Morgunblaðið - 01.10.1989, Qupperneq 40

H
öföar til
fólks í öllum
starfsgreinum!
MORGUNBLADID, AÐALSTRÆTI 6. 101 REYKJA VÍK
TELEX 2127, PÓSTFAX 681811, PÓSTHÓLE 1555 / AKUREYRI: IIAFNARSTRÆTI 85
SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 1989
VERÐ í LAUSASÖLU 90 KR.
Ein milljón
í menntun
indverskra
ungmenna
KAUPÞING hefur ákveðið
að verja einni milljón króna
til menntunar fátækra ind-
verskra ungmenna. Að sögn
Péturs Blöndals, fram-
kvæmdastjóra Kaupþings, er
þessi ákvörðun í samræmi við
markaða stefhu Sameinuðu
þjóðanna um að iðnvæddar
þjóðir verji einum hundraðs-
hluta tekna til þróunarað-
stoðar.
Fé þetta er
talið nægja til
menntunar
100 ind
verskra skóla-
barna. „Ég
vona að þetta
verði einhveq'-
um til eftirbreytni. Ég geri mér
þó vel grein fyrir því, að þessi
aðstoð breytir engu um stöðu
fátækustu ríkjanna, en gæti
orðið einhveijum einstaklingum
til hjálpar,“ segir Pétur Blöndal
í samtali við Morgunblaðið.
Sjá nánar bls. 31.
Viðskipti
við Taiwan
að aukast
„VIÐSKIPTI okkar við Taiwan
hafa verið að aukast. Við höfum
aðallega selt þangað stóra grá-
lúðu að undanförnu en einnig
. smávegis af hörpudiski," sagði
Gylfi Þór Magnússon hjá Sölu-
miðstöð hraðlrystihúsanna.
*
Islendingar seldu meðal annars
482,1 tonn af heilfiystum flat-
fiski til Taiwan í fyrra fyrir 44,043
milljónir króna, 40,9 tonn af heil-
fiystum þorski fyrir 4,249 milljónir
kr., 110 tonn af reyktri og niðursoð-
inni síld fyrir 24,393 milljónir kr.,
125,4 tonn af ókaldhreinsuðu
þorska
lýsi fyrir 11,785 milljónir kr.,
1.219 tonn af þorskfiskmjöli fyrir
22,221 milljón kr. og 37 tonn af
hörpudíski fyrir 10,603 milljónir
króna.
- - - __________________
Mæla meng-
un í Varmá
HOLLUSTUVERND l íkisins hef-
ur verið falið að annast mengun-
armælingar i Varmá í Hvera-
gerði og Olfusi. Akvörðun þessi
er tekin af heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytinu og er hún
liður í tilraunum til að draga úr
jnengun árinnar.
Helztu mengunarvaldar i ánni
eru taldir byggðin við hana og
ullarþvottarstöð Sambandsins.
Verkefni þetta hófst í september
nýliðnum og gert er ráð fyrir því
að niðurstöður könnunarinnar liggi
fyrir um áramótin. Iðntæknistofnun
i »^;inun annast greiningu sýna, en
Orkustofnun og heimamenn athuga
rennsji árinnar.
Morgunblaðið/Rax.
LANDAÐ A HOFN
Könnun á vegum kennslumálanefadar:
Tæpur helmingnr
nema hættir í HÍ
AF ÞEIM 1.177 nemendum, sem innrituðust í Háskóla íslands haustið
1982, höfðu 47% horfið frá námi við skólann sumarið 1988. Frá náminu
huriú um 60% þeirra sem brautskráðir voru frá Fjölbrautaskólanum í
Breiðholti og Fjölbrautaskólanum í Armúla en um 35% þeirra sem
brautskráðir voru frá Menntaskólanum á Akureyri, Menntaskólanum
á Laugarvatni og Menntaskólanum í Reykjavík. Þetta kemur fram í
niðurstöðum könnunar sem gerð var á vegum kennslumálanefndar
háskólaráðs.
