Morgunblaðið - 25.06.1989, Blaðsíða 4

4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. JÚNÍ 1989
UPPINN OG
IALNÆMIMARKAÐSHYGGJUNNAR
að segja okkur frá stráknum Andra
og Einar Már gerði veröld strák-
anna að ævintýraheimi í Riddurum
hringstigans og Vængjaslætti í þak-
rennum. Marquez varð metsöluhöf-
undur á íslandi og Guðbergur skrif-
aði Sögu af manni sem fékk flugu
í höfuðið. Nýraunsæi Eldhúsmelln-
anna vék fyrir skemmtilegum
furðusögum í anda töfra-raunsæis
suður-ameríska og braggahverfin
voru endurbyggð í Eyjabókum Ein-
ars Kárasonar. Thor varð metsölu-
höfundur og handhafi bókmennta-
verðlauna Norðurlandaráðs út á
Grámosinn glóir og konumar
mættu tvíefldar til leiks svo mönn-
um þótti nóg um og talað var um
það í fúlustu alvöru hvort kvenrit-
höfundar væru að yfirtaka bók-
menntasköpunina, stela skáld-
skapnum eins og Gunnlöð Svövu
Jakobsdóttur. Ljóðagerð blómstraði
sem aldrei fyrr, allir voru að yrlqa
og fólk flyktist á Borgina til Besta
vinar ljóðsins, Norræn Ijóðlistar-
hátíð var haldin og einn dagur á
ári hverju kenndur við Ljóðið.
Islensk leikritun tók mikinn fjör-
kipp á níunda áratugnum. Stundar-
friður Guðmundar Steinssonar var
sýndur víða um heim, Skjaldbaka
Arna Ibsens komst þangað líka, á
Akureyri var Sölvi Helgason gull
og gersemi. Dagur vonar og Bíla-
verkstæði Badda, Uppreisn á
ísafirði og Síldin er komin gengu
von úr viti í stóru leikhúsunum.
Nýir leikhópar spruttu upp eins og
gorkúlur; Egg-leikhús, Revíuleik-
hús, Frú Emelía, Hitt leikhúsið,
Gríniðjan, Gránufélagið, Þíbylja,
Svart og sykurlaust. Gróskan var
gífurleg og fjölbreytnin í sýningar-
stöðum ekki síður, kjallarar, mynd-
listarsalir, veitingahús og háaloft
urðu leikhús á einni nóttu, Beckett,
Strindberg, Pinter, Fassbinder,
Shepard, Shakespeare og Tsjekhov
tíðir gestir á íslenskum fjölum.
Sjónvarpsleikrit héldu uppteknum
hætti með að verða áhorfendum
hneykslunarhella, Líkamlegt sam-
band í norðurbænum, Bleikar slauf-
ur, Líf til einhvers, Tilbury, allt var
þetta klám og óhroði sem höfunda
íesendabréfa hryllti við.
Ný kynslóð tónsmiða kvaddi sér
hljóðs í upphafi tugarins; Hafliði
Hallgrímsson, Hjálmar.H. Ragnars-
son, Karólína Eiríksdóttir og fleiri
tóku sér stöðu við hlið annarra tón-
skálda. íslenska hljómsveitin leit
dagsins ljós og tónleikar af marg-
víslegum toga voru nær daglega
yfir veturinn. Atli Heimir samdi
Silkitrommuna sem fór alla leið til
Venesúela, Islenska óperan var
stofnuð, Kristján Jóhannsson lagði
heiminn að fótum sér og Ólöf Kol-
brún söng Kamelíufrúna. Bygging
tónlistarhúss var mál málanna, tölv-
umar héldu innreið sína í tónsmíð-
amar og íslensk tónverkamiðstöð
kappkostaði að koma íslenskri tón-
list á framfæri erlendis. Hópar af
menntuðu tónlistarfólki streymdu
heim frá námi hvaðanæva að, Lista-
hátíðir drógu ýmis stór nöfn upp á
skerið og forn hljóðfæri og flutn-
ingsmáti náðu athygli á ný. For-
dómar almennings minnkuðu og
nútímatónlist náði töluverðri fót-
festu, kreddufesta minnkaði og
áhugi á óperusmíð blossaði upp,
meðal annars hjá Atla Heimi og
Thor Vilhjálmssyni sem bjuggu
Vikivaka Gunnars Gunnarssonar í
búning ópem.
Málverkið var málið í myndlist-
inni á níunda áratugnum. Myndlist-
armönnum ijölgaði ótrúlega og verð
á myndlist rauk upp úr öllu valdi.
