Morgunblaðið - 29.04.1989, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. APRÍL 1989
37
brotnaði loks þessi stóri maður, það
var komið nóg. Upp frá því fór
heilsu hans að hraka, því fleiri
harmleikir urðu í fjölskyldu hans,
sem ekki verða raktir hér. Þegar
yngsti sonurinn flutti að heiman var
Tryggvi áfram á Bjamastöðum
ásamt einum dóttursyni sínum þar
til hann fór á dvalarheimilið Garð-
vang. Þar undi hann sér vel, sáttur
við allt og alla, umvafinn hlýju
starfsfólks og ættingja.
Fyrir allt það ber að þakka, svo
og starfsfólki sjúkrahúsanna sem
hann lá á. En í mars sl. veiktist
hann alvarlega og lést sem fyrr
segir 21. apríl 1989.
Blessuð sé minning Tryggva Kr.
Einarssonar.
Garði 27. apríl 1989
I.G.
Við hverfum í huganum einn til
tvo áratugi aftur í tímann. í litlum
bæ austur í sveitum bíða 5 bræður
í tilhlökkun, það er von á ömmu
og afa sunnan úr Garði. Þegar
bíllinn kemur í ljós á veginum þá
hlaupa þeir upp til handa og fóta,
kalla á mömmu og segja að afi og
amma séu að koma. Hátið verður
í bænum, sem allir eru þáttakendur
í, jafnt þeir minnstu sem stærstu.
Svolítill tómleiki ríkir fyrst eftir að
þau eru farin heimleiðis, en þá
gjaman farið að velta því fyrir sér
hvenær þau komi næst.
Minningamar sækja að, og á
kveðjustund langar okkur að þakka
afa fyrir allar samverustundirnar á
liðnum ámm. En það er ekki hægt
að minnast hans án þess að hugsa
til ömmu um leið. Hún dó 1978 og
eftir það urðu flestir dagar langir
hjá afa okkar. Fyrst eftir að hann
varð ekkjumaður vár hann áfram í
húsinu sínu á Bjamastöðum en
síðan í janúar 1986 hefur hann
dvalist á Garðvangi í Garði. Hann
undi þar ákaflega vel og starfs-
fólkinu þar færum við okkar bestu
þakkir fyrir frábæra natni og hlý-
lega umönnun.
Ekki ætti það að vera harmsefni
þótt heilsutæpur og lífsþreyttur
maður kveðji þessa veröld, en það
breytir því ekki að söknuður ríkir
í hugum okkar. Við þökkum afa
okkar allar samvemstundirnar, ósk-
um honum fararheilla á nýjum leið-
um, og sjáum hann í anda með
ömmu, bömum þeirra tveimur og
bamabami.
Drottinn minn,
gef þú dánum ró,
hinum líkn er lifa.
Bræðumir frá Þinghól
samviska aldarinnar dáður af mörg-
um, illa þokkaður af syndaselum
vildi ekki sitja hjá er hann heyrði
vopnagnýinn frá omstu þeirri sem
nú var háð á Suðurlandi um það,
hvort skoðanafrelsi og ritfrelsi
skyldi líðast, eða bannfært og af-
numið.“
Hér verður ekki farið nánar út í
málavöxtu, í því tiltekna máli sem
Guðmundur Daníelsson vitnar til
en ummælin undirstrika að Helgi
horfði aldrei aðgerðarlaus á þegar
hann taldi menn eða málleysingja
órétti beitta, heldur þeyttist fram á
ritvöllinn með skoðanir sínar, mál-
farið meitlað og réttlætiskenndin
sterk.
Stundum sveið þá undan sem
fyrir urðu.
Engan hef ég séð rita betra mál
en Helga. Vafalaust hefur hann í
ritsmíðum sínum búið að íslend-
ingasögunum, sem hann taldi dýr-
ustu djásn íslenskrar menningar.
Þær hafði hann ávallt í seilingar-
íjarlægð og viss er ég um að varla
leið svo vika, eftir að hann komst
til vits og ára að hann hafi ekki
gluggað í þær.
Um þær skrifaði hann fjölda
greina, sem enn eru margar óbirt-
ar. Helgi skrifaði alla ævi greinar
um þjóðmál og greinar fræðilegs
eðlis. Nú síðast í janúar þá 92 ára
sendi hann alþingismönnum kjarn-
yrta ádrepu fyrir að samþykkja
bjórfrumvarpið.
Helgi gerði nokkur ljóð, en hélt
þeim lítt á lofti, en í sumum þeirra
var að finna aðra hlið á Helga en
þá sem oftast sneri út. Ég get ekki
stillt mig um að láta hér fylgja ör-
stutt ljóð sem heitir „Lítil lind“.
