Morgunblaðið - 30.12.1990, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 1990
Þorsteinn Pálsson fbrmaður Siálfstæöisflokksins:
Áramót eru gjarnan einskonar ögurstund. Þá gefst
tóm til íhugunar og heitstrenginga vegna þess ókomna
og uppgjörs við það liðna.
Við sjálfstæðismenn söknum við þessi áramót fall-
ins foringja, Geirs Hallgrímssonar fyrrum formanns
Sjálfstæðisflokksins og forsætisráðherra. Hann var
sannur merkisberi þeirrar hugsjónar sem sjálfstæðis-
menn hafa barist fyrii^ hann virti heiðarleika og
drengskap í stjómmálum og hafði hvarvetna virðingu
fyrir manninum að leiðarljósi. Störf hans og boðskap-
ur er okkur hvatning til nýrra átaka.
Sjálfstæðisbarátta smáþjóða
Á lokadegi þessa árs kemur í hugann það sem
mest og sterkust áhrif hefur haft á mann sjálfan, frá
því að þetta gamla ár heilsaði sem nýtt. Heimsókn
til Eystrasaltsríkjanna á liðnu hausti hrærði í tilfinn-
ingum mínum og skerpti sannfæringuna núna fremur
en nokkuð annað.
Það var ógleymanleg stund að standa í ræðustól
á þjóðþingi Litháen á setningardegi þess. Maður sá
í andlitum þingmanna og viðbrögðum þeirra að jafn-
vel fátækleg orð án nokkurs alþjóðlegs áhrifamáttar
gátu styrkt von og trú á málstaðinn.
Eystrasaltsþjóðirnar þrjár voru með hervaldi svipt-
ar sjálfstæði sínu og fullveldi í byijun síðari heims-
styijaldar. Járnhæll sósíalismans hefur verið notaður
í fimm áratugi til að fótumtroða menningu þeirra og
þjóðernisvitund. Hagkerfi sósíalismans hefur dregið
þá niður í öskustó skortsins. Samt hafa þeir ekki
verið beygðir og geta því með reisn tekið á móti og
fagnað sérhveijum stuðningi við réttmætan málstað.
Þó að áhrif okkar íslendinga séu ekki mikil á al-
þjóðavettvangi getum við með frumkvæði og nokk-
urri dirfsku veitt þessum þjóðum raunverulegt fylgi
í baráttu þeirra. Stærstu lýðræðisríkin í Evrópu og
Norður-Ameríku hafa tekið hagsmuni miðstjórnar-
valdsins í Moskvu fram yfir sjálfstæðisbaráttu Eystra-
saltsríkjanna. Ég tel að það eigi íslendingar ekki að
gera. Okkar skyldur eru miklu fremur fólgnar í því
að veija rétt smáþjóða.
Ríkisstjórnin hefur hikað við að sýna Eystrasalts-
þjóðunum fullan stuðning með formlegri viðurkenn-
ingu á sjálfstæði þeirra og stofnun stjórnmálasam-
bands þegar aðstæður leyfa. Þetta hik hefur verið
rökstutt með því að fullur og óskoraður stuðningur
gæti raskað umbótaviðleitni miðstjórnarvaldsins í
Moskvu. En ljóst má vera að sú umbótaviðleitni sem
kallar á meiri samþjöppun valds en var á dögum
Stalíns er ekki reist á traustum grunni.
Breytingatímar í Evrópu kalla á árvekni
Eftir fall sósíalismans er víst að Sovétríkin verða
aldrei söm og áður, þótt ógjörningur sé að'segja fyr-
ir um framvindu mála. Því er margt óvissu undirorpið
í Evrópu nýrra tíma. En hvernig sem allt fer um ríkja-
sambandið verður Rússland öflug þjóð. Það verða
menn kð hafa í huga við nýskipan samvinnu og örygg-
ismála í álfunni.
Andstæðurnar, sem birtast í upplausninni í Sov-
étríkjunum annars vegar og sameiningu Þýskalands
hins vegar, sýna svo sem gleggst má sigur lýðræðis
og markaðsbúskapar yfir sósíalismanum. Aðeins ári
eftir fall Berlínarmúrsins var eining þýsku ríkjanna
orðin að veruleika. Hún er tákn um nýja tíma og
nýja möguleika í sambúð og samvinnu þjóðanna í
Evrópu.
