Morgunblaðið - 18.07.1990, Page 4

4
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. JÚLÍ 1990
Bráðabirgðalög sett til lækkunar verðlags:
Rfldsstjórnin hefiir stað-
ið við sitt og gott betur
-segir Olafur Ragnar Grímsson flármálaráðherra
RÍKISSTJÓRNIN setti í gær bráðabirgðalög um virðisaukaskatt vegna
ráðstafana til að draga úr hækkunum á vísitölu framfærslukostnaðar.
Verður virðisaukaskattur nú endurgreiddur af vinnu við viðhald íbúðar-
húsnæðis, og afnuminn af íslenskum bókum frá og með 1. september.
Þá hefúr verið ákveðið að gjaldskrár síma og ríkisútvarps hækki ekki
frekar á árinu og hækkxm bensíngjalds verður frestað fram á haust.
Ólafur Ragnar Grímsson flármála- ábyrgð ríkisstjómarinnar, em því
ráðherra segir þessar aðgerðir leiða
til tæplega 0,8% lækkunar fram-
færsluvísitölu í september, en ef ekk-
ert hefði verið aðhafst í verðlagsmál-
um var útlrt fyrir að hækkun fram-
færsluvísitölunnar hefði þá farið
0,9% umfram þau mörk kjarasamn-
inga ASÍ og VSÍ, sem nefnd em
rauð strik.
Ólafur Ragnar sagði á frétta-
mannafundi í gær, að nauðsynlegt
væri að árétta, að ríkisstjómin hefði
staðið við ailar þær skuldbindingar,
sem hún gekkst undir þegar kjara-
samningamir vom gerðir, og gott
betur.
„Þeir verðlagsþættir, sem em á
undir þeim mörkum, sem lýst var í
febrúarmánuði. Ástæða þess að verð-
lagsþróunin mun á næstu mánuðum
fíira örlítið fram úr því sem áformað
var, er algerlega vegna þess að verð-
hækkanir fyrirtækja á almenna
markaðnum hafa verið meira en aðil-
ar vinnumarkaðarins gerðu ráð fyr-
ir,“ sagði Ólafur Ragnar.
Hann vildi þó leggja áherslu á, að
sá árangur, sem nú væri að nást í
efnahagsmálum, haggaðist ekkert
þrátt fyrir að fyrirsjáanleg væri
kjaraleiðrétting í september, og verð-
bólgan á íslandi yrði samt sem áður
í lágri eins-stafs tölu.
„Við emm því ekki hér að fást við
einhvem stórfelldan vanda, eða rösk-
un á þeirri efnahagsþróun sem var
mótuð í kjarasamningunum eða í
ríkisstjóminni, heldur em áætlanim-
ar ennþá í góðu samræmi við það
sem ráð var fyrir gert,“ sagði Ólafur
Ragnar, og bætti við að það væri
ánægjuleg breyting að nú sé glímt
við vandamæál í verðlags- og efna-
hagsþróun sem felast í broti úr pró-
sentu.
Hann sagði mikilvægt að strangt
verðlagsaðhald og sjáfsafneitun
fyrirtækjanna á almenna markaðn-
um verði ráðandi til frambúðar. Ekki
væri hægt að vísa þeim vanda yfir
á ríkissjóð að fyrirtækin á almenna
markaðnum taki sér meiri verðhækk-
anir en reiknað var með í kjarasamn-
ingunum. Fjármálaráðuneytið telur
að ráðstafanimar nú kosti rikissjóð
350 milljónir króna.
Forsvarsmenn samningsaðila hafa
dregið þessa tölu í efa og gagnrýnt
VEÐUR
VEÐURHORFUR í DAG, 18. JÚLÍ
YFIRLIT í GÆR: Um 1.200 km suður af Reykjanesí er 1.006 mb.
lægð á hreyfingu norður, en 1.030 mb. hæð er yfir Bretlandseyju-
mog þaðan hæðarhryggur til norðurs milli íslands og Noregs.
SPÁ: Suðaustanátt, sums staðar allhvöss. Rigning sunnaniands
og austan en mun minni úrkoma á Norður- og Vesturlandi. Hiti
11-18 stig, hlýjast norðanlands.
VEÐURHORFUR NÆSTU DAGA:
HORFUR Á FIMMTUDAG: Suðaustlæg átt og hlýtt, einkum norðan-
lands. Rigning um sunnanvert landið, þurrt að mestu norðanlands
fram eftir degi en fer líklega að rigna með kvöldinu.
HORFUR Á FÖSTUDAG: Gengur í Suð-Vestanétt með skúrum um
sunnan- og vestanvert landið en iéttir til norðaustaniands þegar
liður á daginn. Heldur kóinandi.