Helga Larsen,
Engi - Kveðjuorð
Fædd 14. maí 1901
Dáin 14. april 1989
Hún Helga á engi er dáin. Með
henni er genginn einhver athyglis-
verðasti einstaklingur sem á vegi
mínum hefur orðið.
Kynni tókust með fólkinu mínu
og Helgu meðan bæði bjuggu í
Sogamýrinni og héldust þau kynni
æ síðan. Ég hef varla verið meira
en 9 ára þegar ég fyrst fór að
Engi til sumardvalar. Eftir það átti
ég alltaf von á góðu á Engi og sótti
mikið þangað.
Minningamar frá Engi eru ótelj-
andi. Náin samskipti við dýrin á
bænum og virðing fyrir jörðinni sem
ól bæði menn og skepnur var með
því fyrsta sem Helga innprentaði í
huga minn. Við höfum séð í sjón-
varpinu þegar páfinn kastar sér
niður og kyssir jörðina þar sem
hann er gestkomandi. Ég man
reyndar ekki eftir því að hafa séð
Helgu gera þetta, en oft strauk hún
jörðina með vinnulúnum höndum
sínum og blessaði hana. Ég, krakk-
inn, fylltist einhverri dularfullri
lotningu fyrir moldinni og þessari
svipsterku konu sem talaði svo fal-
lega um hana og það sem hún gaf
af sér.’
Helga var landnýtingarmann-
eskja í bestu merkingu þess orðs.
Henni var umhugað að hlúa að
landinu og launa því þann ávöxt
sem það gaf henni.
Þeir urðu margir pokamir af
hænsnaskít sem við Helga paufuð-
umst með á bakinu inn á holtið
austan við hænsnahúsið á Engi. Þar
dreifðum við skítnum með berum
höndum milli steinanna og létum
blessunarorð fylgja hverri lúku. Það
var góður skóli fyrir ungling að
vinna við hlið Helgu að þessu verki
sem öðmm, ekki síst vegna þess
að hún lagði sig franr um að út-
skýra fyrir mér hvers vegna þyrfti
að vinna verkin og hvaða árangri
þau skiluðu unnin.
Umgangur við dýrin á Engi var
mjög persónulegur. Sérstaklega átti
þetta við um hestana, sem Helga
elskaði öðmm skepnum meir. Á
hestbaki hvarf henni öll þreyta og
sálin hóf sig til flugs. Helga lifði
margar af ánægjulegustu stundum
Lindin myndar lækinn,
lækinn svelgir áin,
áin fellur í fljótið,
fljótið út í sjáinn.
Litla tæra lindin
lækinn gerir tærri,
fljótið fagurblárra,
fegurð hafsins skærri.
Þú ert lind og lækur.
Láttu strauma þína,
fegra mannlífsfljótið,
fram um eilífð skína.
Helgi var einnig mikill áhuga-
maður um ættfræði og gerði
ógrynni af ættartölum og ekki
fannst honum hann þekkja nokkurn
mann, nema vita ættir hans. Helgi
hefði vafalaust getað orðið leiðandi
maður í íslensku þjóðlífi, til þess
hafði hann bæði greind, lq'ark og
framsýni. Hann var hinsvegar mjög
frábitinn öllum vegtyllum, skoðanir
hans óbifanlegar og málamiðlanir
ekki að skapi.
Helgi hafði mikið dálæti á sögu
landsins og landinu sjálfu. í dag
verður hann lagður til hvílu í
landinu sem hann unni.
Mér finnst við hæfi að ljúka þess-
um minningarorðum með einni vísu
úr lengra ljóði eftir Helga, sem
heitir „Seldu mér loga þinn sól“.
„Ég vil syngja í þjóð mína þrótt
og þor inna djörfustu ljóða
og yl inna göfgustu glóða.
Ég vil glaðvekja svefnþunga drótt!
Ég vil syngja út sérgæzkunótt!
Ég vil syngja inn bræðralag þjóða.“
(Ljóð Rangæinga.)
Atli Ásmundsson
lífs síns á ferðalögum ríðandi um
landið. Sumarið 1962 fór Helga
ríðandi vestur í Borgarfjörð og
Dali og kom við á Fellsenda þar sem
ég var í sveit. Vakti ferðalag henn-
ar talsverða athygli enda var hún
komin af léttasta skeiði og þar að
auki ein á ferð. Annars var Helga
aldrei ein þegar hrossin hennar
voru nálæg. Sex árum síðar reið
Helga austur í sveitir og vitjaði
átthaganna. Það sumar var ég
vinnumaður í Steinsholti, Gnúp-
veijahreppi, og lét Helga ekki hjá
líða að heilsa upp á vin sinn í þeirri
ferð.
