Morgunblaðið - 27.05.1989, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. MAI 1989
Minning:
*
Olafiir Þ. Þorsteins-
son fyrrv. yfírlæknir
Fæddur 19. ágúst 1906
Dáinn 21. maí 1989
Það var gaman að koma til Ólafs
og Kristine. Móttökumar ætíð sér
í flokki. Öllu yndislegri hjonum hefi
ég ekki áður kynnst. Olafur var
einstaklega viðræðugóður,
skemmtilegur og elskulegur í við-
móti. Greinilegt var hve víðlesinn
hann var. Miðlaði hann okkur hjón-
unum miklu af fróðleiksbrunni
sínum. Hann var góðvinur föður
míns, Gísla Sigurðssonar fv. bóka-
varðar. Ólafur var albróðir téngda-
föður míns, Baldurs Þorsteinssonar.
Við hjónin vottum Kristine og
afkomendum hennar innilegustu
samúð.
Agústa og Kristinn Gíslason
Nokkur kveðjuorð vegna fráfalls
Ólafs Þ. Þorsteinssonar, fyrrver-
andi yfirlæknis, heiðursborgara
Sigluíjarðar. Ólafur Þorsteinn Þor-
steinsson fæddist í Vík í Mýrdal,
19. ágúst 1906.
Hann varð sjúkrahúslæknir hér
í bæ 1942, og síðar yfirlæknir.
Fékk lausn frá störfum við sjúkra-
húsið 1976 en hélt áfram að stunda
sjúklinga sína á læknastofu sinni
allt til síðastliðinna áramóta. Var
því búinn að vera hér sem starfandi
læknir í 47 ár.
Sjúklingar hans treystu honum í
hvívetna og dáðu hann enda orð-
lagður fyrir læknisstörf sín. Það var
mikið lán fyrir Siglfirðinga að hafa
fengið svo traustan og hæfileikarík-
an lækni. Mann sem helgaði alla
sína krafta og lækniskunnáttu í
þágu íbúa þessa bæjar.
Hann var gerður að heiðurs-
borgara Siglufjarðar 1976, og var
það ábyggilega samróma álit allra
Siglfírðinga að fáir eða engir hafí
átt þá heiðursnafnbót betur skilið
en hann. Hér er nú kvaddur ógleym-
anlegur persónuleiki og mikill lækn-
PHILCO
W 393 ÞVOUAVÉLIN
NÚNA
Á MJÖG GÓÐU VERÐI
• Þvottakerfi við allra hæfi, þar af
eitt sérstaklega fyrir ull
• 1000 snúninga vinda
• Sjálfstæður hitastillir
• Kaldskolun
• Hleðsla: 5 kg (af þurrum þvotti)
• Sparnaðarrofi
• Tekur inn bæði heitt og kalt vatn
• Ryðfrítt stál á ytri og innri belg
• H:85, B:59.5, D:55cm.
Verð kr. 49.880,-
/17400
^WM s,9r-
úþ
f* Heimilistæki hf"
■ • SæfúntB • Krtngfunrn • '
,.t;l StMt: 69 15 00 SlMI •• 15 20 ®
i /ídeAuMSvei^ajt&^in, í soikkch^um. M
ir, mannkostamaður sem virtur var
af öllum sem hann þekktu. Ég vil
fyrir hönd Bæjarsfjórnar Siglufjarð-
ar þakka honum frábært starf og
fómfysi í þágu þessa bæjar fyrr og
síðar. Jafnframt er eftirlifandi eig-
inkonu og öðmm ástvinum sendar
innilegustu samúðarkveður.
ísak J. Ólafsson,
bæjarstjóri
Vetur konungur er smám saman
að hopa fyrir hækkandi sól og hlý-
indum og Siglfírðingar sem og aðr-
ir, sem búa við óblíð veðurskilyrði,
anda léttar — með vaxandi birtu
vex bjartsýni manna og ýmsar
áætlanir em gerðar — ferðalög em
ráðgerð til hinna ýmsu staða.
En sumir fara í annað ferðalag
án þess að fá nokkuð um ráðið. —
Svo var um vin okkar allra Siglfírð-
inga — Ólaf lækni Þorsteinsson,
sem skrapp ásamt eiginkonu sinni
Kristínu að Höllustöðum í Austur-
Húnavatnssýslu — til dótturbarna
sinna og tengdasonar, eins og þau
höfðu svo oft gert áður. En þessi
ferð fór á annan veg en hugsað var
í upphafí — því mánudaginn 22.
