Morgunblaðið - 29.04.1989, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. APRIL 1989
Aðalfundur Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna:
Fyrirtækin hafa aldrei
staðið jafiiveikum fótum
SÍÐASTLIÐIÐ ár var eitt hið erfiðasta sem íslenzkur hraðfrystiiðnað-
ur hefur þurft að búa við hvað afkomu snertir. Fyrirtækin hafa aldr-
ei staðið jafhveikum fótum til að mæta lélegri rekstrarafkomu og nú
vegna langvarandi hallareksturs sem staðið hefur alveg síðan í októ-
ber 1987. Er talið að halli frystingarinnar hafi verið um 7,5% að meðal-
tali á árinu 1988. Þessar upplýsingar komu fram á aðalfundi Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna, sem haldinn var í lok vikunnar „í skugga
erfiðs rekstrar“.
Morgunblaðið/Sverrir
Forseti íslands, Vigdís Finnbogadóttir, snæddi hádegisverð í boð
SH við upphaf aðalfiindarins. Jón Ingvarsson, formaður stjórnar
SH, og Friðrik Pálsson, forstjóri, taka hér á móti forsetanum.
Framleiðsla frystihúsa og fiysti-
togara innan SH á árinu 1988 var
svipuð og árið á undan eða um
92.000 tonn. Útflutningur dróst hins
vegar saman um 13.000 tonn eða
14% frá árinu á undan og var nú
um 79.000 tonn á móti 92.000 tonn-
um 1987. Þorskframleiðsla var svip-
uð og árið áður, en aukning var í
ýmsum öðrum botnfísktegundum.
Samdráttur var í frystingu loðnu og
loðnuhrogna en um 80% aukning í
síldarfrystingu. Heildarútflutningur
frystra sjávarafurða frá íslandi árið
1988 var 159.000 tonn á móti
177.000 tonnum árið áður og hafði
dregizt saman um 10%. Þar af var
útflutningur SH 79.200 tonn eða 50%
að verðmæti 10.400 milljónir króna.
Er því um 14% samdrátt að ræða í
magni en 6% aukningu í krónum.
Um 92% af útflutningi SH á árinu
1988 fóru til 6 landa í þremur heims-
álfum, það er til Bandaríkjanna, Jap-
ans, Bretlands, Frakklands, Sov-
étríkjanna og Vestur-Þýzkalands.
Helztu breytingar frá árinu 1987
voru þær að útflutningur til Banda-
ríkjanna dróst saman um 7.300 tonn
eða 23%, til Sovétríkjanna um 700
tonn eða 9% og til Bretlands um 400
tonn eða 3%. Þá dróst útflutningur
til Japans saman um 5.700 tonn eða
26%, en þar var eingöngu um að
ræða samdrátt í loðnu og loðnu-
hrognum. Hins vegar jókst útflutn-
ingur til Frakklands um 500 tonn
eða 7% og til Vestur-Þýzkalands um
700 tonn eða 11%.
Af heildarframleiðslunni var fram-
leiðsla frystiskipa 12.800 tonn eða
13,9% og hafði aukizt um 2.400 tonn.
Af einstökum félögum innan SH var
mest framleitt hjá Útgerðarfélagi
Akureyringa eða tæp 8.700 tonn að
verðmæti 960 milljónir króna miðað
við útborgunarverð.
Fyrsta fjórðung þessa árs jókst
heildarframleiðsla innan SH um
1.200 tonn eða 7% miðað við sama
tíma í fyrra. Aukning var í fram-
leiðslu loðnu og loðnuhrogna en lítils-
háttar _ samdráttur í botnfiskvinnsl-
unni. Útflutningur var á sama tíma
24.000 tonn að verðmæti 2.800 millj-
ónir króna, sem er 62% aukning að
magni og 56% að verðmæti. Fyrst
og fremst er um að ræða aukinn
útflutning til Sovétríkjanna svo og
útflutning á loðnu- og síldarafurðum.
Á liðnu ári seldi Coldwater Sea-
food Corporation í Bandaríkjunum
samtals 47.000 tonn að verðmæti
202 milljónir dollara, 10 milljarðar
króna. Það er 6% samdráttur í magni
og 8% í verðmæti frá árinu áður.
