Morgunblaðið - 18.07.1990, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. JULI 1990
Morgunblaöið/Kunar Por
Fjöldi ferðalanga á tjaldstæðunum
VEL á annað þúsund manna hefur gist tjaldstæðið við Þórunnar-
stræti frá því á föstudag. Aðfaranótt þriðjudags voru skráðir gestir
ríflega 500. Flestir gestanna voru íslenskir, eða 360. Tjaldverðir standa
nú vaktir jafnt nætur sem daga alla vikuna, en þegar aðsókn er minni
er næturvarsla aðeins um helgar.
Hjólað til styrktar
bamadeild spítalans
EFNT verður til hjólreiðadags á
Akureyri næstkomandi sunnu-
dag, 22. júlí. Hjólaður verður
hringur um bæinn til styrktar
barnadeild Fjórðungssjúkrahúss
Akureyrar. Fyrirtæki i bænum
hafa gefið vinninga sem dregnir
verða úr númerum þátttakenda.
Leiðin sem hjóluð verður er 4 km
löng. Lagt verður af stað frá Hafn-
arstræti 100 kl.13 á sunnudag og
er fólki bent á mæta tímanlega til
að skrá sig. Þátttökugjald fyrir full-
orðna verður 300 krónur, en 100
krónur fyrir börn. Sala númera
stendur yfir í Bleika fílnum milli
klukkan 12-15 alla daga.
Þeir sem ekki sjá sér fært að
taka þátt í hjóladeginum geta látið
fé af hendi rakna til bamadeildar-
innar með því að hafa samband við
Fjórðungssjúkrahúsið.
Niðjamót í Hörgárdal
NIÐJAR Jóns Einarssonar, bónda og hreppstjóra, og Guðrúnar
Hallgrímsdóttur héldu ættarmót í Þelamerkurskóla í Hörgárdal um
síðustu helgi. Þau hjón bjuggu á Laugalandi á síðari hluta síðustu
aldar. Gegndi Jón starfi hreppstjóra í Glæsibæjarhreppi um 40 ára
skeið.
Um 350 manns sóttu ættarmótið,
sem skipulagt var af Kristni Emi
Jónssyni og Arna Ólafssyni. Mótið
hófst á laugardag. A sunnudag fór
fram guðsþjónusta í Möðruvalla-
klausturkirkju. Þar messaði sr.
Gylfi Jónsson, prestur í Grensás-
sókn, einn af niðjum Laugalands-
hjóna. Að messu lokinni var haldið
til skólans og mótinu slitið síðdegis.
Einstök veðurblíða ríkti alla helg-
ina. Aðfaranótt sunnudags undu
gestir á ættarmótinu sér léttklædd-
ir við varðeld á bökkum Hörgár.
Gagnfræðaskóli Akureyrar:
Unglingar greindir
í bekki eftir kynjum
UNGLINGAR úr barnaskóla sem setjast á skólabekk í Gagnfræða-
skóla Akureyrar í haust verða aðgreindir eftir kynjum í bekkjar-
deildir. Skólinn hefur fengið styrk frá menntamálaráðuneyti, jafnrétt-
isnefnd bæjarins og Kennarasambandi Islands til þess að rannsaka
áhrif kynjaskiptingar á námsárangur. Einkum beinist athyglin að
frammistöðu stúlkna í raungreinum, sem er að jafnaði talin slakari
en árangur pilta að sögn Baldvins Bjarnasonar skólastjóra.
126 börn sem setjast í sjöunda
bekk, sem nefnist áttundi bekkur
samkvæmt nýjum grunnskólalög-
um, tak'a þátt í tilrauninni. Þeim
verður skipt í fimm deildir, tvær
skipaðar stúlkum einvörðungu,
tvær piltum og eina blandaða. Þar
sem stúlkur eru í meirihluta I ár-
ganginum verður þorri nemenda í
síðasttöldu deildinni þó kvenkyns.
í samtali við Morgunblaðið segir
Baldvin Bjarnason að vissulega sé
kynskiptingin umdeild ráðstöfun.
Þess verði gætt að leyfa foreldrum
að fylgjast vel með framvindunni.
