Morgunblaðið - 29.06.1991, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. JÚNÍ 1991
Guðbjartur Jónsson
Isafirði - Minning
Fæddur 18. ágúst 1911
Dáinn 22. júní 1991
Við viljum minnast afa okkar,
Guðbjarts Jónssonar, er lést 22.
júní sl. Æviferil hans munum við
ekki rekja, heldur er hér fremur
um að ræða nokkur minningarbrot
okkar.
Afi var sterkur og ákveðinn ein-
staklingur, sem lifði eftir sínum
gnmdvallarhugsjónum. Hann var
heilsteyptur í sínum skoðunum og
lagði mikla áherslu á að hver ein-
staklingur lyki því sem hann tók
sér fyrir hendur. Sjálfur var hann
eindæma verklaginn og stóð ekki
upp frá hálfloknu verki. Hann var
snyrtirnenni og reglusemi var hon-
um í blóð borin. Hann hafði góða
kímnigáfu og margar gullnar setn-
ingar féllu á hárréttum augnablik-
um.
Afi fór að stunda sjómennsku
ungur og var hann stýrimaður og
skipstjóri til margra ára. Sjórinn
átti alltaf mikil ítök í honum og
fylgdist hann grannt með skipaferð-
um og veiðifeng alla tíð. Eftir að
hann hætti sjómennsku var hann í
mörg ár verkstjóri hjá útgerðarfyr-
irtækinu ísfirðingi hf. og' síðar
starfsmaður hjá Sandfelli hf. Einnig
var hann í marga áratugi sá eini
sem stundaði seglasaum á Vest-
fjörðum og hafði nóg að gera við
það til viðbótar við aðra vinnu. Það
var alltaf gaman að heimsækja afa
í vinnuna og átti hann til að læða
að okkur súkkulaðiklump eða öðru
góðgæti. Einnig var gaman að
heimsækja hann í saumaskúrina,
þar sem við fengum að taka þátt í
því sem hann var að gera, hvort
sem það var „alvöru vinna“ eða
annað.
Heimili afa og ömmu var lengst
af á Smiðjugötu 13 á ísafirði og
við eigum eftir að byggja mikið á
því veganesti sem við fengum það-
an. Samband afa og ömmu var ein-
stakt og ávallt leið okkur vel í
Smiðjugötunni, þar sem viðurgjöm-
ingur var hinn besti, maturinn og
baksturinn hennar ömmu eða harð-
fiskurinn hans afa sem var hinn
besti í heimi. Aldrei eigum við eftir
að fá annan eins harðfisk. Minning-
ar af útilegum með afa og ömmu
eða ferðum í betjamó eru með bestu
og skemmtilegustu bernskuminn-
ingum okkar.
Árið 1987 fluttu þau heimili sitt
af Smiðjugötúnni til Dvalarheimilis-
ins Hlífar þar sem þau eignuðust
fallega íbúð með útsýni yfir höfnina
og neðri hluta bæjarins. Þar stytti
afi sér stundir með knattborðsleik
og einnig tók hann að stunda golf
og hafði mikið gaman af. Besta
dægradvölin voru þó óefað göngu-
ferðirnar með öramu, en þau stund-
uðu gönguferðir daglega í mörg ár,
styttri og lengri. Afi var ávallt
heilsuhraustur og aldrei heyrðum
við hann kvarta. Eins og hann sagði
sjálfur var þessi sjúkrahúslega nú
í vor hans fyrst og sú síðasta.
Gott er sjúkum að sofna,
meðan sólin er aftanijóð,
og mjallhvítir svanir syngja
sorgblíð vögguljóð.
Gott er sjúkum að sofa,
meðan sólin í djúpinu er,
og ef til vill dreymir þá eitthvað,
sem enginn í vöku sér.
(Davíð Stefánsson f. Fagraskógi)
Við viljum biðja Guð að blessa
og varðveita afa og þökkum fyrir
þær stundir sem við áttum með
honum. Megi Guð styrkja ömmu í
sorg hennar.