Sala verksmiðjuframleiddrar vöru
dróst saman um 2% en sala flaka
um 13%. Á árinu varð halli sem nam
tæpum fjórum milljónum dollara, 200
milljðhum króna, og stafaði hann af
miklum verðlækkunum. Sú aukning
á eftirspum eftir fiskflökum og full-
unnum vörum frá fískréttaverskmiðj-
um, sem vænzt var á Bandaríkja-
markaði hefur látið standa á sér og
hefur Coldwater ekki farið varhluta
af þeirri þróun. Fyrstu þijá mánuði
þessa árs hefur sala dregizt saman
um 4% í magni, en 8% í verðmæti.
Staðan á Bandaríkjamarkaði gefur
því ekki tilefni til sérstakrar bjart-
sýni.
Heildarsala Icelandic Freezing
Plants í Grimsby nam árið 1988
41,6 milljónum sterlingspunda, 3,7
milljörðum, og var það nánast sama
í magni og árið áður. Þar af var
sala verksmiðjuframleiddrar vöru 12
milijónir punda, sala flaka 14,4 millj-
ónir og sala Brekkes 15,2 milljónir
sterlingspunda. Fyrstu þijá mánuði
þessa árs jókst salan um 24% að
magni og 11% að verðmæti miðað
við síðastliðið ár. Árið 1988 var
rekstrarhalli á félaginu sem nam
916.000 sterlingspundum, 82 millj-
ónum króna. í framhaldi af því ákv-
að stjórn SH að auka hlutafé sitt í
fyrirtækinu um þijár milljónir punda.
Hin erfíða rekstrarstaða átti að miklu
leyti rætur að rekja til mikils vaxta-
og fjármagnskostnaðar, en vextir
hækkuðu verulega í Bretlandi á ár-
inu. Þá hafði útflutningur á ísuðum
fiski á Humbersvæðið mjög skaðleg
áhrif á samkeppnisstöðu og afkomu
félagsins að mati stjómenda þess.
Umtalsverðum fjármunum var varið
til margvíslegra vöruþróunarverk-
efna, sem eru að byija að skila sér.
Má þar nefna pantanir á nýjum vöru-
tegundum undanfarnar vikur, svo og
þróun nýrra vörutegunda, sem fram-
leiddar verða sérstaklega fyrir Jap-
ansmarkað og hafa fengið góðar
undirtektir eins og fram kom í
skýrslu forstjóra félagsins.
Verkaufszentrale Islandischer
Kuhlhauser er með svipaða heildar-
sölu og árið 1987 eða um 9.800 tonn
að verðmæti 47 milljónir marka, 1,3
milljarðar króna. Fyrsta fjórðung
þessa árs var salan 3.300 tonn að
verðmæti 12,8 milljónir marka, sem
er 54% aukning að magni og 31%
að verðmæti frá sama tímabili á
síðasta ári. Rekstur söluskrifstofunn-
ar skilaði 1,2 milljónum króna í tekju-
afgang.
Á sínu fyrsta starfsári seldi sölu-
skrifstofa SH í Boulogne sur Mer
8.700 tonn í Frakklandi að verð-
mæti 130 milljónir franka, um einn
milljarður króna. Búið er að stofna
nýtt hlutafélag, IFPE, um rekstur
söluskrifstofunnar í Frakklandi.
Framleiðsla fyrir Sovétríkin gekk
vel á síðasta ári og í lok desember
var lokið framleiðslu og afskipun á
7.150 tonnum, sem var hlutur SH
af Sovétsamningum á síðasta ári.
Afgreiðsla er nú langt komin upp í
nýjan samning, sem var undirritaður
í desember síðastliðnum og hljóðaði
upp á 9.700 tonn af flökum og heil-
frystum fiski að verðmæti 24 milljón-
ir dollara, 1,2 milljarðar króna. Hlut-
ur SH þar í er 6.470 tonn eða 70%.
Er nú verið að leita eftir frekari
kaupum Sovétmanna á þessu ári, en
engin niðurstaða liggur fyrir ennþá.