þ.m. barst sú fregn um bæinn að
Ólafur hefði látist kvöldið áður á
Höllustöðum.
Siglfírðingar drúptu höfði orð-
vana og einhver ónotageigur greip
menn — og bjartsýni sem ríkt hafði,
vék um sinn fyrir skammdegissvart-
sýni — því þrátt fyrir háan aldur
virtist hann hress og kátur og ein-
hvem veginn gátu menn ekki fellt
sig við þá hugsun að sjá Ólaf ekki
framar á götum bæjarins.
Margt eldra fólk táraðist er
fregnin spurðist, enda hafði hann
verið í senn heimilislæknir og heim-
ilisvinur flölda heimila og þó marg-
ir hinna eldri íbúa vildu hann helst
ódauðlegan þá vissi Ólafur að leið-
arlok gætu verið á næsta leiti fyrir
mann á hans aldri.
Og nú er farsælum æviferli lok-
ið. Hann var gæfumaður í ein-
kalífi, eignaðist frábæran lífsföru-
naut, Kristínu, norska konu, sem
vann hug og hjörtu Siglfírðinga og
á undraskömmum tíma orðin ein
af okkur, sérstaklega hispurslaus
og fijálsleg og hefur tekið mikinn
þátt í félagslífi bæjarins. Þau eign-
uðust tvö mannvænleg börn —
Helgu, f. 30. október 1937 — gift-
ist Páli Péturssyni, bónda og al-
þingismanni, en Helga andaðist á
síðastliðnu ári langt um aldur fram,
það var mikið reiðarslag fyrir fjöl-
skylduna. Hákon, f. 21. september
1941, býr í Reykjavík, kvæntur
Sigríði Rögnu Sigurðardóttur.
Það var vitað þegar Ólafur sett-
ist hér að árið 1942 sem sjúkrahús-
læknir að þar fór maður, sem hefði
getað haslað sér völl erlendis. En
Siglfírðingar eru oft heppnir og það
var einmitt í þetta skipti. Verndar-
vættir Siglfirðinga beindu þessum
ágæta lækni til okkar og hann tók
slíku ástfóstri við staðinn að hér
vildi hann vera og fara hvergi.
Hinn fagri fjallahringur Siglu-
fjarðar hefur kannski haft þetta
töfravald — en Ólafur hafði yndi
af að vera úti í náttúrunni — í lax-
veiðum á sumrin en á skíðum á
vetrum þegar tækifæri gáfust, og
þá oftást með Kristínu sinni.
Þó að Ólafur væri alvörumaður
hafði hann góða kímnigáfu og var
í hópi góðra vina hinn skemmtileg-
asti. Eg held að hann hafí verið
mikill mannþekkjari — og var fljót-
ur að greina ástand sjúklinga sinna.
Ég man vel þegar ©lafur kom
fyrst til Siglufjarðar aðeins 35 ára
að aldri. Móðir mín var ein af fyrstu
sjúklingum hans og lá þá rúmföst
vegna bakveiki. Læknisráð Ólafs
eftir nákvæma skoðun var nokkra
mánaða lega en síðan yrði hún jafn-
góð. Þetta gekk eftir — móðir mín
náði fullri heilsu og lifði í mörg ár
eftir það, en Ólafur varð átrúnaðar-
goð hennar upp frá því. En Ólafur
gat líka slegið á léttari strengi við
sjúklinga sína, samanber föður
minn, sem orðinn var háaldraður —
og aldrei vildi viðurkenna að neitt
væri að sér. Eitt sinn var Ólafur
kvaddur til hans en þó án vitundar
föður míns en þetta gerðu systur
mína sem önnuðust hann og töldu
hann vera mjög veikan. — Þegar
svo Ólafur gekk inn í herbergið
horfði faðir minn á hann og sagði:
„Hver fj... ertu að gera hér, ég
er sko ekkert veikur." En Ólafur
svaraði að bragði í glettnistón:
„Þegiðu bara, þér kemur þetta ekk-
ert við“ og báðir brostu, en gamli
maðurinn hresstist mjög við þessi
orðaskipti.
