Morgunblaðið - 03.12.1989, Blaðsíða 6

(i FRÉTTIR/INNLENT
MÓRGÚNBÍaÐIÐ' SUNNÚÖÁÖÚ6 3. ÖÚáÉÁÍfiÉÍ6;W8¥
Jón Ásgeirsson formaður
Þjóðræknisfélags íslendinga:
„Fyrirhugað að
færa út kvíamar“
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG íslendinga komst á sjötta tuginn síðastlið-
inn föstudag. I stofnsamþykkt segir að markmið félagsins sé að
„efla og glæða samhug Islendinga austan hafs og vestan og ann-
arra Islendinga er búa erlendis." í fimm áratugi hefur félagið
einbeitt sér að samskiptum við Vestur-íslendinga. Núverandi for-
maður félagsins, Jón Asgeirsson, segir að nú sé fyrirhugað að
færa út kvíarnar og efla tengslin við íslendinga og íslandsvini
um heim allan.
Fundagerðarbók félagsins var
talinn glötuð en hún fannst
nýverið. Þar má lesa að stofn-
fundur Þjóðræknisfélags var
haldinn í Kaupþingssalnum í
Eimskipafélagshúsinu kl. 5
síðdegis 1939. Það kom fram í
máli eins fundarboðanda, Thors
Thors alþingismanns Sjálfstæð-
isiíokksins og síðar sendiherra í
Bandaríkjunum, að verkefni fé-
lagsins væri að auka menningar-
samband og mannaskipti milli
Austur- og Vestur-íslendinga.
Efla sambandið og bræðraböndin
t.d. með bókaútgáfu, blaðagrein-
um o.s.frv.
Eins og fyrr var getið, skyldi
Þjóðræknisfélagið hafa sam-
skipti við íslendinga búsetta er-
lendis víðar en í Vesturheimi.
Raunin var þó sú að samskiptin
við Vestur-íslendinga urðu
þungamiðjan í starfi félagsins.
Óðru hvoru kom þó til tals að
vikka út starfsemi þess.
Jón Ásgeirsson sagði i sam-
tali við Morgunblaðið á afmælis-
deginum að náttúrulega myndu
samskiptin við landa vora vestra
alltaf skipa háan sess en þjóð-
rækni Vestur-íslendinga og
þarfir væru nú með öðrum blæ
en áður var; íslenskumælandi
Vestur-íslendingar væru nú ekki
margir. Félagið ætlar að bjóða
vestur-íslenskum unglingi til árs-
dvalar hér á landi í þeim tilgangi
að kynnast landi, þjóð og tungu.
Formaðurinn greindi frá því
að nú væri leitað upplýsinga um
öll íslendingafélög erlendis. Þá
vilja félagsmenn efla málrækt
og íslenska tungu á erlendri
grund. Jón Ásgeirsson sagði að
í fundargerðarbók félagsins árið
1945 mætti lesa framsýnar
ábendingar þeirra Valtýs Stef-
ánssonar ritstjóra Morgunblaðs-
ins og Ófeigs Ófeigssonar lækn-
is. Þeir vildu að Þjóðræknisfélag-
ið yrði miðstöð fyrir alla íslend-
inga erlendis hvar sem þeir
dveldust.
Ljóst var að vilji og nauðsyn
fyrir stofnun félagsins var ærinn.
Jónas Jónsson, framsóknarmað-
ur og forgöngumaður fyrir aukn-
um samskiptum við Vesturheim,
sagði að því er fram kemur í
fundargerðarbókinni að hann,
Thor Thors og Ásgeir Ásgeirsson
alþingismaður Alþýðuflokks,
hefðu rætt sín á milli um þörfina
á félagi á þjóðlegum grundvelli
og án þess að nokkurrar sérpólit-
ískar stefnu gæti í starfi þess.
