Morgunblaðið - 03.12.1989, Blaðsíða 4

ERLEIUT
4 FRÉTTIR/YFIRLIT
?8í?r HÍ38M333CT .8 HXJ0AGUVTHU8 (3I(5AiJ8VTUDflOM‘
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 1989
IINIIMLEIMT
Engin loðna
finrist
Nánast engrar loðnu varð vart
í rúmlega mánaðarlöngum leið-
angri tveggja rannsóknaskipa.
Kom það á óvart þar sem búist
var við mikilli Ioðnu á þessari
vertíð. Ekki tókst að rannsaka
hafsvæðið út af Vestfjörðum
vegna brælu og íss og er hugsan-
legt að loðnan haldi sig þar. Hall-
dór Ásgrímsson sjávarútvegs-
ráðherra hefur lagt það til við
hagsmunaaðila í sjávarútvegi að
loðnuveiðum verði frestað um sinn
á meðan frekari loðnuleit stendur
yfír.
Tekjuskattur hækkaður
Ríkisstjórnin hefur ákveðið að
hækka tekjuskatt um tvö pró-
sentustig. Hlutur ríkisins af stað-
greiðslu opinberra gjalda verður
því 32,8% af tekjum manna í stað
30,8% sem nú gildir, tekjur sveit-
arfélaganna af staðgreiðslunni er
nú að jafnaði 6,94%, þannig að
heildarskattlagningin . verður
39,74%. Þegar staðgreiðslan tók
gildi í ársbytjun 1988 var þetta
hlutfall 35,2%. Ríkisstjórnin hefur
einnig náð samkomulagi um að
virðisaukaskattur taki gildi um
áramót, verði í einu þrepi með
24,5% skatthlutfalli.
Fasteignaskattar hækka
Fasteignaskattar hækka á
næsta ári, samkvæmt nýsettum
lögum, og er hækkunin allt upp
í rúm 90%, mest í fámennum
sveitahreppum. Víða hækkar
álagningarstofn um helming og í
kaupstöðum um 20-80%. Sigur-
geir Sigurðsson formaður Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga tel-
ur að miðað við landsmeðaltal
muni álagningin hækka um
15-20% umfram meðaltal.
Vantraust fellt
Tillaga stjómarandstöðuflokk-
anna um vantraust á ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar var
felld á Alþingi á fimmtudagskvöld
að loknum umræðum. 36 þing-
menn ríkisstjómarinnar greiddu
atkvæði gegn tillögunni en 25
stjórnarandstæðingar greiddu
henni atkvæði sitt. Tveir þing-
menn vora fjarverandi.
Bensín og búvörur hækka
Bensínverð hækkaði í gær um
3,5%. Búvöraverðshækkun sem
taka átti gildi 1. desember var
frestað fram yfir helgi að beiðni
ríkisstjómarinnar sem er að huga
að breytingum á niðurgreiðslum.
Miðað við óbreyttar niðurgreiðslur
að krónutölu þyrfti útsöluverð
búvara að hækka um 8-13%.
ASÍ vill viðræður
Fundur sambandsstjómar ASÍ
samþykkti í byrjun vikunnar að
fela formönnum landssambanda
að taka upp viðræður við samtök
atvinnurekenda og ríkisstjórn um
niðurfærslu verðlags og nýja
kjarasamninga.
Nemendur gefa eirikunn
Háskólaráð hefur samþykkt
reglur um samræmt mat nemenda
á gæðum kennslu í skólanum.
Framvegis munu nemendur í öll-
um námskeiðum fá eyðublað í
hendur í lok námskeiðsins og gefa
ýmsum þáttum kennslunnar ein-
kunn.
