Morgunblaðið - 03.02.1991, Blaðsíða 2

z o
MOHG®146m»ÍÐSSflíIÍ?yCMM^3í fMB&Ö&íirWM'I
IBreiðholtsskóla er nú starf-
rækt starfsdeild, sem svo
er kölluð, fyrir unglinga,
sem allir hafa fengið að
kynnast þessari kvíðatil-
fmningu. Þessir krakkar
hafa beðið hvem ósigurinn
á fætur öðrum eftir því
sem árin líða. Lengi hafa
þau haft neikvæða ímynd af sjálfum
sér, getu sinni og umhverfinu sem
þau lifa og hrærast í. Skólann hafa
þau tengt við „leiðinlegt" — jafnvel
„fáránlegt“ og hafa svo sem ekki
séð mikinn tilgang í því að mæta
yfir höfuð í skólann. Skólinn varð
að lokum að vítahring í hugum
þeirra. Erfitt er að alhæfa um hóp
unglinga. En um þá má sameigin-
lega segja að hið almenna skóla-
kerfi hafi ekki nýst þeim sem skyldi
auk þess sem þau eiga við margvís-
legan persónubundinn vanda að
etja.
Una Guðný
Hún Una Guðný er 15 ára. Bróð-
ir hennar, sem er árinu eldri, hefur
beitt hana ofbeldi frá því hún man
eftir sér. Foreldramir era fráskildir
og faðirinn skiptir sér sem minnst
af þeim systkinunum. Það er hálft
ár síðan hún reyndi að segja móður
sinni frá barsmíðum bróður síns,
en þá var henni ekki trúað. Bróðir-
inn er misþroska og hefur gengið
á milli unglingaheimila í nokkur ár
og nýlega útskrifaðist hann af geð-
deild Landspítalans. Hann fór til-
neyddur inn á geðdeildina. Að öðr-
um kosti hefði hann verið sviptur
sjálfræði og settur á stofnun til
lengri tíma. „Mér hefur gengið mjög
erfíðlega í námi alla tíð. Ef ég er
í stórum hópi, þá get ég ekki lært.
Ég fékk blöðrabólgu þegar ég var
minni og var þá uppnefnd „Una
pissubuna". Ég var líka með þeim
feitustu í skólanum og það vildi
enginn tala við mig. Svo breyttist
það þegar ég var tólf ára. Ég byij-
aði að reykja og missti þá allt spik-
ið á einu sumri,“ segir Una.
Verklegt nám
og fínir kennarar
Eftir áramót í fyrra var Una send
í Hlíðardalsskóla, sem er heimavist-
arskóli rétt hjá Þorlákshöfn. „Mér
fannst það alls ekki spennandi. Það
mátti ekkert gera. Það mátti ekki
reykja og það mátti ekki einu sinni
fara inn í herbergi til strákanna.
Hæsta einkunnin hjá mér var 5,0
og hinar vora allt niður í 0,1.“ Una
byijaði í haust í starfsdeild Breið-
holtsskóla og mun útskrifast þaðan
í vor. Hún segir að námið lofi góðu
og henni líði mjög vel í skólanum,
í fyrsta skipti á ævinni. Hún leggi
metnað sinn í að mæta sem hún
gerði ekki áður og á jólaprófunum
hafi hún fengið 7,5 í meðaleinkunn.
„Kennararnir eru skemmtilegir.
Það skiptir öllu máli að þeir séu
fínir. Ég er ekki alveg orðin læs.
En námið er skemmtilegt. Við sitj-
um ekki bara og gónum í bækur.
Maður verður rangeygður á því.
Kennslan er mikið til í verklegu
formi. Og námið fer eingöngu fram
í skólanum. Það er engin heima-
vinna. Það jjefur manni kost á að
vinna líka. Eg er nýbúin að fá vinnu
í matvörubúðinni í Austurveri. Ég
er í skólanum frá átta til hálfeitt
og svo vinn ég frá eitt til sjö. Þetta
er fínt. Annars finnast mér starfs-
kynningarnar einna skemmtilegast-
ar. Ég hef fengið að fara í starfs-
kynningu á Stjömuspásmiðjuna og
á útvarpið,. Rás 2.“
Sálfræðingmr
Um skeið hefur Una gengið til
sálfræðings ásamt móður sinni,
bróður og fósturföður. „Við byijuð-
um á því að ganga til sálfræðings
þegar bróðir minn lenti inn á ungl-
ingaheimilinu. Við mamma höfum
aldrei getað talað af alvöru um
málin nema hjá sálfræðingnum.