Iniðurstöðum könnunarinnar kem-
ur einnig fram að af þeim nemend-
um sem innrituðust í HÍ haustið
1982, og lokið höfðu námi frá eðlis-
og náttúrufræðibrautum framhalds-
skóla, höfðu 35% horfið frá námi við
skólann sumarið 1988 en 50% þeirra
sem lokið höfðu nárni frá nýmála-
og félagsfræðabrautum. Þeir sem
hættu náminu höfðu að meðaltali
fengið um 0,5 lægri aðaleinkunn á
stúdentsprófi en þeir sem luku nám-
inu. Um 73% þeirra sem hurfu frá
náminu höfðu þegar hætt í lok fyrsta
árs frá innritun. Um 62% þeirra sem
hættu fóru í annað nám og luku því
nær allir.
Friðrik H. Jónsson sálfræðingur
sá um framkvæmd könnunarinnar,
segir í frétt frá HI.
Göngudeild fyrir
alnæmissj úklinga
AF ÞEIM 53 einstaklingum sem greinst hafa með HlV-smit á íslandi
koma margir sjaldan eða aldrei á sjúkrahús til eftirlits. Vonir standa
nú til að breyting verði þar á með tilkomu göngudeildar íyrir alnæm-
issjúklinga sem tekur til starfa á Borgarspítalanum næstkomandi þriðju-
dag.
Haraldur Briem og Sigurður Guð-
mundsson smitsjúkdómalæknar
Borgarspítalans munu hafa umsjón
með nýju göngudeildinni ásamt 'Hildi
Helgadóttur, hjúkrunarfræðingi, sem
hefur sérhæft sig í umönnun' alnæm-
issjúklinga. Sagði Hildur í samtali
við Morgunblaðið að eftirlit smitsjúk-
dómalækna Borgarspítalans með al-
næmissjúklingum væri orðið svo
viðamikið að nauðsynlegt hefði þótt
að koma á fót skipulagðri göngu-
deildarstarfsemi fyrir þann sjúkl-
ingahóp.
Göngudeildin fyrir alnæmissjúkl-
inga verður á sömu hæð og lyfja-
deild Borgarspítalans og hefur sem
fyrr segir starfsemi sína 3. október
næstkomandi.
Sjá nánar bls. 16 og 17.
Urðu aðeins að litlu leyti
við tilmæhim Seðlabanka
Vextir einkabanka hækka um 3-5%:
EINKABANKARNIR hafa tilkynnt Seðlabanka um vaxtahækkanir.
Vextir af víxlum hækka um 3-5% alls staðar nema hjá Búnaðar- og
Landsbanka í dag og vextir hlaupareikningslána um 2-4%. Geir
Hallgrímsson bankastjóri Seðlabankans segir að óskað hafi verið
eftir því við bankana að dregið yrði úr fyrirætlunum um vaxtahækk-
anir þannig að vextir héldust sem mest óbreyttir að þessu sinni.
Við þessu hafi bankarnir ekki orðið nema að litlu leyti og Seðlabank-
anum þyki það miður. Fundað verði um málið með viðskiptabönkun-
um í næstu viku. Það sé alls ekki Ijóst hvort forsendur 9. gr. Seðla-
bankalaganna, um heimild til að setja þak á vexti, séu fyrir hendi.
Ljóst sé að lykillinn að Iækkun vaxta sé minnkandi verðbólga.
Vextir af víxil-
lánum hækka
um 5% hjá Útvegs-
banka og Alþýðu-
banka, en 3% hjá
sparisjóðunum þar
sem þeir verða 28,5%. Víxilvextir
verða 29% hjá öðrum einkabönkum
en haldast í 26% hjá ríkisbönkun-
um. Nokkrir bankar munu hafa
ætlað að hækka víxilvexti í 31%
en fært sig í 29% vegna þrýstings
frá Seðlabanka. Vextir af hlaupa-
reikningslánum verða hæstir hjá
sparisjóðunum, 35%, en fara í 32%
hjá Alþýðubanka og aðrir einka-
bankar eru á þessu bili. Lands-
banki og Búnaðarbanki haida 30%
vöxtum óbreyttum af lánunum.