ERLEIMT
Fá efiiahags-
legt sjálfs-
forræði
Æðstaráð Sovétríkjanna sam-
þykkti að veita Eystrasaltslýð-
veldunum þremur, Eistlandi,
Lettlandi og Litháen efnahags-
legt sjálfsforræði. Einnig fá lýð-
veldin nær alla opinbera fjármála-
stjóm í sínar hendur. Talið er að
lagasetningin geti orðið til að
draga úr sjálfstæðiskröfum í lönd-
unum.
Sameiningaráætlun Kohls
Helmut Kohl,
kanslari Vest-
ur-Þýskalands,
lagði áætlun um
sameiningu
þýsku ríkjanna
fyrir vestur-
þýska þingið.
Sovétmenn hafa
fordæmt tillög-
umar og sakað Kohl um að kynda
undir þjóðemisrembingi.
Alræðið afiiumið
Stjómvöld í Tékkóslóvakíu
hafa ákveðið að afnema valdaein-
okun kommúnistaflokksins í
landinu, slaka á ritskoðun og rífa
niður gaddavírsgirðingamar á
landamæranum við Austurríki.
Lofað hefur verið fijálsum kosn-
ingum innan árs.
Reiði og sorg í
V estur-Þýskalandi
Alfred Herr-
hausen, stjórn-
arformaður De-
utsche Bank, var
myrtur í Frank-
% furt. Geysiöflug
sprengja var
Isprengd með
fjarstýribúnaði
þegar Herrhaus-
en ók frá heimili sínu. Talið er
líkiegt að hryðjuverkamenn
Rauðu herdeildanna hafí framið
ódæðið. Herrhausen var einn virt-
asti og áhrifamesti fjármálamaður
Vestur-Þýskalands. Reiði og sorg
ríkja í landinu eftir atburðinn.
Möltufundurinn
Leiðtogar risaveldanna, Ge-
orge Bush, forseti Banda-
ríkjanna, og Míkhaíl Gorbatsjov,
forseti Sovétríkjanna, hófu
tveggja daga viðræður sínar á
herskipum við eyna Möltu á Mið-
jarðarhafí í gær. Miklar vonir era
bundnar við að góður árangur
náist á fundinum.
Valdaránstilraun
á Filippseyjum
| Hermenn úr úr-
valsdeildum
I Filippseyjahers
jgerðu tilraun til
að steypa ríkiS-
stjóm Corazon
Aquino. Lögðu
þeir undir sig
nokkrar herbúðir
í höfuðborginni
og gerðu loftárás á forsetahöllina.
Bardagar geisuðu þar og víðar
um landið milli þeirra og her-
manna hollra ríkisstjóminni. Aqu-
ino hefur beðið Bandaríkjamenn
aðstoðar og heitið að bæla upp-
reisnina niður með harðri hendi.
Evrópubandalagið:
Fiskkvótar í Norðursjó
skornir niður verulega
Brussel. Financial Times.
KOMANDI ár boðar ekkert gott
fyrir fískimenn við Norðursjó
enda er alveg víst, að kvótar
flestra físktegunda verði skornir
niður verulega. Á fúndi sjávarút-
vegsnefhdar Evrópubandalags-
ins í Brussel fyrir nokkrum dög-
um var þetta mál raunar ekki á
dagskránni en það var þó ofar-
lega í hugum allra ráðherranna,
að erfiðar samningaviðræður
biðu þeirra.
Einhvem næstu daga mun
framkvæmdanefnd EB leggja
fram formlegar tillögur og það er
vitað, að fískifræðingarnir vilja
minnka mjög mikið heildarkvóta
ýmissa fisktegunda. Til dæmis er
talið, að Manuel Marin, sjávarút-
vegsráðherra EB, hafi verið ráðlagt
að minnka heildarýsukvótann í
Norðursjó úr 68.000 tonnum í
50.000 tonn og svipað virðist vera
á döfínni með þorsk og ufsa.
Búist er við, að sjávarútvegs-
nefndin, sem hefur miklar áhyggjur
af allt of stóram fiskiskipaflota,
muni fara að ráðum fiskifræðing-
anna og láta hart mæta hörðu í
viðræðunum við einstök aðildarríki.