Ný skref hafa verið stigin í afvopnun Evrópu og
Norður-Ameríku. Öll hefur sú þróun gerst með undra-
verðum hraða og aukið mönnum bjartsýni og trú um
friðsamleg samskipti þjóða í milli. Það sem einna
helst gæti bundið enda á þessar nýju vonir er kæru-
leysið. Óvissan í Sovétríkjunum og hernaðarástandið
við Persaflóa sýna okkur að sem fyrr er hverri þjóð
Við
áramót
þörf á að gæta öryggis hagsmuna sinna. Um leið og
við fögnum nýjum tímum og breyttum viðhorfum
hljótum við að hvetjá til árvekni því að án hennar
gæti mikilvægur árangur glatast.
Ríkisstjórn á feysknum siðferðisstoðum
Störf og starfshættir vinstri ríkisstjórnar
Steingríms Hermannssonar hafa vakið upp alvarlegri
umræður um siðferði í stjómmálum og virðingu fyrir
lögum og rétti en hér hefur farið fram um langan
tíma. Líklega verður þessarar ríkisstjórnar lengst
minnst fyrir þær feysknu siðferðisstoðir sem hún sit-
ur á.
Svo sem menn rekur minni til var stjórnin mynduð
í hrossakaupum um sjóðafyrirgreiðslu gegn endur-
gjaldi í atkvæðum huldumanna. Og á síðasta þingi
voru atkvæðakaupin endurnýjuð með endurgreiðslu í
útþenslu stjórnarráðsins og stofnun nýs ráðuneytis.
Þegar einn af þingmönnum ríkisstjórnarflokkanna
sagði skilið við stjórnina nú á dögunum lýsti hann
því yfir að hann hefði hætt allri verslun með atkvæði
sitt á Alþingi.
Á síðustu dögum þinghaldsins fyrir jólahátíðina
gátu landsmenn fylgst með því þegar formaður þing-
flokks framsóknarmanna og formaður Alþýðubanda-
lagsins hrakyrtu hvor annan með ásökunum um ára-
tuga lygar og óheilindi. Andagiftina fengu þeir báðir
í pólitískri spillingu.
Þingflokksformaðurinn sakaði fjármálaráðherrann
um að hafa selt flokksgæðingum og vildarvinum fyrir-
tæki í eigu ríkisins. En íjármálaráðherrann sakaði
framsóknarmenn um að hafa beitt blekkingum þegar
hann felldi niður skattskuldir vegna blaðaútgáfu
þeirra. En slík fyrirgreiðsla.er almenningi ókunnug.
Til skýringar á þessu framferði eiga helst við þau
lýsingarorð sem menn kjósa ekki að nota. Að öðru
leyti er ferill þessarar vinstri stjórnar varðaður uin-
ræðum um misnotkun fríðinda. Þar liggja fyrir í hálf-
kveðnum vísum viðurkenningar á því að utanlands-
ferðir hafi verið notaðar til þess að drýgja ráðherra-
tekjurnar meðan launum annarra var haldið niðri
með lögum.
Misbeiting á pólitísku valdi
Pólitísku valdi hefur verið misbeitt. Glöggt dærni
þar um er meðferðin á Seðlabankanum þegar hag-
deild hans hafði komist að niðurstöðu sem ríkisstjórn-
in var ekki sátt við og þjónaði ekki áróðurstilgangi
hennar. Niðurstöðunum átti að halda leyndum en
fyrst þær voru birtar var yfirstjórn Seðlabankans
látin biðja afsökunar. Og þegar þingkjörnir fulltrúar
stjórnarflokkanna í bankaráði ríkisbankanna hækka
vexti sver forsætisráðherrann af sér alla ábyrgð og
sakar aðra um lögbrot.
Slík framkoma gagnvart upplýstri þjóð er með ein-
dæmum. Með einhliða ákvörðunum ætlaði ríkisstjórn-
in að hafa að engu gildandi leikreglur á sviði samn-
ingaréttar vegna kjarasamings, sem hún sjálf hafði
undirritað. Hún lagði mál sitt fyrir dóm og þegar
dómsniðurstaðan var óhagstæð var forsendu hennar
breytt með bráðabirgðalögum.
Sú málsmeðferð leiddi til snarpra deilna. Um það
var þó þjóðarsamstaða að kalla ætti sem flesta til
þátttöku í þeim launaferli sem ákveðinn var í kjara-
samningum á almennum vinnumarkaði í byiju'n febrú-
ar. En þvert gegn öllum ráðleggingum ákvað ríkis-
stjórnin að vinna að því máli í stríði við gildandi rétt-
arreglur og almenna siðferðisvitund fólks. Og þegar
sjálfstæðismenn neituðu að viðurkenna vinnubrögð
sem gengu gegn lögum og rétti á góðu siðferði var