Morgunblaðið - 12.10.1990, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. OKTÓBER 1990
15
Bensín — Kostnaður
vegna mengunarvama
menntaðs starfsfólks eins og t.d.
hjúkrunarfræðings, sem einnig þarf
að greiða laun.
Uppbygging heilsugæslu
Enn má halda áfram. Staðhæfing
Harðar um ofnotkun á einkarekinni
læknisþjónustu hefur verið hrakin.
Hann gerir því skóna að sérfræð-
ingar standi í vegi fyrir þróun
heilsugæslukerfis í Reykjavík. Enn
og aftur fer hann með rangt mál.
Læknafélag íslands og svo Lækna-
félag Reykjavíkúr, sem er stærsta
svæðafélagið innan vébanda þess
fyrrnefnda, hafa bæði ályktað um
uppbyggingu heilsugæslu- og heim-
ilislæknakerfisins. Og það oft. Nú
í vor sá stjórn Læknafélags
Reykjavíkur ástæðu til að senda
bréf til TR, þar sem bent var á
heimilislæknaskort í Reykjavík.
Hnykkt var á þessu í síðasta mán-
uði með bréfi til heilbrigðisráðherra,
TR og borgarlæknis og er nú beðið
eftir svari.
Staðreyndir frekar en
staðhæfingar
Að ýmsu öðru má finna í grein
Harðar, en nú er komið nóg að
sinni. Spumingin um það hvort
heilbrigðisþjónusta okkar sé dýr eða
óskilvirk er efni í aðra grein.
Það er dapurlegt til þess að
hugsa, að mannauði (human re-
sources) skuli verið sóað á jafn fá-
nýtan hátt og Hörður hefur gert í
skrifum sínum um heilbrigðiskerfið.
Hefði hann lagt á sig þá litlu vinnu,
sem þarf til þess að safna saman
grunnupplýsingum máli sínu til
stuðnings, þá hefðu niðurstöður
hans orðið aðrar og vonandi áreið-
anlegar. Sú hefurekki orðið raunin.
Hins vegar get ég tekið heils
hugar undir ósk Harðar um skilvirk-
ara heilbrigðiskerfi. En leiðin til
skilvirkara kerfis byggir á stað-
reyndum, ekki vindhöggum.
Höfundur ergeðlæknir og
formaður Læknafélags
Reykjavíkur.
eftir Önund
Asgeirsson
Umhverfisráðherra hefir látið í
ljósi, að nú sé mest aðkallandi að
taka upp notkun á blýlausu bensíni
með hreinsibúnaði á öllum bílum.
Ekki hefir þó enn vérið nefnt, að
þetta kosti peninga, og er því rétt
að þetta sé athugað lítillega.
A þessu ári mun heildarnotkun
hér nema um 170 milljónum lítra,
sem skiptist til helminga milli blý-
lauss bensíns (92 oct.) og súper-
bensíns (98 oct.) með blýi. Selt á
núverandi verði til bíleigenda verður
heildarkostnaður þessi:
Sala Skattar
67%
85 m. 1 blýlaust á 52.00 4.420 2.961
85 m. 1 súper á 56.50 4.803 3.218
Heildarnotkun 1990 9.223 6.179
Innifa,lið í verðinu eru skattar um
67% eða 6,2 milljarðar.
Blýlaust bensín
Blý í bensíni eyðileggur hreinsi-
búnað í bílum eða hina svonefndu
„eftirbrennara". Hins vegar hefir
notkun hreinsibúnaðar á bílum í för
með sér um 20% orkutap vegna
mótþrýstings við eftirbrennsluna
úr útblæstri bílanna, og hafa því
flestir bílstjórar hér fram til þessa
látið rífa þennan búnað úr bílunum,
enda hefir hans ekki verið talin
þörf hingað til.
Aðeins í Reykjavík hefir verið
mæld nokkur mengun, og þá aðeins
í nokkra daga á ári umtalsverð
mengun, sem gæti talist nálgast
óæskileg mörk. Þetta stafar af því
að í Reykjavík er aldrei logn, ef frá
„Veigamesta atriðið er
augljóslega kostnaðar-
hliðin við mengunar-
varnir.“
er talið á nóttunni, en þá er bílaum-
ferð í lágmarki, og á vetrum, þegar
hæð liggur yfir borginni, sem sjald-
an er nema fáa daga í senn. Auk
þess er Reykjavík umlokin sjó á
þijár áttir og hraun í þeirri fjórðu.