Jafnvel enskir og skoskir fiskimenn,
sem fengu á sig 20% skerðingu á
þorski og 60% á ufsa á þessu ári,
geta ekki búist við neinni miskunn.
David Curry, aðstoðarsjávarútvegs-
ráðherra Breta, sagði í síðustu viku,
að sjónarmiðum fískimanna og fisk-
iðnaðarins yrði komið til skila í
CORAZON Aquino, forseti Filipps-
eyja, hvatti í gær hermenn, sem
gerðu uppreisn gegn stjórn hennar,
að gefast upp vildu þeir halda lífi
og sagði að ekki yrði samið við
foringja þeirra. Hún sakaði einnig
leiðtoga stjórnarandstæðinga um
að hafa staðið fýrir uppreisnartil-
Brassel en bætti því síðan við, að
hann gæti „ekki verið að tala um
fisk, sem ekki er til“.
Sjávarútvegsráðherrarnir hafa
ennfremur ákveðið viðmiðunarverð
fyrir helstu fisktegundir á næsta
ári. Mikilvægi þeirrar ákvörðunar
felst einkum í því að falli verðið
niður fyrir tiltekið mark era skaða-
bæturnar ákvarðaðar með hliðsjón
af því.
rauninni og ljármagnað hana. Flug-
mönnum í orrastuþotu stjórnar-
hersins á Filippseyjum varð það á
að varpa sprengjum á bílalest sam-
heija sinna í gær með þeim afleið-
ingum að tveir hermenn holiir Aqu-
ino forseta biðu bana, auk þess sem
nokkrir stjórnarhermenn særðust.
Aquino skellir skuldinni
á stjórnarandstöðuna
Manila. Reuter.
Bátafólkið í Hong Kong:
Bretar vilja ekki bíða eftir
því að vindáttin breytist
Um 57 þúsund manns hafast við í flóttamannabúðunum í Hong
Kong og sífellt bætast nýir í hópinn. Ástandið þar er orðið skelfi-
legt. Nú hafa Bretar ákveðið að senda fólkið heim til Víetnams
— nema þá sem falla undir skilgreiningu Sameinuðu þjóðanna
um pólitíska flóttamenn.
ÞEIRRIÁKVÖRÐUN breskra
stjórnvalda að neyða Víetnama
í flóttamannabúðum í Hong
Kong til að snúa heim hefúr
verið illa tekið á aiþjóða vett-
vangi.
*
Aþessum árstíma era vindar á
Suður-Kínahafi norðaustan-
stæðir. Strekkingurinn ýfír upp
hafflötinn og er mótdrægur báta-
fólkinu sem er að leggja upp í
langferð frá litlum höfnum í
kringum Haiphong í Norður-
Vietnam. Þrátt fyrir mótbyrinn
hefur flóttamannastráumurinn til
Hong Kong verið tífalt stríðari
undanfarinn mánuð en á sama
tíma í fyrra.
Þó er það lítilræði eitt miðað
við það sem verður í marsmánuði
þegar vindur snýst til suðvestan-
áttar á þessum slóðum. Þá munu
þúsundir bætast í hópinn að
óbreyttu. Og það er einmitt
ástæða þess að Bretar telja sig
knúna til að láta til skarar skríða
nú.
Undirbúningur mannflutning-
anna er þegar konímn á skrið.
Leigðar hafa verið feijur og flug-
vélar og ráðstaf-
anir gerðar til að
greiða
víetnömskum
stjórnvöldum
400 sterlings-
pund fyrir sér-
hvern heimsendan flóttamann,
karla, konur og börn.
Sú ákvörðun breskra stjóm-
valda að senda fólkið heim á ræt-
ur að rekja til ráðstefnu sem
Flóttamannastofnun Sameinuðu
þjóðanna hélt í Genf í júnímánuði
síðastliðnum. Þar var samþykkt
að þeir sem kæmu til Hong Kong
eftir 16. júní fengju því aðeins
landvistarleyfi að þeir féllu undir
skilgreiningu Sameinuðu þjóð-
anna um pólitíska flóttamenn.
