Morgunblaðið - 12.10.1990, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. OKTÓBER 1990
Minning:
Guðbjörg Runólfs
dóttir frá Gröf
Fædd 16. nóvember 1918
Dáin 1. október 1990
Guðbjörg fæddist í Litla-Lamb-
haga í Skilmannahreppi, dóttir hjón-
anna Runólfs Guðmundssonar og
Þórunnar J. Markúsdóttur. Runólfur
var yngsta barn Vigdísar Þ. Vigfús-
dóttur, Hanssonar og konu hans,
Guðfinnu Einarsdóttur í Lækjarkoti.
Vigdís var þriðja kona Jóseps Sig-
urðssonar bónda á Hávarðsstöðum
og víðar. Þau áttu þijú börn: Vigfús
skipstjóra, Guðfinnu húsfreyju á
Bjarteyjarsandi og Jósep bónda á
Eystra-Miðfelli. Seinni maður Vig-
dísar var Guðmundur Arnason frá
Miðdal í Kjós, Jónssonar, Vilhjálms-
sonar og konu hans, Málfríðar
Magnúsdóttur bónda í Hvammi í
Kjós, Runólfssonar. Kona Runólfs
Guðmundssonar var Þórunn Jónína
Markúsdóttir fædd í Austmannadal
í Amarfirði 3. október 1884, dáin
11. september 1970.
Foreldrar hennar voru Markús
Þórðarson bóndi þar og kona hans
Þórunn Jónsdóttir. Runólfur og Þór-
unn keyptu jörðina Gröf í Skil-
mannahreppi og fluttu þangað vorið
1920, þar bjuggu þau síðan til 1966,
er þau fluttu á Akranes. Börn þeirra
sem lifðu vom sjö: Árni sjómaður
og bifreiðastjóri á Akranesi, Vigfús
vélsmíðameistari á Akranesi, Guð-
björg húsmóðir, sem hér er minnst,
Vigdís húsmóðir á Akranesi, Valgeir
rafvirkjameistari, bjó á Akranesi og
tvíburasysturnar Fjóla húsmóðir á
Akranesi og Guðmunda bóndakona
í Ási í Melasveit. ÖIl era þessi systk-
-«^ni þekkt dugnaðar- og mannkosta-
fólk hér í sinni heimabyggð og víðar.
Nú eru íjögur þeirra látin, sú sem
hér er minnst og þijú í viðbót, Árni,
Vígdís og Valgeir, sem öll urðu
bráðkvödd.
Runólfur í Gröf sannaði það að
margur er knár þótt hann sé smár,
hann var rétt tæplega meðalmaður
á vöxt en annálaður léttleika- og
dugnaðarmaður. Einn félagi hans
af togurunum sagði hann hafa verið
talinn mesta hausara togaraflotans,
einnig var hann ianga tíð orðiagður
yfirsaltari, sem fáir jöfnuðust við.
Hann var 28 vertíðir á togurunum
þar af margar áður en vökulögin
tóku gildi. Heima átti hann konu,
börn og bú. Hann vissi að þar var
allt í góðri forsjá í höndum Þórunn-
ar, eiginkonunnar, hún var þekkt
mannkostakona, fönguleg og fríð,
góðum hæfileikum gædd, létt í lund
og annáluð gæðakona.
í Gröf var vel fyrir öllu séð, þar
leið enginn skort, hvorki menn né
málleysingjar. Það vakti margra at-
hygli hve börnin í Gröf voru bráð-
þroska, dugleg og gerviiegt fólk, það
fór fljótlega orð af dugnaði þeirra
og hæfileikum. Smátt og smátt birt-
ast okkur samtíðafólkinu meðfæddir
listhæfileikar þessara systkina, þeir
virðast af ýmsu tagi, við voram búin
að heyra að þau væru ljóðelsk og
hagmælt, sum hafa ósjaldan haldið
uppi gleðiþáttum þar sem húsfyllir
af fólki fékk að hlýða á og varð
mjög hrifið af, reyndar eru gaman-
vísur, söngur og létt mál löngum
vinsælt skemmtiefni.
Já, þau vora glaðvær og góðum
gáfum gædd systkinin í Gröf. Þegar
ég leit við á heimili einnar systranna
í gær, hennar Fjólu, þá bar fyrir
augu margt fallegt málverk inn-
rammað upp á stofuvegg, og það
sem meira var stórt og glæsilegt
málverk á vegg utan dyra á húslóð-
inni, margur listamaðurinn hefði
mátt vera stoltur af slíku, en þarna
er ekkert verið að miklast yfír hæfi-
leikunum.
