Morgunblaðið - 03.02.1991, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ MAIMNLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1991
C 9
lofa þeim að lifa? Þá er hvatt til
þess að fólk kanni merkingar á snyr-
tivörum. Sum þeirra framleiðslufyrir-
tækja nota dýr í tilraunaskyni —
stundum bara fyrir prjál. Forðist slík-
ar vörur — aflið upplýsinga — spyrjið.
í Bretlandi eru 2 milljónir tonna
af pappír endurunnar árlega. Allt of
lítið. Hægt er að nota endurunninn
pappír í miklu meiri mæli án þess
að gæðin verði minni. Dagblöð er
einfalt að endumýja — vikurit með
litmyndum eru erfiðari. Flokkið þau
því sér. Geymið hin og komið þeim
í endurvinnslu. Skapið eftirspum í
verslunum eftir umhverfisvænum
vömm. Það spyrst! Gler er auðvelt
að endurvinna. Safnið því saman.
Það þarf ekki að vera hreint, má
vera með áföstum límmiðum (litað
gler á þó að flokkast sér), komið því
í endurvinnslu. Veldu umhverfisvæn-
ar umbúðir við innkaup — gler frem-
ur en plast. Notið taubleyjur (þetta
verður erfitt fyrir marga). Bakteríur
geta komist í gmnnvatn þegar
óhreinum pappírsbleyjum er fleygt —
geta verið smitandi. Mætti hugsa sér
taubleyjur að hluta? Og pappírsbleyj-
ur úr óbleiktum pappír. Svo segir í
bþkinni að best sé fyrir bamið að
nota ullarbuxur yfir taubleyjumar.
Smáræði sem telur þó: Taktu með
þér þinn bolla í vinnuna í staðinn
fyrir að nota kaffibollann úr plasti
sem þar er. Endumýta má notuð
umslög með því að setja límmiða
yfir nafn fyrri viðtakanda. Látið gera
við hluti sem bila þótt smálegir séu
í stað þess að fleygja þeim.
Bent er á í hvílíkri hættu regn-
skógar jarðar em — því er spáð að
verði ekki gripið til verndaraðgerða
verði aðeins 20% þeirra, sem nú
standa, eftir um aldamótin. Minnt
er á að enda þótt regnskógar hylji
aðeins 2% af yfirborði jarðar, lifír
þar helmingur allra tegunda jurta,
og dýraríkis veraldar. íjórða hver
jurt sem notuð er til lyfjagerðar kem-
ur af regnskógasvæðinu. Samtök
sem vinna gegn krabbameini hafa
lýst því yfir að 70% af jurtum sem
Xnotaðar em í krabbameinslyf vaxi
aðeins í regnskógum. Og marga fleiri
kosti regnskóga mætti
auðvitað telja.
Með gróðursetningu tijáa og efl-
ingu skógræktar er unnið gegn gróð-
urhúsaáhrifum og þá em ótaldir fjöl-
margir aðrir kostir sem af þeirri iðju
fást og skilgreindir eru í ritinu.
„Gakktu í skógræktarfélag“, segir
þar, „talaðu máli trjáa og skógrækt-
ar við vini og kunningja. Með því
lætur þú þér annt um framtíðina.
Varað er við notkun skaðlegs skor-
dýraeiturs, sbr. reynsluna af DDT
og bent á að börn jarðar eiga heimt-
ingu á að fá fræðslu um þessi mál öll.
