Morgunblaðið - 22.06.1990, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. JÚNÍ 1990
11
Yfirlit yfir verðhækkanir
Maí 1988 Jan. ’90 Mars ’90
Júní 1990 Júní ’90 Júní’90
% % %
Búvörur 36,9 1,0 0,5
A. innl. mat- og
drykkjarvörur 37,3 0,7 -0,3
Innfl. mat- og
drykkjarvörur 55,5 3,9 1,0
Innl. vörur annað 51,5 5,3 2,6
Bíll og bensín 61,8 2,7 1,5
Innfl. vörur annað 49,6 6,4 3,2
Áfengi ogtóbak 41,8 0,0 0,0
Húsnæðiskostnaður 40,7 5,7 -1,1
Opinberþjónusta 38,0 2,5 0,3
Önnur þjónusta 45,0 7,2 5,2
Framfærsluvísitala 45,4 4,4 1,9
Verðáerl. gjaldm. 50,0 0,0
ECU 52,0 1,4
GBP 40,0 3,1
Laun 33,0 1,5 0,0
Fer framfærsluvísitalan þá e.t.v.
meira en 1% fram úr viðmiðunar-
mörkum hinn 1. september.
Hvaða aðgerðir koma
til greina?
Nokkrar mögulegar aðgerðir í
því skyni að halda framfærsluvísi-
töiunni undir viðmiðunarmörkunum
hafa verið í umræðunni að undan-
förnu. Einkum hefur verið nefnt að
hækka gengi krónunnar og lækka
jöfnunargjald.
Framfærsluvísitalan má aðeins
hækka um 0,7% á þriggja mánaða
tímabili eða um rúmlega 0,2% á
mánuði að jafnaði. Samkvæmt spá
Þjóðhagsstofunar þarf að gera sér-
stakar aðgerðir sem lækka vísi-
töiuna um 0,6% í því skyni að ná
henni niður fyrir viðmiðunarmörkin.
Niðurfelling 5% jöfnunargjalds
hefur væntanlega áhrif til lækkunar
vísitölunnar um 0,65% sem kemur
fram á nokkrum mánuðum.
Þumalfingursregla varðandi
gengi er að 1% breyting á verði
erlendra gjaldmiðla kalli fram
0,45% breytingu á framfærsluvísi-
tölu á nokkrum mánuðum.
Samkvæmt fjárlögum á að inn-
heimta hálfsárs tekjur af jöfnunar-
gjaldi eða 500 milljónir. Ekkert
hefur þó frést að áformun í því
skyni að fella gjaldið niður eins og
fjárlög mæla fyrir um.
Jöfhunargjaldið virkar sem
skattur á útflutning
Jöfnunargjaldið var upphaflega
sett á sem hluti af söluskattskerfinu
og lagt á iðnaðarvörur sem tollar
höfðu verið felldir niður af með
EFTA/EB samningunum í því skyni
að jafna uppsöfnunaráhrif sölu-
skattsins í kostnaði innlendra iðnað-
arvara. Með upptöku virðisauka-
skatts er uppsöfnunaráhrifunum
eytt sjálfkrafa og jöfnunargjaldið
er því orðinn hreinn vemdartollur
í andstöðu við fríverslunarsamning-
ana. Meginatriðið er þó að jöfnunar-
gjaldið er í raun borið af útflutn-
ingsatvinnuvegunum í gegnum of
hátt raungengi þótt það sé greitt
af innflutningsaðilum.
Hækkun gengis krónunnar t.d.
um 1% er nefnilega eitt af þeim
ráðum sem til greina koma til að
halda hækkun framfærsluvísi-
tölunni undir viðmiðunarmörkun-
um. Er reyndar rætt um blöndu af
gengishækkun og niðurfellingu
jöfnunárgjalds að hluta í þessu sam-
bandi. En með því kristallast ein-
mitt þessi áhrif jöfnunargjaldsins.
Ef gjaldið væri fellt niður að fullu
næðist vísitalan undir viðmiðunar-
mörkin m.a. spá Þjóðhagsstofnun-
ar. Ef gjaldið er fellt niður að hálfu
þarf að hækka gengið um 1% til
þes að sama markmið náist.
Verndartollur á innflutningnum
lendir þannig á útflutningnum.
Er hægt að hafa þetta skýrara?
Útflutningsgreinar þola
ekki gengishækkun
Tekjumyndun í sjávarútvegi hef-
ur verið minni en við var búist með
því að bæði þorskafli og grálúðu-
afli eru yfir 20 þúsund tonnum
minni en á sama tíma í fyrra. Fyrir-
tæki í sjávarútvegi eru því enn í
knappri greiðslustöðu og verð-
hækkanir á afurðum hafa ekki lag-
að stöðuna nægilega. Gengishækk-
un nú kæmi því á afleitum tíma
fyrir sjávarútveginn þar sem fyrir-
tækin fengju ekki að njóta þess ef
rættist úr aflabrögðum.