Utflutningur til Japans, sem hafði
nánast tvöfaldazt á hveiju ári frá
1983, dróst saman um 26% á síðast-
liðnu ári. Er það vegna minni fram-
leiðslu á loðnu og loðnuhrognum, en
að því undanskildu var þetta þó
metár, því útflutningur annarra teg-
unda til Japans jókst um 27%. Mun-
aði þar mest um heilfrystan karfa,
sem jókst úr 2.100 tonnum 1987 í
5.000 tonn 1988. Á næstu vikum
mun SH opna markaðsskrifstofu í
Tókýó til að fylgja betur eftir ár-
angri þeim, sem náðst hefur á mark-
aðssvæðinu.
Afli allra frystitogara var á síðasta
ári um 84.000 tonn eða 23% þess
botnfiskafla sem fór til frystingar.
Svo ör þróun hefur verið í sjófryst-
ingu hér á landi að árið 1986 var
hliðstæður afli aðeins 20.000 tonn.
Framleiðsla frystihúsanna hefur
dregizt saman að sama skapi og
þessi breyting hefur leitt til þess að
minni hluti aflans er nú fulisnyrtur
fyrir Bandaríkjamarkað þar eð uppi-
staðan í afla frystiskipanna er fram-
leiðsla fyrir Bretland og Asíu.
Svipmynd frá ársfundi Seðlabankans.
Ársfundur Seðlabanka íslands:
Langþráð lækkun
raunvaxta hafín
—sagði Jón Sigurðsson, viðskiptaráðherra
Á ársfundi Seðlabankans í gær sagðist Jon Sigurðsson, viðskiptaráð-
herra í ávarpi sínu tejja einsýnt að langþráð lækkun raunvaxta
væri nú hafin. Benti hann á að raunvextir á fjármagnsmarkaðnum
utan bankakerfisins væru nú 1-2% lægri en þeir hefðu verið síðast-
liðið haust og 3-4% lægri en þeir hefðu farið hæst í fyrra. Raun-
vextir af verðtryggðum lánum í bönkum og sparisjóðum hefðu að
undanfornu lækkað um 14%-1% og um nálægt 2% frá því þeir hefðu
orðið hæstir 'í fyrrasumar. Hann benti einnig á lægri raunvexti í
samkomulagi um kaup lífeyrissjóðanna á ríkisskuldabréfum og bréf-
um byggingasjóðanna svo og að stefht væri að sambærilegri lækkun
á raunvöxtum spariskírteina ríkissjóðs á næstunni.
Framboð á fjármagni eykst
— sagði Jóhannes Nordal, seðlabankastj óri
JÓHANNES Nordal, seðlabankastjóri, sagði í ræðu sinni á ársfimdi
Seðlabankans I gær að við núverandi afkomuskilyrði atvinnuveganna
og þjóðarbúsins í heild, gætu launahækkanir eingöngu leitt til frekari
verðbólgu, en engra raunverulegra kjarabóta. Svo hefði reyndar virst,
að menn væru almennt fiiniir að gera sér grein fyrir þessu, ekki síst
eftir hagstæð áhrif verðstöðvunartimabilsins á siðasta ári. Því miður
virtust nú önnur sjónarmið vera að ná yfirhöndinni, fyrstu kauphækkan-
irnar hefðu þegar orðið og alvarlegar kjaradeilur stæðu yfir.
Jóhannes Ijallaði einnig ítarlega
um þróun fjármagnsmarkaðarins í
ræðu sinni og benti á að aukinn inn-
lendur spamaður hefði gert kleift að
ná tveimur markmiðum í senn, að
stórauka heildarframboð fjármagns,
en draga jafnframt úr hlutfallslegri
notkun erlends lánsíjár.
