Morgunblaðið - 05.09.1989, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTEMBER 1989
Suður-Afríka:
De Klerk yrði mildari o g
raunsærri forseti en Botha
Frederik William de Klerk
eftirAnthony
HazlittHeard
DE KLERK, leiðtogi Þjóðarflokks-
ins í Suður-Afríku, hefur tekið við
forsetaembættinu til bráðabirgða
af P.W. Botha, sem neyddist til að
segja af sér eftir eijur við flokks-
menn sína. Þjóðarflokkurinn hefur
ákveðið að de Klerk verði áfram
forseti beri flokkurinn sigur úr
býtum í þingkosningunum á morg-
un. De Klerk fær því líklega það
erfiða verkefni að beijast eða semja
við blökkumenn Suður-Afríku.
Hann yrði líklega mildari forseti
og brygðist við af meira raunsæi
en Botha yrði hann beittur þrýst-
ingi.
De Klerk er yngri og nútíma-
legri stjórnmálamaður en Botha.
Faðir hans var ráðherra og mágur
J.G. Strijdoms, fyrrum forsætisráð-
herra. Hann ólst upp í flokknum í
bókstaflegum skilningi.
Hann er tuttugu árum yngri en
Botha, sem er 73 ára. Móðir Botha
var flutt í fangabúðir í Búastríðinu
sem háð var 1899-1902 og dapur-
legar minningar frá þessum árum
sækja enn á hann. Þessir aldamóta-
atburðir höfðu hins vegar engin
bein áhrif á kynslóð de Klerks.
De Klerk tmir einarðlega á lýð-
ræðislegt stjórnarfar en öðru máli
gegnir um Botha, sem var lengi í
nánum tengslum við herinn. Báðir
eru þeir íhaldssamir og hlynntir
aðskilnaði kynþátta og því að hvítir
haldi völdunum. De Klerk er hins
vegar raunsærri og það gæti orðið
til þess að hann gengi lengra en
Botha áræddi í því að draga úr
kynþáttamismunun. Eldri bróðir de
Klerks, Willem, sem er fyrrum rit-
stjóri og mun fijálslyndari, er
'andvígur þeirri miklu áherslu sem
lögð hefur verið á aðskilnað. Hann
hefur þetta að segja um bróður
sinn: „Stjórnmálaskoðanir hans
byggjast fremur á raunsæi en
ósveigjanleika. Hann er réttsýnn
og sanngjam og ekki alltaf kreddu-
fastur."
Fyrrum lagaprófessor
Verði de Klerk forseti eftir kosn-
ingarnar verður það í fyrsta sinn
frá því seint á sjötta áratugnum
sem leiðtogi Suður-Afríkustjómar
nýtur fyrst og fremst stuðnings
helstu áhrifamanna innan flokks
síns. Frá þvi Strijdom var forsætis-
ráðherra landsins sóttu leiðtogarnir
völd sín fremur til „varðmanna" í
her og lögreglu en til áhrifamanna
innan flokksins.
Stefna de Klerks mun að miklu
leyti ráðast af úrslitum kosning-
anna og því hvort flokkurinn fær
stuðning vinstri- eða hægrimanna.
Skoðanakannanir hafa bent til þess
að innan við helmingur hvítra Suð-
ur-Afríkumanna styðji Þjóðar-
flokkinn. Flokkurinn hefur birt
fimm ára áætlun, en helsti kostur-
inn við hana er það hversu loðin
hún er — og hún útilokar ekki með
öllu að hafnar verði samningavið-
ræður við blökkumenn.
De Klerk verður líklega fyrsti
leiðtogi Suður-Afríku sem fellur inn
í þá ímynd sem við höfum af
menntamönnum frá því Dr. Ver-
woerd var stunginn til bana á þing-
inu á sjöunda áratugnum. De Klerk
var lagaprófessor áður en hann hóf
afskipti af stjórnmálum árið 1972.
Botha hafði aldrei tilburði til þess
að sýnast menntamaður og var það
ekki.
Gæti fallist á málamiðlun
Hermann Giliomee prófessor,
stjórnmálafræðingur er fylgst hef-
ur grannt með de Klerk, telur að
Ólgaá
Indlandi
Um 300 manns
voru handteknir
á Indlandi í gær
þegar andstæð-
ingar stjórnar-
innar komu til að
mótmæla því, að
einn leiðtoga
stj ó r n arand stö ð -
unnar var myrt-
ur í fyrri viku.
Söfnuðust þeir
saman fyrir
framan heimili
innanríkisráð-
herrans, Buta
Singh, en fljót-
lega sló í brýnu
með þeim og
Iögrglunni.
Danmörk:
Ný könnun spáir Ihalds-
flokknum 4% fylgistapi
Kaupniamiahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins.
