Morgunblaðið - 04.11.1989, Blaðsíða 25

MOtök'NRI.AÐIt) ;LAlIðARDAÖÚR 4: NÓyK.MW-’RhíigiI;
hluttekning og samúðarkveðjur til
Svövu og barnanna.
Lilja Árnadóttir
Systir mín hringdi í mig í vinn-
una 26. október og sagðist ekki
hafa góðar fréttir að færa „Hann
Jón í Bóndhól er dáinn“. Ég hneig
sem lömuð niður í stólinn og það
fyrsta sem flaug í gegnum huga
mér var, það getur ekki verið, eins
og svo margir hafa eflaust hugsað.
Ég hef alla tíð þekkt Jón, hann
var maðurinn hennar Svövu systur
hennar mömmu. En ellefu ára göm-
ul var ég fyrst sumarlangt í Bónd-
hól og dvaldi ég þar í fjögur yndis-
legustu sumur æskunnar. Þegar ég
horfi til baka til þeirra stunda sem
ég dvaldi þar minnist ég þess hversu
vel mér var tekið á þessu heimili.
Ég var frá fyrstu_ tíð sem ein af
krökkunum hans. Ég bar ætíð virð-
ingu fyrir Jóni fyrir þá festu og
ákveðni sem hann sýndi okkur
krökkunum en samt var ætíð svo
stutt í glettnina. Hann gaf sér oft
tíma til að.gantast og spjalla við
okkur. Jón var alla tíð bindindis-
maður á áfengi og tóbak, en þó
hann talaði ekki oft um skaðsemi
þess þá fann maður að þetta var
nokkuð sem við ættum að láta vera.
Jón var hagleiksmaður við flest það
sem hann tók sér fyrir hendur, hvort
heldur sem það voru viðgerðir, við-
byggingar eða byggt alveg frá
grunni, allt fórst honum vel úr
hendi.
En þó ætíð hafi verið nóg að
starfa þá átti íjölskyldan alltaf
sunnudagana, þá bjuggu sig allir
uppá og jafnan haft til nesti, svo
var haldið í bíltúr. í þessum ferðum
tók Jón oft lagið því söngmaður vai'
hann góður og söng í kirkjukórnum
alla tíð.
Ég gæti haldið lengi áfram þvi
margs er að minnast frá þessum
tíma. En þó tuttugu ár séu liðin
síðan ég var í sveit hjá Jóni og
Svövu þá er mér og minni fjöl-
skyldu alltaf þannig tekið eins og
ég sé að koma heim. Og nú þegar
ég kom með litla snáðann minn í
sveitina féll inn í hóp lítilla afa-
stráka sem Jón naut að hafa hjá
heyra hvað í henni bjó.
Elsku pabbi og mamma, og aðrir
aðstandendur. Við vottum ykkur
dýpstu samúð og vonandi megum
við bera gæfu til að mæta sorginni
með þeirri óbilandi trú sem amma
hafði til að bera.
Far þú í friði,
friðui' Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(Vald. Briem)
Brynja Jóna, Þórunn,
Eyrún og ísleifúr.
í dag, laugardaginn 4. nóvem-
ber, verður hún amma, Þórunn
Pálsdóttir, jarðsungin í Þykkvabæ-
jarklausturskirkju í Álftaveri.
Þar í sveit var hún fædd, uppalin
og skilaði sínu ævistarfi. Það var
ekki fyrr en á tíræðisaldri, að hún
varð að láta af húsmóðurstörfum
sínum vegna heilsubrests, og varð
að hverfa á brott úr sveitinni sem
henni var svo kær. Hún dvaldi á
Ljósheimum, langlegudeild Sjúkra-
húss Suðurlands, síðasta 1 og' hálfa
árið og lést þar hinn 27. október.
Amma vai' sérlega fíngerð kona,
létt á fæti og hafði létta lund. Hún
hafði þann yndislega eiginleika að
sjá broslegu hliðarnar á hlutunum.
Það hefur sjálfsagt oft létt henni
lífið, því hún var kona sem þurfti
að standa í ströngu. Hún var 13
barna móðir "og öll börn hennar
komust til manns utan eitt sem dó
í frumbernsku. Öll börnin hennar
eru gæfufólk sem hefur farnast vel
í lífinu.
