Morgunblaðið - 01.11.1991, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 01.11.1991, Blaðsíða 18
18 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1991 Launin í Hondúras og hér eftir Jóhann Pál Símonarson Talsmaður Sambands íslenskra kaupskipaútgerða, Einar Her- mannsson, er þeirrar skoðunar, að undirmenn á íslenskum kaupskipum séu að grafa sér eigin gröf vegna þess að samtök þeirra hafa látið undir höfuð leggjast, að upplýsa það sem er að gerast á farskipum Evrópuþjóðanna og þriðja heimsins. Þetta segir hann í viðtali við Morg- unblaðið fimmtudaginn 19. sept- ember sl. Og hann segir að undir- mennirnir séu að fórna atvinnu- öryggi vegna óbilgirni. Mikil er speki Einars Hermannssonar. Undirritaður hefur verið „undir- maður” eins og Einar Hermannsson kallar það á íslenskum kaupskipum í tæplega 22 ár hjá eina skipafélag- inu í landinu sem stendur undir nafni. Þess vegna tel ég mig tala af nokkurri reynslu. í viðtalinu við Einar Hermannsson er talað um að grafa sér eigin gröf. Eina gröfin sem undirritaður telur „undirmenn” þurfa að hafa verulegar áhyggjur af er hin vota gröf. Ekki vegna þess að ég óttist glannaskapinn í „undirmönnum” úti á sjó, heldur vegna þess að öryggismál sjómanna eru nú einu sinni með þeim hætti, að það er veruleg hætta á því á hvetju ári, að sjómönnum verði búin vot gröf. Vonandi er svo ekki. Einar Hermannsson hefur greini- lega mikinn áhuga á því, að upp- lýsa íslenska „undirmenn” kaup- skipaflotans, þá kannski að hann upplýsi af hveiju áströlsk stjórnvöld láta nú fara fram sérstaka rannsókn á tíðum skipstöpum. Hann kannski upplýsir um það í leiðinni af hverju íjörutíu flutningaskip með um 300 manna áhöfnum yfirmanna og „undirmanna” fórust í heiminum á liðnu ári. Einari Hermannssyni til upplýs- ingar skal það nefnt að Sjómanna- félag Reykjavíkur fylgist nákvæm- lega með því sem er að gerast hjá kaupskipaútgerðum í nálægum löndum. Þar liggja til dæmis upplýs- ingar um þau áform Skandinavíska flutningaverkamannasambandsins að reka Norðmenn úr sambandinu vegna þrælasamninganna sem gilda á norskum NlS-fána. Einar Her- mannsson hefur kannski þá hugsjón að koma Sjómannafélagi Reykja- víkur í svipaða aðstöðu. Einar Hermannsson upplýsir í viðtali við blaðamann Morgunblaðs- ins, að Samband íslenskra kaup- skipaútgerða hafi ásamt stéttarfé- lögum yfirmanna á kaupskipum tekið saman talnalega úttekt, ann- ars vegar á útgerðarkostnaði skips með áhöfn frá þriðja heiminum og hins vegar hvað það kostar að gera út sama skip undir íslenskum fána. Sé þetta rétt sem ég leyfi mér að draga í efa, þá ættu forystumenn viðkomandi „yfirmannafélaga” að skammast sín. Hvað halda þeir að kæmi út úr slíkri könnun? Af hverju könnuðu þeir ekki taxtakaup verka- fólks í Hondúras til dæmis og báru saman við kauptaxta fiskvinnslu- fólks á íslandi? Hvers konar rugi er þetta? Eða af hveiju báru þeir ekki saman kauptaxta verkafólks og sjómanna í Albaníu og á íslandi til að ná sér í rök fyrir kjaraskerð- ingu farmanna? Ei'nar Hermanns- son getur dundað sér við að reyna að bera saman epli og appelsínu, en niðurstaða hans getur aldrei orð- ið sú, að epli og appelsína verði appelsína. Það er ekki