Morgunblaðið - 04.09.1990, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. SEPTEMBER 1990
STRIÐSASTAND VIÐ PERSAFLOA
Margaret Thatcher:
Hervaldi kann að
verða beitt án til-
lits til gíslanna
Lundúnum. Reuter.
MARGARET Thatcher, forsætisráðherra Bretlands, vandaði Saddam
Hussein Iraksforseta ekki kveðjurnar í viðtali við bresku ITV sjónvarps-
stöðina á sunnudag. Sagði hún m.a. að Saddam kynni hugsanlega að
verða dreginn fyrir rétt fyrir stríðsglæpi. Sérstaka athygli vöktu þau
ummæli Thatcher að nauðsynlegt kynni að reynast að beita hervaldi
í Persaflóadeilunni þó svo írakar hefðu fjölda Vesturlandabúa á valdi
sínu bæði í írak og Kúvæt.
sé vitskertur. Eg tel hann vera út-
smoginn rudda, sem ber enga virð-
ingu fyrir réttindum og friðhelgi ein-
staklingsins."
Að sögn breska útvarpsins BBC
brást Saddam Hussein hinn versti
við þessum ummælum breska for-
sætisráðherrans. Sagði í tilkynningu
stjómvalda í íran að Margaret That-
cher væri „ómanneskjuleg og sjálfs-
elsk gömul kerlingarnom", sem enn
fylgdi í einu og öllu hugmyndafræði
og yfirráðastefnu heimsvaldasinna.
Margaret Thatcher, forsætisráðherra Bretlands, hitti krónprins Kúvæt, Saad al-Abdulla al-Sabah, i
forsætisráðherrabústaðnum í London í gær. Krónprinsinn lýsti m.a. þakklæti sínu fyrir stuðning Breta
við Kúvæta siðan írakar réðust inn i landið.
Margaret Thatcher var m.a. spurð
hvort sú staðreynd að írakar héldu
ijölda óbreyttra borgara í gíslingu
kæmi til með að hafa áhrif á hugsan-
legar hemaðaraðgerðir gegn írökum.
„Því miður þyrftum við að grípa til
viðeigandi aðgerða, sem við teldum
nauðsynlegar til að stöðva einræðis-
herrann þó svo hann hefði enn gísla
á valdi sínu,“ sagði breski forsætis-
ráðherrann.
Hún sagði að margir mánuðir
kynnu að líða þar til Irakar tækju
að finna fyrir refsiaðgerðum heims-
byggðarinnar vegna innrásarinnar í
Kúvæt og kvaðst ekki vilja leiða
getum að því hvemig Persaflóadeil-
unni kynni að lykta. Hún kvaðst hins
vegar telja að einhugur og samstaða
um framkvæmd refsiaðgerðanna
drægi úr h'kunum á átökum og bar
lof á George Bush Bandaríkjaforseta
fyrir framgöngu hans í Persaflóadeil-
unni. Thatcher sagði að ráðamenn í
írak kynnu að verða ákærðir fyrir
stríðsglæpi og dregnir fyrir alþjóða-
dómstóla líkt og þýskir ráðamenn
eftir síðari heimsstyrjöldina.
ummæifsítm™damtrHÍstei?íí Málgagii Sovétstjómarinnar lofar framgöngu Bush Bandaríkjaforseta
Reuter
Hernaðaruppbygging Bandaríkjamanna við Persaflóa:
Sovéskir ráðamenn vísa
gagnrýni herforingja á bug
aksforseta. Hún sagði hann mdda-
legan einræðisherra og ógæfumann,
sem leitaði skjóls í pilsföldum
kvenna. Hún kvaðst á hinn bóginn
ekki telja að Saddam væri öldungis
vitfírrtur. „Ég lít ekki svo á að hann
Leiðtogafundur
í Helsinki:
Undirbúningur
án fyrirvara
Heisinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara
Morgunhlaðsins.
FINNAR verða að undirbúa leið-
togafund risaveldanna með styst-
um fyrirvara sem hingað til hefúr
gefist í svipuðum tilvikum. Á tæpri
viku verða Finnar að skipuleggja
vinnuaðstöðu um 2.000 frétta-
manna auk fylgdarliðs þeirra Ge-
orge Bush Bandaríkjaforseta og
Míkhaíls Gorbatsjovs Sovétfor-
seta. Var ákvörðun uin fundinn,
sem verður á sunnudag, tekin sl.
laugardag. íslendingar höfðu 11
daga til undirbúnings fundar for-
seta Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna í Reykjavík árið 1986.