Auðvitað naut hún dyggilegrar
hjálpar afa, Jóns Gísiasonar, en
hann missti hún árið 1973 og var
það henni mikill missir, því þau
voru afar samhent og með þeim
miklii' kærleikar. Hann var hennar
stoð og stytta og á honum hafði
hún óbifanlegt traust sem var gagn-
kvæmt. Afi dvaldi oft fjarri heimili
og búi vegna ýmissa trúnaðarstarfa
sem honum voru falin, bæði fyrir
stétt sína og í þágu þjóðfélagsins.
sér og glettist við þá eins og ég
man svo glöggt úr minni æsku.
Munu nú litlu drengirnir sárt sakna
afa síns.
Með þessum fátæklegu orðum
vil ég þakka Jóni fyrir þær yndis-
legu stundir sem ég dvalið í Bónd-
hól.
Elsku Svava mín, Bjössi, Munda,
Mæja og fjölskyldur ykkar, megi
algóður Guð styrkja ykkur og varð-
veita í ykkar miklu sorg.
Blessuð sé minning Jóns í Bónd-
hól.
Jóhanna
„Dáinn, horfinn!" - Harmafregn!
Hvílíkt orð mig dynur yfir!
En ég veit að látinn lifir.
Það er huggun harmi gegn.
Hvað væri annars guðleg gjöf,
geimur heims og lifið þjóða?
Hvað væri sigur sonarins góða?
lllur draumur, opin gröf.
(J.H.)
Svo orti Jónas Hallgrímsson eftir
vin sinn Tómas Sæmundsson. Þess-
ar línur komu upp í huga minn er
ég frétti lát Jóns Guðmundssonar
í Bóndhól.
Jón Abraham Guðmundsson var
fæddur 12. febrúar 1926. Hann var
sonur hjónanna Guðfinnu Einars-
dóttur frá Bakkagerði viðrtíeyðar-
fjörð og Guðmundar Gíslasonar tré-
smiðs í Reykjavík og síðar bónda í
Bóndhól í Borgarhreppi.
Náttúran skartáðl sínu fegursta
finnntudaginn 26. október. Eftir
langvarandi rigningatíð sunnan-
lands var náttúran sem endurnærð.
Loftið var tært og hreint. Sól skein
í heiði. En skyndilega er sem dragi
ský fyrir sólu. Hann Jón í Bóndhól
dó í morgun. Hvern gat órað fyrir
því? Hann sem var svo heilbrigður,
hress og sáttur við lífið.
Veðurblíðan í dag minnti á Jón.
Hann var hreinn og beinn, kom til
dyranna eins og hann var klæddur.
Hann gerði þessa sömu kröfu til
annarra og féll því illa hræsni og
tvöfeldni. Menn sem þóttust vera
annað og meira en þeir voru í raun
voru ekki að hans skapi. Þetta kom
stundum fram í græskulausi gríni
Jóns en hann var maður spaugsam-
Þess vegna þurfti oft að sjá af hon-
um um skemmri eða lengri tíma.
En þá naut hún hjálpar barna sinna,
sérstaklega þeirra Böðvars og Júlí-
usar, ásamt fjölskyldu þess síðar-
nefnda. Því þeir hafa alltaf búið í
Norðurhjáleigu á þeim stað sem
þeir eru fæddir. Ekkert barna henn-
ar er samt undanskilið þegar ég
segi að alltaf voru þau reiðubúin
að létta undir með henni.
Það var alitaf gaman að koma í
sveitina til ömmu, afa, og Bödda
frænda, ekki síst í bernsku því það
var svo mikið líf og fjör í Hjáleig-
unni. Þar voru mörg frændsystkini
að leika við, börn þeirra Júlíusar
og Arndísar konu hans og stundum
fleiri af barnabörnum þeirra ömmu
og afa. Ansi var oft fjölmennt í
eldhúsinu í gamla bænum þegar
saman komin voru á annan tug
barna í kring um ömmu þegar hún
var að sýsla við matartilbúning.
Amma var þá oftast að segja okkur
frá ýmsu fróðlegu og skemmtilegu
sem við hlustuðum á, full áhuga
og eftirvæntingar. Stundum sagði
hún okkur frá ýmsum atvikum sem
hent höfðu börn hennar og þótti
okkur það sérlega skemmtilegt þeg-
at' sögurnar snerust um bernsku-
brek foreldra okkar.