Heima föram við alltaf að rífast. í
fyrstu fannst mér lítið gagn í sál-
fræðingnum. Eftir á að hyggja held
ég að hann hafi gert eitthvert
gagn.“
Ragnar Þorsteinsson og Vernharður Lin-
net, kennarar í starfsdeild Breiðholts-
skóla. Skiltió að baki þeim smíðaði einn
nemandinn í fyrra og segja kennararnir
að það sé kjörorð deildarinnar — „Hér
gerum við engin axarsköft."
Una Guðný.
Morgunblaðið/Árni Sæberg Pælt í bílvél.
„Námið er skemmtilegt. Við
sitjum ekki baraog gðnum
í bækur. Maður verður rang-
eygður á því. Kennslan er
mikið til í verklepu formi.
Og námið fer eingöngu fram
í skðlanum. Það er engin
heimavinna. Það gefur
manni kost á að vinna líka.“
Pönkarar og
útkrotaðir jakkar
Una segir ekki mikið þegar hún
er spurð út í áhugamálin. „Jú, ann-
ars. Ég fer á hestbak þegar ég fæ
tækifæri til. Og svo fer ég stundum
á kvöldin í unglingaathvarfið,
Tryggvagötu. Það er staður fyrir
unglinga, sem eiga ekki mikið af
vinum, og eiga erfitt heima fyrir.
Pési, sem er héma líka í skólanum,
er með mér í athvarfinu. Við spil-
um, förum út að borða, í bowlirig
eða geram eitthvað skemmtilegt og
svo era haldnir fundir annað slagið.
Ég hef gaman af þessu. Núna erum
við t.d. að smíða kajaka. Þarna eru
mínir vinir. Þessir krakkar era ekk-
ert meira i víni en gengur og gerist
þó þeir líti ógeðslega pönkaralega
út og gangi um með hanakamba
og síðar fléttur. Ég veit varla sjálf
hvað orðið pönkari þýðir, en þeir
kalla sig líka anarkista og djöfla-
dýrkendur. Þetta er stundum al-
gjört rugl í þeim. Sjálf drekk ég
ekki mikið — eiginlega bara um
helgar. Ég flokka mig ekki sem
pönkara þó ég gangi í útkrotuðum
jakka eins og hinir og ég hef aldrei
komið nálægt dópi. Það loðir gjarn-
an við pönkara að þeir séu í dóp-
inu. Það getur kannski verið rétt
hafa í önnur hús að venda og grunn-
skólarnir hafa gefist upp á. Lögum
samkvæmt geta skólastjórar í
grunnskólum ekki rekið nemendur
úr skólum. Þeir hafa þó leyfi til
þess að vísa nemendum burtu um
stundarsakir, en hafa yfirleitt ekki
treyst sér til þess að taka þá aftur
inn þegar að því hefur komið. í
athvarfinu eru nú sex nemendur
og von er á fleiram. Kristján Sig-
urðsson, fyrrum skólastjóri í Ein-
holtsskóla, hefur verið fenginn til
að sinna þessum unglingum ásamt
öðram kennara. í Einholtsskóla er
hvert sæti skipað. Þar eru nú sext-
án unglingar — sem flestir hafa
verið á Unglingaheimili rikisins.
„Við köllum nýja athvarfið
neyðarathvarf vegna þess
að við erum svo sannarlega
að vonast til þess að þau
þurfi ekki að vera þar
lengi. Það er fyrst og
fremst verið að vinna með
krökkunum til þess að
reyna að koma þeim aftur
inn í skólana,“ segir Ás-
iaug.
Svo vikið sé aftur að
starfsdeild Breiðholts-
skóla, sem hér verður aðal-
lega til umfjöllunnar, sjá
tveir kennarar um kennsl-
una, sem er mjög svo
óhefðbundin. Við heim-
sóttum nemendur og kenn-
ara, þá Ragnar Þorsteins-
son og Vemharð Linnet,
einn kaldan og blautan
mánudagsmorgun og litum
inn í kennslustund. Starfs-
deildin hefur yfir tveimur
kennslu-„skúram“ á lóð
skólans að ráða og þar fer
fram ýmis athyglisverð
starfsemi. Nemendur og
kennarar sátu á hópfundi þegar við
svifum inn úr rigningunni og voru
að ræða atburði liðinnar viku. Það
var hlýlegt inni og opinskátt tekið
á hlutunum, sem ýmist gengu vel
eða illa. Jafnframt skipulögðu kenn-
arar og nemendur dagskrá komandi
viku. Orðið var fijálst og ýmislegt
bættist í umræðuna. í lok fundarins
fletti Vernharður upp í bókinni um
Bubba og byijaði að lesa þar sem
frá var horfið síðast á meðan nem-
endur sátu afslappaðir og hlustuðu
með athygli.