Jónas sagði m.a. frá þeim um-
mælum ungs Islendings að hann
hefði ekki vitað hvað þjóðrækni
væri fyrr en hann hefði kynnst
tilfinningadýpt Vestur-Islend-
inga til Islands. Landsmenn
væru heppnismenn að eiga
30.000 góða íslendinga vestan
hafs, þjóðrækni þeirra legði okk-
ur á herðar að endurgjalda í
sama máta.
Héðinn Valdimarsson, þá
þingmaður sósíalista, benti á, að
víðar fyndust íslendingar erlend-
Morgunblaðið/Þorkell
Jón Ásgeirsson
is en í Vesturheimi og ættu þeir
um of erfitt að halda sambandinu
við ísland og spurði hvort ekki
væri rétt að gera félagið víðtæk-
ara. Ábending Héðins hlaut
nokkurn hljómgrunn eins og
stofnsamþykkt félagsins vitnar
um.
Á stofnfundinum voru fundar-
boðendur kjömir í formlega
stjórn félagsins. Hin nýkjörna
stjórn lagði fram tillögu um að
kjósa 26 tilgreinda menn í full-
trúaráð. Þótt eindrægni og ein-
hugur einkenndu stofnfundinn
fór þó svo að ágreiningur varð
um tillögu stjómarinnar. María
Maack taldi að réttur kvenna
væri fyrir borð borinn en einung-
is ein kona var á listanum. María
stakk upp á tveimur til viðbótar.
Thor Thors benti á að valið væri
erfitt og sagði að fundarboðend-
um hefði þótt rétt „vegna landa
vorra vestra að þetta fulltrúaráð
væri með allmjög opinbemm
blæ, því væm hér ráðherrar,
biskup, borgarstjóri og aðrir full-
trúar hins opinbera.“ Thor skor-
aði á menn að byija ekki á
ágreiningi um bráðabirgðafull-
trúaráð. Að lokum fór svo að
María Maack dró tillögu sína til
baka.
Sýning um ljóstækni:
Aldraðir og sjónskert-
ir þurfa meiri lýsingu
- segir Olafur S. Björnsson rafiræðingur
LJÓSTÆKNIFÉLAG íslands og Sjónstöð íslands standa sameigin-
lega að sýningu um lýsingu fyrir aldraða og sjónskerta, sem nefiiist
„Líf í réttu ljósi“. Sýningin er í Sjónstöð Islands, húsi Blindrafélags-
ins að Hamrahlíð 17, og lýkur henni þar á morgun. Sýningin er
opin almenningi frá klukkan 14-16 í dag og á morgun. Frá 6. desem-
ber til áramóta verður sýningin í Byggingaþjónustunni, Hallveig-
astíg 1. Á sýningunni eru meðal annars veggspjöld með upplýsingum
og leiðbeiningum, myndband um lýsingu fyrir aldraða og ýmis sjón-
tæki og ljósfæri.
Að sögn Ólafs S. Björnssonar
raffræðings hefur Ljóstækni-
félag íslands nýlega tekið upp sam-
starf við Sjónstöð íslands, og er
sýningin fyrsti árangurinn af því
samstarfi.
„Það er í raun og veru ekkert
öðmvísi lýsing sem þarf fyrir aldr-
aða og sjónskerta en annð fólk,
heldur þarf að gera ítarlegri kröfur
varðandi lýsinguna. Þetta fólk þarf
í mörgum tilfellum meiri birtu og
vandaðri, en í mörgum tilfellum er
lýsingunni ábótavant og hún jafnvel
röng.“ sagði Ólafur.
„Á sýningunni getur fólk fengið
aðgang að upplýsingum um rétta
lýsingu, og er í því sambandi ekki
síst höfðað til þeirra hópa sem
starfa með öldruðu fólki, sem ætti
að geta sótt góð ráð og leiðbeining-
ar á sýninguna ekki síður en al-
menningur. Sjónstöðin sýnir ýmis
hjálpartæki sem þar em notuð, og
þeir ráðleggja fólki að nota við lest-
ur og annað sjónstar, og til að lífga
upp á sýninguna höfum við fengið
að láni frá Þjóðminjasafninu ýmis
gömul sjóntæki og gamlar kolur til
að sýna munin á því og nýjustu
perunum sem við emm með.“
Frá sýningunni „Líf í réttu ljósi“ í Sjónstöð íslands í húsi Blindrafé-
lagsins, Hamrahlíð 17.
