Morgunblaðið

Dato
  • forrige måneddecember 1990næste måned
    mationtofr
    262728293012
    3456789
    10111213141516
    17181920212223
    24252627282930
    31123456

Morgunblaðið - 30.12.1990, Side 16

Morgunblaðið - 30.12.1990, Side 16
16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 1990 ARiMÓTASPURNINGAR TIL STJÓRNMALAMANNA Morgunblaðið beindi áramótaspurningum til forystumanna Al- þýðubandalags, Al- þýðuflokks, Borgara- flokks, Framsóknar- flokks, Kvennalista og Samtaka jafnréttis og félagshyggju. Birtast spurningamar hér ásamt svörum við þeim. 1 Hugmyndir eru á kreiki um aukna skatt- heimtu. Hvort finnst þér að leggja beri áherslu á hækkun skatta eða lækkun ríkisútgjalda? 2 Finnst þér ástæða til að banna eða þrengja vald til útgáfu bráða- birgðalaga? 3 Er rétt að líta á dag- peninga til ráðherra og þingmanna sem tekjuauka í gjaldeyri — eða á að hækka laun þeirra? 4 Hvaða áhrif hefur það á norrænt samstarf og samstarfið innan Fríverslunarbanda- lags Evrópu (EFTA) að Svíar hafa sótt um aðild að Evrópubanda- laginu (EB)? 5 Verða Sovétríkin enn til í árslok 1991? Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra, formaður Framsóknarflokksins: Rangt að bæta laun ráð- herra með dagpeningum 1. Ríkisstjórnin ráðgerirekki að auka skattheimtu. Við undirbúning fjár- laga var ákveðið að skattheimta vegna ríkissjóðs yrði óbreytt frá fyrra ári, um 27 af hundraði þjóðartekna. Við afgreiðslu íjárlaga tókst hins vegar ekki að ákveða skatta í stað þeirra, sem lækkuðu á þessu ári eða nú um áramótin. Eins og nú horfir stefnir því í minni skattheimtu ríkis- sjóðs á árinu 1991 en á yfirstand- andi ári. Skattheimta sveitarfélaga hefur hins vegar hækkað, einkum aðstöðu- gjöld og fasteignaskattar. Það er áhyggjuefni. Að sjálfsögðu ber að leggja áherslu á lækkun ríkisútgjalda. Því eru hins vegar takmörk sett, a.m.k. ef menn vilja viðhalda velferðarkerf- inu. Það tel ég sjálfsagt. Hins vegar er óhjákvæmilegt að ákveða for- gangsröð þeirrar þjónustu, sem veitt er, ekki síst í heilbrigðiskerfínu, og láta greiða eitthvað fyrir það, sem síður er talið nauðsynlegt. 2. Ég tel rétt að þrengja vald til út- gáfu bráðabirgðalaga og kalla Al- þingi oftar saman, ef lagasetning er nauðsynleg. 3. Aður en ég kem að spumingunni þykir mér rétt að gera grein fyrir reglum sem gilda um greiðslu dag- peninga, einkum til ráðherra. Svo lengi sem ég þekki til hefur tíðkast að grciða hótelkostnað ráð- herra og að auki 20 af hundraði álag á dagpeninga, eins og þeir eru ákveðnir hverju sinni af ríkisskatt- stjóra. Á greiðslu dagpeninga hygg ég að engin breyting hafí orðið nema hvað Albert Guðmundsson fjármála- ráðherra ákvað í sinni ráðherratíð að hækka greiðslu dagpeninga til aðstoðarmanna ráðherra. Hins vegar þegar staðgreiðsla skatta hófst, var sá siður upp tekinn að skattleggja með fullri staðgreiðslu hálfa dagpen- inga ráðherra, og allt álagið. Eða m.