Systkinin í Gröf lærðu ung til
verka og fóru fljótt að hjálpa til í
sveitinni eins og altítt var í þá daga.
Þá var metnaður unglinganna að
verða að sem mestu liði og verða
dugandi þjóðfélagsþegnar, sem eftir
yrði sóst til ýmissa.starfa, þá hafði
nám og skólaganga ekki forgang
sem nú, þrátt fyrir það lærðu börnin
ótrúlega mikið og vel hjá farkennur-
um sveitanna í þá daga. Ég man
Gauju i Gröf, en svo var hún kölluð
þá, sem barnunga stúlku vaka á
nóttunni yfir túninu í Gröf, margt
vorið. Þannig var henni trúað fýrir
ábyrgðarstarfí ungri, vissulega er
þetta mikilsvert uppeldisatriði fyrir
ungt fólk að vinna sér traust þeirra
eldri og reyndari.
Hér hefí ég lítillega farið yfir
uppruna og æskuár Guðbjargar, en
árið 1937 hleypir hún heimdragan-
um og haslar sér völi á Skipaskaga,
sem fleiri unglingar úr nærlægum
sveitum. Hún aflar sér menntunar í
matreiðslu á námskeiði, einnig vinn-
ur hún um skeið á saumastofu Þó-
runnar á Akri, en fer að því loknu
í vist til Ragnars Kristjánssonar og
Lovísu Lúðvíksdóttur hjúkrunar-
konu, en þau seldu kost. Ég minnist
hve haft var á orði þá að Lovísa
hefði verið heppinn hún hefði náð í
úrvalsstúlku sem hún gæti treyst svo
vel fyrir öllu, þegar hún sjáif þurfti
að gegna sínu starfi oft utan heimil-
is. Þarna var í fæði ungur úrvalspilt-
ur frá Dýrafirði, stýrimaður á einum
vélbátnum hérna, Kristinn Jónsson
að nafni. Kært varð á milli þessa
unga fólks, sem leiddi til þess að
þau gengu í hjónaband og hófu
heimilishald þarna við þessa sömu
götu sem þá hét Baugsstígur, nú
Mánabraut. Þau munu hafa leigt
þarna í tveimur húsum, á nr. 11 og
nr. 9. Kristinn Jónsson er fæddur í
Hvammi í Dýrafirði 1. september
1942, sonur hjónanna Jóns Jónsson-
ar bónda þar og Sigurborgar Guð-
mundsdóttur, Jústssonar, krafta-
manns.
Árið 1946 flytja þau í sitt ný-
byggða hús við Krókatún 20, þetta
er reisulegt steinsteypuhús tveggja
íbúða á tveimur hæðum.
Guðbjörg og Kristinn voru gefín
saman í hjónaband 14. desember
1940, þau misstu þijú böm nýfædd
en eiga tvö efnileg uppkomin börn:
Sigurborg Guðrún f. 21. janúar
1943, ljósmóðir og húsmóðir í Hafn-
arfirði, maður Kári Valversson, þau
eiga íjórar dætur, og Guðmundur,
f. 29. ágúst 1944, stýrimaður í milli-
landasiglingum, kona íris Sigurðar-
dóttir, þau eiga þijú böm, einnig
mun vera eitt barnabamabarn.
Guðbjörg og Kristinn vora hér
mætir Akumesingar um langt ára-
bil, hann var þekktur skipstjóri á
frystiskipunum, mikill sjósóknari og
aflamaður góður, hinn mesti dreng-
skaparmaður.
Heimili þeirra hjóna var rómað
fyrir gestrisni, það var alltaf sem
opinn greiðastaður, sem lengi verður
munað, sögðu þau systkinin. Hjónin
voru samrýnd mjög glaðvær og ham-
ingjusöm aila tíð, það geislar alltaf
af slíku fólki og fólki líður vel í ná-
vist slíkra manna. Vissulega var
lífsbaráttan hörð, það eitt gilti að
standa sig, það þurfti kjark og karl-
mennsku til að standa í fremstu fylk-
ingu dugmikilla skipstjómarmanna
hér á Akranesi í þá daga. Sjórinn
var fast sóttur og stundum teflt á
tæpasta vað. Þessir menn fengu
marga erfíða sjóferð, en aldrei var
gefið eftir, reyndar oft færður mik-
ill fengur að landi úr djúpum sjávar.
