Morgunblaðið - 13.01.1989, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDÁGUR 13. JANÚAR 1989
við hina fomu kappa íslendinga-
sagnanna enda höfðu unglingar
þess tíma ekkert æðra að miða við.
Þorgeir hlaut góða dóma og virtist
okkur þessi maður sameina bestu
kosti þeirra Gunnars á Hlíðarenda
og Skarphéðins á Bergþórshvoli og
lengra væri ekki hægt að ná í mann-
legu atgervi.
Næst lágu sporaslóðir okkar Þor-
geirs saman er hann var orðinn
bóndi á Sunnuhvoli í Reykjavík en
ég var vikadrengur á Klömbmm,
eða næsta bæ, í Norðurmýrinni við
Rauðarárstíg. Mér varð enn star-
sýnt á vinnubrögð og íþróttaæfíng-
ar bóndans á Sunnuhvoli. Bústörf
frá því eldsnemma að morgni, köst
og hlaup í hádeginu meðan annað
fólk hvíldist eftir matinn og að lokn-
um vinnudegi annaðhvort íþróttir
eða æfíngar fýrir kappreiðar. Þar
kom ég að nokkru liði því mörgum
hestum þurfti að hleypa og velja
úr þá sefti senda skyldi á næstu
kappreiðar. Flugu, hið fræga skeið-
hross, æfði hann hins vegar alveg
í einrúmi og fáir gátu fylgst með
því. Um þetta leyti setti Fluga nýtt
met í 250 m skeiði sem var ef ég
man rétt 25,0 sek sléttar og stóð
það um langt árabil. Þá var einnig
Randver að hefja sinn feril sem
skeiðhestur en hann mun hafa ver-
ið í eigu Jóns bróður Þorgeirs. Þessi
tími er mér eftirminnilegur og hefur
án vafa setið í mér þar til seinna
að ég gat farið að fíkta sjálfur við
þjálfun kappreiðahesta.
Það næsta sem við Þorgeir höfð-
um saman að sælda var þegar
Gunnar Bjamason kom suður með
homfírskan kynbótahest, Nökkva,
og gerðist ég meðeigandi að honum
um tíma, en þetta mun hafa verið
1944. Frá þessum tíma var ég iðu-
lega í sambandi við Þorgeir og fékk
m.a. hjá honum fyrsta og besta
gæðinginn minn, Kolskegg, sem
seinna náði öðm sæti í skeiði á
landsmóti 1958. Síðan var það Ven-
us sem öll mín hróss em ræktuð
útaf, en hún var dótturdóttir
Drottningar gömlu í Gufunesi.
Þetta sem hér er nefnt, er aðeins
lítið brot úr sjóði minnínganna og
hversu hoiium lá gott til mín með
ráðum og dáð.
Þessi maður var heillandi fyrir-
mynd sér yngri manna, sívinnandi
að áhugamálum okkar allra með
hvatningum og leiðbeiningum. Þar
vom gæðingamir Hörður gamli,
Gnýfari, Blakkur og svona mætti
lengi telja en einnig skeiðhestamir
Fluga, Randver, Nasi, Þór o.fl. sem
mig brestur minni til að telja upp
á þessari stundu.
Hestamennsku Þorgeirs em gerð
allgóð skil í bók Gunnars Bjama-
sonar „Ættbók og saga" og þar
má lesa sér til um allmargt sem
Þorgeir sýslaði við í hestamennsku
sinni enda þótt það sé varla tæm-
andi. Hins vegar er ljóst að menn
eins og Þorgeir sem verða í munni
fólks og samtíðarmanna nánast
þjóðsagnapersónur, þeir hafa skap-
að sér sess með framtaki, dugnaði
og útsjónarsemi. Hann hafði oft
ekki geð í sér til þess að elta ólar
við meðalmennskuna og þegar hon-
um þótti dauflega að málum staðið
greip hann til sinna ráða svo sem
frægt var er hann hélt einkakapp-
reiðar sínar heima í Gufunesi og
sýndi svo um munaði hvemig hægt
var að standa að slíkum samkomun
með reisn og myndarskap.
