Morgunblaðið - 23.07.1989, Qupperneq 2

2 FRETTIR/INNLEIUT MÓRGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. JÚLÍ 1989
Innheimta bensíngjalds og launaskatts:
Tekjur ríkissjóðs
rýma ekki næsta ár
- segir aðstoðarmaður flármálaráðherra
TEKJUR ríkissjóðs rýma ekki á næsta ári, þótt lögum og reglugerðum
sé breytt þannig að launaskattur og bensíngjald verði innheimt mánað-
arlega í stað annars hvers mánaðar, að sögn aðstoðarmanns fjármála-
ráðherra.
Þorsteinn Pálsson formaður Sjálf-
stæðisflokksins sagði við Morgun-
blaðið á föstudag að það að flýta
innheimtu á þessum sköttum gerði
ekki annað en að rýra tekjur ríkisins
á næsta ári.
Már sagði þetta vera hugsanavillu
því tekjumar á næsta ári yrðu þær
sömu og áður. Það sem gerðist væri,
að þeir sem stæðu skil á bensíngjaldi
og launaskatti yrðu á einum punkti
að greiða tvo mánuði. Síðan greiddu
þeir mánaðarlega.
„Þetta rýrir ekki tekjur ríkissjóðs
á næsta ári, heldur rýrir þetta skuld
þessara aðila gagnvart ríkissjóði á
þann hátt, að ef þjóðfélagið yrði ein-
hvem tímann gert upp myndu þeir
skulda einn mánuð í stað tveggja,"
sagði Már Guðmundsson.
Morgunblaðið/Einar Falur
Heimsmetstilraun á sjóflugvél
Á Skerjafirði er nú stödd sjóflugvél af gerðinni
Cessna 185. Flugmaður vélarinnar er banda-
rískur, Thomas Casey frá Seattle, og er hann á
leið umhverfis hnöttinn. Tilgangur ferðarinnar
er að selja heimsmet með því að lenda aldrei á
flugvelli. „Ég komst að því að slikt flug hefur
aldrei áður verið farið, og dreif mig því af stað,“
sagði Casey í samtali við Morgunblaðið. Hann
áætlar að verða 40-50 daga í ferðinni, og telur
sig nú vera u.þ.b. hálfnaðan, en hann hóf sig á
loft frá Seattle þann 30. júní. Frá Reykjavík fer
hann liklega í dag, áleiðis til Hjaltlands.
Ekki hundrað krónu mynt eða
10.000 krónu seðill á næstunni
- 'segir Stefán Þórarinsson rekstrarstjóri Seðlabankans
BANKASTJÓRN Seðlabankans tekur á næstunni afstöðu til erindis
Verslunarráðs um þörf á 100 krónu mynt vegna aukinnar notkunar
sjálfsala. Stefán Þórarinsson rekstrarsljóri bankans segir að hann
telji ekki líkur á að Seðlabankinn muni í bráðina leggja til við við-
skiptaráðherra að slík mynt verði gefin út eða 10.000 króna seðill.
Már Guðmundsson hagfræðileg-
ur ráðunautur fjármálaráð-
herra sagði við Morgunblaðið, að
þessi breyting hefði það í för með
sér að á þessu ári fáist 13 mánaða
innheimta, en á næsta ári yrði 12
mánaða innheimta eins og verið
hefði. Samtals á greiðslustaða ríkis-
sjóðs að batna um 500 milljónir
vegna þessara breytinga.
Færeyingar:
Ekki án-
ægðir með
þennan dóm
JÓGVAN Sundstein, lögmaður
Færeyja, segir að Færeyingar
séu ekki ánægðir með að fá þann
dóm, að þeir séu skuldum vafin
þjóð með litla möguleika til sjálf-
stæðra ákvarðana, eins og Ólafur
Ragnar Grímsson Qármálaráð-
herra komst að orði á blaða-
mannafundi í vikunni.
Fjármálaráðherra sagði þar að
íslendingar gætu ekki haldið
lengi áfram á þeirri braut að reka
ríkissjóð með halla ár eftir ár og
fjármagna hallann með erlendum
lánum.
„Ef það verður gert kemur að
því á næsta áratug að við endum
einfaldlega eins og Færeyingar og
Grænlendingar, skuldum vafin þjóð
sem litla möguleika hafi til sjálf-
stæðis og sjálfstæðra ákvarðana
vegna þess að við höfum ekki haft
getu til þess að taka á okkar eigin
málum í tæka tíð,“ sagði ráðherra
orðrétt.