í vor hafi nemendum verið kynnt
tilraunin og haldinn ljölsóttur fund-
ur með foreldrum.
„Tilgangurinn er að sjá hvort við
náum ekki fram betri námsárangri
hjá nemendum með þessu móti.
Reynslan hefur sýnt að stúlkum
gengur verr í raungreinum en pilt-
um og þær sækja síður í þær grein-
ar í menntaskóla og háskóla," segir
Baldvin.
Erlendar rannsóknir benda til
þess að strákar séu frekari á at-
hygli kennara en stúlkur. „Ég vona
að við getum grætt á þessu fyrir
okkar skjólstæðinga. Sumir hafa
að vísu spáð því að við fáum erfið-
ari strákabekki, því þeir virðast
vera grófari í tali og æstari þegar
bekkir eru ekki blandaðir. En við
munum reyna að bregðast við því
með ýmsu móti,“ segir Baldvin.
Akureyrarbær hefur lagt fram
250.000 krónur til þessa verkefnis,
.en menntamálaráðuneytið 2Q0.000
krónur. Þessu fé verður meðal ann-
ars varið til þess að fá til Akur-
eyrar danskan uppeldisfræðing sem
unnið hefur að áþekkum verkefnum
í Danmörku og við leikskóla í Hafn-
arfirði. Kemur hún til landsins í
haust og heldur námskeið fýrir þá
kennara sem þátt taka í tilraun-
inni. Þá hefur Kennarasambandið
ákveðið að greiða laun kennara við
Holtakot var hannað sem dag-
heimili fyrir 20 börn. Á Iðavöllum
eru 67 böm í hálfsdagsvist. Leik-
rými dagskóla er stærra en leik-
skóla og því getur Holtakot tekið
við auknum barnafjölda.
Iðavellir eru um 30 ára gamlir
og húsið orðið illa farið. Einangrun
er léleg og mikill gegnumtrekkur.
Þá þarf að skipta um klæðningu
að utan jafnt sem innan og raflagn-
ir. Við endurreisnina er gert ráð
fyrir því að tengja hitaveitu í húsið.
Þar sem Holtakot verður fyrst
verkefnið, sem nemurv tveimur
vinnustundum á viku, til þess að
auðvelda þeim að safna gögnum
um árangur tilraunarinnar.
Baldvin segir að kynskipting
verði aðeins reynd hjá þessum eina
árgangi. Reynslan verði svo að
skera úr um hvort ástæða verði
talin til þess að kynskipta áttunda
bekk til frambúðar. Að mati að-
standenda tilraunarinnar ætti
bekkjaskipting eftir kynjum í einn
vetur að nægja til þess að koma
stúlkum inn á rétt spor í raun-
greinanámi.
um sinn nýtt á þennan hátt reynist
ekki unnt að stytta biðlista eftir
dagvistarplássi hjá Akureyrarbæ.
Um 300 Sörn eru á skrá, en aðeins
150 þeirra hafa náð tilskyldum
aldri. Raunar má heita að öll börn
á listanum séu undir þriggja ára
aldri.
Eftirspurn eftir dagvistarplássi
fer sífelt vaxandi í bænum. Breytt-
ar heimilisaðstæður valda því að
þörfin fyrir vöggustofur og skóla-
dagheimili er brýn. Ekkert dag-
heimili er nú í smíðum á Akureyri.
Félagsmálaráð:
Leikskólanum á Iða-
völlum verði lokað
Börnin flutt í Holtakot
FÉLAGSMÁLARÁÐ hefur lagt til að leikskólanum á Iðavöllum verði
lokað og hann endurbyggður. Börn sem verið hafa á leikskólanuin
myndu flytjast í Holtakot, sem nýlokið er við að reisa. Samkvæmt
kostnaðaráætlun Verkfræðistofu Sigurðar Thoroddsen kosta endur-
bætur á Iðavöllum 7-10 milljónir króna.
Greinargerð um Krossanes hf.i
Stærri verksmiðja væri fj árfestingarslys
HÉR fer á eftir greinargerð vegna
ákvörðunar hluthafafundar í
Krossanesi hf. á mánudag, þar sem
ákveðið var að halda áfram upp-
byggingu á verksmiðju fyrirtækis-
ins, en með verulega breyttum
áherslum:.