Það er að sjálfsögðu matsatriði,
hvað telst óæskileg (blý)-mengun,
en veigamesta atriðið er augljóslega
kostnaðarhliðin við mengunarvam-
ir, því að engin gögn liggja fyrir
um að blýmengun í Reykjavík sé
heilsuspillandi fyrir íbúana.
Ef gengið er út frá því, að allir
bílar, sem nota blýlaust bensín hér
nú, væru með hreinsibúnað (en svo
er ekki nema að litlu leyti), næmi
kostnaður vegna hreinsunar á út-
blæstri 20% eða um 880 millj. króna
vegna orkutaps. Ef hins vegar raun-
in er sú, að magnið auka vegna nýs
hreinsibúnaðar, myndi aukningin
nema um 25% og ársnotkunin fara
í um 106 millj. lítra, kostnaðar í
5.512 millj. króna. Hækkun fyrir
bíleigendur um 1.092 millj. auk
kostnaðarins vegna hreinsibúnaðar-
ins sjálfs, sem er utan þessarar
athugunar.
Súperbensín eða blýbensín
Ætlun umhverfisráðherrans er
að hætta notkun blýbensíns með
öllu. Þetta hefir mikil áhrif, því að
98 oktan blýbensín gefur um 30%
meiri orku en 92 oktan blýlaust
bensín, sem gagnast ekki nútíma
háþrýstivélum. Þetta geta allir
mælt hver á sínum bíl. Ég nota t.d.
52 lítra af gamla 93 oktan bensín-
inu (með blýi) frá Reykjavík til
Akureyrar, en þegar 98 oktan súp-
erbensínið kom, notaði ég 40 lítra
á sama bílinn, Citroén CX. Það má
ekki loka augunum fyrir tækni-
framförunum.
Nú er ekki unnt að nota blý-
bensín á bíla búna eftirbrennurum
eða hreinsibúnaði, blýið eyðileggur
brennslunetin og gerir brennarana
óvirka á skömmum tíma. Til að fá
sömu orku úr 92 oktan blýlausu
bensíni á þennan hluta ársnotkun-
arinnar þyrfti 85 mílljón lítra deilt
með 70% eða 121,4 millj. lítra. Hér
við bætist svo, að nýting blýlausa
bensínsins er aðeins 80% þegar
hreinsibúnaður er notaður, sem enn
hækkar orkuþörfina upp í um 152
millj. lítra.
Nú er hægt að draga saman ár-
legan bensínkostnað landsmanna
miðað við að nota 92 oktan blý-
laust bensín eingöngu og að allir
bílar séu búnir hreinsibúnaði, en
ekki er reiknaður kostnaður við
búnað bílanna. Samanlögð notkun
yrði þannig 106 millj, plús 152
millj. eða 258 millj. lítra.
Sala Skattar
inillj. 67%, niillj.
258 m. 1. á 52.00 13.416 8.989
Núv. kostn., sjá ao. 9.223 6.179
Hækkun f. bíleig. 4.193 2.810
Hækkun bensínkostnaðar yrði
þannig um 4,2 milljarðar, meðal-
hækkun útsöluverðs um 45% og
hækkun skattbyrði 2,8 milljarðar.
Allir mega nú sjá, að hér er ekki
um neina smámuni að ræða, og að
Önundur Ásgeirsson
ýmsu er að hyggja áður en ráðist
er' í slíkar ákvarðanir. Málið þarf
sýnilega meiri athugunar við. Hér
er því sýnt, að það þarf brýnni
nauðsyn að bera til, svo að þetta
sé sjálfgefið mál, sérstaklega þegar
haft er í huga, að þörfin er kannski
engin, a.m.k. fyrir þá sem búa utan
höfuðborgarsvæðisins.
Hér mætti kannski bæta því við,
að mesta mengunin í Reykjavík
stafar frá þeim þúsundum tonna
af asfalti, sem nagladekkin eru lát-
in rífa upp úr götunum á hveijum
vetri, allt að ástæðulausu því að
besti vetrarbúnaður bfla f Reykjavík
er einfaldlega grófmynstruð radíal-
dekk. Það er fyrir löngu kominn
tími til að borgarstjórn Reykjavíkur
taki af skarið og banni nagladekk
og leysi þannig borgarbúa undan
þessari mengun og endalausum
sóðaskap, sem nú er látinn við
líðast, öllum til ama. Sumarradíal-
dekk ganga líka alveg ágætlega,
ef menn hafa ekki reynt þau.
Höfundur er fyrrverandi forstjóri
Olís.
NÚERÁÐ HITTAÁ RÉTTU KÚLURNAR
Efþú hittirfœrðu milljónir
Sími 685111. Upplýsingasímsvari 681511.