hægt, og ekki sæmandi Sambandi íslenskra kaupskipaútgerða að gera saman- burð af þessu tagi. Það ætti einfald- lega að vera fyrir neðan virðingu Sambands íslenskra kaupskipaút- gerða. „Ekki trúi ég því, miðað við 400 milljóna króna áætlaðan hagnað Eim- skipafélagsins, að það láti þriggja prósenta launahækkun verða til þess að setja þarf allt í bál og brand á vinnu- markaðnum og stefna þar með útflutningi þjóðarinnar í hættu á erfiðum tímum, sem í raun krefjast þjóðar- sáttar.” Ég gat þess hér að framan að ég hefði starfað hjá eina skipafélag- inu í landinu sem stendur undir nafni í tæp 22 ár. Ég hóf sem sagt störf hjá Éimskip á meðan Hörður Sigurgestsson forstjóri var enn starfandi ríkisstarfsmaður. Hörður Sigurgestsson hefur hvað svo sem segja má um hann, byggt Eimskipa- félagið upp af miklum krafti, sam- anber þau ummæli hans í viðtali við DV 6. september sl., að það stefni í 400 milljóna króna hagnað félagsins á árinu. Það ræðst svo við samningaborðið hvernig við Hörður ákveðum að skipta þessum Jóhann Páll Símonarson hagnaði, eða hvort hann verður notaður til þess að geta ráðið fleiri Islendinga á skip Eimskipafélags- ins. En hvað um það. Eitt er víst að Hörður Sigurgestsson léti sér aldrei koma til hugar að bera það á borð fyrir samninganefnd Sjómannafé- lags Reykjavíkur að það þyrfti að aðlaga laun farmanna á íslandi að því sem tíðkast í Hondúras. Einar Hermannsson verður að vara sig á því að fara ekki offari. Það gæti nefnilega farið svo, ef hann heldur til streitu samanburðarfræðum við þriðja heiminn, að Sjómannafélag Reykjavíkur færi fram á svipaðan samanburð á launum undirmanna í stjórnunarstörfum á íslandi og í Hondúras. Ætli launakostnaður vegna talsmanns ímyndaðs sam- bands kaupskipaútgerða i Hondú- ras sé ekki með 40 af hundraði þess sem greitt er fyrir sambærileg- an talsmann hér á landi? Mér kæmi það ekki á óvart. Nú stendur yfir vinnudeila Sjó- mannafélags Reykjavíkur og kaup- skipaútgerðanna. Það eru Vinnu- veitendasamband íslands og Vinnu- málasamband samvinnufélaganna sem fara með samninga fyrir hönd kaupskipaútgerðanna. Vinnuveit- endur neita að greiða undirmönnum umsamda þriggja prósenta launa- hækkun sem samið var um í lang- tímasamningi 1989. Nú ber svo við að atvinnurekendur kaupskipa vilja knýja farmenn til að semja aftur um þessa þriggja prósenta hækkun sem farmenn eiga inni hjá útgerð- um. Mér hefur orðið hugsað til þess, hvort það geti verið að þessi vinnu- deila hafi farið fram hjá ónefndum forstjóra, eða hvort hann hefur misst tökin á Vinnuveitendasam- bandinu. Ekki trúi ég því, miðað við 400 milljóna króna áætlaðan hagnað Eimskipafélagsins, að það láti þriggja prósenta launahækkun verða til þess að setja þarf allt í bál og brand á vinnumarkaðnum og stefna þar með útflutningi þjóð- arinnar í hættu á erfiðum tímum, sem í raun krefjast þjóðarsáttar. Höfundur er sjómaður. Hverjir eiga hálendi íslands? eftirJón Viðar Sigurðsson Eitt af því verðmætasta sem við íslendingar eigum er hálendi lands- ins. Náttúra hálendisins er einstök og flestir eru sammála um að hana beri að vernda. Samt virðist sem einingin um verndun hálendisins sé fátt annað en orðin tóm. Forfeður okkar hafa skilað því til okkar ósnortnu en því miður munu kom- andi kynslóðir ekki geta sagt það sama um okkar kynslóð. A hveiju ári má sjá breytingu á hálendinu til hins verra. Óþarfa jýE^AINI^iURENf SNYRTIVÖRUKYNNINGAR ★ Bylgjan, Hamraborg 14a, Kópavogi FÖSTUDAGINN 25. október kl. 13.00-17.30. ★ Sandra, Reykjavíkurvegi 50, Hafnarfirði LAUGARDAGINN 26. októberkl. 