TAKN:
Heíðskirt
a Léttskýjað
•a Hálfskýjað
A
m Skýjað
Alskýjað
/ Norðan, 4 vindstig:
* Vindörin sýnir vind-
stefnu og fjaðrimar
vindstyrk, heil fjöður
er 2 vindstig.
/ / /
/ / / / Rigning
/ / /
* / *
/ * / * Slydda
/ * /
* * *
* * * * Snjókoma
* * *
10 Hitastig:
10 gráður á Celsíus
ý Skúrir
*
V B
== Þoka
= Þokumóða
9 , ’ Súld
OO Mistur
—Skafrenningur
[T Þrumuveður
/ 13°/
/ DAG kl. 12.00
Hetmtld: Veou
w VEÐUR VÍÐA UM HEIM kl. 12:00 í gær að ísl. tíma hiti veður Akureyri 18 skýjaó Reykjavik 13 íiiW
Bergen 13 sútd
He'.sinki 18 skúr
Kaupmannahöfn 19 skýjaö
Narssarssuaq 11 léttskýjað
Nuuk 8 þokumóða
Ostó 23 skýjað
Stokkhólmur 20 skýjað
Pórshofn 15 skýjað
Algarve 28 heiðskírt
Amsterdam 17 skýjað
Barcetóna 29 heiðskfrt
Berlfn 19 skýjað
Chicago 21 aiskýjað
Feneyjar 28 þokumóða
Frankfurt 21 háifskýjað
Qlasgow 20 skýjað
Hamborg 16 skýjað
Las Palmas vantar
Lomton 23 skýjað
Los Angeies 20 aiskýjað
Lúxemborg 21 léttskýjað
Madrid 31 léttskýjað
Malaga 28 heiðsktrt
MaHorca 28 léttskýjað
Montrea! 21 léttskýjað
New York 24 místur
Otlando vantar
Parts 23 tóttskýjað
Róm 27 heiðskírt
Vih 27 hólfskýjað
Washington vantar
Wlnntpeg 17 þrumuveður
Ásmundur Stefánsson Ólafur Ragnar Grímsson Einar Oddur Kristjánsson
ríkisstjómina fyrir að hafa ekki viljað
ganga nægilega langt í aðgerðum.
Hafa þeir m.a. nefnt að lækka ætti
jöfnunargjald á innfluttar iðnaðar-
vörur um helming, þar sem ríkissjóð-
ur hafi þegar náð fyrirhuguðum tekj-
um af því. Fjármálaráðherra sagði
að markmiðið með jöfnunargjaldinu
hefði ekki endilega verið að ná með
því tilteknum tekjum.
„Þetta hefur tengst endurgreiðslu
söluskatts til iðnaðar, sem eftir á að
gera upp ákveðna upphæð varðandi
söluskatt á útflutningi fyrirtækja á
síðast ári, þannig að við eigum eftir
að taka á viðbótarútgjöldum til að
greiða uppsafnaðann söluskatt fyrir
1989.
Við sögðum líka strax, að ef tengja
ætti jöfnunargjaldið þessum aðgerð-
um, þá hefði það þann galla að ekki
er hægt að tryggja að lækkun þess
komi fram í lægra vöruverði. Og það
væri nánast fáránlegt að fara út á
þá braut, að fyrirtæki á almennum
markaði hækki vöruna hjá sér meira
en spáð var í kjarasamningunum.
Síðan eigi ríkið að lækka jöfnunar-
gjaldið til að vega upp á móti þessu
og missa þar með af verulegum tekj-
um, en það verði bara til þess að
þessi sömu fyrirtæki taki allt jöfnun-
argjaldið til sín,“ sagði Ólafur Ragn-
ar Grimsson.
Ósannindi að segja að
einhver hafi brugðist
- segir Einar Oddur Kristjánsson
EINAR ODDUR Kristjánsson formaður Vinnuveitendasambandsins seg-
ir það hreinan útúrsnúning og ósannindi að segja að einhver aðili
hafi brugðist þótt verðlag hafi hækkað umfram verðbólguspá síðustu
kjarasammnga.
„Hvorki Vinnuveitendasambandið
né aðrir hafa vald til að ráða því
hvort breytingar á almennri verð-
lagsþróun verða 0,4% meiri eða
minni, 6 mánuðum fyrr eða síðar en
áætlað er. Allt atvinnulífið hefur
staðið heilshugar með þessari efna-
hagsáætlun sem fólst í kjarasamn-
ingunum, og það eru hrein ósannindi
og uppspuni að halda því fram að
hér hafí einhver aðili brugðist. Þessi
breyting miðað við okkar spá, á sér
eðlilegar orsakir og við því er ekkert
að segja,“ sagði Einar Oddur.