I einum kaflanum em leiðbeining-
ar um hvemig nýta megi lífrænan
úrgang til áburðar, bæði það sem til
fellur í eldhúsi og í garðinum. Sagt
er að um 30% af því sem til fellur í
eldhúsi sé lífrænn úrgangur. Tilmæli
em um að menn takmarki bílakstur
eftir föngum og mælt með reiðhjólinu
(einn dag í viku t.d. til að byija
með), noti almenningsvagna eða bara
gangi. Fæðuval skiptir líka miklu
máli. Mælt er með minna kjötáti en
nú tíðkast. Fáir leiða hugann að því
hvemig það er framleitt (það vita
þó íslendingar!). Minnst er á hvernig
regnskógar hafa orðið að víkja fyrir
nautgriparækt. Helmingur komupp-
skem í Bretlandi er notaður í fóður-
bæti handa nautgripum. Sagt er að
minnki Bandaríkjamenn kjötát um
10% mundi það sem með því sparast
af komi og sojabaunum nægja til
að fæða 60 milljónir manna — allan
þann flölda sem nú deyr árlega úr
hungri! Þá er því og haldið fram að
lífslíkur grænmetisætu séu 9 ár
umfram kjötætunnar. Minnkaðu því
kjötskammtinn, lærðu að búa til góða
grænmetisrétti, reyndu að rækta
grænmeti í garðholunni þinni. Upp-
skeran getur orðið mikil þótt plássið
sé lftið.
Á ferðalögum þarf líka að hafa
umhverfisvemd í huga. Fleygðu aldr-
ei msli á víðavangi. Gakktu vel um
tjaldstæði, sýndu umhverfinu virð-
ingu.
I lokakaflanum er ítrekað að þess-
ar ábendingar séu aðeins upphafið —
nú eigi að hefjast handa. Allir eigi
að ganga til liðs við „móður jörð“
þótt í smáu sé. Og lesandinn er hvatt-
ur til að koma upplýsingum sem um
er fjallað í bókinni á framfæri við
aðra — þannig muni vinnast hver
áfanginn af öðmm. Hætta er þó á
að margir sem ekki hafa kynnt sér
málavöxtu hugsi sem svo: „Æ, það
munar ekkert um það sem ég get
gert.“ Það er rangt, segja útgefendur
— því margt smátt gerir eitt stórt —
og getur því skipt sköpum.
SIiÓLAIVIÁL/Hvertermarkmib tölvukennslu ígrunnskólum ?
Tölvukennsla
MARKMIÐ sérstakrar tölvu-
kennslu í grunnskólum hafa yfir-
leitt verið þau að nemendur geti
nýtt sér tölvuna við verkefni í
skólanum og ekki síður í fram-
haldsskólum. Einnig hefur verið
haft í huga að nemendur geti
orðið frambærilegir á vinnumark-
aði.
eftir Gylfo
Pólsson
Vélarnar sem notaðar hafa verið
eru mismunandi en víðast em
notaðar PC-tölvur. Þær em enda
algengastar í öðrum skólum og fyrir-
tælg'um.
—Varðandi þann
hugbúnað sem
kennt er á er annað
uppi á teningnum.
Mýgrútur alls kon-
ar forrita er á
markaðnum og
ogjörningur væri
að elta ólar við all-
an þann fjölda.
Þess í stað hefur stefnan verið sú
að kenna á fá forrit en leggja áherslu
á að það sem nemendur læra nýtist
þeim við önnur forrit.
Það skiptir t.d. ekki höfuðmáli á
hvaða ritvinnsluforrit er kennt held-
ur að áhersla sé lögð á að þjálfa
helstu aðgerðir og sýna fram á nota-
gildi ritvinnslunnar. Best em einfóld
forrit sem hafa þó þær aðgerðir sem
algengastar em.
Til þess að nemendur komi til
með að geta nýtt sér tölvukunnáttu
sem best í framhaldsskóla og atvinn-
ulífi er mikilvægt að fylgjast grannt
með því sem er að gerast í tölvuheim-
inum. Ekki dugir að kenna á tæki
eða hugbúnað sem víðast er hætt
að nota utan skólans. Því verður að
endurnýja búnaðinn í takt við tímann
og hafa vakandi auga fyrir nýjung-
um sem auðvelda kennsluna.
Menn verða því að gera sér grein
fyrir því að tölvukennslu í skólum
fylgir ekki aðeins töluverður stofn-
kostnaður heldur einnig allmikill
rekstrar- og viðhaldskostnaður. Það
er því ekki nóg að „skaffa settið"
og halda svo að það dugi um alla
framtíð.