Þeir áttu afmæli sama da'g, og í
stórafmælum föður míns komu
Ólafur og Kristín til að samfagna
honum.
Ólafur var gerður heiðursborgari
1976 — og það sæmdarheiti átti
hann svo sannarlega skilið. Hann
hefur vissulega skilað miklu ævi-
starfí og það með mikilli reisn.
Hann gat því sáttur horfið á vit
feðra sinna.
Ég og fjölskylda mín vottum eig-
inkonu, syni og öðrum ástvinum
okkar dýpstu samúð. Við Siglfírð-
ingar minnumst Ólafs með þökk og
virðingu.
Óli J. Blöndal
Fótmái dauðans fljótt er stigið. (B.H.)
Þannig varð mér hugsað, þegar
ég frétti lát vinar míns, Ólafs Þ.
Þorsteinssonar, fyrrv. yfírlæknis við
sjúkrahúsið í Siglufirði, en hann
lést 21. maí sl. þar sem hann var
staddur, ásamt konu sinni, að
Höllustöðum í A-Húnavatnssýslu,
hjá vandamönnum sínum þar, en
þangað hafði hann og þau hjónin
oft farið undanfarin ár sér til hvíldar
og hressingar. Hafði Ólafur kennt
lasleika nokkrum dögum áður, en
gert sem minnst úr því.
Þetta er gömul og ný saga, að
dauðinn gerir ekki alltaf mikil boð
á undan sér, en er þó jafnan alvöru-
efni þar sem hann knýr dyra og
er gestur hveiju sinni, því sjaldnast
erum við viðbúin að mæta honum,
þegar hann kemur, ekki síst er
hann kallar frá okkur ættingja og
vini, sem við höfum verið bundin
sterkum böndum, og hafa verið, ef
svo mætti segja, hluti af okkar eig-
in lífi.
Með Ólafí lækni er horfínn á
braut traustur og vinsæll læknir,
sem á sér langan og farsælan
starfsdag að baki. Hann fæddist í
Vík í Mýrdal 19. ágúst 1906 og
voru foreldrar hans þau hjónin Þor-
steinn Þorsteinsson, starfsmaður
við Brydesverslun í Vík, síðar kaup-
maður í Vík og Reykjavík, ættaður
úr Mýrdal, og Helga Ólafsdóttir frá
Sumarliðabæ í Holtum, var föður-
ætt Ólafs úr V-Skaftafellssýslu en
móðurættin úr Rangárvallasýslu,
af Víkingslækjarætt, sem mjög er
útbreidd um Suðurland og reyndar
víðar um land. Ólafur ólst upp í
Vík, en í byijun þessarar aldar var
smám saman að myndast þorp und-
ir Víkurbökkum sem varð er tímar
liðu samgöngu og verslunarmiðstöð
V-Skaftafellssýslu. Það var gott að
alast upp á þessum stað í skjóli fjall-
anna, með Reynisfjall til vesturs og
Reynisdranga sem risa á verði við
hina brimasömu úthafsströnd, en
Arnarstakksheiði og Hjörleifshöfða
til austurs og úthafið til suðurs, svo
langt sem augað eygði. Ekki verður
því neitað að oft var brimasamt við
ströndina, og brimaldan hafði það
til að læðast upp að húsum þorps-
búa á dimmum vetrarnóttum og
bakaði þeim erfiðleika, en hinu má
ekki gleyma, að úthafið átti líka
sína fegurð og töfra, þegar sjórinn
var sléttur og sólargeislamir dön-
suðu á léttum bárum, og fuglarnir
syntu glaðir við ströndina, áður en
þeir settust að í hömmnum.
Við sem eigum okkar æskuminn-
ingar á þessum stað minnumst ótrú-
lega margra gleðistunda frá þessu
fagra og rómantíska umhverfi, sem
í fljótu bragði virtist fábreytt og
einangrað. Skaftafellssýslan hefur
stundum þótt nokkuð ströng í aga
sínum við böm sín, en þetta upp-
eldi hefur þó átt sinn þátt í því að
móta líf þeirra, sem þarna ólust upp
og síðar áttu eftir að bera hita og
þunga dagsins í margvíslegum
störfum hins fulltíða fólks.