Ömmu féll sjaldnast verk úr
hendi og sat oftast með prjóna, eða
aðra handavinnu, éf stund gafst frá
heimilisstörfum. Það voru ófáar
pi'jónaflíkurnar sem hún sendi okk-
ur systkinunum og örugglega fleiri
barnabörnum á meðan hun var í
fúllu fjöri.
Ég kynntist ekki síst hinum
ágætu mannkostum ömmu á síð-
ustu 18 mánuðum ævi hennar, þar
sem ég starfa á Ljósheimum.
Þá kom það vel í ljós að þessi
kona, sem alla tíð hafði staðið fyrir
stóru og mannmörgu heimili, þar
sem oft var gestkvæmt, var furðu
fljót að laga sig að breyttum að-
stæðum. Hún var ætíð þakklát fyr-
ir þá umönnun sem hún fékk og
þótti oftar of mikið snúist í kring
um sig. Og léttri lund sinni hélt hún
til þess síðasta. Amma mætti dauða
ur. Hann var fastui' fyrir og fylginn
sér.
Jón var bindindismaður á vín og
tóbak og var það í fullu samræmi
við þann lífsstíl hans að vera hann
sjálfur.
Kona hans, Svava Finnsdóttir,
er bóndakóna af lífi og sál. Hún
vann að búinu við hlið bónda síns.
Listfengi hennar sést glöggt innan
húss sem utan. Þau eignuðust þijú
mannvænleg börn.
Á mínum yngri árum þekkti ég.
Jón einkum af afspurn. En einhvern
veginn vakti persóna hans alltaf
foi'vitni mína. Mamma þekkti hann
vel. Þau voru systkinabörn og mátu
hvort annað mikils. Hún bar honum
sérlega vel söguna. Af þessum
kynnum þeirra fékk ég snemma á
tilfinninguna að Jón væri maðui'
sem áhugavert væi'i að kynnast.
Þegar Guðfinna móðir Jóns dvaldi
hjá okkur um tíma komst ég að því
hvern mann Jón hafði að geyma.
Þetta vai' á þeim árum sem ég
ætlaði að vei'ða bóndi og þarna var
ég búinn að finna fyrirmynd.
Kannski fannst mér stundum að
móðurást litaði þessa mynd. En
síðar komst ég að. því að svona var
Jón. Hann var öðlingur og vinur
vina sinna. En mislíkaði honum gat
hann átt það til að láta menn vita
slíkt. Þá fékk ég á tilfinninguna
að hann lifði eftir orðunum: „Það
sem þér viljið að aðrir menn gjöri
yður, það skuluð þér og þeim gjöra.“
Lífsstarf Jóns var bundið náttúr-
unni. Hann var bóndi af lífi og sál,
sýndi öllu sem lífsandann dregur
umhyggju. Hann ræktaði jörðina
af eljusemi og dugnaði. Þannig átti
Jón iðulega heyfyrningar sem hann
miðlaði öðrum af þó búið væri stórt.
Ber það vitni dugnaði hans, for-
sjálni og atorku.
Bóndhólsbúið ber merki reisnar
og snyrtimennsku hjónanna. Þau
voru höfðingjar heim að sækja,
íslensk sveitagestrisni var þar í
öndvegi. Það þekkja þeir sem komu
í Bóndhól.
Það er þungui' harmur kveðinn
að öllum þeim sem þekktu Jón í
Bóndhól. Én það er huggun harmi
gegn að minningin um góðan dreng
sínum með sama æðruleysi og
kjarki og henni var í blóð borinn.
Mig langar áð lokum að þakka
öllu starfsfólki Ljósheima fyrir sinn
þátt í því að gera henni síðustu
stundirnar léttari.
Ég og systkini mín viljum svo
kveðja ömmu með bæninni sem hún
kenndi okkur í barnæsku og óska
henni allrar blessunar á æðri til-
verustigum.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(P. Foersom - Sveinbjörn Egilsson.)
Ingunn Stefánsdóttir
Af eilífðar Ijósi bjarma ber,
sem brautina þungu greiðir.
Vort líf, sem svo stutt og stopult er,
það stefnir á æðri leiðir.
Og upphiminn fegri en auga sér
mót öllum oss faðminn breiðir.