í mörgum grunnskólum er tölvukenusla valgrein í 10. bekk.
Helstu breytingar sem nú eru
ryðja sér til rúms em nettengingar
og gluggakerfí. Helstu kostir net-
tengingar em að hægt er að nýta
harðan disk á einni vél fyrir marg-
ar. Þ.e. hægt er að hafa forrit o.fl.
á einum stað í stað þess að þurfa
að afrita þau fyrir allar vélarnar og
hægt er að setja gögn á netið frá
einni vél og nota seinna á annarri
án þess að þurfa að flytja þau á
milli með disklingum. Þetta auðveld-
ar alla kerfisstjómun þar sem aðeins
þarf að viðhalda forritum á einni vél
í stað þess að uppfæra marga diskl-
inga. Einnig geta margar tölvur
nýtt einn og sama prentarann.
Gluggakerfi unnu sér fyrst sess á
almennum markaði með Macintosh-
tölvunni frá Apple. Síðan hafa kom-
ið á sjónarsviðið ýmis gluggakerfi
fyrir einkatölvur og er Windows
einna þekktast. Gluggakerfi byggj-
ast á stöðluðum og einföldum sam-
skiptum forrita (tölvu) og notanda.
Með stöðlum er átt við valmyndir,
innsláttarsvið, flýtilykla, hjálp o.fl.
sem er eins í öllum forritum glugga-
kerfa. Öll samskipti eru einföld en
öflug.
Tölvunotkun í einstökum náms-
greinum er ekki almenn. Þó eru til
forrit einkanlega í stærðfræði og
fleiri greinum en mörgum kennurum
vex í augum að nota þau enda skil-
yrði víða erfið. í sérkennslu eru hins
vegar ýmsir vegir færir og má segja
að á því sviði getur tölvan verið töfr-
atæki. E.t.v. meira um það síðar.
Að lokum skal aðeins minnst á tölv-
una sem hjálpartæki kennarans.
Tölvur eru afbragðstæki til náms-
efnis- og verkefnagerðar. Til þess
að þær nýtist þarf að uppfylla nokk-
ur atriði. Þær þurfa að vera staðsett-
ar í vinnuherbergjum kennara þar
sem þeir geta gengið að þeim í
næði. Kennarastofa eða tölvustofa
nemenda eru vonlausir staðir. Vélin
þarf að vera nógu öflug til að geta
keyrt upp flestan þann hugbúnað
sem kennarar þurfa. (Harður diskur,
góður grafískur skjár.) Fullkominn
prentari þarf að vera á staðnum,
helst geislaprentari. Tækin ættu að
vera einföld í notkun svo að allir
gætu lært á þau en nauðsynlegt að
tölvukennari skólans hefði það hlut-
verk inni í sinni kennsluskyldu að
leiðbeina kennurum, sýna þeim mög-
uleikana sem tækin bjóða upp á og
kynna nýjungar. Þar með væri kom-
ið á síkennslu meðal kennaraliðsins.
(Þakka Þorsteini Þorsteinssyni, tölv-
unarfræðingi, veitta aðstoð, G.P.)
sem tryggir bestu hugsanlegu ryðvörn. Ryðvarnarábyrgð í 8 ár!
Uno er enn eitt tækniundrið frá Torino á Ítalíu, sem tekur mið af óskum þínum og fjöl-
skyldu þinnar um, hvernig bíll á að vera.
Góða ferð!
ítalska verslunarfélagið hf.
SKEIFUNN117 • 108 REYKJAVlK • SlMI 91 688 850
>35.000 kr. UNO 60 S - 5 dyra, vél 1.108 cc„ 57 hö„ 5 gíra, bensíneyðsla 4,5 - 6,1 L/100 km„ verð 695.000 kr. UNO TURBO - 3 dyra, vél 1.300 cc„ 118 hö„ 5 gíra, verð 1.050.000 kr.