Barnabörn
Það hefir löngum verið svo, að
dugmiklir skipstjórnar- og afla-
menn hafa vakið athygli og aðdáun
unglinga, sem eru að vaxa úr grasi
í íslenzkum sjávarplássum. Þannig
minnist ég þess frá bernsku- og
unglingsárum mínum, að Guðbjart-
ur Jónsson vakti snemma athygli
okkar strákanna, sem farsæll og
dugmikill skipstjóri og forystumað-
ur á sínu sviði. Síðar á lífsleiðinni
átti ég eftir að kynnast honum per-
sónulega, sem samstarfsmanni um
langt árabil, kynnast mannkostum
hans og eignast, trúnað hans og
vináttu, sem ég hefi ávallt metið
mikils.
Guðbjartur Jónsson var fæddur
í Efstadal í Ögursveit í Norður-ísa-
tjarðarsýslu 18. ágúst 1911. Efsti-
dalur var fremsti bærinn í Laugar-
dal, að vestan, og lá hæst yfir sjáv-
armáli allra bæja á Vestfjarðakjálk-
anum. Foreldrar Guðbjarts voru Jón
Jónsson og síðari kona hans, Vikt-
oría Sveinsdóttir. Hann kom ungur
í fóstur til móðurbróður síns, Sveins
Kr. Sveinssonar, skipstjóra og síðar
verkstjóra á Flateyri, og konu hans
Bjarneyjar Jensdóttur, en þau voru
barnlaus. Auk Guðbjarts ólu þau
einnig upp annan frænda Sveins,
Svein K. Valdimarsson, sem lengi
var eftirlitsmaður hjá SII.
Guðbjartur átti því bernsku- og
æskuár sín á Flateyri og þar hóf
hann sjómannsferil sinn 14 ára
gamall hjá frænda sínum, Sveini
Jónssyni frá Veðrará á mb. Geysi,
sem var 6 lesta bátur, sem Sveinn
átti sjálfur. Síðar lá ieiðin til ísa-
fjarðar á stærri báta og þar tók
hann skipstjórnarpréf árið 1933.
Þegar Hugarnir komu nýir til lands-
ins árið 1934, gerðist hann stýri-
maður á Huganum II með Guð-
birni, bróður sínum, til ársins 1939.
Jón S. Guðbjörnsson
Borg - Minning
Fæddur 26. janúar 1942
Dáinn 22. maí 1991
Aðfaranótt 22. maí andaðist
tengdasonur minn, Jón Steinar Guð-
björnsson. Baráttan við skæðan
sjúkdóm var orðin löng og' erfið,
samt heyrðist aldrei æðruorð, uppg-
jöf var ekki til í hugarheimi Stein-
ars. Allt var í Guðs hendi. Steinar
var sjómaður alla ævina. Það var
mikill lærdómur að fylgjast með
baráttu hans í stórsjóum lífsins.
Alltaf sá hann björtu hliðarnar á
tilverunni, allt var betra í dag en í
gær.
Steinar ólst upp hjá föðursystur
sinni Önnu Sumarliðadóttur og
manni hennar Þorsteini Halldórs-
syni á Borg í Garði. Þar átti hann
fjögur fóstursystkini. Það var fagurt
kærleikssamband milli hans og fjöl-
skyldunnar á Borg. Þeim eru nú
færðar þakkir fyrir kærleikann sem
þau veittu honum til hinstu stundar.
Steinar átti eina dóttur, Önnu,
sem ber móðurnafnið hans, hann
unni henni af öllu Iijarta. Hún sakn-
ar nú föður síns afar sárt, en þakk-
ar Guði fyrir að leysa hann frá þján-
ingum sem hann þurfti að fara í
gegnum. Við trúum því að Steinari
sé batnað og hann sé kominn í höfn
hjá Guði sínum sem hann trúði og
treysti, þrátt fyrir alla erfiðleikana
sem mættu honum í lífinu.
Steinar dáði mjög lækna og
hjúkrunarlið á deild 11-E í Lands-
pítalanum. Þar er einvalalið sem
hlúði að honum og gaf honum ör-
yggi og ástúð þegar þörfin var
mest. Þessu kærleiksríka fólki er
nú þakkað fyrir allt sem það gaf
Steinari. Það er dásamlegt að vita
að þetta yndislega fólk er þarna,
því enginn veit hvenær við þurfum
á liðsinni þess að halda.
Þorsteinn var farinn á undan
Þá tók hann við skipstjórn á Vestra,
sem hann stýrði til ársins 1944, er
hann tók við skipstjórn á Huganum
II, og var með hann til ársins 1948.