Ákvörðun eigenda félagsins þýðir
að allar áætlanir um nýfjárfestingar
eru lagðar til hliðar og í staðinn verð-
i ur byggð minni bræðsla sem nánast
eingöngu saman stendur af vélum
og tækjum sem þegar eru til í fyrir-
tækinu.
Þar sem undirritaðir hafa unnið
tölulegar upplýsingar og áætlanir
sem ákvörðun eigenda félagsins
byggir á, teljum við rétt að við grein-
um frá þeim forsendum og þeim rök-
um sem til grundvallar liggja.
Eftir að kostnaðaráætlanir við
uppbyggingar voru fullunnar kom í
ljós hækkun frá fyrri áætlun er nam
um 60 millj. kr. Auk þess var fyrirsjá-
anlegur greiðsluíjárvandi á næstu
mánuðum er nam 30 millj. kr. Það
var því um að ræða 90 millj. kr. fjár-
þörf sem vandséð var að brúuð yrði
á annan hátt en með hlutafjárfram-
lagi eða eigendaábyrgð þar sem
lánstraust félagsins er ekkert og
skuldsetning auk þess þegar of mikil.
Hér var þó enn um áætlaðan
kostnað að ræða og má ætíð búast
við óvæntum atriðum sem orsaka
frávik rauntalna frá áætlun. Það var
því viss hætta á að fjárþörfín ætti
enn eftir að aukast.
Auk þess sem Akureyrarbær, sem
aðaleigandi, þyrfti að leggja fram
90 millj. kr. nú, tæki hann á sig
verulega beina áhættu með áfram-
haldandi rekstri þar sem bærinn er
í beinum ábyrgðum fyrir öllum langt-
ímalánum fyrirtækisins. Áhættan við
að halda áfram var einkum tvenns
konar:
Lítið mátti út af bregða til að
tímaáætlun um gangsetningu 1. nóv-
ember nk. stæðist ekki. Ef hálf
loðnuvertíð tapaðist vegna þessa
gæti verið um 60 millj. kr. beint tap
fyrir Akureyrarbæ að ræða.
Framtíðaráhætta við loðnuveiðar
og rekstur loðnubræðslu takmarkast
ekki við hlutafélagið Krossanes,
heldur er áhættan öll Akureyrarbæj-
ar. Bregðist loðnuvertíð að hluta eða
alveg yrði um 60-100 millj. kr. skell
fyrir Ákureyrarbæ að ræða í hvert
sinn.
í ljósi þess að Akureyrarbær þyrfti
að leggja fram 90 millj. kr. nú var
ljóst að fjárhagsleg geta bæjarins
og siðferðisleg réttlæting fyrir því
að fjármagna hugsanlegan taprekst-
ur hafði dvínað verulega frá því
ákvörðun var tekin um endurbygg-
ingu snemma árs.
Sú skoðun kom fram í stjórn
Krossaness að m.v. skuldsetningu
félagsins og eðlilegt áhættumat
þyrfti að leggja fram nýtt hlutafé
um allt að 300 millj. kr. til að gera
félagið burðugt að einhverju marki
og hæft til að taka á sig rekstrarleg
áföll sem yfirgnæfandi líkur eru á
að fyrirtæki í þessari grein lendi í.
Bæjarstjórn Akureyrar stóð
frammi fyrir gjörbreyttum forsend-
um í málinu þegar í Ijós kom að nú
þegar yrði að auka hlutafé um 90
millj. kr. til viðbótar þeim 200 millj.
kr. sem samþykkt var að leggja fram
sl. vetur. Hér er um 45% hækkun
að ræða og forsendur fyrri ákvörðun-
ar því algerlega brostnar.
Bæjarstjórn Akureyrar vildi því á
ný kanna alla möguleika sem fyrir
hendi væru og fól undirrituðum að
áætla kostnað við lokun fyrirtækisins
svo og að leita leiða til að minnka
þann skaða sem Akureyrarbær yrði
fyrir við lokun fyrirtækisins eða
breytt rekstrarform.