Þar voru verðlaun hærri en áður
þekktist og þá sýndi Þorgeir for-
dæmi sem seinna var oft vitnað til.
Þeir voru jafnaldrar og sennilega
fermingarbræður Halldór Laxness
og Þorgeir, en er þeir uxu úr grasi
lágu leiðir þeirra lftið saman enda
fóru þeir ólíkar leiðir. Þeir munu
þó hafa hist í afmæli sameiginlegs
vinar og áttu þar orðastað og var
það eftir að Halldór fékk Nóbels-
verðlaunin. Þorgeir taldi Halldór
vera besta og frægasta íslending
sem sögur fæm af en Halldór svar-
aði í sömu mynt af sínu alkunna
lítillæti að hann hefði þó hvergi
komist með tæmar þar sem Þor-
geir hafði hælana. Höfðu menn hina
bestu skemmtan af samtali þeirra
félaga og rifjuðu þeir þá margt upp
frá fyrri tíð.
í daglegri viðkynningu var Þor-
geir hinn sívakandi áhuga- og at-
orkumaður sem hafði brennandi
áhuga fyrir umhverfi sínu, hvort
heldur það var jörðin sem hann
ræktaði, búféð ellegar nágrannar
hans og vinir. Hlýr og umhyggju-
samur var hann öllum þeim sem
hann hafði samskipti við og ávallt
umtalsgóður um alla. Slíkur maður
kom sér alls staðar vel enda ljúfur
og kátur og jafnan tilbúinn til þess
að liðsinna. Hann átti góða ná-
granna í áburðarverksmiðjunni og
lá ekki á því hversu þeir reyndust
honum vel er aldurinn færðist yfír
og honum varð þyngra um hreyf-
ingar. Hann hafði sterkan vilja og
lét fátt eða ekkert tmfla sig frá
hugðarefnum sínum. Hann var ekki
alltaf með bros á vör og gat gert
nokkrar athugasemdir ef honum
mislíkaði en enginn erfði það vegna
þess að í bijósti sló hlýtt og göfugt
hjarta og sem slíkan munum við
hann ætíð.
Öllum aðstandendum sendum við
vinir og nágrannar samúðarkveðj-
ur. Minningin lifír.
Jón M. Guðmundsson
Þorgeir Jonsson fæddist 7. des-
ember 1903 í Varmadal, Kjalar-
nesi, sonur Salvarar Þorkelsdóttur
frá Álfsnesi á Kjalamesi og Jóns
Þorlákssonar bónda í Varmadal.
Þorgeir andaðist á Sólvangi í
Hafnarfírði 5. janúar 1989. Hann
var 85 ára að aldri.
Þorgeir Jónsson frá Varmadal
var einn af hinum glæsilegustu og
drengilegustu íþróttamönnum á
fyrra helmingi þessarar aldar.
Frægastur var Þorgeir fynr
glímuna. Þeir Varmadalsbræður,
Þorgeir, Ágúst, Jón og Björgvin,
koma allir mikið við sögu íslensku
glímunnar.
Þorgeir var þegar ungur að árum
orðinn kunnur kappglímumaður.
Og hann, varð ekki síður kunnur
fyrir glæsileika, mýkt og drengskap
á glímuvelli. Hann var meðalmaður
á hæð, þrekvaxinn og rammur að
afli. Þorgeir var vamarmaður mik-
ill og sneri tíðum s?kn andstæðings-
ins upp í vöm og lagði viðglímend-
ur sína leiftursnöggt á mótbragði.
Hann var mjög fjölhæfur glímu-
maður og kunnáttumaður glímu-
bragða og -vama.
Helstu uppáhaldsglímubrögð
Þorgeirs vom sniðglíma á lofti tek-
in upp úr mjaðmahnykk með vinstri
mjöðm, hælkrókur tekinn með
hægra fæti á vinstri fót og hné-
hnykkur tekinn með vinstra fæti á
þann hátt að viðfangsmaður var
hafínn á loft um leið og hnéhnykk-
urinn var lagður á.