ö.o. tæplega 60 af hundraði af heildardagpeningum ráðherra. Þann- ig virðist ríkisskattstjóri hafa ákveð- ið að líta á meginhlutann af dagpen- ingum ráðherra sem tekjuauka. Um þessa ákvörðun ætlá ég ekki að fjöl- yrða. Hitt fullyrði ég, að sá hluti dagpeninganna, sem ekki er skatt- lagður, hrekkur sjaldan fyrir útgjöld- um. Sem svar við spurningunni vil ég hins vegar segja eftirfarandi: Ráðherrar, sem æðstu fulltrúar síns lands, verða að búa á góðum gistihúsum, en án íburðar. Þeir verða einnig að geta leyft sér ýmsa hluti, sem staða þeirra krefst. Eins og skýrt hefur komið fram í samanburði á launum ráðherra og fjölmargra þeirra manna í þjóðfélag- inu, sem ábyrgð bera á rekstri fyrir- tækja, eru laun ráðherra aðeins hluti af því sem þessir menn fá greitt og er þó sá hluti dagpeninga, sem skatt- lagður er, með talinn, að því er ég best fæ séð. Ég leyfí mér þó að full- yrða, að vinnutími ráðherra sér yfír- leitt langtum lengri, svo og ábyrgð og erill allur. Þetta getur að sjálf- Steingrímur Hermannsson sögðu ekki gengið til lengdar. Hins vegar er að mínu mati rangt að bæta laun ráðherra með dagpening- um, eins og ríkisskattstjóri virðist nú líta á málið. 4. Ákvörðun Svía um að sækja um fulla aðild að Evrópubandalaginu hlýtur að hafa mikil áhrif á samstarf- ið innan Fríverslunarbandalags Evr- ópu og á þá samninga, sem nú er að unnið við Evrópubandalagið. Hins vegar sýnist mér ekki ljóst, að þessi ákvörðun þurfí að hafa áhrif á nor- rænt samstarf. Það hefur ekki verið mikið á efnahagssviðinu. Flest virðist benda til þess, að umsókn Svía verði ekki afgreidd fyrr en eitthvað líður á áratuginn. Evr- ópubandalagið hefur hendur sínar fullar af mikilvægum viðfangsefnum. Forystumenn þess hafa ekki farið leynt með þá skoðun að á meðan skuli ekki fjölgað í bandalaginu. Ég bind því enn vonir við það að Svíar taki heilshugar þátt í samningum um evrópskt efnahagssvæði. Ef þeir samningar nást, geta þeir orðið áfangi að fullri aðild fyrir Svía, og framtíðarstaða fyrir okkur íslend- inga gagnvart Evrópubandalaginu. 5. Á þessari stundu er nánast óger- legt að spá um, hvað gerist í Sov- étríkjunum á árinu 1991. Því miður virðast harðlínumenn hafa náð þar undirtökum. Það getur leitt til alvar- legra atburða, jafnvel blóðugra átaka. Ef svo illa fer, mun það hafa meiri afleiðingar en í fljótu bragði verði rakið. Hætt er við, að þeir hlýju vindar, sem blásið hafa um Austur- Evrópu, kólni og afturkippur verði í viðleitni til afvopnunar og friðsam- legrar sambúðar. Þetta myndi eflaust jafnframt þýða, að þau lýðveldi, sem leita sjálfstæðis, eins og Eystrasalt- slöndin, yrðu beitt hervaldi. Ég vil í lengstu lög vona, að til þess komi ekki. Sþá mín er, að Sovétríkin verði til í einhverri mynd í árslok 1991. Von mín er, að það verði í mynd vaxandi frelsis og lýðræðis. Ég óska landsmönnum öllum far- sæls árs og friðar. Ólafur Ragnar Grímsson flármálaráðherra, formaður Alþýðubandalagsins: Skynsemi í skattamálum- raunsæi í EB-viðræðum i. Það er ekki markmið í sjálfu sér að auka skattbyrðina eða reyna á þanþol almennings á þessu sviði. Spurningin á fyrst og fremst að vera um réttláta skiptingu og eðlilegt hlutverk ríkisins í nútímaþjóðfélagi. Skattar gegna þríþættu hlutverki í efnahagslífi nútímans. í fyrsta lagi fela þeir í sér tekjur ríkisins til að standa straum af margvíslegum út- gjöldum í þágu velferðar landsmanna og til að greiða fyrir framkvæmdir og þjónustu. I öðru Iagi eru þeir tæki til að auka jöfnuð í þjóðfélag- inu. í þriðja lagi eru skattar grund- vallarþáttur í efnahagsstjórninni á hveijum tíma. Breytingar á sköttum geta verið nauðsynlegar til að stuðla að jafnvægi og stöðugleika, tryggja árangur gegn verðbólgu og knýja fram lækkun vaxta. Þáttur skatt- anna í hagstjórninni gleymist oftast í umræðum á íslandi. Morgunblaðið og talsmenn Sjálfstæðisflokksins hafa átt ríkastan þátt í að gera skattaumræðu hér á landi að