Eiríkur Guðnason aðstoðar-
bankastjóri Seðlabankans segir að
ef litið sé til 2% hækkunar láns-
kjaravísitölu í september, þegar
spáð var 1,1% hækkun, og til spár
um 1,7% hækkun í október geti
vaxtahækkun viðskiptabankanna
ekki talist óraunhæf. En þótt verð-
bólga þessa tvo mánuði út af fyrir
sig sé allhá verði vaxtahækkunin
að teljast óæskileg þegar til lengri
tíma er litið. Ekki sé æskilegt að
hreyfa vextina úr hófi, þeir hleypi
ekki endilega upp verðbólgu en
hafi áhrif á rekstur.
Geir Hallgrímsson segir að ná-
lægt 10% raunvextir, miðað við
23% verðbólgu, hljóti að teljast
býsna háir, en það sé annað en að
segja þá óhóflega eins og um ræð-
ir í 9. gr. Seðlabankalaga. Miklu
meiri athuganir þurfi til að segja
til um hvort forsendur 9. gr. séu
fyrir hendi, en þar er Seðlabanka
fengin heimild við tiltekin skilyrði
til að ákveða hámark á vexti. Geir
segit' að hér beri líka að taka tillit
til þess að útlánavextir hafi verið
neikvæðir í bytjun ársins sem leitt
hafi til hærri vaxta seinni hluta
þess. Það byggist á verðlagsþróun
hvort takist að koma á meiri stöð-
ugleika í vaxtamálum.
Brynjólfur Helgason aðstoðar-
bankastjóri Landsbankans segir að
miklar vaxtabreytingar geti verið
hættulegar. Með breytingunum nú
reyni bankarnir að halda samræmi
milli óverðtryggðra og verð-
tryggðra vaxta. Bankarnir hafi
frelsi til að ákveða vexti í samræmi
við verðbólgu, Landsbankinn hafi
reynt að gæta þar jafnvægis og
ékki elt hæstu toppa og mestu
lægðir verðbólgunnar.. Það orki
jafnan tvímælis að Seðlabanki grípi
inn í vaxtaákvarðanir bankanna.
Seðlabankinn virðist þá viss unt að
úr verðbólgu dragi á næstu mánuð-
um, en í móti komi að bankarnir
geti lækkað vexti á ný.
Þorsteinn Olafsson efnahags-
ráðunautur ríkisstjórnarinnar segir
að bankarnir séu að hækka vexti
í skjóli vísitöluhækkana í septem-
ber. „Þessar vísitöluhækkanir end-
urspegla ekki neina langtíma þróun
í verðiagi," segir hann. „Það er
frekar á niðurleið og þessi ákvörð-
un bankanna er tekin á hæpnum
forsendum. Það er ásetningur
stjórnarinnar að sú þróun í raun-
vaxtalækkunum og hjöðnun í nafn-
vöxtum, sem verið hefur frá fyrri
hluta ársins, haldi áfram. Það verð-
ur reynt að gæta þess að þessi
þróun snúist ekki við, en ég vil
ekki tjá mig unt hvort það verður
gert með þaki á vexti,“ sagði hann.
„Ég býst við að reynt verði að beita
fortölum við bankana til hins ýtr-
asta.“
Tryggvi Pálsson, bankastjóri
Verslunarbankans, segir að hægt
sé að ganga út frá því að verðbólga
sé 22-23% um þessar mundir.
Bankinn teldi, að til að gæta sam-
ræmis milli verðtryggðra og óverð-
tryggðra kjara yrði að hækka vext-
ina. Nafnvextir hefðu verið of lágir
og í raun þyrfti að hækka þá meira
en gert er.