Á þessum árum varð hann þekktur
og viðurkenndur aflamaður. Með
framsýni sinni og dugnaði tókst
honum jafnan að sigrast á þeim
erfiðleikum, sem yfir bátaútgerðina
dundu á næstu árum.
Sumarið 1944 var talið með
beztu síldarsumrum, sem komið
höfðu hér við land. Næsta sumar
var því meiri þátttaka í veiðunum,
en verið hafði mörg undanfarin ár,
og stunduðu þá 167 skip veiðar
með herpinót. En þá brást síldin
vonum manna sem oftar. Heita
mátti að um algjöran aflabrest
væri að ræða, og varð bræðslusíld-
araflinn aðeins 'A hluti þess, sem
var árið áður. Þetta síldarleysissum-
ar aflaði Guðbjartur yfir 5 þús.
mál, þegar meðalaflinn var aðeins
2 þús. mál, og varð níunda afla-
hæsta skipið í flotanum. Og hann
átti oftar eftir að sýna hæfileika
sína sem góður síldveiðiskiþstjóri.
Að loknum sumarsíldveiðum fyrir
Norðurlandi 1947 hóf hann fyrstur
manna síldveiðar í Isafjarðardjúpi
um haustið, fýrst í Leirufirði og
síðar ísafirði, en síðan lá leiðin í
Hvalfjörðinn, og ennþá var Huginn
II undir stjórn Guðbjarts með afla-
hæstu skipunum, þrátt fyrir smæð
sína og minni burðargetu.
Guðbjartur hætti sjómennsku
árið 1951 og gerðist þá verkstjóri
hjá togarafélaginu ísfirðingi hf. og
síðar Fiskvinnslunni hf. Um langt
árabil var hann síðan afgreiðslu-
maður hjá Sandfelli hf. í þeim störf-
um nutu eðliskostir hans og trú-
mennska sín ekki síður en við störf
hans á sjónum. Hann lézt á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á ísafirði 22. júní
sl. eftir skamma en erfiða sjúk-
dómslegu.
Guðbjartur kvæntist eftirlifandi
eiginkonu sinni, Sigríði Ólöfu Jóns-
dóttur, 2. janúar 1938, en hún er
dóttir Jóns Arnórssonar, bónda á
Höfðaströnd í Grunnavíkurhreppi,
og síðari konu hans Kristínar Jóns-
dóttur. Þau eignuðust þrjá syni, en
þeir eru: Sveinn Ámi, f. 15. sept-
ember 1939, verkstjóri hjá Hrað-
frystihúsinu hf. í Hnífsdal, kvæntur
Maríu Ingibjörgu Hagalínsdóttur
frá Lækjarósi í Dýrafirði. Benedikt
Einar, f. 16. júní 1941, Iögfræðing-
ur Landsbanka íslands, kvæntur
Eddu Sigríði Hermannsdóttur frá
Vestmannaeyjum. Jón Kristinn, f.
26. desember 1946, bifvélavirki í
Bolungarvík, kvæntur Sigríði Rósu
Símonardóttur frá ísafirði.
Guðbjartur Jónsson hafði fast-
mótaðar skoðanir á mönnum og
málefnum og setti þær fram tæpi-
tungulaust. Að hans mati var vinnu-
semi lífsins mesta dyggð, og hann
hafði megnan ímugust á hvers kyns
leikaraskap, eins og hann kallaði
það. Hann gat því verið ómyrkui' í
máli, þegar honum þótti hugmynda-
fræðingaí' samtímans úr tengslum
við blákaldan raunveruleikann.
Þrátt fyrir það var hann glögg-
Steinari, hann hefur örugglega tek-
ið hann í sinn föðurfaðm er hann
kom yfir móðuna miklu.
Steinar var lagður til hinstu hvílu
við hlið Þorsteins. Ég þakka Stein-
ari fyrir elskulegheitin sem hann
var svo ríkur af og kunni að gefa
frá sér.
Guð geymi vin minn.
Asta Sigurðardóttir
skyggn á hið spaugilega í tilverunni
og þó að flugbeitt háðið og sprellið
hlífði engum, þá stóð hann ævinlega
vörð um lítilmagnann, hvort sem
voru börn eða fullorðnir, því að
hann hafði betra hjartalag en lýst
verður með orðum.