Jógvan Sundstein sagði við
Morgunblaðið að íslenskur ráðherra
hefði að sjálfsögðu rétt til að koma
sjónarmiðum sínum á framfæri á
þann hátt sem honum þætti best.
„En við erum auðvitað ekki
ánægðir með að vera dæmdir á
þennan hátt. Á hinn bóginn vitum
við vel, að við höfðum eytt um efni
fram og því er efnahagsleg staða
okkar mjög erfið. En við erum að
takast á við það vandamál og það
eru kröftugar aðgerðir í gangi til
að endurreisa efnahaginn," sagði
Jógvan Sundstein.
Ekki náðist tal af Jonathan Motz-
feldt, formanni grænlensku land-
stjómarinnar.
Akureyri:
Mikil ölvun á
tjaldsvæðinu
MIKIL ölvun var á ijaldsvæðinu
á Akureyri í fyrrinótt. Lögreglan
var kölluð til þar sem fólk kvart-
aði yfir því að hafa ekki svefii-
frið fyrir verstu ólátabelgjunum.
Einn gestanna á tjaldsvæðinu
fékk að gista fangageymslur Iög-
reglunnar.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni var þessi mikla ölvun
að mestu bundin við tjaldsvæðið. í
sjálfum bænum var ástandið í með-
allagi en fjóra þurfti að taka úr
umferð.
Mikill §öldi fólks hefur verið á
tjaldsvæðinu um helgina, einn sá
mesti frá upphafi.
að er varla þörf á þessu, segir
Stefán, „tiltölulega stutt er
síðan 50 króna myntin kom eða tvö
ár og 5.000 króna seðillinn var
gefinn út ári fyrr. Það er býsna
kostnaðarsamt að hanna nýja mynt,
búa til sláttumót og fleira. Líklega
myndi 10.000 króna seðill fylgja í
kjölfar 100 krónu penings, þó ekki
væri nema til að halda fems konar
seðlum. Og hætt er við verðlags-
hækkunum í tengslum við svona
breytingar. En endanleg ákvörðun
um þetta er í höndum viðskiptaráð-
herra.“
Um þá röksemd Verslunarráðs
að notkun sjálfsala sé að aukast
segir Stefán að æ fleiri sjálfsalar,
t.d. á bensínstöðvum og sjúkrahús-
um, taki seðla. Þótt verðmeiri mynt
en hér tíðkist í nágrannalöndunum
sé víða hafður annar háttur á. í
Bandaríkjunum jafngildi stærsta
myntin t.a.m. um 15 íslenskum
krónum.
Stefán segir að yfirleitt sé ekki
farið að huga að nýjum seðlum fyrr
en þeir verðmestu séu 75-80% af
seðlum í umferð. Nú séu 5.000
krónu seðlar um 58% af seðlamagni
í umferð eða 1750 milljónir króna.
„Þótt 10.000 krónu seðlar kæmu
fljótlega í stað helmings 5.000
krónu seðla væru aðeins 85.000
slíkir í umferð," segir Stefán. „Það
er ekki hægt að fara af stað með
svo lítið upplag, til að ná verði við
að gefa út nýja seðla eitthvað niður
þarf þijár milljónir stykkja af
þeim.“
Verður saga ríkissjóðshall-
ans sú sama og á síðasta ári?
AFGANGUR af rekstri ríkissjóðs samkvæmt Qárlögum hefur
smám saman verið að breytast í verulegan halla þegar liðið hefiir
á árið. Þetta hefiir eðlilega verið borið saman við síðasta ár. Þá
voru fjárlög afgreidd með afgangi. Um mitt árið var ljóst að
halli yrði á ríkissjóði og sá halli jókst jafiit og þétt þegar leið á
árið. Þegar upp var staðið var hallinn rúmar 7.200 milljónir króna.
Til uppriíjunar fer saga ríki-
sjóðshallans á sfðasta ári hér
á eftir í stuttu máli:
Desember 1987. Fjárlög af-
greidd með 54 milljóna króna af-
gangi.
Apríl 1988. Fjármálaráðuney-
tið upplýsir að þrátt fyrir breyttar
efnahagshorfur sé engin ástæða
til þess að ætla að fyrri áformum
um hallalausan rekstur á ríkis-
sjóði verði kollvarpað.
Júní 1988. Endurskoðuð áætl-
un fjármálaráðuneytis um ríkis-
reksturinn sýnir að ríkissjóður
verði að óbreyttu
rekinn með 483
milljóna króna
halla.
Júlí 1988.
Fjármálaráðu-
neytið segir að
horfur séu á 700 milljóna króna
halla á árinu.