+
Skeijadýpi:
Mokveiði á karfa
í stór flottroll
Hugsanlegt að um úthafskarfa sé að ræða
TOGARAR hafa mokveitt karfa í stór flottroll í Skerjadýpi suðvest-
ur af Reykjanesi í haust. Mikið er af sníkjudýrum á karfanum og
því telja menn hugsanlegt að hann sé úthafskarfi, sem er utan
aflakvóta, en ekki djúpkarfí, sem veiddur hefúr verið með venjuleg-
um flottrollum, að sögn Helga Kristjánssonar útgerðarsljóra Sjóla-
stöðvarinnar hf. í Hafiiarfirði. Helgi sagði í samtali við Morgun-
blaðið að Sjólastöðin væri tilbúin að ræða við Hafrannsóknastofii-
un um rannsóknir á karfanum og hugsanlegt væri að fyrirtækið
legði til skip til rannsóknanna.
Jakob Magnússon, aðstoðarfor-
stjóri Hafrannsóknastofnunar,
sagði stofnunina tilbúna að ræða
við Sjólastöðina um rannsóknir á
karfa um borð í togurum stöðvar-
innar ef hún bæði um þær. Hann
sagði hugsanlegt að úthafskarfi
hefði verið veiddur með stóram
trollum í Skerjadýpi, þar sem
hægt væri að veiða karfann á
meira dýpi með stórum trollum en
venjulegum. Jakob sagði að hann
hefði nýlega skoðað karfa, sem
veiddur hefði verið með venjulegu
flottrolli í Skeijadýpi, en hann
hefði verið djúpkarfi en ekki úthaf-
skarfi.
Sjólastöðin á frystitogarana
Sjóla HF og Harald Kristjánsson
HF. Aflaverðmæti Haraldar
Kristjánssonar var 30 og 37 millj-
ónir króna í tveimur síðustu veiði-
ferðum skipsins en Sjóla 39 og
30 milljónir króna. Um tveir þriðju
af aflanum var karfi, sem veiddur
var með stóm flottrolli í Skeija-
dýpi, að sögn Helga Kristjánsson-
ar.
Helgi sagði að skipin hefðu veitt
karfann á 260-280 föðmum, þar
sem botndýpi væri 400 faðmar.
Með venjulegu flottrollunum væri
karfinn hins vegar veiddur á 300
faðma dýpi og trollin yrðu að
fylgja botninum. Hann sagði að
fremstu möskvarnir á stóm flott-
rollunum væm 32 metrar og opið
væri svipað að stærð og knatt-
spyrnuvöllur. Það væri 114 metrar
á breidd og 62 metrar á hæð, eða
um 7 ferkílómetrar.
Morgunblaðið/Slefán Harðarson
Á myndinni sést Sjóli HF veiða karfa með stóru flottrolli í Skeija-
dýpi suðvestur af Reykjanesi. í trollinu eru 25-30 tonn.Á innfeldu
myndinni eru Jón Þorbergsson (t.v.) og Þráinn Kristinsson skipsljór-
ar á Sjóla.
Síðasti
sýningfar-
dagnr hjá
Jóhönnu
SÍÐASTI dagur sýningar Jó-
hönnu Bogadóttur borgar-
listamanns á Kjarvalsstöðum
er í dag. Sýningin er í vestur-
sal og vesturforsal.
Sýningin er afrakstur starfs
Jóhönnu þann tíma, sem
hún hefur notið launa borgar-
listamanns. Hún sýnir málverk
og teikningar. Sýningin er opin
til kl. 18 og aðgangur er ókeyp-
is.