Niðurstaðas athugana okkar var
sú að beinn kostnaður við lokun fyrir-
tækisins væri um 240 millj. kr. eða
um 40 millj. kr. til viðbótar við þeg-
ar lofað hlutafé. Auk þess myndi
Akureyrarbær verða af um 20 millj.
kr. árlega vegna beinna tekna af
starfsemi félagsins, s.s. aðstöðu-
gjalda, hafnargjalda o.fl. Obeinar
tekjur bæjarins vegna veltuauka í
bæjarfélaginu voru hins vegar ekki
metnar þar sem raunhæfar fórsendur
til slíks mats skorti. Hér er hins veg-
ar um umtalsverð viðskipti að ræða
fyrir mörg þjónustufyrirtæki á Akur-
eyri.
Undirritaðir telja að fyrir bæjar-
stjórn Akureyrar hafi verið lögð fram
áætlun, studd fullgildum rökum, um
það hvemig Akureyrarbær gæti
komið nokkuð skaðlaust frá málinu
og unnið til baka verulegan hluta
þeirra fjármuna sem lagðir höfðu
verið fram.
Auk þess að reikna út lokunar-
kostnað voru undirritaðir beðnir um
að gera stofnkostnaðar- og rekstr-
aráætlun fyrir minni loðnubræðslu í
Krossánesi. Niðurstaða þeirra út-
reikninga liggur nú fyrir og hafa
eigendur fyrirtækisins ákveðið að
fara þá leið.
Stillt hefur verið upp rekstrarlík-
ani sem byggir á verksmiðju sem
afkastar að meðaltali 270 tonnum
af hráefni á sólarhring. Til að fá
hagkvæma rekstrareiningu þarf fyr-
irtækið að vinna úr 20.000- 30.000
tonna hráefni á ári en miðað við fyrri
hugmyndir þurfti um 60.000-70.000
tonn á ári til að reksturinn stæði
undir sér. Verksmiðjan sem nú hefur
verið ákveðið að byggja mun að
mestu verða sett saman úr vélum
og tækjum sem til staðar eru í
Krossanesi og sparast því að mestu
fyrirhuguð fjárfesting fyrir 320 millj.
kr. Veltufjármunir og seljanlegir
fastafjármunir geta því nýst til að
greiða niður skuldir fyrirtækisins og
má á þann hátt lækka skuldsetningu
úr u.þ.b. 600 millj. kr. í um 200-250
millj. kr. í rekstraráætlun er gert ráð
fyrir samvinnu við annað fyrirtæki
um stjórnun og skrifstofuhald þannig
að kostnaður við yfirbyggingu verði
sem allra minnstur. Þá hefur þáð
verið lagt til að hin nýja verksmiðja
heíji rekstur með sem réttastan efna-
hagsreikning miðað við áætlað sölu-
verðmæti varanlegra rekstrarfjár-
muna. Þetta myndi leiða til þess að
fyrirtækið ætti raunverulegar eignir
fyrir um 200 millj. kr. enda þótt
árið 1990 kæmi út með verulegu
tapi vegna niðurfærslu eigna.
Við teljum að sú ákvörðun sem
tekin hefur verið sé ábyrg og á gild-
um rökum reist.
Fyrir eigendur félagsins komu
ýmsir kostir til greina. Sumir þessara
kosta hefðu komið fjárhagslega bet-
ur út til skamms tíma. I ákvörðun
bæjarstjórnar Akureyrar voru hins
vegar vegnir inn fleiri þættir s.s.
atvinnusjónarmið, möguleikar til
þátttöku í bræðslu á loðnu, síld og
fleiri fisktegundum á komandi árum
og.fleira.
Augljóst er, að okkar mati, að
bæjarstjórn Akureyrar hefur hér va-
lið leið sem er sársaukalítil í atvinnu-
legu tilliti og heldur opnum öllum
möguleikum í framtíðinni og að hér
hafi verið afstýrt fjárfestingarslysi
sem kostað hefði bæjarsjóð hundruð
milljóna króna á komandi árum.
Hólmsteinn Hólmsteinsson
Ingi Björnsson
Jón Hallur Pétursson