Mér er það minnisstætt að árið
1929, en þá var ég 18 ára og þátt-
takandi í Íslandsglímunni en Þor-
geir þáverandi glímukappi íslands
og þátttakandi í glímunni, hvað
mér þótti ánægjulegt að glíma við
hann sökum drengskapar hans og
glímuhæfni. Mér gleymist ekki
glæsileiki Þorgeirs sem glímu-
manns á glímuvelli. í þessari ís-
landsglímu sigraði Sigurður Thor-
arensen en Þorgeir varð annar í
röðinni að vinningum.
Þorgeir vann Skjaldarglímu Ár-
manns 1925 og 1926 og tvisvar
varð hann glímukappi íslands, árin
1927 og 1928. Seinna árið sem
Þorgeir vann Íslandsglímuna vann
hann einnig fegurðarglímuverðlaun
sem veitt voru fyrir fagra og drengi-
lega glímu. Þorgeir varð sá fyrsti
sem samtímis varð glímukappi og
glímusnillingur.
Þorgeir fór undir stjóm Jóns
Þorsteinssonar í glímuflokki Ár-
manns til sýninga í Noregi 1925
og 1926 til Danmerkur. Ferðast var
um Danmörku á vegum Niels Buch
á Ollerup og var glíma sýnd á 30
stöðum.
Þorgeir var um skeið glímukenn-
ari hjá KR og þótti ágætur glímu-
kennari. Þá stóð hann fyrir glímu-
námskeiðum og kennslu í frjálsum
íþróttum hjá íþróttafélagi sínu,
Stefni á Kjalamesi og Umf. Dreng-
ur í Kjós.
Þorgeir Jónsson var frábærlega
góður frjálsíþróttamaður og keppti
í mörg ár í ftjálsum íþróttum með
ágætum árangri. Hann setti þijú
staðfest Islandsmet og varð fjórum
sinnum íslandsmeistari í kringlu-
kasti og kúluvarpi.
Árið 1926-27 var Þorgeir Jóns-
son á íþróttaskóla Niels Buch í 011-
emp í Danmörku ásamt Sigurði
Greipssyni.
Þorgeir Jónsson gerðist bóndi í
Gufunesi árið 1938 og bjó þar til
æviloka. í Gufunesi hóf Þorgeir
hrossarækt og hafði mikið yndi af
hestamennsku og var viðurkenndur
hestamaður. Hann hafði mikil af-
skipti af málefnum hestamanna og
gerðist brautryðjandi í hesta-
mennsku og hestaíþróttum. Þorgeir
efndi m.a. til kappreiða á eigin
skeiðvelli í Gufunesi.
Blessuð sé minning Þorgeirs
Jónssonar glímukappa.
Kjartan Bergmann
Guðjónsson
í dag kveðjum við Þo'rgeir Jóns-
son bónda í Gufunesi.
í Gufunesi bjó hann í hálfa öld
og ári betur.
Ég vil nú, að leiðarlokum, minn-
ast þessa öðlings, sem ég þekkti
að öllu góðu, en alltof stutt, nokkr-
um fátæklegum orðum.
Þorgeir var mikið náttúmbam.
Hann ólst upp og starfaði úti í
náttúmnni alla sína ævi og tók á
henni með bemm höndum. Hann
umgekkst hana af nærfæmi, bæði
gróður _og dýr. Sá þráður slitnaði
aldrei. í því sambandi kemur upp
í hugann það þéttbýlisfólk, sem
snúið hafði baki við náttúranni
lengi, en sýnir nú afturhvarf og
vill kjmnast henni á ný, einkum í
gegnum gróður og útivem, og er
það vel.
Þrátt fyrir samfelld störf að bú-
skap, gaf Þorgeir sér tíma til að
ganga í íþróttaskóla í Ollerup í
Danmörku, enda mikill atgjörvis-
og dugnaðarmaður. Hann kenndi
víða íþróttir eftir heimkomuna, auk
þess að vera sjálfur virkur kepp-
andi, þegar tími gafst, mest í fijáls-
um íþróttum og glímu.
