Morgunblaðið - 01.11.1991, Blaðsíða 15

MORGUNBLÁ'ÐI© FÖSTUDÁGUR 1. NÓVEMBÉR1991
Það eru fleiri leiðir
færar, Einar Oddur
eftir Guðmund
Gunnarsson
Það hefur ekki farið fram hjá
neinum að vinnuveitendur eru að
búa sig undir kjarasamninga. Þeir
eru byrjaðir að barma sér og telja
sjálfum sér og öðrum í trú um að
ef laun hækki þá muni fyrirtækin
stöðvast og allshetjar atvinnuleysi
blasa við. Grátkórinn úr Garða-
strætinu með Einar Odd í broddi
fylkingar kemur í sífellu fram í
fjölmiðlum og dregur upp svo svart-
ar myndir af framtíðinni, að börn
og taugaveiklað fólk er andvaka
um nætur og hugsar með hryllingi
tii þess atvinnuleysis og hungurs
sem við blasir fljótlega upp úr ára-
mótum rætist spár þeirra. Er bjarg-
vætturinn að vestan sokkinn í
sænskar vandamálamyndir? Vanda-
málaumræðan glymur og hvatning
til þess að gera betur og standa sig
er horfin. Meðalmennskan og for-
sjármennskan er allsráðandi.
Hvers vegna þurfúm við að búa
við svona vinnubrögð? Af hverju
þurfa forystumenn vinnuveitenda í
sífellu þegar að samningum dregur,
að fara upp á háaloft í Garðastræt-
inu og taka fram garmana, betli-
stafinn og grátklútana. Af hveiju
er ekki hægt að setjast niður og
ræða hin raunverulegu vandamál?
Nóbelskáldið okkar sagði á ein-
um stað í Innansveitarkróniku. „Því
hefur verið haldið fram að íslend-
ingar beygi sig lítt fyrir skynsam-
legum rökum, fjármunarökum varla
heldur, en þó enn síður fyrir rökum
trúarinnar, en leysi vandræði sín
með því að stunda orðhengilshátt
og deila um tittlingaskít sem ekki
kemur málinu við, en verði skelf-
ingu lostnir og setji hljóða hvenær
sem komið er að kjarna málsins.”
Við verðum að ráðast að rótum
vandans og finna leiðir til þess að
hækka kaupmátt launa. Launþegar
hafa undanfarna áratugi sætt sig
við alltof lága launataxta á grund-
velli þess að vinna ofboðslega mikla
yfirvinnu. Nú verður þessi leið ekki
lengur gengin. Við búum í alltof
ríkum mæli við umsamda launa-
taxta sem eru undir því sem viður-
kennt er að hægt sé að lifa af. Það
er svo á valdi vinnuveitandans hvað
honum þóknast að „yfírborga”
launataxta hveiju sinni.
Atvinnurekendur þurfa margir
hveijir ekki að vanda sig við rekst-
urinn. Evrópskar fiskvinnslustöðvar
kaupa fiskinn okkar á yfir 100 kr.
kílóið og framleiða úr honum verð-
mæta fullunna vöru, sem seld er
um víða veröld sem sérstök gæða-
vara. íslensk fyrirtæki segjast ekki
ráða við að kaupa fískinn á yfír 40
kr. kílóið. Þau fara hvert af öðru á
hausinn og grátkórinn í Garða-
strætinu volar yfir of háu kaupi, í
stað þess að hvetja sína menn til
dáða, skoða hvað það er sem í raun
skapar rekstrarvandann og ráðast
að því?
Skuldir fyrir hundruð milljóna
króna eru færðar yfir á ríkiskass-
ann. í dag er besta hráefni sem
þekkist til fískvinnslu sent allt að
átta daga gamalt yfir hafíð óunnið
í hendurnar á erlendu vinnuafli.
Nú stendur til að gera enn betur
við erlendu fyrirtækin, það á að
senda ódýra íslenska orku á eftir
fiskinum, til þess að tryggja enn
betur stöðu erlendu fiskvinnslufyr-
irtækjanna í samkeppninni við þau
íslensku. Það eina sem grátkórinn
í Garðastrætinu hefur til málanna
að leggja er að kaupið sé of hátt
og starfsemi stéttarfélaga sé óþörf.
Leggja eigi niður fijálsa samnings-
gerð og forgangur meðlima stéttar-
félaga til vinnu sé ógeðfelldur. Mig
langar til þess að börnin mín búi á
íslandi, en hvernig á það að geta
orðið, ef við erum búin að senda
hráefnið og orkuna út. Ekki lifum
við af innflutningi og verðbréfasölu.