Ólafur hlaut undirbúningsmennt-
un sína í Vík og gekk síðan í
Menntaskóla Reykjavíkur og lauk
þaðan stúdentsprófi 1926 og
kandidatsprófi í læknisfræði frá
Háskóla íslands 1932. Síðan stund-
aði hann framhaldsnám í hand-
Iækningum bæði í Noregi og Dan-
mörku, en þaðan lá leiðin til Vínar-
borgar, sem þá þótti einna ákjósan-
legasti staður fyrir þá, sem hugðu
á framhaldsnám í handlækningum.
Stundaði hann þar nám í
Chirurgische Universitets Klinik,
var þetta á ámnum 1932—1936.
Eftir heimkomuna gerðist Ólafur
aðstoðarlæknir við handlækninga-
deild Landspítalans frá 1936—41,
en stundaði jafnframt lækningar í
Reykjavík. Síðan 1942 gegndi hann
yfirlæknisstörfum við Sjúkrahús
Sigluíjarðar, þar til hann lét af því
starfí fyrir aldurs sakir 1976. Eftir
það hafði hann lengst af opna lækn-
ingastofu í Siglufirði. Áður en hann
fór til framhaldsnáms var hann um
eins árs skeið staðgengill héraðs-
læknisins í Ólafsfirði og um tíma
annaðist hann læknisþjónustu fyrir
héraðslækninn í Borgamesi. Á
læknisferli sínum fór hann nokkmm
sinnum til útlanda, til þess að kynna
sér nýjungar í fræðigrein sinni og
taka þátt í læknaþingum. í rúm 45
ár hafði Ólafur gegnt læknisstörf-
um í Siglufirði við góðan orðstír,
oft við mikið starfsálag, ekki síst á
þeim ámm, er síldveiðarnar vom í
mestum blóma. Það var mikið happ
fyrir Siglfirðinga, að hafa fengið
að njóta læknisþjónustu hans svo
lengi, enda máttu þeir ekki til þess
hugsa, að hann flytti úr bænum,
þótt hann væri hættur föstum lækn-
isstörfum.
Þegar Ólafur kom til Siglufjarðar
var þar fyrir lítið sjúkrahús, sem
var þegar orðið of lítið, fyrir þá
þjónustu, sem því var ætlað í vax-
andi bæ og var því ráðist í bygg-
ingu nýs sjúkrahúss, sem var bæði
stærra og búið þeim tækjum, sem
nýtísku sjúkrahús þurfti að hafa.
Stóð Ólafur fyrir þeirri byggingu í
samvinnu við sjúkrahúsnefnd stað-
arins. Komst hið nýja sjúkrahús upp
á furðu skömmum tíma og full-
nægði kröfum tímans, svo að þar
var hægt að gera flestar þær að-
gerðir, sem gerðar vom á sjúkra-
húsum hérlendis, og þurfti því sjald-
an að senda sjúklinga burtu til
læknisaðgerða, til mikils hagræðis
fyrir byggðarlagið. Auk þess var á
sjúkrahúsinu ellideild fyrir gamalt
fólk og lasburða, sem þurfti stöðugt
að vera undir læknishendi og ekki
gat verið lengur á heimilum sínum.
Var því vel séð fyrir læknisþjónustu
í Siglufirði, og hafði Ólafur oft
unga lækna sér til aðstoðar, þótt
vandasömustu læknisstörfin hvíldu
eðlilega á herðum yfirlæknisins.
Hann naut líka verðskuldaðs
trausts í störfum sínum, enda sýndu
Siglfirðingar honum þakklæti sitt
með því að gera hann að heiðurs-
borgara sínum um leið og hann
hætti störfum á sjúkrahúsinu og
bæjarbúar héldu áfram að leita til
hans á lækningastofu hans.
Þótt Ólafur helgaði sig læknis-
starfinu fyrst og fremst og rækti
það af árvekni og trúmennsku, þá
naut hann einnig mikilla vinsælda
sem félagsmaður og aimennur sam-
borgari, hvar sem hann kom við
sögu. Hann var lengi formaður
Rauðakrossdeildar Siglufjarðar,
starfaði lengi í Norræna félaginu
og Rotaryklúbbnum. Hann hafði
yndi af útilífi, var góður skíðamað-
ur og stundaði laxveiðar á sumrum
og var hinn skemmtilegasti í vina-
hópi. Hann var fremur dulur að
eðlisfari og sjaldan mjög margmáll
en hlýr og viðtalsgóður við sjúklinga
sína. Hann var ekki mikið fyrir
ræðuhöld, en gat verið fyndinn og
skemmtilegur ræðumaður í sam-
kvæmum, þegar hann vildi svo við
hafa. Hann gat verið glettinn í til-
svörum og stundum smástríðinn,
eins og sumir frændur hans, og líf
hans allt mótaðist af festu og
tryggð.