Fyrir allmörgum árum kom út
ævisaga Helgu á Engi. Hún hét „Út
úr myrkrinu“. Titill bókarinnar seg-
ir margt um erfiða ævi þessarar
konu. Mótlæti var henni hvers-
dagslegur hlutur en persónuleiki
hennar var stór og uppgjöf ekki
hugstæð. Helga var aldrei rík af
veraldlegum hlutum, en því vænna
þótti henni um það sem henni var
trúað fyrir. Hver nytjahlutur á
heimilinu og búinu var persónu-
gerður og gefið viðeigandi nafn.
Utungunarvélin sem gaf búinu
mestar tekjur hét Auðbjörg og eina
dráttarvélin á bænum var skírð
Árvakur. Kaffikannan og þvottavél-
in fengu einnig sín nöfn og voru
aldrei nefnd sínu ópersónulega
hlutaheiti.
Þær urðu margar stundirnar sem
við áttum saman við Helga, og eft-
ir að ég eltist og komst til meira
vits, naut ég þess að koma að Engi,
grípa í verk og njóta þess að ræða
við hana um ólíkustu mál. Þá spilti
það ekki fyrir hvað mér þótti alltaf
maturinn góður á Engi. Helga með-
höndlaði mat með virðingu þess sem
þekkir af eigin reynslu hvað það
er að skorta mat. Hún naut þess
að veita vel og margir fóru mettir
frá borði hennar. Helga var vin-
mörg og komu vinir hennar úr öllum
áttum og voru ólíkrar gerðar, en
allir áttu það sammerkt að þeir
komu til þess að njóta þess sérstaka
andrúmslofts er ríkti í kringum
hana.
Skoðanir Helgu á mönnum og
málefnum voru aldrei hálfvolgar og
þótti jafnvel sumum nóg um hrein-
skilni hennar. En svona var Helga.
Hálfvelgja og pukur voru henni lítt
að skapi. Ég vil að lokum þakka
fyrir það að hafa fengið tækifæri
til að kynnast þessari konu og votta
bömum hennar og bamabömum
samúð mína.
Steinþór Steingrímsson
t
Faðir okkar, tengdafaöir og afi,
ÞORVALDUR BJÖRNSSON,
Grafarholti, Akureyri,
til heimilis í Hryggjarseli 8,
er lést í Borgarspítalanum 22. apríl, verður jarðsunginn frá Foss-
vogskirkju þriðjudaginn 2. maí kl. 15.00.
Bjarni Skagfjörð,
Marfa Nyhus,
Björn I. Þorvaldsson,
Emilfa S. Þorvaldsdóttir,
Árdfs McAndrew,
Þorvaldur Þorvaldsson,
og barnabörn.
Jón Nyhus,
Þórunn Friðjónsdóttir,
Jón Pótur Guðmundsson,
Donald McAndrew,
Elfn G. Sigurðardóttir
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vináttu við andlát og útför
konu minnar, móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
GRÓU BJÖRNSDÓTTUR,
Helgafelll,
Fellahreppl.
Guð blessi ykkur öll.
Helgi Gfslason,
Hólmfrfður Helgadóttir, Bragi Gunnlaugsson,
Gfsli Helgason, Hjördfs Hilmarsdóttir,
Björn Helgason, Anna S. Árnadóttlr,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug við útför
BRYNJÓLFS BJARNASONAR.
Elfn Brynjólfsdóttir,
Godtfred Vestergaard.
t
Hjartanlegar þakkir faerum við öllum þeim er auðsýndu okkur
samúö og vinarhug við andlát og útför elskulegs eiginmanns
míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
VALDIMARS S.P. ÁGÚSTSSONAR
sklpstjóra,
Vesturgötu 105,
Akranesl.
Guðrún B. Jónsdóttir,
Jónfna Valdimarsdóttlr, Sigrfður K. Vaidimarsdóttir,
Ingvar Baldursson, Jón Helgason,
Guðrún Elfn.
EB
BÚIÐ
AÐ
SKOBA
Bíum
ÞINN?
Síðasta tala
númersins segir
til um
skoðunarmánuðinn.
Láttu skoða í tíma
- öryggisins vegna!
BIFREIÐASKOÐUN
ISLANDS HF.
Hægt er að panta skoðunartíma,
pöntunarsími í Reykjavík er 672811.
YDDA Y8.13/SÍA