Morgunblaðið - 04.09.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. SEPTEMBER 1990
■
ODYR HADEGISVERDUR
SÚPA FYLGIR
Velkomin á Hard Rock Cafe
sími 689888
Aðeins mmw sekúndur heimshoma á milii
Þeir sem atvinnu sinnar vegna veröa að senda bréf, graf ík
eöa teikningu á milli staöa komast vart lengur hjá því
að nota telefaxtæki.
Nú bjóðum við nýtt telefaxtæki INFOTEC 6023
Öflugt, fallegt, einfalt í notkun og
Þetta nýja tæki hefur yfir að ráða flestum
þeim kostum stóru tækjanna,
s.s. íslenskur texti á skjám tækjanna,
gráskala, 80 númera minni ofl. ofl.
- Verðið kemur þér á óvart.
Hafiðsambandviðsölumennokkari síma691500-TÆKNIDEILD

Heimilistæki hf
Tæknideild. Sætúni 8 SÍMI69 15 00
[/tit*ujKSvet£fat<£egÁisaiiuut<guM
AR LÆSIS
W
Að lesa fyrir ung böm
1
eftir Ingibjörgu B.
Frímannsdóttur
„Lengi býr að fyrstu gerð“ seg-
ir máltækið. Fyrstu æviárin er
lagður grunnur að mörgum meg-
inþáttum í lífi einstaklingsins.
Einn af þeim er tungumálið sem
er eitt áhrifamesta tæki sem hver
maður býr yfir.
Hæfni barna til máls er að stór-
um hluta tengd mikilli málörvun
á heimilum, og því er nauðsynlegt
að þeir sem vilja sinna þessu
starfi vel geri sér grein fyrir
þeirri miklu ábyrgð sem á herðum
þeirra hvílir. Með örvun málsins
er lagður traustur grunnur að
heillavænlegri framtíð barnsins
og því er nauðsynlegt að hún hefj-
ist eins snemma og sé eins mikil
og framast er unnt.
Mikil hvatning til máls eykur
ekki bara orðaforða og skilning
bama heldur getur hún haft góð
áhrif á lestrar- og skriftarnám
þeirra í skóla og málfræðiþroski
barna fyrir skólagöngu (þ.e. orða-
forði, framburður, setningaskipan
og beygingar) getur ráðið miklu
um árangur þeirra í námi.
Ein aðferð til að efla málþroska
barna er bóklestur. Börn sem
mikið er lesið fyrir hafa góða
þekkingu á ritmáli. Þau vita hvað
gerist þegar lesið er, hvers vegna
þarf að læra stafina og hvernig á
að nota þá. Þau eru iðulega fljót
að læra að lesa og það er næstum
sama hvaða kennsluaðferð er not-
uð. Ýmislegt bendir til þess að
tengsl séu milli lélegs málþroska,
Ingibjörg B. Frímannsdóttir
takmarkaðs orðaforða og lestra-
rörðugleika í skóla.
Lestrarkennsla hefst raunar
þegar lítið barn er tekið í fangið,
bók er flett og rætt um myndirn-
ar. Að lesa fyrir barn er því ekki
bara afþreying heldur getur það
líka verið lykill að velgengni í
námi og starfí.
Þegar lesið er fyrir börn er
best að lesa hægt og skýrt og
útskýra fyrir þeim hugtök, at-
burði eða orð sem þau ekki skilja.
Eftir lesturinn er gott að spjalla
um efni og atburðarás sögunnar
eða láta börnin endursegja hana.
Það þjálfar hæfileikann til að
segja frá og um leið er hægt að
ganga úr skugga um að þau hafi
skilið efnið.
Söngvar, þulur, vísur, barna-
gælur og ýmsir orðaleikir, s.s. að
botna vísur eða láta orð ríma,
gegna svipuðu hlutverki og bók-
lestur. Flest börn hafa ómælda
ánægju af slíkum leikjum auk
þess sem þau geta hlustað aftur
og aftur á sömu bókina lesna eða
sömu vísuna sungna.
Það má byija á að skoða
myndabækur með börnunum á
fyrsta árinu og auðvitað syngja
barnagælur fyrir þau, strax frá
fyrsta degi, lesa síðan stutta texta
°g þyngja þá smám saman. Börn-
in byija þá fljótlega að sýna við-
brögð og reyna að apa eftir.
Aldrei er of snemma byijað.
Ef þau skilja ekki myndirnar eða
textann í bókinni, skynja þau vel
þá' athygli og umhyggju sem felst
í þeirri athöfn að sitja í kjöltu
einhvers og hlusta á frásögn.
Slík afþreying þarf ekki að
kosta mikla peninga. Bókasöfnin
hafa á boðstólum efni fyrir alla
aldurshópa, og því er auðvelt að
sækja þangað þann bókakost sem
hveijum og einum hentar.