Mér er ómögulegt að minnast
Guðbjarts með mærð, því að hann
átti ekki skap til þess, en með hon-
um er fallinn í valinn mætur mað-
ur, sem setti svip sinn á ísafjörð í
áratugi. Eftir lifír minningin um
traustan og heilsteyptan mann,
minning, sem mér mun þykja vænt
um og bera virðingu fyrir um ókom-
in ár.
Jón Páll Halldórsson
Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjalfr it sama;
en orðstírr
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getr.
(Úr Hávamálum.)
Svo kváðu þeir forfeður okkar,
sem dýrast kveðið gátu og dýpsta
speki boðað í árdaga íslands byggð-
ar. Ég hygg, að niðurlag þessara
ljóðlína Hávamála muni rætast á
vini mínum Guðbjarti Jónssyni, sem
kvaddi þennan heim laugardaginn
22. júní sl. Orðstír hans mun lifa
ókomnar kynslóðir. Feður og mæð-
ur munu segja sögu afa síns og
langafa og fjölmargir samferða-
menn munu segja hana bömum sín-
um og barnabörnum.
Guðbjartur Jónsson fæddist þann
18. ágúst 1911 í Efstadal í Ögur-
hreppi. Hann mátti sjá á bak föður
sínum aðeins fjögurra ára gamall
og fer þá í fóstur til frænda síns
Sveins Kristjáns Sveinssonar á
Flateyri. Frá Flateyri á hann sínar
bernskuminningar og þar gengur
hann í skóla hjá Snorra Sigfússyni
síðar námstjóra. Honum fór sem
mörgum ungum mönnum, að hugur
hans stefndi snemma til sjós. Hans
sjóferðasaga hefst strax eftir ferm-
ingu og heidur áfram frá ísafirði
árið 1928. Hann gengur í stýri-
mannaskóla og öðlast svokölluð 60
tonna réttindi árið 1933. Gerðist
hann þá stýrimaður um nokkur ár
með bróður sínum Guðbirni en varð
skipstjóri árið 1939 og síðan allan
sinn sjómannsferil eða næstu tólf
árin. Ég mun ekki gera þessum
kafla lífshlaups hans skil, sem mig
skortir þekkingu til. Hef ég þó stað-
fest, að menn, sem voru í skiprúmi
hjá honum hafa minnst hans með
miklum hlýhug sem afburða yfir-
manns. Get ég þar vitnað til orða
föður míns, sem talaði um sjó-
mannstíð sína með Guðbjarti sem
sínar beztu stundir til sjós. Ég varð
síðar oft var við hverrar virðingar
hann naut meðal samferðamanna
sem lifðu þetta tímabil með honum.
Guðbjartur kvæntist 2. janúar 1938
Sigríði Jónsdóttur frá Höfðaströnd
í Grunnavíkurhreppi. Þau eignuðust
þijá syni, Svein, verkstj. í Hnífsd-
al, Benedikt, Iögmann Landsbanka
Islands, Reykjavík, og Jón, bifvéla-
virkja í Bolungarvík. Mín fyrstu
kynni af Guðbjarti voru árið 1952,
en þá hafði hann nýlega kvatt sjó-
inn og hafið störf sem verkstjóri
hjá Togarafélaginu ísfirðingi. Um
tíma sá hann um landanir og þjón-
ustu við togarana, en þegar frysti-
hús félagsins tók til starfa, tók
hann þar við verkstjóm. Hann var
þar með orðinn einn af lykilmönnum
þessa stóra félags, sem yfir helm-
ingur íbúa ísafjarðar hafði fram-
færi sitt af með beinum eða óbein-
um hætti á þessum árum þ.e. á
sjötta áratugnum. Hér sem annars
staðar var hann maður fýrir því
hlutverki, sem hann tók að sér.
Hann var í fyllsta máta sanngjarn
og hrósaði því, sem vel var gert,
en deyfð, gauf eða leti þoldi hann
ekki, og gerði þá kröfu, að menn
ynnu fyrir því, sem þeim var greitt
fyrir. Ég þori að fullyrða, að hug-
takið léleg afköst fyrirfinnst ekki í
verkstjórnarsögu Guðbjartar. Ég
starfaði hjá honum eitt ár 1960-61
í frystihúsinu á daginn og við að-
gerð á kvöldin, er ég safnaði farar-
eyri til frekara náms. Fór ég
ánægður á braut úr þeim skóla, sem
ég sótti undir handleiðslu Guðbjart-
ar.