Sjómennimir vora þá sem ævinlega
útverðir -og máttarstólpar íslensku
þjóðarinnar. En hitt hefur aldrei
verið rannsakað og verður aldrei
Minning:
Indriði Halldórs-
son múrarameistari
Fæddur 13. febrúar 1908
Dáinn 3. október 1990
Hann elsku afi minn hefur nú
kvatt þetta líf. Hann lést á Borg-
arspítalanum eftir skamma legu þar
3. október sl. Nú er hann kominn
til betri heima þar sem margt gott
fólk, sem honum þótti svo vænt um,
tekur á móti honum.
Afi fæddist á Kvíabryggju í
Grundarfírði 13. febrúar 1908. Fað-
ir hans var Halldór Indriðason, út-
vegsbóndi, sonur Guðrúnar Einars-
dóttur frá Suðurbúð í Grundarfirði
og Indriða Halldórssonar, sem var
sonur Halldórs Helgasonar, bónda á
Flögu í Húnavatnssýslu. Móðir hans
var Dagfríður Jóhannsdóttir, dóttir
Höllu Jónatansdóttur, ijósmóður og
Jóhanns Dagssonar, bónda að
Kverná í Grundarfirði. Afi var sjötti
í röðinni af tíu systkinum. Foreldrar
hans voru mikið dugnaðarfólk og
unnu að því hörðum höndum að
skapa börnum sínum gott heimili.
Faðir hans stundaði sjóróðra 'og
þurfti oft og einatt að glíma við
óblíðar aðstæður eins og þeir vita
sem þekkja til á Snæfellsnesinu, en
þegar afí var aðeins tíu ára gamall,
dundi reiðarslagið yfir. Faðir hans
drukknaði er bátur hans fórst á
Breiðafirðinum. -Þegar svona var
komið var ekki um annan kost að
velja en að koma nokkrum systkin-
anna fyrir hjá góðu fóiki. Það má
segja að vel hafí tekist til, því ekk-
ert systkinanna þurfti að fara til
vandalausra eða inn á ókunnúg
heimili. Tvö barnanna voru þegar
> 'uppkomin. Þau vora Jóhann, sem
var elstur, og Halla. Hann bjó á
Spjör J Grundarfírði og tók að sér
uppeldi á Helga bróður sínum, sem
var næstyngstur systkinanna. Ása
fór í fóstur til föðursystur sinnar,
Ásu Indriðadóttur, sem bjó í
Reykjavík. Helga og Óskar fóra í
fóstur til móðursystur sinnar, Halld-.
óru Jóhannsdóttur og Lárusar Jóns-
sonar, eiginmanns hennar, en þau
bjuggu í Gröf í Grundarfirði. Jón
Indriði ólst upp hjá vinafólki foreldar
sinna, sem vóru Filippía Þorsteins-
dóttir og maður hennar Ólafur Guð-
mundsson. Þau bjuggu á Kvía-
bryggju. Þijú systkinanna voru svo
lánsöm að geta verið áfram hjá
móður sinni. Þau voru: Afi, Guðrún
og Halldór Dagur, sem var yngstur
af hópnum. Þetta var fríður systk-
inahópur og er indælt til þess að
hugsa að þrátt fyrir þennan aðskiln-
að í æsku misstu þau aldrei niður-
samband sín á milli. Þau sem eftir
lifa _af hópnum era Jóhann, Halla
og Óskar.
Það segir sig sjálft að afi bytjaði
fljótlega að vinna fyrir sér og sínum
Og kom það í hlut hans og Jóhanns
eldri bróður hans að færa björg í
bú móður þeirra. Sem unglingur
sótti afi sjóinn og reri út frá Grund-
arfirði sem aðstoðarmaður á báti hjá
mági sínum, Finni Sveinbjörnssyni,
eiginmanni Höilu.
Afi var 19 ára gamall þegar hann
fluttist til Reykjavíkur og fór fyrst
í stað að vinna hin ýmsu verka-
mannastörf. Móðir hans kom til
Reykjavíkur skömmu siðar og hélt
hér heimili með afa og nokkrum
fleiri af börnum sínum. Um þetta
leyti hóf afi nám í múraraiðn við
Iðnskólann í Reykjavík og komst á
samning hjá Kristni Sigurðssyni,
l
einum virtasta múrarameistara hér
í bæ á þeim tíma. .