íslandsmet átti hann um tíma í
kúlu- og kringhikasti. Þá varð hann
glímukóngur íslands og Grettis-
beltishafí. Atti þá kappi við sér
mikið stærri og þyngri menn. Sann-
aðist þar hið fomkveðna að margur
er knár þó hann sé smár.
Þorgeir hafði mikið yndi af hest-
um, enda afbragðs hestamaður og
hrossaræktandi. Hann átti fjölda
góðra hesta, bæði kappreiðahesta
og gæðinga, sem raunar fór oftast
saman hjá honum. Einn kunnasti
hestur hans í seinni tíð hygg ég
vera Óðinn, er sló íslandsmet
Glettu, Sigurðar Ólafssonar, í 250
metra skeiði.
Umgengni Þorgeirs við hesta var
alveg sérstök. Þar beitti hann sinni
sálfræði og ákveðnu framkomu.
Hrossin urðu honum svo fljótt auð-
sveip og unnu með honum, hvort
heldur hann var að temja ungviði
eða taka þau til kostanna. Hann fór
afar vel á hesti og var við bmgðið
hvað hann sat vel berbakt, sem
hann gerði oft.
Þegar hestamennskan var í hvað
mestri lægð hér, í upphafí vélaaldar
okkar, skömmu eftir stríð, var Þor-
geir einn þeirra sem hélt uppi merk-
inu. Hann kunni vel að meta eðlis-
kosti hestanna sem reiðhesta og
naut samvista við þá. í ræktunar-
starfi sínu stefndi hann einmitt á
kostarík alhliða hross, sem fóm vel
með knapann og gátu eitthvað.
Sumir sögðu að hægt væri að fara
hringveginn á einu Gufuneshrossi,
svo þrekmikil þóttu þau og vel alin.
Þorgeir var mikill keppnismaður
og þar réð íþróttaandinn ríkjum,
hvort sem sigur vannst eða ekki.
Það varð fleygt hér um árið, er
Óðinn tapaði fyrir Fannari í 25Ö
metra skeiði. Málið var borið undir
Þorgeir. „Mikið skeiðaði Fannar
vel,“ svaraði hann.
Það var tekið til þess á fjórðungs-
mótinu hér í Reykjavík 1985, þegar
nokkrir rosknir hestamenn sýndu
sig og hross sfn á kvöldvökunni.
Þeir fóm á tignarlegu tölti aðra
leiðina á vellinunven sýndu tilþrifa-
skeið til baka. Þar þóttu Þorgeir
(þá 82ja ára) og Þór bera af og
vildu margir sem sáu eiga þá sýn-
ingu á myndbandi. Þar þurfti ekki
fótaslátt né taumaskak, svo næmt
var sambandið við hestinn.
Sá sem þessa sundurlausu
punkta ritar, hefur starfað á næsta
leiti við Þorgeir í 40 ár, þ.e. á fjar-
skiptastöðinni í Gufunesi. Kjmni
okkar hófust þó ekki fyrr en fyrir
20-25 ámm, einkum vegna hest-
anna. Þorgeir kom þá oft upp á
Stöð og blandaði geði við starfs-
menn. Ég veit að þeir þakka þau
kynni og senda aðstandendum sam-
úðarkveðjur.
Nú þegar Þorgeir heldur á æðri
svið, vil ég og fjölskylda mín þakka
honum fyrir raungóð en alltof stutt
kynni. Fýrir allan þann hlýhug og
góðvild, sem við urðum aðnjótandi.
Ástvinum og aðstandendum
sendum við okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur og biðjum þeim bless-
unar og giftu.
Matthildur og Hákon Bjama-
son, Hörður, Bjarni og Siggi.
Það era ekki margir sem ná því
að verða þjóðsagnapersónur í Tif-
anda lífi.
„Geiri í Gufunesi" varð það fyrir
áratugum.
Hann var íþróttamaður af guðs
náð.
Hann hefur verið í fremstu röð
hestamanna, keppnismanna og
hrossaræktenda í áratugi.