Það var átta árum síðar, sem
leiðir okkar lágu saman á ný, er
ég kem heim úr Vesturheimsdvöl
árið 1969 til að taka við starfi fram-
kvæmdastjóra Sandfells hf., sem
var ný innflutningsverzlun á
ísafirði, sem Guðbjartur hafði fylgt
úr hlaði sem afgreiðslumaður frá
stofnun árið 1964. Samstarf okkar
átti eftir að verða náið upp frá þessu
og vara nálega tvo áratugi. Mér er
ljúft að varðveita þær minningar
úr löngu samstarfi við mann, sem
reyndist mér ómetanlegur. Gagn-
kvæmur trúnaður þróaðist með
okkur á þeim hundruðum tveggja
manna funda í dagslok, er við rædd-
um vanda eða framtíðarverkefni
félagsins eða allt það annað, sem
okkur var huglægt. Við þurftum
engar fundargerðir að bóka, en
lögðum þó grunn að mörgum
ákvörðunum, sem ég hefði ekki vilj-
að taka án samþykkis og velvildar
Guðbjartar. Gamalt íslenskt mál-
tæki segir „sá er vinur, sem í raun
reynist". Fékk ég þess vel að njóta,
er vanda bar að höndum í rekstrin-
um, að Guðbjartur stóð þá með mér
sem klettur. Föður mínum reyndist
hann frábærlega vel til sjós. Mér
reyndist hann afburða skipsfélagi
um oft úfna sjóa viðskiptalífsins.
Önnur hlið á Guðbjarti var kímni-
gáfa hans og sá hæfíleiki, að koma
auga á það skoplega í tilverunni
og skemmta með því þeim sem
skildu. Hann var þá grafalvarlegur
á svip, þegar hann fékk auðtrúa
sálir til að trúa sem nýju neti hinum
furðulegustu sögum. Vinur okkar
Einar heitinn Jóhannsson skipstjóri
sagði gjarnan, að Guðbjartur væri
gersemi, sem ætti engan sinn líka.
Eg las í æsku bók eftir Örn Snorra-
son (Sigfússonar námstjóra), sem
nefnist „Þegar við Kalli vorum
strákar". Átti ég óblandnar
ánægjustundir við lestur þeirrar
bókar. Sögusviðið er þorp „fyrir
vestan“. Því hefur verið hvíslað að
mér, að í raun heiti þorpið Flateyri
og sá Kalli, sem er önnur söguhetja
bókarinnar hafí reyndar heitið öðru
nafni. Þetta skýrir líka þá stað-
reynd, að ungir drengir, sem eru
hugmyndaríkir og athafnasamir í
æsku, fínna sjálfir leiðir til að fá
útrás fyrir athafnaþrá sína á full-
orðinsárum.
Lífshlaup Guðbjartar Jónssonar
væri efni í ritverk, en ég ætla í
niðurlagi að staldra við það, sem
fyrir mér hefur verið ímynd hinnar
sönnu fegurðar, það er hjónaband
hans og Sigríðar Jónsdóttur. Mikið
gætum við bætt þessa veröld, ef
við gætum yfírfært þeirra fordæmi
til allra þeirra, sem ekki skilja gildi
ástar, órofa tryggðar og heilinda.
Kveðjustundin er runnin upp. Ég
vil votta öllum ættingjum og að-
standendum mína dýpstu samúð.
Til þín, Sigríður mín, vil ég beina
fáeinum orðum. Ég, sem átti því
láni að fagna að öðlast vináttu
Guðbjartar, ætti mörgum öðrum
fremur að vita hver sá maður var,
sem þú mátt sjá á bak nú um stund-
arsakir. En ég þekki líka þinn sálar-
styrk og staðföstu trú á þann Guð,
sem leiddi ykkur á gæfuvegi yfír
hálfa öld.
Góður Guð varðveiti minningu
drengskaparmannsins Guðbjartar
Jónssonar í hugum allra þeirra, sem
hann vaiykær.
Olafur B. Halldórsson