Afi öðlaðist öll réttindi múrara-
meistara og vann sem slíkur, en
starfaði lengst af sem múrari. Það
kom í hlut afa að taka virkan þátt
í að byggja upp höfuðborgina okkar
og hefur hann verið orðlagður við
margar góðar byggingar vítt og
breitt um bæinn. Hann var vel þekkt-
ur sem vandvirkur iðnaðarmaður,
enda jafnan treyst til hinna vandasö-
mustu verka óg vann þau með þeim
ágætum að mikill sómi var að. Afi
vann að ævistarfi sínu af stakri alúð,
sennilega hefur iðnhæfni hans og
vandvirkni sjaldan notið sín betur
en í aðalbyggingu Háskóla íslands,
við hellulögn á veggjum í hinu stóra
fordyri byggingarinnar og silfur-
bergshleðslu á altari og predikunar-
stóli Háskólakapellunnar, sem þá var
nýjung í múrsmíði hér á landi.
Sumarið 1931 var afi á ferð vest-
ur á Snæfellsnesi. Bæði var liann
að heimsækja ættfólk sitt og svo
einnig að taka að sér það verkefni
að byggja umgjörð utan um kirkju-
garðinn í Grundarfirði. í þessari ferð
hitti hann Ólöfu, ömmu mína, sem
var á ferðalagi fyrir vestan. Hún var
þá nýkomin heim úr námi í Banda-
ríkjunum. Foreldrar hennar voru
Halldóra Snorradóttir og Ketilbjörn
Magnússon, bóndi á Saurhóli í
Saurbæ í Dalasýslu. Afí og amma
gengu í hjónaband 19. maí 1933. Á
heimili þeirra ríkti gestrisnin ætíð í
fyrirrúmi og hvort sem gestirnir
voru ættingjar utan af landi, prestur-
inn eða vinir okkar krakkanna, þá
voru gullskreyttu bollamir lagðir á
borð, amma hristi kökuhlaðborð
fram úr erminni og svo var sest nið-
ur og málin rædd ofan í kjölinn.
Stjómmál vora oft ofarlega á baugi
því að afí og amma vora á öndverð-
um meiði í pólitík. Þegar þau mál
vora rædd héldu þau hvort um sig
fram ágæti síns flokks og sinna
manna og töluðu um góða frammi-
stöðu þeirra í málefnum líðandi
stundar. Á svona stundum var hrein
unun að hlusta á afa og ömmu. Þau
voru bæði skarp vel gefín og kom-
ust vel að orði, ofan á bættist að
afi gat verið ótrúlega stríðinn og
amma hafði sérstakt lag á því að
fá þennan eiginleika hans til að
blossa upp á svona stundum, þannig
að úr þessu varð ætíð besta skemmt-
un fyrir alla viðstadda. Hún lifír nú
eiginmann sinn eftir 57 ára hjóna-
band.
Þau eignuðust tvö sérstaklega
fjölhæf og elskuleg börn, Halldór
og Kolbrúnu Dóru. Halldór lærði
múraraiðn og varð meistari í faginu.
Einnig stundaði hann nám við Stýri-
mannaskólann og útskrifaðist það-
an. Hann eignaðist tvær dætur með
eiginkonu sinni, Sigrúnu Stefáns-
dóttur. Þær era: Oddný Björg og
Ólöf Berglind. Halldór lést langt um
aldur fram 20. mars 1980. Kolbrún
Dóra hefur lengst af stundað hús-
móðurstörf á sínu stóra heimili en
er nú í dag kaupmaður í verslun
sinni hér í borginni. Hún er gift
Guðmundi Guðveigssyni, lögreglu-
þjóni. Þau hafa alla tíð verið einstak-
lega samhent hjón. Þau búa hér í
Reykjavík á björtu og gestkvæmu
skráð hve margar vökunætur sjó-
mannskonunnar vora, og ábyrgð
þeirra hefur löngum verið ærin.
Guðbjörg sem nú er kvödd vissi okk-
ur meira um þessa hluti af eigin
reynslu. En þessu lífi var lifað í
hljóðlátri þögn, og þakklætið efst í
huga til forsjónar og þess er lífið
gaf fyrir að allt blessaðist, svo ham-
ingjan varð enn meiri. Kristinn var
heppnisskipstjórnarmaður sem slapp
við slys og aðrar þyngri raunir.