Hann sagði síðan að það mætti
skilja það á málflutningi rikisstjóm-
arinnar að ráðstafanir hennar nú
væru gerðar í einhveiju gustuka-
skyni. „Það eru sameiginlegir hags-
munir allra að halda þessum ferli
eins og áætlað var. Ríkisstjómin er
því ekki að gera þjóðinni eða aðilum
vinnumarkaðarins einhvem sér-
stakan greiða, rétt eins og hún beri
ekki ábyrgð á almennri efnahags-
stjóm í landinu.
Auk þess er verið að gera úlfalda
úr mýflugu. Þetta er ekki efnahags-
aðgerð. Þetta er smá fínstilling á
hugsanlegri verðlagsþróun, sem var
nauðsynleg til að markmiðin næðust.
Og ríkisstjómin var búin að draga
það í l'/z mánuð að gera það upp
við sig hvaða leiðir ætti að fara, en
þegar loks kemur að ráðstöfunum
þá vantar enn 0,L0,2% upp á að þær
dugi.
Við höfðum lagt til að helminga
jöfnunargjaldið, þótt það væri íþyng-
ing fyrir íslenska iðnaðinn. Það hefði
samt skiiað nógum tekjum til að
ríkissjóður hefði getað staðið við
skuldbindingar sínar við fiskvinnsl-
una og iðnaðinn um þá endur-
greiðslu á söluskatti sem enn er
óuppgerð frá árinu 1989,“ sagði Ein-
ar Oddur, og bætti við að nú væri
útlit fyrir að jöfnunargjaldið skilaði
6-700 milljónum króna í ríkissjóð
umfram áætlanir fjárlaga.
Aðgerðir ríkisslj ómarinnar í verðlagsmálum:
Þýða í raun allt að 250
nulljóna viðbótarskatta
— segir Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ
ÁSMUNDUR Stefánsson forseti Alþýðusambands íslands segir að í
raun felist allt að 250 milljóna viðbótarskattheimta í þeim aðgerðum
sem rikisstjómin greip til í gær til að lækka verðlag. Hann segist einn-
ig telja að hægt hefði verið að ná samkomulagi um aðgerðir til að ná
framfærsluvísitölunni niður um 1% í september ef rilusstjómin hefði
verið reiðubúin til að ganga lengra.
„Ríkisstjómin er með þessum að-
gerðum í raun að auka skattheimt-
una verulega. Það er verið að halda
út þetta ár jöfnunargjaldi á innfluttn-
ar iðnaðarvörur, sem átti samkvæmt
fjárlögum að falla niður uip mitt ár.
Þetta gefur rikinu 500 milljónir í
viðbótartekjur. Rfkið segir síðan að
þessar aðgerðir kosti það 350 millj-
ónir. Af því er mestur hluti áætlaður
vegna niðurfellingar virðisauka-
skatts af viðhaldi íbúaðarhúsnæðis.
En það er margt sem bendir til að
sá kostnaður sé óverulegur, og að
þessi niðurfelling leiði jafnvel til auk-
innar tekjuskattheimtu, þannig að
heildaráhrifín gætu orðið jákvæð fyr-
ir rikissjóð.
Þannig mun skattheimtan aukast
um 150 milljónir, miðað við ítrustu
tölur fjármálaráðuneytins, en ef að
tekið er tillit til þess að væntanlega
er um verulegt ofmat á kostnaði við
brottfall virðisaukaskattsins að
ræða, má leiða líkur að því að þarna
verði 250 milljóna króna viðbótar-
skattlagning. Það þýðir að það hefði
mátt helminga jöfnunargjaldið án
þess að aðgerðirnar hefðu íþyngt
ríkissjóði," sagði Ásmundur.
Hann sagðíst telja, að ef ríkis-
stjómin hefði haft áhuga á, hefði
verið hægt að ná samkomulagi um
að lækka jöfnunargjaldið um helm-
ing, og hækka gengi krónunnar um
0,6%. Það hefði samtals þýtt um 0,2%
lækkun verðlags í september auk
0,3-0,4% lækkunar sem hefði komið
fram síðar.
„Þá hefði verið mjög sterk staða
til að krefjast þess af atvinnurekend-
um að þeir tryggi að ekki verði farið
framyfir rauða strikið í september.
Og að mínu mati hefði verið hægt
að ná mjög breiðri samstöðu um
verðlagsherferð, sem hefði getað
þýtt 0,1-0,2% lækkun til viðbótar.
Þá hefðu heildaráhrif af aðgerðunum
verið um eða yfír 1%. En nú er nauð-
synlegt að taka málið til endurskoð-
unar, til að ná meiri árangri en þess-
ar aðgerðir gera,“ sagði Ásmundur
Stefánsson.