Þeir sem ekki væra í þeim hópi
yrðu flokkaðir „innflytjendur af
efnahagslegum ástæðum“ og
sendir heim.
En það sem ráðstefnufulltrú-
arnir höfðu í huga var að fólk,
sem ekki fengi landvistarleyfi,
yrði talið á að fara heim af fúsum
og fijálsum vilja. Með einhliða
ákvörðun um að flytja fólkið heim
nauðugt viljugt hafa bresk stjóm-
völd gengið skrefí lengra en sam-
þykkt ráðstefnunnar gerði ráð
fyrir.
Ástandið í flóttamannabúðun-
um í Hong Kong er skelfilegt. Þar
hafast við um 57.000 manns. Um
13.000 þeirra komu áður en frest-
urinn var úti 16. júní og fá því
sjálfkrafa stöðu flóttamanna og
þar með dvalarleyfi. Talið er að
um 10% þeirra sem þá eru eftir
falli undir fyrr-
nefnda skilgrein-
ingu um
pólitfska flótta-
menn. Um 3500
manns hafa þeg-
ar fengið synjun
um dvalarleyfi og verða sennilega
fyrstir til að snúa heim — á móti
vilja sínum.
Fjöldi víetnamsks bátafólks
náði hámarki árið 1979. Þá leit-
aði 202.121 til Hong Kong, Thai-
lands, Filippseyja, Malaysíu og
annarra landa. Næstu ár á eftir
fækkaði bátafólkinu stöðugt. Svo
virtist sem tekist hefði að sigrast
á þessu vandamáli með alþjóð-
legri samvinnu. En efnahags-
ástandið í Víetnam hélt áfram að
versna og árið 1987 lá við hung-
ursneyð í landinu.
Á því ári fjölgaði bátafólkinu
hrikalega á nýjan leik. í fyrra
lögðu 45.530 manns á sig tæplega
þúsund kílómetra ferðalag til
Hong Kong. í aprílmánuði á þessu
ári vora fleiri í flóttamannabúðun-
um þar en nokkra sinni í áratug.
Frá árinu 1979 hafa 652.000
Víetnamar fengið landvistarleyfí
í hinum ýmsu löndum. Aðeins
101.731 þessara flóttamanna fór
um Hong Kong. Helmingi fleiri
komu til Malaysíu sem fyrsta
lands og fengu síðan landvist í
Ástralíu, Kanada og Bandaríkjun-
um. Afgangurinn, um 250.000
manns, kom fyrst til annarra
strandríkja.
Hefði verið unnt að standa bet-
ur að lausn málsins? „Við höfum
stöðugt hamrað á þessu við
víetnömsk á stjómvöld,“ segir Alf
Dubs, formaður bresku flótta-
mannanefndarinnar og fyrram
þingmaður Verkamannaflokksins.
„Hefðum við tekið þetta föstum
tökum frá upphafi og afgreitt
hveija umsókn um landvist eins
og efni stóðu til hefði staðan ekki
orðið eins erfið og raun ber vitni.
En það er alltaf auðvelt að vera
vitur eftir á.“
Á ráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna í Genf í júní kom mönnum
saman um að frekari úrræða
þyrfti við til að leysa vandamál
bátafólksins. Auk áætlunarinnar
um að reyna með öllum ráðum
að fá fólkið til að snúa heim, var
samþykkt að leita „annara leiða“
að hæfilegum tíma liðnum ef í
ljós kæmi að samningaleiðin
reyndist ófær.
En nú hafa Bretar tekið af
skarið og ákveðið að bíða ekki
eftir að vindáttin snúist.
BAKSVIP
eflir Hilmar Þormóbsson