Finnar hafa samt þó nokkuð góða
reynslu af skipulagningu ráðstefna
og heimsókna heimsleiðtoga því á
síðastliðnum rúmlega tveimur árum
hafa Ronald Reagan, þáverandi
Bandaríkjaforseti, Jóhannes Páll páfí
og Gorbatsjov heimsótt Helsinki. Þar
að auki hafa þar fyrr á árum verið
haldnar m.a. RÖSE-ráðstefnur. Aldr-
ei fyrr hefur þó fundur af þessu tagi
verið skipulagður með svo stuttum
fyrirvara. Seint í gær var ekki enn
vitað nákvæmlega hvar í Helsinki
leiðtogafundurinn á að eiga sér stað.
Mauno Koivista Finnlandsforseti
frétti af áformum þeirra George
Bush og Míkhaíls Gorbatsjovs á laug-
ardag, aðeins nokkrum klukkutímum
áður en Bandaríkjaforseti skýrði frá
fundinum á fréttamannafundi í sum-
arhúsi sínu í Kennebunkport. Finnar
telja ekki að Helsinki hafí orðið fyrir
valinu af neinum pólitískum ástæð-
um. Pertti Paasio utanríkisráðherra
sagði strax á sunnudag að Finnar
yrðu aðeins tæknilegir gestgjafar.
Leiðtogafundurinn á ekki að standa
nema éirni dag.—..._________
Moskvu. Reuter.
ÁTÖK milli íraka og Bandaríkjamanna myndu spilia þeirri þíðu sem
ríkt hefur í samskiptum austurs og vesturs að undanförnu. Þessi
skoðun kemur fram í grein er sovéskur dálkahöfundur, Gennadíj
Vasílíjev, ritaði í Prövdu, málgagn sovéska kommúnistaflokksins, á
sunndag. Gennadíj Gerasímov, talsmaður sovéska utanrikisráðuneyt-
isins, kvaðst í gær vera ósammála þessu mati en svo virðist sem
sovéska herforingja og ráðamenn þar eystra greini á um hvemig
bregðast beri við gríðarlegri hernaðaruppbyggingu Bandaríkja-
manna við Persaflóa.
ur ítrekað hvatt til þess að Persa-
ffóadeilan verði leyst með friðsam-
legum hætti en svo virðist sem
hann sæti vaxandi þrýstingi af
hálfu herforingja innan Rauða hers-
ins um að mótmæla vígvæðingu
Bandaríkjamanna á þessum slóð-
um. I gegnum tíðina hafa sovéskir
herforingjar jafnan litið svo á að
hernaðaruppbygging Bandaríkja-
manna í þessum heimshluta feli í
sér ógnun við öryggi Sovétríkjanna.
Yfirmáður herforingjaráðs Var-
sjárbandalagsins, Vladímír Lobov,
ítrekaði þetta sjónarmið í síðustu
viku. Lobov sagði á fimmtudag að
viðbúnaður Bandaríkjamanna við
Persaflóa gæti gert að engu Vínar-
í grein sinni í Prövdu sagði
Vasílíjev að enn væri ráðrúm til að
koma í veg fyrir hernaðarátök við
Persaflóa. Kvaðt hann telja helm-
ingslíkur á því að deilan yrði leyst
eftir pólitískum Ieiðum. Vasílíjev
sagði að stríð milli Bandaríkja-
manna og íraka myndi ekki einung-
is hafa dauða og eyðileggingu í för
með sér. Átök myndu einnig spilla
stórlega þeirri jákvæðu þróun sem
hafin væri í samskiptum austurs
og vesturs.
Vígvæðing og öryggi
Sovétríkjanna
Míkhaíl S. Gorbatsjov, leiðtogi
sovéska kommúnistaflokksins, hef-
viðræðumar milli austurs og vest-
urs um fækkun liðsafla og vígtóla
í Evrópu. Hann lét þessi orð falla
á fundi með alþjóðanefnd sovéska
fulltrúaþingsins og bætti við að
hernaðaruppbygging Bandaríkja-
manna gæti raskað vígbúnaðarjafn-
væginu um heim allan og jafnvel
orðið til þess að hafa áhrif á rás
atburða í lýðveldum í suðurhluta
Sovétríkjanna svo sem Armeníu og
Azerbajdzhan.