vand- lætingarþvælu þar sem skattar eru ávallt komnir frá Kölska. Spuming Morgunblaðsins um skattana er ág- ætt dæmi um þennan Satansstíl Morgunblaðsins og Sjálfstæðis- flokksins í umræðum um skattamál: „Hugmyndir eru á kreiki um aukna skattheimtu!" — Kölski er á kreiki. Varið ykkur nú! Annað dæmi um þvælustíl Sjálf- stæðisflokksins í umræðum um skattamál eru svör flestra frambjóð- enda flokksins í prófkjöri í Reykjavík og fer þar fremstur varaformaður flokksins. Þeir ætla að afnema „alla skatta“ sem núverandi ríkisstjórn hefur komið á, en Sjálfstæðisflokkur- inn reiknar þá á núgildi þrettán millj- arða. Þar eð Sjálfstæðisflokkurinn ætlar sér væntanlega jöfnuð í ríkisfj- ármálum boðar hann nú niðurskurð á útgjöldum ríkisins um 18 milljarða, eða í kringum 20% af heildartekjum ríkissjóðs. Hins vegar er ekki eitt orð að finna um hvaða útgjöld á að skera niður. Milljarða skattalækkun án samsvarandi holskurðar á útgjöldum til skóla, sjúkrahúsa og framkvæmda myndi á einu ári skapa óðaverðbólgu á ný á íslandi, stórfellda vaxtahækk- un og gífurlegan halla í viðskiptum við útlönd. Hún myndi eyðileggja ávinninga þjóðarsáttarinnar í einu vetfangi. I ritstjómargreinum Morgunblaðs- ins og yfírlýsingum Sjálfstæðis- flokksins gleymist ætíð að skattar eru hagstjómartæki. Lækkun þeirra án samsvarandi lækkunar á útgjöld- um getur verið ávísun á óðaverðbólgu og efnahagslegan óstöðugleika. Skattahækkanir núverandi ríkis- stjórnar á árinu 1989 voru ein af forsendum þess að í upphafi ársins Ólafur Ragnar Grímsson 1990 tókst að gera kjarasamninga sem tryggðu þáttaskil í íslensku efnahagslífi. Þannig er nú gangvirk- ið í hagkerfinu þótt Sjálfstæðis- flokknum gangi illa að skilja það. Áður en spurningu um hækkun og lækkun skatta er svarað verður því fyrst að taka afstöðu til annarra spurninga. Á að reka ríkissjóð með afgangi til að treysta í sessi efna- hagslegan stöðugleika og stuðla að lækkun vaxta? Hvaða kröfum um aukna þjónustu við sjúka, aldraða og fatlaða á að fullnægja á næstu árum? Hvernig ætla íslendingar að greiða úr þeim fjárhagsvanda sem felst í því að sífellt stærri hluti þjóð- arinnar lifir lengur og nýtur lífeyris frá tryggingarkerfi og lífeyrissjóð- um? Hvernig á að mæta sífellt vax- andi kröfum um aukna og bætta menntun, endurmenntun þeirra sem áður voru í háskólum og framhalds- skólum, nánari tengsl megntakerfis og atvinnulífs, samfelldan skóladag og bætta aðstöðu fyrir yngstu börn- in? Hvaða framkvæmdum í vega- gerð, hafnargerð og flugvallargerð á að sinna á næstu árum? Hvenær á að ljúka við menningarhús og sjúkra- stofnanir sem enn eru í byggingu og sinna því brýna viðhaldi fjölda stórbygginga sem vanrækt hefur verið á undanförnum árum og ára- tugum? Þegar þessum spurningum og mörgum fleiri hefur verið svarað er hægt að taka afstöðu til þess hvort hækka eigi skatta eða lækka. Raun- hæf umræða um skatta er því aðeins möguleg að hin efnahagslegu mark- mið séu gerð skýr og hver og einn svari heiðarlega hvaða kröfum um aukin útgjöld á sviði heilbrigðismála, velferðarmála, menntamála og fram- kvæmda hann vill sinna og hverjum hann vill neita. 2. Ég hef lengi verið þeirrar skoðun- ar af afnema eigi rétt til útgáfu

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar: 298. tölublað (30.12.1990)
https://timarit.is/issue/123703

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

298. tölublað (30.12.1990)

Handlinger: