Morgunblaðið - 22.06.1990, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. JÚNÍ 1990
JHrognnMttfetfe
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Grálúðan
hverfur af miðunum
Fiskstofnar hafa verið mis-
mikið rannsakaðir. Ræðst
áhugi á rannsóknunum meðal
annars af því um hve mikla
nytjafíska er að ræða. Vegur'
grálúðunnar í íslenskum sjáv-
arútvegi hefur verið að vaxa
jafnt og þétt undanfarna ára-
tugi. Nú er svo komið að hún
er talin ígildi þorsks, þegar
litið er á verðmæti. Sóknin í
grálúðuna hefur farið eftir
þessu og á síðasta ári voru
veidd 60 þúsund tonn af henni,
þótt Hafrannsóknastofnun
hefði gert tillögur um 30 þús-
und tonna veiði. í ár höfðu
aðeins veiðst tæp 19 þúsund
tonn af grálúðu fyrstu fimm
mánuði ársins en á sama tíma
í fyrra var aflinn orðinn tæp
40 þúsund tonn.
Þessar tölur segja sína
sögu. í fyrsta lagi vaknar sú
spuming, hvers vegna ekki er
borin meiri virðing fyrir tillög-
um fiskifræðinga um leyfilega
hámarksveiði á grálúðu en
þessar tölur gefa til kynna. í
öðru lagi er ástæða til að velta
því fyrir sér, hvort virðingar-
leysið fyrir tillögum um leyfí-
legan hámarksafla í fyrra sé
að koma mönnum í koll núna.
Hefur með öðram orðum verið
gengið of nærri grálúðustofn-
inum?
Eins og sjá má á baksíðu
Morgunblaðsins í gær vill eng-
inn taka af skarið um það,
hvað sé í raun að gerast hjá
grálúðunni. Kristján Ragnars-
son, formaður Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna,
segist óttast að stofninum
hafi verið ofgert, það sé eigin-
lega eina ályktunin sem hægt
sé að draga. Jakob Jakobsson,
forstjóri Hafrannsóknastofn-
unarinnar, segir að undanfarin
þrjú ár hafí verið veitt meira
en stofnunin taldi skynsam-
legt og bætir við: „Samkvæmt
þeirri úttekt sem við höfum
verið að gera á stofninn að
minnka við þessar miklu veið-
ar, en ekki að hrynja, þannig
að líklegt er að það séu fleiri
ástæður fyrir aflabrestinum,
en að það hafi verið veitt
meira en við höfum gert tillög-
ur um. Vissulega er útlitið
dökkt, en maður vonar í
lengstu lög að þetta sé ekki
bara ofveiði.“ í máli Jakobs
kemur einnig fram, að ætlunin
sé að auka rannsóknir á grá-
lúðunni.
Á liðnum vetri óttuðust
menn mjög að loðnan væri
horfin við landið, þar sem veiði
var treg í upphafi vertíðar.
Sem betur fer rættist úr áður
en yfír lauk. Loðnan hagaði
sér einfaldlega með öðrum
hætti en hún hafði fyrr gert.
Hið sama kann að vera að
gerast hjá grálúðunni; hún
haldi sig nú á nýjum slóðum
eða hafí dreift sér á annan veg
en fyrr.
Tekið skal undir með Jakobi
Jakobssyni þegar hann segist
vona í lengstu lög að ekki sé
um ofveiði að ræða. Hrun grá-
lúðustofnsins hefði ekki aðeins
í för með sér tekjumissi og
tjón á mörkuðum. Kæmi í ljós
að skeytingarleysi um tillögur
fískifræðinga hefði leitt til
hruns á grálúðustofninum yrði
það verulegur álitshnekkir
fyrir alla þjóðina út á við. Ein
helstu rök okkar í landhelgis-
deilum fyrri ára voru einmitt
þau, að með eigin yfírráðum
gætum við betur tryggt vöxt
og viðgang fískistofna en með
því að hafa íslandsmið opin
fyrir öllum.
Pallur við
Lögberg
Fáir staðir höfða jafn mikið
til tilfínninga Islendinga
og Þingvellir við Óxará. Mann-
virkjagerð þar hefur jafnan
verið viðkvæm og vandasöm.