Viðbrögð Bush forseta lofúð
Þessari ádrepu Lobovs vísaði
Gennadíj Gerasímov, talsmaður
sovéska utanríkisráðuneytisins,
heim til föðurhúsanna á fundi með
fréttamönnum austur í Moskvu í
gær. Kvaðst hann ekki sjá hvernig
viðbúnaður Bandaríkjamanna gæti
haft neikvæð áhrif á Vínarviðræð-
urnar þar eð þær snemst um fækk-
un hermanna og vopna í Evrópu.
Talsmaðurinn minnti á að Saudi-
Arabar hefðu óskað eftir vernd
Bandaríkjamanna þegar Saddam
Hussein sendi liðsafla íraka inn í
Kúvæt. Tilgangurinn með veru her-
liðsins í Saudi-Arabíu væri sá að
veija landið. „Bandaríkjamenn áttu
ekki fmmkvæðið, þeir neyddust til
að kalla herliðið út vegna árásar-
stefnu íraka,“ sagði Gerasímov.
Aðspurður um grein Vasílíjevs
sagði Gerasímov að í henni kæmu
aðeins fram einkaskoðanir höfund-
arins.
í fomstugrein sem birt var í gær
á forsíðu Ízvestíja, málgagns Sovét-
stjórnarinnar, er framganga George
Bush Bandaríkjaforseta í Persaflóa-
deilunni lofuð. Segir greinarhöfund-
ur að sökum snöggra viðbragða
Bandaríkjamanna á hernaðarsvið-
inu hafi tekist að koma í veg fyrir
hugsanlega innrás íraka í Saudi-
Arabíu. Að auki hafi Bandaríkjafor-
seta og bandamönnum hans tekist
að auka til muna bæði efnahagsleg-
an og pólitískan þrýsting gagnvart
Irökum.
700 vestrænum gíslum flogið heim:
Yersnandi ástand medal flótta-
manna við landamærí Iraks
Nikosiu, Ruwcished, Habur, London. Reuter.
YFIR hundrað þúsund manns frá ýmsum þriðjaheimsríkjum bíða
nú við landamæri Iraks að Jórdaníu og Tyrklandi eftir að fá
brottfararleyfí og skortir marga vatn, mat og Ijöld. 1.200 manns
komust yfir landamærin til Tyrldands á sunnudag og skýrðu
þeir frá því að sjúkdómar herjuðu á marga sem biðu handan
landamæranna; tveir væru þegar látnir. Þúsundir manna frá
Asíulöndum bíða í eyðimörkinni við jórdönsku landamærin. Fjór-
ar flugvélar fluttu um 700 vestræna og japanska gísla, konur og
börn, frá Irak um helgina en óljóst er hve margir að auki fá að
fara.
Breskir gíslar, alls 199 manns,
komu heim á sunnudag og meðal
þeirra voru konur sem Saddam
Hussein íraksforseti ræddi við í
sjónvarpsþáttum fyrir skömmu
þar sem hann reyndi að veija
aðgerðir sínar. Þær sögðu að
gíslarnir hefðu neitað að lesa upp-
hátt áróðursyfirlýsingu þar sem
sagði að gíslarnir nytu dvalarinn-
arrí landinu. Bandaríski stjóm-
málamaðurinn Jesse Jackson kom
til London með sömu flugvél en
hann fór til Bagdad til að taka
viðtal við Saddam. Jackson hélt á
Stuart Lockwood, fimm ára göml-
um, breskum dreng, niður land-
ganginn en Lockwood varð heims-
þekktur er Saddam ræddi við
hann í öðrum sjónvarpsþættinum.
Breska útvarpið BBC sagði að
aftur hefði stjórnmálamaður not-
að Lockwood „í áróðursskyni."
Japönsk stjómvöld fögnuðu heim-
komu kvenna og bama en for-
dæmdu jafnframt Saddam forseta
sem enn hefur mörg þúsund vest-
ræna og japanska gísla á sínu
valdi.
Ástandið er víða hörmulegt við
landamæri íraks. „Herra forseti,
í tvo daga höfum við hvorki feng-
ið vott né þurrt,“ sagði í skilaboð-
um hóps fólks frá Sri Lanka til
stjórnvalda sinna en fólkið bíður
við jórdönsku landamærin. „Okk-
ur líður ekki vel. Það er mjög
heitt hér í eyðimörkinni." Hjálpar-
stofnanir Sameinuðu þjóðanna
segja að skortur á samgöngutækj-
um valdi því að hægt gangi að
koma hjálpargögnum á vettvang.