Jóhannes sagði að sér virtist að
fullyrðingar um óhóflega mikinn
hagnað innlánsstofnana ættu ekki
við rök að styðjast enda þótt árið
1988 hefði verið rekstrarlega mun
hagstæðara innlánsstofnunum en
næstu árin þar á undan. „í heild nam
tekjuhagnaður allra innlánsstofnana
eftir skatt 900 milljónum króna á
síðastliðnu ári, en sú fjárhæð nægði
þó ekki til þess að koma í veg fyrir,
að eiginfjárhlutföll lækkuðu úr 9,5%
í 8,9% samkvæmt skilgreiningu
bankalaga. Munu þessi hlutföli
lækka enn um nálægt 1%, þegar
lífeyrisskuldbindingar hafa að fullu
verið bókfærðar.“ Jóhannes sagði
ennfremur að ástæða væri til að
ítreka nauðsyn þess, að rekstrarhag-
kvæmni bankakerfísins yrði aukin,
þannig að hægt væri að veita við-
skiptavinum þeirra ódýrari þjónustu
og draga úr vaxtamun. „Engjnn vafí
er á því að vænlegustu Ieiðimar til
þess að auka hagkvæmni bankakerf-
isins og virkja samkeppni eru annars
vegar sammni innlánsstofnana í
stærri rekstrareiningar, en hins veg-
ar rýmri heimildir fyrir erlenda
banka til að keppa á hinum íslenska
lánamarkaði. Er Seðlabankinn ein-
dregið fylgjandi þeirri stefnu stjórn-
valda að greiða fyrir þessu hvom
tveggja."
I umfjöllun sinni um vexti sagði
Jóhannes mikilvægt að benda á að
lækkun vaxta gæti því aðeins átt sér
stað án skaðlegra áhrifa á spamað
og efnahagslegt jafnvægi, að hún
væri í samræmi við raunveruleg
markaðsskilyrði og trúverðug í aug-
um sparifjáreiganda. „Vaxtalækkun,
sem ekki reyndist samrýmanleg þol-
anlegu jafnvægi í lánsfjármarkaðn-
um, gæti auðveldlega stefnt öðmm
mikilvægum markmiðum ríkisstjórn-
arinnar í efnahagsmálum 5 hættu,“
sagði Jóhannes Nordal.
„Ég legg áherslu á að þessa
lækkun raunvaxta má fyrst og
fremst rekja til batnandi jafnvægis
á flármagnsmarkaði en skýrasti
votturinn um það er rúm lausafjár-
staða bankanna á fyrstu mánuðum
ársins.Ég tel góðar líkur á að fram-
hald geti orðið á þessari þróun og
raunvextir eigi enn eftir að lækka
á næstunni. Fmmvarp félagsmála-
ráðherra um húsbréfakerfið sem
felur í sér nýsköpun á flármögnun
húsnæðismála, mun ef að lögum
verður stuðla að betra jafnvægi á
lánamarkaði og lækkun vaxta.
Samþykkt þess er því ekki aðeins
félagslegt réttlætismál heldur einn-
ig efnahagslegt skynsemdarmál.
Það er hins vegar mikilvægt að
menn átti sig á því að því em tak-
mörk sett hversu lágir raunvextir
geta orðið sé litið til langs tíma.
Raunvextir á heimsmarkaði setja
okkur þessi neðri mörk svo háðir
sem íslendingar em alþjóðalána-
markaði," sagði Jon.
Hann vék einnig að sameiningar-
málum banka og sagði að fækkun
banka sem væri nauðsynleg út frá
hagkvæmnissjónarmiði stuðlaði
auðvitað ekki í sjálfri sér að auk-
inni samkeppni — þvert á móti
gæti virst sem fækkun banka drægi
úr samkeppni. „Ég tel hins vegar
að fullnægjandi samkeppni í
íslensku bankakerfi verði ekki
tryggð nema með því að opna það
fyrir þátttöku erlendra fjármála-
stofnana. I því ljósi er fækkun bank-
anna forsenda aukinnar samkeppni
því hún stuðlar að bættri sam-
keppnishæfni íslenskra banka
gagnvart erlendum bönkum. Annað
atriði sem stuðlað gæti að bættri
samkeppnishæfni íslenska banka-
kerfisins felst í því að breyta ríkis-
bönkunum í hlutafélagsbanka sem
þó væm að minnsta kosti fyrst um
sinn að öllu Ieyti í eigu ríkisins.
Tilgangur þessarar breytingar væri
að gera þessum bönkum kleift að
styrkja eiginfjárstöðu sína með sölu
hlutabréfa. Jafnframt er ástæða til
að kanna hvort ekki er æskilegt og
tímabært að breyta rekstrarformi
sparisjóðanna jafnvel í hlutafélög,"
sagði Jón Sigurðsson.