POUL Schliiter, forsætisráðherra Danmerkur, fullvissaði fréttamenn
um það í sjónvarpsviðtali á sunnudagskvöld að hann væri hvorki þreytt-
ur né útbrunninn, en viðurkenndi að íhaldsflokkurinn væri orðinn
dálítið fyrirgengilegur eftir sjö ára stjórnarsetu.
Sehlúter lét þessi orð falla eftir
að Berlingske Tidende hafði birt nið-
urstöður skoðanakönnunar um fylgi
dönsku stjórnmálaflokkanna. Sam-
kvæmt þeim tapaði íhaldsflokkurinn
4% af atkvæðafylgi sínu og missti
sjö þingsæti, fengi 28 þingmenn
kjörna, ef kosið yrði nú. Þó að glöt-
uðu atkvæðin fari ekki í heild yfir
Electrolux
Að
útlitsgallaða kæli- og frystiskápa
með verulegum afslætti!
Vörumarkaðurinn
til hinna ríkisstjórnarflokkanna,
Venstre og Radikala, halda borgara-
flokkarnir enn meirihluta sínum,
samkvæmt könnuninni, fá 89 þing-
sæti á móti 86 þingsætum vinstri-
flokkanna. Jafnaðarmannaflokkur-
inn og Framfaraflokkurinn vinna á.
Forsætisráðherrann viðurkenndi
að dönsk stjórnmál hefðu verið í
lausagangi frá því að ríkisstjórnin
lagði fram umfangsmiklar efna-
hagsáætlanir í vor. „Það er skiljan-
legt að kjósendurnir krefjist þess að
ákvarðanir séu teknar og hendur séu
látnar standa fram úr ermum," sagði
Schlúter. „Þess þarf ekki að bíða
nema til haustsins."
Dyrasímar frá
EsnpfTyPTTn
Smekklegt útlit og gæði dyrasíma-
búnaðarins frá Siedle er óþarfi að
kynna hér eftir áratuga frábæra
reynslu íslendinga af honum. Þau
þægindi og það öryggi sem hon-
um er samfara réttlæta það að
þú klippir út þessa auglýsingu og
hafir samband við okkur. Þar
færðu greinargóðar upplýsingar
og myndabæklinga.
í

ilCimniur
m 7:
; | : | ; |
: | ^íscS’ö tAifa : | ; | ÍVW XíÖ.: I
SMITH OG NORLAND
Nóatúni 4,
s. 28300.
Hans Engell, þingflokksformaður
Ihaldsflokksins, sagði í viðtali við
Ritzau-fréttastofuna að það hefði
reynst flokknum dýrkeypt að vera í
minnihlutastjórn, þar sem mikið
þyrfti að hafa fyrir til að koma mál-
um fram og oft yrði að sætta sig
við málamiðlanir.
Svend Auken, formaður Jafnaðar-
mannaflokksins, sagði í viðtali við
sömu fréttastofu, að danskir kjósend-
ur hefðu misst tiltrú sína til ríkis-
stjórnarinnar. „Danmörk hefur al-
gera sérstöðu í Evrópu,“ sagði hann.
„Þrátt fyrir efnahagslega uppsveiflu
í landinu í heild hefur atvinnulausum
íjölgað um 50.000 á einu ári. Þetta
sættir fólk sig ekki við.“
Pia Kjærsgárd, talsmaður Fram-
faraflokksins, segir að upplausn vofi
yfir ríkisstjórnararheimilinu.
Grænland:
Sparnaður
eða ófarir
Kaupinannahöfn. Frá N.J.Bruun, fréttarit-
ara Morgunblaðsins.
Grænlensku landsstjórninni er
nauðsynlegt að sýna aukna ráð-
deild og sparsemi, annars er hætt
við, að efnahagslífið reki upp á
sker innan fimm ára. Kemur þetta
fram í skýrslu frá ráðgjafa danska
forsætisráðuneytisins í græn-
lenskum efnahagsmálum.
N. V. Skak-Nielsen, formaður ráð-
gjafarnefndar um grænlensk efna-
hagsmál, segir í áliti sínu, að ólíklegt
sé, að mikil þorskveiði síðustu ára
standi öllu lengur og þar að auki
verður starfsemi zink- og blýnám-
unnar í Marmorilik hætt á næsta
ári. Af þessum sökum einum mun
landssjóðurinn verða fyrir verulegum
skakkaföllum.
Skak-Nielsen bendir einnig á, að
rækjan, verðmætasta útflutnings-
vara Grænlendinga, eigi í vaxandi
samkeppni við hlýsjávarrækju frá
Austurlöndum og auk þess geti
Grænlendingar ekki gert ráð fyrir,
að Evrópubandalagið verði fúst til
að greiða háar fjárhæðir fyrir veiði-
leyfi eftir 1995.