Orkuver veitir ekki mörgum vinnu,
það veitir mörgum atvinnu meðan
á byggingu stendur, í rekstri vinna
þar 5-10 manns. Með sama áfram-
haldi verður ekkert að gera hér
fyrir börnin okkar og þær skuldir
sem vei’ður búið að steypa þjóðinni
í verða henni óviðráðanlegar. Börn-
in okkar verða að flytja til Evrópu
og fá þar vinnu við að vinna íslensk-
an fisk með íslenskri orku.
Afrakstur vitlausra
fjárfestinga
Það er viðurkennd staðreynd að
það er ekki ófriður á vinnumarkaði
og kjarabarátta sem hefur ákvarðað
kjör hér á landi, heldur afrakstur
fjárfestinga ríkissjóðs og fyrir-
tækja. Hallarekstur og mikil fjár-
þörf ríkissjóðs heldur uppi háu vaxt-
astigi. Ef ríkisútgjöld nást ekki nið-
ur verða vextir háir, alltof háir. Það
bitnar á fyrirtækjum og heimilum
af fullum þunga. Við höfum búið
við ábyrgðarlausa stjórnmálamenn
sem hafa notað aðstöðu sína og fjár-
fest til þess að tryggja sig í sessi
í sínu kjördæmi, án þess að því er
virðist að leiða hugann að þeim
afleiðingum sem hlytu að dynja á
þjóðinni. Um síðustu áramót voru
skuldir þjóðarbúsins 175 milljarðar.
Guðmundur Gunnarsson
„Við þurfum að losa
það fjármagn sem hef-
ur verið bundið í óarð-
bærri fjárfestingu og
nýta það til þess að
byggja upp arðbært at-
vinnulíf og minnka
skuldir þjóðarbúsins.”
Síðustu tvo áratugi höfum við fjár-
fest í landbúnaði um 58 milljarða,
í fískveiðum rúmlega 83 milljarða,
í fískvinnslu rúmlega 41 milljarð.
Það hafa verið leidd að því gild rök
að fiskveiðiflotinn er 25-40% of
stór, út frá þessu má reikna út að
við höfum fjárfest allt að 24 millj-
örðum of mikið í fiskveiðiflotanum.
Sú fjárfesting sem hefur átt sér
stað í landbúnaðinum hefur skilað
sér í miklum umframbirgðum. Allir
þekkja þá stöðu sem fískeldi og
loðdýrarækt eru í.
Það hefur verið sýnt fram á að
við höfum ijárfest 25% of mikið í
fískvinnslunni, 25% of mikið í land-
búnaði. Ef þetta er reiknað til dags-
ins í dag með 5% raunvöxtum þá
svarar þessi offjárfesting til 88
milljarða króna, eða liðlega helm-
ings allra skulda þjóðarbúsins. Ef
loðdýrarækt og fiskeldi er tekið til
viðbótar, þá nálgast summan í of-
fjárfestingu 100 milljarða króna.
Fjárfesting þarf ekki að vera
uppspretta hagvaxtar, of mikil fjár-
festing hamlar þvert á móti gegn
hagvexti. Við þurfum að efla hag-
kvæmni og auka framleiðni. Við
þurfum að losa það fjármagn sem
hefur verið bundið í óarðbærriijár-
festingu og nýta það til þess að
byggja upp arðbært atvinnulíf og
minnka skuldir þjóðarbúsins.
Við gerð þjóðarsáttarsamninga
tóku aðilar vinnumarkaðarins fram
fyrir hendurnar á stjórnmálamönn-
um og sýndu fram á að það er
hægt að ná árangri. Við höfum
margítrekað þurft að minna þá á
þjóðarsáttina til þess að halda aftur
af þeim í gjaldskrár- og vaxtamál-
um. Auknar álögur verða ekki sótt-
ar í vasa launþega hvort sem þær
heita skattar eða þjónustugjöld.
Fyrirtæki og stjórnmálamenn verða
að sýna meiri ábyrgð í fjárfestingu.
Það þýðir ekki að hrópa „úlfur, úlf-
ur” í sífellu við upphaf kjarasamn-
inga, það verður að horfast í augu
við vandann og takast á við hann.
Það hefur margt heppnast af því
sem stefnt var að við gerð þjóðar-
sáttar þrátt fyrir að spáð hefði ver-
ið öðru. Verðbólga hefur verið við
7%, kaupmáttur haldist svipaður og
hann var við upphaf samnings-
tímans, jafnvel aukist nokkuð.