Nú á Ári læsis er vert að
hvetja alla foreldra til að sinna
þessum uppeldisþætti sem best.
Slíkar samverustundir gætu verið
nokkurs konar hvíldartími for-
eldra ekki síður en barna og jafn
sjálfsagður og matmálstíminn.
Höfundur er verkefnlsstjóri Ars
læsis.
Látum til okkar taka
eftir Ragnheiði
Davíðsdóttur
Þessa dagana, þegar skólar
landsins hefja starfsemi sína á ný,
fjölgar gangandi vegfarendum til
muna í umferðinni. Stór hluti þeirra
eru 6 ára börn sem mörg hver
þurfa í fyrsta sinn að spjara sig ein
í umferðinni. Öll hafa þau væntan-
lega verið þátttakendur í umferðar-
skólanum Ungir vegfarendur og
vissulega njóta þau þeirrar fræðslu
sem þar er boðið upp á. En nú tek-
ur alvaran við og þá reynir e.t.v. í
fyrsta sinn á þekkingu þeirra í
umferðarreglunum. En þessi merku
tímamót í lífí barnanna eru sannar-
lega ekki hættulaus. Tölur Umferð-
arráðs sýna að umferðarslysum á
YFIRBREIÐSLA
MEÐ LÍMBANDI
fyrir málara.
Arvík
ÁRMÚU 1 - REYKJAVÍK - SlMI 6Í 7222 TFLEFAX 687295
gangandi vegfarendum fjölgar
gjarnan í september - einmitt á
þeim árstíma sem skólabörnum
Ijölgar meðal þess hóps.
Það er því ekki ósennilegt að
foreldrar ungra skólabarna séu
uggandi um þessar mundir. En
hvað getum við sjálf, foreldrar þess-
ara barna, gert til þess að auka
öryggi þeirra í umferðinni? Fyrsta
skrefið er að rifja upp helstu um-
ferðarreglurnar með börnunum.
Það gerum við best með því að
sýna þeim öruggustu leiðina í skól-
ann og vara þau við þeim hættum
sem leynast í umferðinni. Góð regla
er að fylgja þeim til og frá skóla
eins lengi og þörf krefur og meta
síðan út frá hæfni hvers og eins
hvenær þeim er treystandi til þess
að fara leiðar sinnar upp á eigin
spýtur. Ofmetið ekki hæfni 6 ára
barns sem fram til þessa hefur no-
tið verndar ykkar í umferðinni. Það
gæti reynst dýrkeypt.
Að undanförnu hafa margir
áhyggjufullir foreldrar komið að
máli við undirritaða til þess að leita
upplýsinga um hvert beri að snúa
sér til þess að auka umferðaröryggi
í íbúðahverfum borgarinnar. Hvern-
ig getum við beitt okkur til þess
að fá hraðahindranir? Hvert eigum
við að snúa okkur til þess að gatan
okkar verði gerð að einstefnugötu?
Hvað þarf til þess að gata verði
þrengd til þess að ná niður umferð-
arhraða? Og... þýðir yfir höfuð
fyrir okkur, hinn almenna borgara,
að leita eftir slíku?
Svarið er einfalt: Þið getið vissu-
lega beðið um slíkar framkvæmdir
og það gerið þið t.d. með því að
skrifa bréf til umferðarnefndar við-
komandi sveitarfélags. í bréfí þessu
skal koma fram rökstuðningur fyrir
beiðni ykkar og ekki sakar ef sem
flestir íbúar viðkomandi hverfís eða
götu skrifa nöfn sín undir bréfið.
Auk þess geta allir þegnar þessa
lands krafist þess að lögreglan
haldi uppi öflugu umferðareftirliti
í íbúðarhverfum og í næsta ná-
grenni grunnskólanna. Þannig
Ragnheiður Davíðsdóttir
„Þess eru því miður allt
of mörg dæmi að um-
ferðaryfírvöld byrgi
ekki brunninn fyrr en
barnið er dottið í
hann.“
mætti lögreglan vera mun iðnari
við hraðamælingar þar sem umferð
gangandi fólks er mikil t.d. í skóla-
hverfum. En til þess að eitthvað
verði gert verður fólk að láta til sín
heyrast. Og það verður að gerast
áður en hörmungarnar dynja yfir.
Þess eru því miður allt of mörg
dæmi að umferðaryfírvöld byrgi
ekki brunninn fyrr en barnið er
dottið í hann.
Nú er lag. Verndum það dýrmæt-
asta sem við eigum, börnin okkar,
og látum til okkar taka. Skrifið,
hringið - verið virk! Líf og heilsa
barnanna okkar er í húfí!
Höfundur er móðir 6 árn barns
ogþátttakandi í Ábugahóp um
bætta umferðarmenningu.