(Einar Benediktsson)
Nú er hún amma mín blessunin
dáin. Og mér er þungt um hjarta
er ég hugsa til þess að hún sé nú
horfin á braut. Að hún amma í
„Hjáleigunni" sé ekki lengur til, er
einhver fjarlæg fullyrðing, sem ég
á erfitt með að átta mig á. En mér
finnst það óþarfi að skilgreina þessá
staðhæfingu til hlítar, því að hún
amma lifir í huga mér, og mun sjálf-
sagt gera um ókomin ár.
Sex ára gamall dvaldist ég fyrst
sumarlangt hjá ömmu, afa og
Bödda í Norðui'hjáleigu. Mér leið
vel að véra hjá þeim, og fyrir mig
sem lítið barn, var þetta óskaplega
skemmtilegur tími, enda var mikið
af öðrum börnum í Norðurhjáleigu
á þeim ámm. Amma var auðvitað
miðdepillinn í lífinu og tilverunni
þá, því að hún hugsaði um mig má
heita að öllu leyti.
Það var alltaf eitthvað svo nota-
legt að vera hjá ömmu, og skildi
maður það ekki fyrr en síðar á
þroskabrautinni, af hveiju það var
svona gott.
lifir. Við, fjölskyldan á Löngumýri
erum þakklát fyrir að hafa kynnst
Jóni í Bóndhól og átt hann að vini,
hann gerði okkur að betra fólki.
Megi góður Guð styrkja aðstand-
endur og vini í sorg þeirra.
En fyrir liandan hafið
þai' liillir undir land,
í gullnum geislum vafið
það girðir skýjaband.
Þar gróa í grænum hlíðum
með gullslit blómin smá,
í skógarbeltum blíðum,
í blómsturlundum fríðum
má alls kyns aldin sjá.
(Vald.Briem.)
Kjai-tan Ágústsson
Nú er skarð fyrir skildi/þegar
öðlingurinn Jón Guðmundsson í
Bóndhól er fallinn í valinn og með
svo snöggum hætti horfinn úr okk-
ar hópi, að við, sem eftir stöndum,
eigum fullt í fangi með að átta
okkur á þeim breyttu kringumstæð-
um, sem því fylgir.
Okkur hjónin langar til að minn-
ast þessa hugljúfa manns; svila
míns og mágs hennar, með nokkr-
um orðurn og kemur þá fyrst í hug-
ann, allar þær blíðu móttökur, sem
við urðum aðnjótandi, er við sóttum
þau hjónin heim, sumar jafnt sem
vetur og hvernig sem á stóð með
heyskap og gegningar, alltaf vorum |
við aufúsugestir á þeim bæ, tekið-
með kostum og kynjum og veitt hið
bezta í mat og drykk og því, sem
var enn kærkomnara: Glaðværu
fasi og hjartans lítillæti. Ósjaldan
vorum við leyst út með höfðingleg-
um gjöfum, s.s. smjöri, laxi eða
öðru þaðan af meira.
Þegar yngri dóttir okkar var
unglingur, var hún mörg sumur
snúningatelpa í Bóndhól og leið
hvergi betur en þar, enda hlaut hún
þar sama ástríkis og börn þeirra
Jóns og Svövu. Þar lærði hún
margt, sem hún hefur búið að æ
síðan, s.s. dugnað, ráðvendni og
yfirleitt góða siði í hvívetna. Sökn-
uður hennar og að sjálfsögðu okkar
einnig, er bæði sár og tregabland-
inn.
Árið 1960 gekk Jón að eiga eina
Það var vegna þess að hjá henni
fékk maður ástúð og öryggi, sem
hveiju barni er kærast og nauðsyn-
legt í bernsku. Hún skammaðist
ekki eða reifst, heldur setti ofaní
við mann á góðlátlegan hátt og
lagði manni lífsreglurnar á þanri
hátt, sem henni var einni lagið.
Þessa sama verð ég að vitna um
systir hennar, Laugu á Mýrum, en
hjá henni, Símoni og Sigga dvaldi
ég sumarlangt frá 7 ára til 10 ára
aldurs, og fór ég á þeim árum reglu-
lega í heimsókn til ömmu í „Hjáleig-
unni“.