★
í komandi kjarasamningum verð-
um við að tryggja en betur þann
árangur sem hefur náðst. Við búum
yfír miklum tækifærum. Við eigum
mikla ónotaða orku í fallvötnum og
jarðvarma, meiri en samanlögð
orkunotkun Danmerkur. Við eigum
mikinn mannauð í vel menntuðu
vinnuafli. Menntun ein og sér skap-
ar ekki atvinnutækifæri og aukinn
hagvöxt. Við þurfum að losa fjár-
magn sem er bundið í vitlausri fjár-
festingu, nota það til þess að beisla
orkuna í fallvötnum og hinu vel-
menntaða vinnuafli sem við eigum.
Það gerum við ekki með því að
ganga um með betlistafínn, volandi
um að laun séu upphaf og endir
alls (hins illa) og vera ekki til við-
ræðu um annað. Við eigum ekki
að bíða eftir framtíðinni í svart-
nætti þar sem vandamálaumræðan
glymur, við eigum að skapa fram-
tíðina. Hentu frá þér betlistafnum,
Einar Oddur, og líttu upp.
Höfundur er formaður Félags
íslenskra rafvirkja.
0DEXION
MAXI-plastskúffur
varðveita smáhluti
Margar stœrðir
og litir
fyrirliggjandi. (
LANDSSMIÐJAN HF.
Verslun: Sölvhólsgötu 13
Simi (91)20680
Þórir S. Gröndal skrifar frá Flórída:
Holdið er veikt
Fort Lauderdale, sem er rétt
fyrir norðan Miami á Flórída-
skaganum, er indæll bær. Mikið
átak hefur verið gert til þess að
efla menningarlíf og fagrar listir,
en bærinn er fyrst og fremst
ferðamannabær og hafnarborg.
Meðal hinna mörgu stóru skipa,
sem hér koma, eru herskip. Þeir,
sem vilja laða að ferðamenn og
sjóliða, tefla oft á tæpasta vaðið
í siðgæðismálunum, þegar
skyndigróðinn er annars vegar.
Fyrir utan mýgrút af veitinga-
húsum og ölstofum (sumir kalla
borgina Fort Liquordale), hafa
sprottið upp næturklúbbar þar
sem fatafella eða ertinekt hafa
náð hápunkti. Ungar dansmeyjar
fella af sér allar spjarirnar og
erta viðskiptavinina með fullko-
minni nekt sinni. Meira að segja
hafa verið settar á fót kaffistof-
ur, sem selja kleinuhringi, þar
sem gengilbeinurnar eru berar
niður að beltisstað. Ymislegt ann-
að hafa siðlausir menn afrekað í
Fort Laluderdale, sem ekki er
hægt að flokka undir menning-
artilþrif.
En svo var Doug Danziger
kosinn í borgarráð, og þá máttu
siðleysingjarnir fara að vara sig.
Doug þessi var sannkristinn fjöl-
skyldumaður, sem ekki mátti
vamm sitt vita. Hann gat ekki
þolað, að sín heittelskaða borg
yrði gerð að syndabæli, þar sem
berar konur dönsuðu uppi á borð-
um fyrir framan ölvaða utanbæj-
armenn og reyndar bæjarbúa,
sjáandi tvöfalt út af vímunni og
kannski konur með fjögur brjóst.
Doug Danziger ofbauð og hann
ákvað að gera eitthvað í málinu.
Lét hann nú heldur betur að
sér kveða í borgarráðinu. Hann
barðist með kjafti og klóm fyrir
bættu siðferði í borginni og fékk
í lið með sér ýmsa kirkjunnar
menn, kvenréttindakonur og
marga siðferðispostula. Fjölmiðl-
arnir voru notaðir til hins ýtrasta.
Eftir mikinn bardaga vannst hálf-
ur sigur á síðasta ári. Vín-
veitingaleyfi voru tekin af klúbb-
um og ölstofum, sem leyfðu dans-
meyjum að fella öll föt. Til þess
að halda vínveitingaleyfí urðu
staðirnir að skikka meyjarnar ti!
þess að hylja „verstu” partana.
Þær dansstúlkur, sem ekki vildu
sætta sig við að dúða sig þannig,
gátu haldið áfram að klæða sig
úr öllu á klúbbum og ölstofum,
þar sem ekkert var hægt að fá
ölið.
Doug Danziger vissi, að allsg-
áðir gestir myndu varla hafa hug-
rekki til þess að horfa upp undir
allsbera kvenmenn! Svona tókst
honum með klókindum að af-
vopna beru barina að miklu leyti.
