því séu undantekn-
ingar, og svo hinu, að Morgun-
blaðið hefur orðið gagnrýnna á
Sjálfstæðisflokkinn. T.d. hefur
blaðið með áberandi hætti gagn-
rýnt ríkisstjórnir með aðild flokks-
ins 1983—88 og sömuleiðis flokk-
inn sjálfan.
Staða Sjálfstæðisflokksins er
erfið í augnablikinu; fylgið rýrt
samanborið við fyrri tíð og flokkn-
um var skákað úr ríkisstjórn. Úr
flokknum hafa heyrst raddir um
að Morgunblaðið hafi brugðist
flokknum. Morgunblaðsmenn hafa
svarað þessu með því að segjast
halda áfram á sömu leið, enda
fánýtt að hverfa til fyrri tíma.
Sjálfsagt er það rétt, að gamal-
dags flokksblaðamennska yrði
flokknum til lítils framdráttar í
miklu fjölbreyttari ijölmiðlaheimi
nútímans, en myndi rýra traust
Morgunblaðslesenda á blaðinu.
Hafa má í huga, að skv. könnun
eftir kosningarn-
ar 1983 kaus um
helmingur reglu-
legra lesenda
blaðsins ekki
Sjálfstæðisflokk-
inn.
Ástæðulaust er
hins vegar að van-
meta þrýsting
traustra flokks-
manna, sem horfa
með söknuði til
liðins tíma. Þess
vegna verður
fróðlegt fyrir
áhugamenn um fjölmiðla og
stjórnmál að fylgjast með því á
komandi vetri hvort Morgunblaðið
heldur áfram að þróast til óháðrar
blaðamennsku — en nýjasta dæ-
mið um þá þróun er einmitt hin
nýja sunnudagsútgáfa blaðsins —
eða hvort blaðið fer í grimma
stjórnarandstöðu.
Ólafur Þ.
Harðarson.