Mér fannst amma alltaf sérstak-
lega falleg kona, og hef ég oft dáðst
að því við aðra. Hún hafði eitthvað
sérstakt í fari sínu, sem var svona
hlýtt og aðlaðandi. Hún var afar
gjafmild, og þeir eru ekki fáir ullar-
sokkarnir eða vettlingarnir, sem
hún gaf mér og öðrum í fjölskyld-
unni.
Um hana Þórunni ömmu á ég
mai’gar góðar og ljúfar minningar,
sem ég mun varðveita um ókomna
tíð. Guð veri með henni.
Páll Stefánsson
Elsku amma er dáin.
Um hana eigum við margar góð-
ar minningar en efst í hugann koma
heimsóknir okkar til hennar að
Norðurhjáleigu. Tilhlökkunin var
ætíð stei'k þegar lagt var af stað
til ömmu og óþolinmæðin gerði
ferðalagið langt. En hin langa ferð
var fljótgleymd þegar amma tók á
móti okkur með þéttum faðmi og
Minningarkort
Blindrafélagsins,
Hamrahlíð 17,
Sími 687333.
____________________________25:
af heimasætunum í Eskiholti, Svövu
Finnsdóttur, og hafa þau síðan ver-
ið allan sinn rausnarbúskap í bónd-
hól. Þeim var þriggja mannvæn-
legra barna auðið: Kristbjörn, sem
undanfarin ár hefur setið í búi for-
eldra sinna, ásamt konu sinni, Þór-
hildi Þorgrímsdóttur og þrem son-
um; Guðmunda Guðfinna, gift
Hannesi Heiðarssyni og búa ásamt
tveim börnum sínum í Borgarnesi
og Jóhanna María, gift Jóni Sig-
urðssyni og búa einnig í Borgar-
nesi, ásamt nýfæddri dóttur.
Það fór ekki fram hjá neinum,
sem sótti Bóndhól heim, að þar réði
búi mikill hagleiksmaður og að þar
væri snyrtímennska í hávegum
höfð, gilti það jafnt um utan húss
sem innan. Þau hjónin voru sam-
hent í öllu, sem þau tóku sér fyrir
hendur og þar er regla á öllum hlut-
um. Áfengi og tóbak er algjör bann-
vara á þeirra heimili og öll óráðsía
er þar í litlum metum — segir það
meira en mörg orð.
Jón var að jafnaði ákaflega dag-
fai'sprúður maður og hagsýnn í við-
skiptum, beitti þó enga órétti, en
stóð fast á sínu. Hann var eljusmur
og fylginn sér, þegar það átti við
og krafðist ekki meiri vinnu af öðr-
um en hann var maður til sjálfur.
Um hábjargræðistímann vildi hann
látá hlutina ganga hratt og vel fyr-
ir sig og var mótfallinn leti og
hyskni við störf, vissi að slíkt var
engum til góðs.
Allur húsakostur í Bóndhól og
öll umgengni þar utan dyra bera
það með sér, að Jón bóndi hefur
verið stórhuga og fyrirhyggjusam-
ur, hefur viljað búa vel í haginn
fyrir konu sína og afkomendur, sem
hann unni hugástum og fórnaði
kröftum sínum fyrir.
Vandalaust væri að skrifa langt
mál um Jón Guðmundsson í Bónd-
hól, en hér verður látið staðar num-
ið. Við hjónin og aðrir fjölskyldu-
meðlimir, vottum Svövu og ástvin-
um hennar okkar dýpstu samúð og
biðjum góðan guð að veita þeim
öflugan styrk á þessari sorgar-
stundu.
Sigurgeir Þorvaldsson,
Guðrún Finnsdóttir.
hlýju brosi. Alltaf var hún amma
jafn falleg og virðuleg kona. Hún
lét lítið yfir sínum glæsileika og
gestrisni því hógværðin var mikil.
Lék hún ætíð á als oddi og var tilbú-
in að gera að gamni sínu, jafnt við
börn sem fullorðna. Þó amma væri
í raun lágvaxin, var hún stór í aug-
um okkar. Ytti það því undir stolt
barnsins þegar hún bar stærð sína
við okkar, sagði gjarnan: „Þú ert
bara að verða stærri en ég.“ Það
var alltaf gott að vera hjá ömmu,
því hún var svo jákvæð og sýndi
djúpan skilning.
Minningin um ömmu mun ávallt'
lifa í hjörtum okkar.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(Vald. Briem)
Systkinin frá Kastalabrekku