Aðsóknin hefur minnkað mjög
mikið, og eru eigendurnir og sér-
staklega dansmeyjarnar mjög
reiðar út í hann fyrir að vera að
skifta sér af því, sem honum kem-
ur ekki við. En allir borgarar með
háfleyga siðgæðistilfinningu hófu
Doug Danziger til skýjanna og
prísuðu hann fyrir hugrekki og
vaska framgöngu.
Nú víkur sögunni til heiðurs-
hjónanna Kathy og Jeff Willets,
sem búa í einni af útborgum Fort
Lauderdale. Hann er í sýslulög-
reglunni en hún afdönkuð dan-
smær. Ekki er hún beint snoppu-
fríð, en annars alls ekki ósnotur
kvenmaður. Fyrir um tveimur
mánuðum voru þau hjón handtek-
in fyrir vændi. Hún var ákærð
fyrir sjálft vændið, en hann fyrir
að hafa séð um bókhaldið. Einnig
var upplýst, að hann hefði falið
sig í klæðaskáp á meðan konan
var við iðju sína og punktað þar
niður ýmislegt athugavert við
starfsemina og jafnvel fest suma
viðskiptavinina á myndband, þá
er þeir puðuðu í sveita síns andlit-
is og annarra líkamshluta í grasa-
garði konu hans.
Þegar hjónakornin voru hand-
tekin og færð niður á lögreglu-
stöð, komust strax á kreik sögur
um það, að Kata litla hefði verið
mjög afkastamikil, og hefðu
margir viðskiptavina hennar verið
þekktir menn úr stjórnmála- og
viðskiptalífi Fort Lauderdale. Var
líka sagt, að eiginmaðurinn hefði
haldið nákvæman lista yfír kúnn-
ana, og hefði einnig í höndum
skriflegar lýsingar og jafnvel
myndbönd af athöfnum þeirra og
atgervi. Var giskað á það, að
hjónin framtakssömu hefðu ætlað
að beita þessa menn fjárkúgun
seinna meir.
Kemur nú aftur fram á vett-
vanginn siðferðispostulinn af
fyrstu gráðu og fjölskyldumaður-
inn sannkristni Doug Danziger.
Daginn eftir handtöku títtnefndra
Willets-hjóna sagði hann sjálfan
sig fyrirvaralaust úr borgarráðinu
vegna „persónulegra” vanda-
mála. Fjölmiðlarnir voru ekki
lengi að komast að hinu sanna:
Doug Danziger var efstur á list-
anum hjá Kathy og aðalstjarnan
á myndböndum manns hennar.
Fannst mörgum borgaranna
skörin vera farin að færast upp
í bekkinn og hræsnin heldur betur
í hávegum höfð.
Hjónin ákærðu fengu sér lög-
fræðing að nafni Ellis Rubin, sem
þekktur er fyrir að taka að sér
umdeild mál, og er sérfræðingur
í að nota sér fjölmiðlana sér og
skjólstæðingum sínum til fram-
dráttar. Byijaði hann á því að
halda fjölmiðlafund, þar sem
hann lýsti því yfir, að eymingja
Kata Willets væri haldin mjög
slæmri brókarsótt, og hefði orðið
að grípa til vændis til þess að lina
þjáningarnar. Ekki hafði bætt úr
skák, sagði Ellis, að Jeff hefði
haft mjög lítinn áhuga í þessum
efnum og væri næsta ónýtur.
Kata talaði sjálf við fjölmiðla-
fólkið og var stundum með þján-
ingarsvip en þess í milli var sem
hún glotti. Hún sagði, að sér
nægði ekki minna en að hafa
kynmök minnst átta sinnum á
dag! Kvað hún greiðslur við-
skiptavinanna hafa verið algert
aukaatriði. Þeir hefðu óumbeðið
skilið eftir peninga. Bókhald hins
nákvæma eiginmanns sýndi, að
Kata hafði halað inn allt að
$ 2.000 suma dagana. Það þykja
ekki litlir peningar, jafnvel hérna
í henni Ameríku.
Yfii’valdið vildi lítið mark taka
á brókarsóttarkenningunni, en
lagði hald á listann fræga og yfir-
heyrði fjölda manna, sem þar
voru skráðir. Samt tókst að halda
listanum leyndum, þótt kjaftasög-
urnar gangi greitt. Nú er Kata
búin að snúast á móti Jeff og
segir, að hann hafi þvingað sig
til að stunda vændið í hagnaðar-
skyni. Réttarhaldið verður seinna
í vetur og gef ég ykkur þá ef til
vill aðra skýrslu um málið.