Hann var harðgerður og kapps-
fullur áhlaupamaður, en jafnframt
viðkvæmur og næmur drengskap-
armaður.
Enginn var hann ræðumaður, en
kom þó þannig fyrir sig orði, að
mörg tilsvör hans hafa orðið lands-
fleyg.
Ekki var hann sundurgerðarmað-
ur í klæðaburði, en heimsmaður í
allri framkomu og háttvísi.
Að umgangast og tala við konur
var hans sérgrein og kannski ekki
á færi karla að lýsa þeirri list hans.
Mér er þó til efs að nokkur stjama
hvíta tjaldsins hafí staðið honum
framar sem „kavaler".
Hann var ekki langskólagenginn,
en að kynnast þekkingu hans á
hrossum, viðhorfum og þjálfunarað-
ferðum í hestamennsku var mikill
skóli. Hann miðlaði ekki þekkingu
SJÁANDINN
SUZANNE GERLEIT
Á ÍSLANDI
Ameríski sjáandinn Suzanne Gerleit mun halda námskeið hér á
íslandi í lok janúar og byrjun febrúar sem hér segir:
1. Kristsvitundin vakin - laugardaginn 28. janúar kl. 10-17.
Haldið i'Xemplarahöllinni v/Eiríksgötu.
2. Lækningamáttur þinn - sunnudaginn 29. janúar kl. 10-17.
Haldið íTemplarahöllinni v/Eiríksgötu.
3. Samskipti: Lækningar og jafnvægi -
laugardaginn 4. febrúar kl. 10-17.
Haldið í Ráðstefnusal Hótel Loftleiða.
4. Velmegun: Listin að hafa nægtir -
fyrirlestur föstudagskvöldið 3. febrúar kl. 21 -23.
Haldið íTemplarahöllinnni v/Eiríksgötu.
Allar upplýsingar gefur Kristfn í síma 675443 á kvöldin og um helgar.
ATHUGIÐ að takmarkaður fjöldi er á námskeiðin.
15
með fyrirlestmm, en þeir sem vom
vakandi og fylgdust með gátu mik-
ið af honum lært.
Mörg atvik koma fram í hugann
eftir margra ára samskipti tveggja
næstu nágranna.
Samnefnari allra þeirra atvika
og atburða er þessi:
Ég er stoltur af því að hafa feng-
ið að kynnast Þorgeiri í Gufunesi.
íslenskum hestamönnum er það
ómetanlegt að hafa átt innan sinna
vébanda mann sem Þorgeir i Gufu-
nesi.
Síðasti spretturinn er nú á enda.
Um leið og ég, kona mín og böm,
vottum aðstandendum hans samúð
okkar, viljum við, í anda keppnis-
mannsins mikla, Þorgeirs í Gufu-
nesi, óska þeim til með hamingju
með „gullið" í sprettinum stóra,
lífshlaupinu sjálfu.
Ragnar Tómasson
Elskulegur frændi minn Þorgeir
Jónsson í Gufunesi er látinn. Þor-
geir var ættaður frá Varmadal á
Kjalamesi.
Mig langar til að heiðra minningu
hans með ritun þessarar minningar-
greinar, vegna þess hve góður hann
var mér ávallt. Það fyrsta sem ég
man var að hann sagði oft þegar
hann kom í Varmadal, „komdu nú
með mér niður í Gufunes og vertu
nótt“ og stundum varð það úr, mér
litlum dreng til mikillar ánægju.
Ævintýrin gerðust hvert af öðm,
fara í litlum mótorbát með einn
hest í taumi og svo syntu 20 aðrir
frjálsir frá Gufunesi út í Viðey til
beitar. í önnur skipti var farið með
stóðið uppí Seljadal og var það
Sjá bls.32
Blaðberar
óskast
Símar 35408 og 83033
GAMLIBÆRINN
Hverfisgata 4-62
Skólavörðustígur
VESTURBÆR
Frostaskjól
AUSTURBÆR
Stigahlíð 49-97
fttorjgttttMtiMb