Ennfremur tapa aðrar útflutn-
ingsgreinar á gengishækkun s.S
fiskeldi, útflutningsiðnaður, loð-
dýrarækt og ferðaþjónusta og er
óhætt að segja að þessar greinar
þurfi á flestu öðru að halda en geng-
ishækkun nú.
Meginrökin á móti gengishækk-
un eru hins vegar þau að fyrirsjáan-
legur er 5000 milljóna króna halli
á viðskiptum við útlönd og því enn-
þá meiri eftirspum eftir gjaldeyri
heldur en framboð á honum frá
útflutningsatvinnuvegunum. Það
væri svo í stíl við annað í efnahags-
stjóm á íslandi að grípa til þess
ráðs að lækka verð á gjaldeyri við
slík skilyrði.
Afskrifa verður allar hugmyndir
um gengishækkun nú en þess í stað
er rétt að gefa útflutningsatvinnu-
vegunum möguleika til þess að
hagnast, ekki síst sjávarútvegi.
Meginverkefni í hagstjórninni ætti
að vera að gefa útflutningsfyrir-
tækjunum tækifæri til þess að
greiða niður skuldir og draga sam-
hliða úr lántökum þjóðarinnar er-
lendis.
Raunhæfar aðgerðir
Ríkið, fjárfestingarlánasjóðir og
Landsvirkjun eiga að koma með
virkari hætti inn á innlenda verð-
bréfamarkaðinn, þótt það hafi í för
með sér hækkun raunvaxta. Enn-
fremur væri rétt í þessari stöðu að
opna fyrir fjármagnsstreymi til út-
landa með því að koma fram þeirri
reglugerð um aukið frelsi í gjald-
eyrisviðskiptum sem liggur á borði
viðskiptaráðherra.
Með slíkum aðgerðum væri stuðl-
að að því að aukin tekjumyndun í
sjávarútvegi kæmi ekki fram í auk-
inni heildareftirspum í efnahagslíf-
inu sem er í raun sterkast tækið
til þess að hamla gegn verðhækkun-
um og launaskriði.
Með gengishækkun er hins vegar
verið að stuðla að enn meiri við-
skiptahalla og erlendum lántökum
með því að ekki er dregið úr heild-
ar eftirspurninni þrátt fyrir að tekj-
ur útflutningsgreinanna séu skert-
ar.
Hvað snertir viðmiðunarmörkin
hinn 1. september liggur beint við
að jöfnunargjaldið sé fellt niður eins
og gengið er út frá í fjárlögum, að
hætt sé við að stytta greiðslufrest
á virðisaukaskatti í tolli og e.t.v.
hugað að öðrum aðgerðum s.s að
draga úr hækkun bensíngjalds og
hækkun á þjónustu Pósts og síma
eða Ríkisútvarpsins.
Með slíkum aðgerðum og nokk-
urri heppni gæti vísitalan náðst
undir viðmiðunarmörkin hinn 1.
september.
Höfúndur er framkvæmdastjóri
Verslunarráðs íslands.
BÍLAGALLERÍ
Opið virka daga frá kl. 9-18.
Laugardaga frá kl. 10-16.
Lada Sport árg. '87. Hvftur. S
gfra. Léttstýrl. Útv./sogulb.
Ek. 40.000 km. VsrS 660.000.
Saab 9001 árg. '87. HvKur. 5
gfra. Vðkvastýrf. Útv./sogulb.
Ek. 45.000 km. Vorð 950.000.
Lada Lux 1500 árg. '88.
Hvftur. Útv./segulb. Sumar-
og votrardekk. Ek. aðslns
17.000 km. Verð 340.000.
Toyota Carina DX árg. '88.
Hvftur. 5 gfra. Vökvastýrl.
Útv./segulb. Ek. 46.000 km.
Vorð 800.000.
Ford Escort LX 1,3 árg. '88.
Hvftur. 5 gfra. Útvarp. Ek.
aðelns 43.000 km. Vorð
430.000.
Ford Escort árg. '82. Hvftur.
4ra gfra. Útv./segulb. Ek.
94.000 km. Verð 285.000.
Volvo 440 QLT árg. '89. Dðkk-
grár met. 5 gfra. Vðkvast.
Utv./segulb. Ek. aðolns 5.000
km. Vorð 1190.000.
Suzukl Fox 413 árg. ’88. Blár.
5 gfra. Útv./segulb. Full-
klæddur/upphækkaður, braið
dekk o.fl. Ek. 33.000 km. Verð
960.000.
Volvo 740 QL árg. ’8B. Blá-
grænn met. 5 gfra. Vökvast.
Utv./segulb. Ek. 54.000 km.
Vorð 1020.000.
FJöldi annarra notaðra úrvals
bíla á staðnum og á skrá.
Brimborg hf.
Faxafeni 8, s. (91) 685870.
C&3Þ8 imis ,31 Blúmu6i2