Ölafur kvæntist 26. júlí 1935
Kristine Glatved-Prahl frá Alver-
sund við Bergen og lifír hún mann
sinn. Börn þeirra voru tvö: Helga,
var húsfreyja á Höllustöðum í
A-Hún. (lést árið 1988), gift Páli
Péturssyni, alþingismanni, og Há-
kon, verkfræðingur, kvæntur
Sigríði Rögnu Sigurðardóttur, Ól-
afssonar fv. alþingismanns á Sel-
fossi.
Frú Kristín hefur samið sig mjög
að háttum Islendinga, lært íslensku
og stutt mann sinn vel í starfi hans.
Með sinni glöðu, alúðlegu og hlýju
framkomu hefur hún verið hvers
manns hugljúfi og fyrir löngu unnið
hug allra Siglfirðinga, og allra sem
hún hefur kynnst og átt mjög mik-
inn þátt í þeim vinsældum, sem
Ólafur hefur notið öll þessi ár. Þá
hefur frú Kristín unnið mikið fyrir
sjúkrahúsið og kirkjuna, svo að
þess mun lengi minnst verða. Þessi
merku hjón hafa síðustu áratugina
sett mjög svip sinn á Siglufjörð, og
þegar Ólafur hefur nú kvatt, bein-
ist til þeirra einlægur þakklætis-
hugur fyrir hið merkilega ævistarf
þeirra.
Þegar ég nú með þessum fátæk-
legu orðum minnist þessa æskuvin-
ar míns, minnist ég bjartra æsku-
daga austur í Vík í Mýrdal. Við
fylgdumst að í skóla og leiðir okkar
Iágu aftur saman í nokkur ár norð-
ur í Siglufirði og vináttuböndin
hafa jafnan verið traust milli fjöl-
skyldna okkar. Lögmálum lífs og
dauða ráðum við ekki, en það er
gott að geta kvatt lífið sáttur við
Guð og menn, umvafinn þakklæti
og vinarhug samferðafólksins á
lífsleiðinni. Þá reynslu má fela í
þessu erindi Hávamála:
Deyr fé, deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
Við hjónin sendum þér, frú ■
Kristín, og ástvinum þínum inni-
legustu samúðarkveðjur frá okkur
og ijölskyldum okkar.
Felum Drottins föðurhönd
harma vora og hjartaþunga,
hann á sjálfur gamla og unga
fijáls að leysa Iíkamsbönd.
(J.H.)
Óskar J. Þorláksson
Ólafur Þ. Þorsteinsson, fyrrver-
andi yfirlæknir, verður til moldar
borinn frá Siglufjarðarkirkju í dag.
Með honum er kvaddur merkur
maður að loknum löngum og far-
sælum vinnudegi.
Ólafur fæddist í Vík í Mýrdal 19.
ágúst 1906. Foreldrar hans voru
hjónin Helga Ólafsdóttir frá Sumar-
liðabæ í Holtum og Þorsteinn Þor-
steinsson frá Neðra-Dal í Mýrdal.
Þegar Ólafur fæddist rak faðir hans
verslun í Vík og þar ólst hann upp
ásamt systkinum sínum en þau
voru: Ása, er síðar giftist Jóni
Gunnarssyni í Hamri, Margrét,
síðar kaupmaður í Reykjavík, Bald-
ur, síðar kaupmaður, og Hrefna,
síðar kennari. ÖII voru þessi systk-
ini mannkostafólk en þau eru nú
öll látin.
Ólafur fór til mennta og varð
stúdent 1926. Það ár fluttust for-
eldrar hans til Reykjavíkur og þar
stofnsetti Þorsteinn faðir hans
verslunina Vík á Laugavegi 52 og
rak hana um marga áratugi.
Ólafur lagði stund á læknisfræði
og varð cand. med. frá Háskóla
Islands 1932. Framhaldsnám í
handlækningum stundaði hann
síðan í Bergen, Kaupmannahöfn og
í Vínarborg. Síðar starfaði hann