Þar eins og annars staðar urðu
ungu mennimir áberandi, níundi
áratugurinn er áratugur æskunnar
og þótti ýmsum eldri listamönnum
nóg um fýrirferð unglinganna. Opn-
anir myndlistarsýninga vom að
meðaltali annan hvern dag, menn
keppast um að vera fmmlegir,
öðmvísi, velja sér hvern þann stíl
er þeim sýnist, hlaupa jafnvel milli
* f f ;ii
stílbrigða. Oft er engin leið að
greina milli þrykkimyndar og mál-
verks, málverks og skúlptúrs,
skúlptúrs og umhverfis, umhverfis
og málverks, allt er leyfilegt, mark-
miðið ekki lengur að breyta heimin-
um, heldur meika það á undan koll-
egunum.
Ef Steingrímur er maður áratug-
arins í pólitíkinni þá hlýtur Valgeir
Guðjónsson þann sess í poppinu.
Sama hvort syngja þarf handknatt-
leiksliðið inn í þjóðarsálina, keppa
í Eurovision, ganga heim eða bara
að finna rétta melódíu á réttum
tíma eins og Popplag í G-dúr, Val-
geir er maðurinn. Annað óskabarn
íslenska poppbransans er Bubbi
Morthens, allt frá ísbjarnarblúsnum
til Zerbian Flower hafa plötur hans
mnnið þjóðinni í rrferg og blóð. Og
svo var hann í samkmlli við Megas
sem átti kommbakk tugarins.
Purrkur pillnikk og Tappi tíkarrass
mnnu saman í Kukl og síðan Sykur-
mola sem áttu ógleymanlegasta
Ammæli seinni ára og staðhæfa að
lífið sé of gott til að eyða því í
annað en að leggja undir sig heim-
inn. Stuðmenn hættu Strax og
Oxzsmá féll í stafí fyrir Langa sela
og skuggum hans. Madonna átti
hvem smellinn af öðram, Prince
þótti töff, Cohen kom og Michael
Jackson gerði íslensk ungmenni að
dansóðum gúmmídúkkum.
LÍFSSTÍLL/TÍSKA
„Hvað það er orðið töff að vera
ríkur,“ svaraði Einar Öm Bene-
diktsson, sykurmoli, þegar hann var
spurður hvað hann teldi einkenna
lífstíl og tísku níunda áratugarins.
En svo einfalt er málið nú kannski
ekki. Segja má að nánast allt hafi
verið í tísku, sveiflumar örari en
oftast áður og „það sem æði er í
dag orðið úrgangur á morgun".
Áherslan á híð ytra útlit hefur þó
aukist til muna og fágun og glæsi-
leiki í fyrirrúmi. Hinar örgustu
„mussupíur" breyttust í hátísku-
drósir á einni nóttu og þeir gömlu
góðu dagar þegar gallabuxurnar
og kínaskómir vom jafngjaldgeng-'
ur klæðnaður í skólanum og á
skemmtistaðnum virðast liðnir.
Uppinn og tæfan (the bitch) em
par áratugarins; glæsileg, heilbrigð,
rík og pottþétt bæði í atvinnu og
einkalífi. Líkamsræktar- og heil-
brigðisæði einkenndu tuginn og ef
eitthvað var „out“ þá var það öldr-
un. Snyrtivöruframleiðendur keppt-
ust við að setja á markað vömr sem
stöðva eiga eðlilega framrás náttúr-
unnar og Victoria Principal, Jane
Fonda, Cher og Joan Collins em
lifandi dæmi um sigurinn á elli kerl-
ingu.
Þrátt fyrir þetta hefur tískan
færst meira í átt til einhvers ótiltek-
ins fullorðinsaldurs og sífellt verður
erfiðara að ráða í aldur fólks af
útliti og klæðaburði. Jakkafata-
menningin ríkir enn, kjóll og hvítt
og samkvæmiskjólar við hátíðleg
tækifæri, óformlegri uppaklæðnað-
ur þess á milli.
FJÖLMIDLAR
Manstu þegar sjónvarpsdagskrá-
in var þrír tímar á kvöldi og engin
á fimmtudögum? Ótrúlegt en satt
það var á þessum áratug. En um
1981 varð sprengingin, myndbönd-
in mddust inn á annað hvert heim-
ili, og menn sném jafnvel út úr
gamla Led Zeppelin-textanum og
sungu um „the land of ice and snow,
the midnight sun and the video“,
•myndbandaleigur spmttu upp á
hveiju götuhomi, börn foreldra sem
ekki áttu myndbandstæki sáust
ekki heima, þjóðin sat dáleidd fyrir
framan tækin. Útvarpið fór að
senda út í steríó, Rás 2 hóf útsend-
ingar, og eftir gildistöku nýju út-
Imelda Marcos flúði Filipps-
eyjar ásamt manni sínum og
skildi eflár 3000 pör af skóm
Krakkið gerði
innrás í stór-
borgir
Ameríku
tUUU fyrív da“ða ÍínSnéStás^»töSsöaVe/ii
Madonna dásamaði efii
JsnyggjunaogMarylin
■csr-
Fegrunarlyqaframleið-
endur skáru upp herör
gegn eðlilegri framrás
náttúrunnar
Tölvurnar lögðu undir sig heim
ili jafnt sem vinnustaði