Öllum breytingum er tekið
með varúð. Á sínum tíma urðu
til dæmis töluverðar deilur um
það, þegar Bjarai Benedikts-
son forsætisráðherra beitti sér
fyrir því að umferð bifreiða
um Almannagjá var bönnuð.
Sr. Heimir Steinsson þjóð-
garðsvörður bendir í Morgun-
blaðssamtali í gær á ýmis
haldgóð rök fyrir því, að pallur
sé reistur við Lögberg og
göngubrú smíðuð umhverfís
hinn sögufræga stað. Hann
leggur jafnframt áherslu á,
að hér sé aðeins verið að gera
tilraun.
Á þessu stigi er of snemmt
að fella dóm um þetta nýja
mannvirki. Hitt er ljóst að það
er vissulega tilraunarinnar
virði að reisa það.
AÐGERÐIR BHMR-FELAGA:

Páll Halldórsson ávarpar útifund BHMR á Lækjartorgi. Lögregla áætlaði að 600-800 manns hefðu sótt funt
Útifiindur BHMR á Lækjartorgi:
Við sömdum í fyrra og sí
ingur er ekki tfi endursk
- sagði Páll Halldórsson formaður
FÉLAGAR í Bandalagi háskólamenntaðra ríkisstarfsmanna gengu í gær
i kröfugöngu á Lækjartorg og gengust þar fyrir útifundi til að mót-
mæia þeirri ákvörðun ríkisstjórnarinnar að fresta gildistöku nýs launa-
kerfís BHMR. Páll Halldórsson, formaður BHMR, sagði að samningur
bandalagsins við ríkið yrði ekki endurskoðaður, en hins vegar væru
BHMR-menn til i viðræður um hvernig hátta ætti endurskoðun launa-
kerfisins. Það yrði þó að halda á spöðunum ef takast ætti að ljúka þeim
á rúmri viku.
„Þótt ólýðræðisleg vinnubrögð
ríkisstjórnarinnar brenni nú á félags-
mönnum BHMR þá kemur þetta mál
öllum íslenzkum launamönnum við.
í víðu samhengi er þetta spumingin
um að veija samningsrétt launa-
manna gegn einhliða og fruntalegum
árásum ríkisvaldsins. Engin ríkis-
stjóm má nokkru sinni komast upp
með að vanvirða samningsrétt
launafólks á íslandi. Launafólk verð-
ur að standa saman gegn hvers kyns
árásum á samningsréttinn." Þetta
stendur á miða, sem félagar í BHMR
dreifðu meðal almennings á Lækj-
artorgi, og segja má að þessi klausa
hafi verið kjaminn í ræðum flestra
framsögumanna á fundinum. Einnig
las Wineie Jóhannsdóttir, fundar-
stjóri, upp ályktanir og orðsendingar
í sama dúr frá Bandalagi háskóla-
manna, Félagi hjúkrunarfræðinga,
Félagi háskólakennara, Verkfræð-
ingafélagi íslands, Starfsmannafél-
agi ríkisstofnana, Kennarasambandi
íslands, Kvennalistanum og Alþýðu-
bandalaginu í Reykjavík.
Broddi Broddason, Félagi frétta-
manna, sagði að með „þjóðarsátt-
inni“ hefði ASÍ ákveðið að allir laun-
þegar skyldu lepja af sama dalli.
Þar hefði hins vegar verið litið fram-
hjá því að BHMR hefði verið búið
að gera sína sátt við ríkið. Samning-
ur BHMR væri eins og allir aðrir
samningar, milli tveggja aðila. ASÍ
og VSI hefðu þar hvergi komið
nærri.