Þungarokk
Við litumst um í bóknámsstof-
unni, sem stúkuð hefur verið niður
í tvennt með bókahillum. Öðram
megin eru skólaborð, stólar, skóla-
tafla, landakort og fleiri nauðsynj-
ar. Hinum megin er afslappaðra
umhverfi, appelsínugult sófasett,
sófaborð, plaköt með helstu popp-
goðum uppi á veggjum og segul-
bandstæki. Kennarar reyna eftir
mætti að notfæra sér áhugamál
nemendanna og óhætt er að segja
að tónlist sé þar á meðal. Á mánu-
dagsfundina fá menn að koma með
sín þijú uppáhaldslög þá vikuna á
snældu. Allir verða að hlusta og
viðkomandi nemandi flytur síðan
lítinn fyrirlestur um tónlistina sem
oftar en ekki er þungarokk. Tvisvar
á vetri gefa nemendur út blað og
velur þá hver og einn sér ákveðið
efni til að ijalla um. Þannig hefur
næsta blað þegar verið skipulagt
og meðal efnis í því verður lófalest-
ur, vopn fommanna, Síðan skein
sól, léttvín, fíkniefni, Slayer, Ný
dönsk, skotvopn og veiðar, Sex Pist-
ols, anarkismi og pönk og bókaum-
sögn. í hinni kennslustofurini hefur
verið innréttað eldhús og smíða-
verkstæði, hvort tveggja vel tækj-
um búið.
Skóladagurinn
Dagarnir skiptast mjög misjafn-
lega niður á nemendur og öll
kennsia er mjög svo persónubundin.
Engir tveir nemendur hafa sömu
Jói og Una í eldamennskunni.
með meirihlutann. Inn á milli eru
krakkar; sem koma ekki nálægt
þessu. Oneitanlega vekjum við at-
hygli út á við fyrir kiæðaburðinn.
Ég er samt ekki í neintim uppreisn-
arhug. Maður lendir bara inni í
ákveðnum hópi. Kærastinn minn
fyrrverandi, sem er ári yngri en ég,
var t.d. með hanakamb á hausnum.
Hann er núna á Torfastöðum —
heimili úti á landi fyrir vandræða-
unglinga sem hafa verið í dópi og
drykkju."
Söngur
Við spjöllum um framtíðina og
Una hristir hausinn þegar hún er
spurð um framtíðaráformin. „Ég
veit ekki hvað ég vil. Ég hef satt
best að segja ekki hugmynd um
það. Kannski fer ég í söngskóla.
Eða kannski langar mig til að opna
föndurbúð.“
Una er ein tíu nemenda, 14 og
15 ára, sem nú sitja í starfsdeild
Breiðholtsskóla, en þeir koma úr
þremur grannskólum af höfuðborg-
arsvæðinu. Árið 1987 var ákveðið
að stofna slíka deild við skólann og
er þetta þriðji veturinn, sem hún
er starfrækt. Ákveðið var að veija
einni milljón í tækjakaup og innrétt-
ingar fyrir deildina. Ástæða þess
að deildin var stofnuð var sameigin-
legur áhugi starfsmanna skólans
og fræðslustjóra Reykjavíkur, Ás-
laugar Brynjólfsdóttur, við að vinna
að námstilboði fyrir þá nemendur,
úr efstu bekkjum skólans, sem eru
að flosna úr námi. Eldri starfsdeild-
ir era starfræktar í Réttarholts-
skóla og Fellaskóla og verið er að
reyna að koma upp starfsdeild við
Seljaskóla. Hinsvegar má segja að
skortur á húsnæði sé helsti þrösk-
uldurinn fyrir stofnun slíkra deilda
við skólana, að sögn Áslaugar.
Neyðarathvarf
Þá hefur nýlega verið brugðið á
það ráð að opna neyðarathvarf í
Mjódd fyrir þá unglinga, sem ekki