September 1988. Ríkisendur-
skoðun segir að stefni í 1.500 til
2.000 milljóna króna halla á ríkis-
sjóði.
Október 1988. Fjármálaráð-
herra nýrrar ríkisstjórrtar telur að
halli á ríkissjóði geti orðið 3.000-
4.000 milljón krónur.
Nóvember 1988. Fjármálaráðu-
neytið telur að ríkissjóðshallinn
verði 2.980 milljónir króna.
Nóvember 1988. Ríkisendur-
skoðun telur að halli á rekstri
ríkissjóðs verði 4.700 til 5.000
milljónir.
Janúar 1989. Þjóðhagsstofnun
segir að halli á ríkissjóði árið 1988
hafi verið 6.571 milljón króna.
Febrúar 1989. Fjármálaráðu-
neytið birtir tölur sem sýna að
ríkissjóðshallinn hafi orðið 7.200
miUjónir króna.
í janúar á
þessu ári voru
ijárlög ársins
1989 samþykkt
með 636 milljóna
króna tekjuaf-
gangi. I mars var upplýst að af-
koma ríkissjóðs fyrsta ársijórð-
unginn væri betri en fyrri áætlan-
ir gerðu ráð fyrir.
I júlíbyijun kom hins vegar í
ljós að stefndi í 4.200 milljóna
króna halla á ríkissjóði í árslok.
Þá voru boðaðar aðgerðir sem
eiga að minnka hallann um 1.200
til 1.300 milljónir króna og af-
ganginn, 3.000 milljónir, á að taka
að láni innanlands.
Það er engin ný bóla að íslensk
stjómvöld virðist vakna upp við
vondan draum um mitt árið, við
það að fyrirsjáanleg er mun verri
útkoma ríkissjóðs í árslok en fjár-
Iög gerðu ráð fyrir.
Þá er búið að tína undan tepp-
inu ýmsa útgjaldaliði, sem þangað
var sópað í fjárlagagerð, og af-
greiða með aukafjárveitingum eða
sérstökum aðgerðum. Kjarasamn-
ingar hafa gjaman sett strik í
reikninginn, bæði vegna þess að
laun hækka meira en áætlað var
og eins fylgja þeim ýmis loforð
sem hafa útgjöld í för með sér.
Þetta gerðist bæði nú og í
fyrra. Það er þó ekki aðalástæðan
fyrir hallanum sem varð á síðasta
ári, heldur samdrátturinn í efna-
hagslífinu og þjóðartekjunum á
síðari hluta ársins.
Engar opinberar spár um mitt
árið gerðu ráð fyrir jafn miklum
samdrætti og raun bar vitni. Auk
þess reyndust áætlanir um breikk-
aðan söluskattstofn óraunhæfar
og því hrundu tekjuáætlanir fjár-
málaráðuneytisins á síðustu mán-
uðunum. Þá má nefna að í lok
ársins gekk fjármálaráðheria frá
ýmsum útgjaldaliðum sem ella
hefðu fallið á þetta ár, og jók
þannig enn á hallann.
Nú er fjármálaráðuneytið
reynslunni ríkari. Áætlanir þess
gera ráð fyrir meiri samdrætti í
lok ársins vegna kvótaleysis, en
til dæmis Þjóðhagsstofnunar.
Einnig telur ráðuneytið sig gera
sér betri grein fyrir hveiju skatt-
amir skila, og því eigi tekjuáætl-
unin að geta staðist að öllu jöfnu.
Þá er gjaldahliðin eftir. Þar eru
enn ýmsar holur ófylltar og má
til dæmis nefna refaræktina, en
ákvörðunum um frekari aðgerðir
til bjargar henni var frestað til
hausts.
Fjármálaráðuneytismenn segj-
ast þó ekki sjá teikn á lofti um
annað en að þessi síðasta áætlun
standist að mestu og síðasta ár
sé engan veginn sambærilegt við
þetta. Þeir viðurkenna þó, að ef
stórfellt hrun og atvinnuleysi
verði í haust í kjölfar þess að
aflakvótar klárast, þá muni tekju-
áætlunin hrynja.
Því hefur raunar verið spáð af
ýmsum að einmitt þetta gerist.
En fjármálaráðherra segir að
þetta séu hrakspár, sem ekki
muni rætast frekar en aðrar hrak-
spár um stórfellt atvinnuleysi,
sem komið hafi fram allt frá því
ríkisstjómin tók við völdum.
BAKSVIÐ
eftir Gudmund Sv. Hermanmson