Siðleysi við samningagerð
Júlíus K. Bjömsson, Sálfræðinga-
félagi íslands, talaði um siðleysi
varðandi kjarasamninga. Hann sagði
að við gerð samninga BHMR í fyrra
hefði ríkisvaldinu ekki verið treyst-
andi frekar en endranær til að
standa við gerðan samning. „Þetta
höfum við upplifað aftur og aftur
og nú hefur ríkisstjómin enn einu
sinni staðfest það. Við vissum því
þegar síðasti kjarasamningur var
undirritaður að þrátt fyrir fögur orð
fjármálaráðherra við það tækifæri,
um að hér væri tímamótasamning-
ur, sem skapaði frið milli háskóla-
manna og ríkisins, þá myndu hann
og ríkisvaldið reyna allt sem hægt
væri til þess að komst hjá því að
standa við samninginn. Við vissum
að við myndum þurfa að fylgja þess-
um samningi eftir, fast og í smá-
atriðum," sagði Júlíus. Hann sagði
að reynt hefði verið að tryggja að
einfaldlega væri ekki hægt að svíkja
samninginn, en slíkt væri auðvitað
erfittþegar viðsemjandinn hefði ekki
hugsað sér að standa við það sem
undirritað væri.
Smávægilegar leiðréttingar
ekki orsök verðbólgu
Ræðumenn gagnrýndu Alþýðu-
sambandið harðlega. Elna Katrín
Jónsdóttir, Hinu íslenzka kennara-
félagi, sagði að forsvarsmenn ASÍ
væru í raun að leggjast á sveif með
atvinnurekendum og biðja ríkis-
stjórnina að svíkja samninginn við
BHMR. -Slíkt væri einstætt í sögu
launþegasamtaka á íslandi og þótt
víðar væri leitað.
„Það er hrein firra að halda því
fram að þær smávægilegu leiðrétt-
ingar launa einstaklinga innan aðild-
arfélaga BHMR, sem koma áttu til
framkvæmda 1. júlí, hleypi verð-
bólgu á skrið og ógni jafnvægi í
efnahagsmálum. BHMR hefur fyrir
löngu lagt sinn skerf til svokallaðrar
þjóðarsáttar með því að gera ein-
mitt þennan kjarasamning, sem inni-
ber einungis örlitlar hækkanir á
meira en árstímabili og jafnlanga
frestun á brýnni og margsvikinni
leiðréttingu kjara, sem auk þess
kemur til framkvæmda í áföngum
samkvæmt samningnum,“ sagði
Elna. „Ríkisstjórn íslands átti, með
Steingrím Hermannsson forsætis-
ráðherra í broddi fylkingar, drjúgan
hlut að máli við gerð samninganna
og viðurkenndi óumdeilanlega að
leiðrétta bæri kjör í tímasettum
áföngum," sagði Elna.
Óskar ísfeld Sigurðsson, Félagi
íslenzkra náttúrufræðinga, talaði
Forsvarsmenn einstakra aðildarfél
Sigfússyni, starfandi Qármálaráðht
stjórnarinnar.
um hártoganir og hundalógík ríkis-
stjórnarinnar. „Háskólamenntaðir
ríkisstarfsmenn hafa ekki heimtað
meira en aðrir. Það, sem við förum
fram á, er að staðið yerði við gerðan
kjarasamning, og ég trúi því ekki
að óreyndu að aðrir launþegar taki
ekki undir þá kröfu heilshugar,"
sagði hann.
Árangur verkfallsins ekki
hrifsaður burt
Síðastur talaði Páll Halldórsson,
formaður BHMR. Hann sagði að
atburðir síðustu viku sýndu að ríkið
hefði ekki áttað sig á því að fólk,
sem staðið hefði í sex vikna verk-
falli, léti ekki hrifsa af sér árangur
þess. „Nú heyrist aftur talað um
samninga og mörgum varð óneitan-
lega bylt við. Var ekki samið í fyrra,
hafa félagsmenn einn af öðrum
spurt. Og víst er um það. Við sömd-
um í fyrra og sá samningur er ekki
til endurskoðunar,“ sagði Páll. „Við
höfum hins vegar frá því í haust
krafizt viðræðna um framkvæmd
kjarasamningsins, með hvaða hætti
endurskoðun launakerfisins fari
fram. Við erum að sjálfsögðu tilbúin
að hefja slíkar viðræður, þótt seint
sé. Þá þarf vissulega að taka til
hendinni, ef ljúka á þessu máli á
rúmri viku þannig að menn verði
varir við það á launaseðlinum um
næstu mánaðamót. Hitt er ákveðið
af samninganefnd og launamála-
ráði, að verði ekki staðið við fimmtút