Hamingjan varð þeim hjónum hlið-
holl.
Árið 1974 flytja þau hjónin til
Reykjavíkur og keyptu sér íbúð í
Fellsmúla 17, fengu bæði vinnu í
Glæsibæ, hann sem vaktmaður og
hún vann í verslun Sláturfélags Suð-
urlands.
Nú síðustu árin bjuggu þau í íbúð
sinni í Versiunarmannahúsinu við
Hvassaleiti 56, og undu hag sínum
vel, sem ævinlega, en sólin gengur
til viðar nú sem endranær. Guðbjörg
veiktist af þessum banvæna sjúk-
dómi sem margan yfirbugar og það
unga sem aldna. Hún var dugleg,
vissi hvert stefndi og tók sínum ör-
Iögum af sinni þekku hughreysti og
glaða hugarfari, hún var ævinlega
glaðvær og æðralaus, sá björtu hlið-
arnar á lífínu og kunni að lifa sam-
ferðafólkinu til' heilla og hamingju,
hún var góð eiginkona, móðir og
amma, eins og hún var góð dóttir
og systir, hún hlaut allra lof og virð-
ingu.
Þegar litið er yfír farna leið lífsins
er þetta ágæta samtíðarfólk varð-
veitt í minningunni sem góðir vinir.
Því hlaut ég að verða við þeirri bón
að setja þessar hugrenningar á blað
þegar þessi.góða kona er kvödd.
Hún hefði átt skilið ítarlegri eftir-
mæli.
Um leið kveð ég Guðbjörgu Run-
ólfsdóttur með kærri þökk fyrir
hennar líf, lífsstarf, lífsgleði og
lífshamingju sem hún veitti óspart
sínum nánustu, svo vinum og okkur
samtíðarfólki.
Við biðjum henni fararheillar til
hinna eilífu ljóssins landa.
Guð blessi minningu hennar.
Alúðar- og samúðarkveðjur send-
um við hjónin eiginmanni hennar,
bömum, systkinum og öðram syrgj-
endum.
Valgarður L. Jónsson
heimili sínu þar sem kærleikur og
mannlegi þátturinn sitja ávallt í fyr-
irrúmi. Þau eiga saman fímm böm.
Þau eru: Undirrituð, Eggert Snorri,
Indriði Halldór, Guðmundur Sævar
og Halldóra Katla.
Við systkinin kynntumst honum
afa okkar mjög vel í gegnum tíðina
og lærðum að meta hina miklu
mannkosti sem hann hafði til að.
bera, en það getum við alfarið þakk-
að henni móður okkar, sem hefur
ætíð verið stoð og stytta foreldra
sinna. Hennar einstaka umhyggja
og elska við þau gerði það að verkum
að við börnin hennar höfum alltaf
verið tíðir gestir á heimili afa og
ömmu og þau hjá okkur. Afi var
sérstakt snyrtimenni og gat aldrei
farið út úr húsi nema hann færi fínn
í tauinu, eins og hann kallaði það
og þá helst í jakkafötum, alltaf var
hann með fallegt hálstau og klút í
sama lit sem gægðist upp úr bijóst-
vasanum.
Afi var mjög fróður maður, hann
var víðlesinn og vel heima í málefn-
um líðandi stundar. Það var ætíð
gaman að ræða um hann við heima
og geima. Það var alvég sama hvar
borið var niður. Hann hafði ávallt á
takteinum gott innlegg í umræðuna.
Svo hlustaði hann líka ætíð á okkur
með áhuga og hluttekningu þegar
við trúðum honum fyrir ýmsu því
sem var að gerast hjá okkur í dag-
lega amstrinu og miðlaði þá af visku
sinni og lífsspeki og gaf góð ráð.
Reyndar var afi syo næmur að aldr-
ei þurfti að segja honum af fyrra
bragði ef eitthvað bjátaði á, því þá
leið aldrei á löngu þar til afí sneri
sér að okkur og sagði: „Er ekki allt
í lagi guliið mitt?“
Nú er hann elsku afí minn búinn
að kveðja okkur að sinni og við sökn-
um hans sárt. Við yljum okkur nú
við góðar minningar ásamt gleðinni
yfír því að hafa átt samleið með
þessum stórkostlega manni. Það er
veganesti sem fylgir okkur áfram.
Guð blessi afa minn.
Hafi hann þökk fyrir allt og allt.
Olöf Guðmundsdóttir Salmon