10.00-15.30. vegarslóðar eru ruddir, háspennu- línur eru lagðar, rusl eftir ferða- langa er hvarvetna og nú eru sum- arbústaðir einkaaðila farnir að spretta upp á hálendinu. Tilefni þessarar greinar eru ein- mitt sumarbústaðir einkaaðila sem komið hefur verið fyrir, í trássi við lög, á hinu stórbrotna hálendis- svæði sunnan Langjökuls. Greinar- höfundur hefur ferðast mikið um þetta svæði síðastliðin 11 ár, jafnt sumar sem vetur. Þótt ég eyði mikl- um tíma í ferðalög um svæðið hefur það aldrei hvarflað að mér að reisa mér þar sumarbústað, ég ber meiri virðingu fyrir náttúru svæðisins en svo. Til þessa stórbrotna hluta há- lendisins tilheyra m.a. Ijöllin Skjald- breiður, Hlöðufell, Stóra-Björnsfell, Högnhöfði, Hagafell og Jarlhettur. Þarna rísa brött móbergsljöll innan um víðáttumiklar hraundyngjur. Skriðjöklar Langjökuls teygja sig inn á svæðið og skapa miklar and- stæður. Fyrir rúmum áratug lagði Lands- virkjun háspennulínu þvert yfir svæðið. Á þeim tíma þekktu fáir þessa náttúruperlu og þeir voru fáir sem lögðust gegn línustæðinu. Andstæðingum línunnar var bent á hinn stóra kost sem línunni fylgdi en það var vegur sem lagður var samsíða henni. Vegurinn mundi auðvelda unnendum svæðisins að- gang að því. Vegurinn hefur vissu- lega auðveldað aðgang en því miður hefur hann einnig auðveldað þeim ógæfusömu mönnum sem flutt hafa einkaskála sína inn á svæðið að- gang. Þyrping húsa er nú komin við Tjaldafell, norðaustan Skjaldbreið- ar. Þar standa þijú hús auk eins kofa. Grunnur hefur einnig verið lagður fyrir tveimur húsum til við- bótar. Austan við Tjaldafell stendur fjórða húsið. Við Stóra-Björnsfell stendur fimmta húsið og í Lamba- hrauni skammt frá Mosaskarði er sjötta húsið. Öll eru hús þessi ólög- leg. Húsin eru læst og eingöngu ætluð eigendum sínum. Þau hafa hvorki verið samþykkt af Náttúru- verndarráði né Skipulagi ríkisins. Eigendur húsanna skjótast hins vegar á bak við nokkra menn í Árnessýslu sem virðast hafa sam- þykkt húsin án þess að hafa til þess völd. Einn af eigendum hús- Jón Viðar Sigurðsson „Þótt ég eyði miklum tíma í ferðalög um svæðið hefur það aldrei hvarflað að mér að reisa mér þar sumarbú- stað, ég ber meiri virð- ingu fyrir náttúru svæðisins en svo.” anna hefur komið fram opinberlega og lýst því yfir að sumarbústaðirnir séu skipulagðir og engin náttúru- spjöll hafi verið þeim fylgjandi. Skipulagið og náttúruverndin eru hins vegar ekki meiri en svo að ruðst hefur verið með jarðýtum og landið flatt út til að koma húsunum fyrir auk þess sem þau standa hér og þar um svæðið án samþykkis Skipulags ríkisins. Eigandinn telur húsin ekki vera til iýta og vel getur verið að húsin séu ekki ljót en þau eiga ekki heima þar sem þau standa nú. Engin forsenda er fyrir byggingu húsanna önnur en að sú tegund manna, sem ekki getur ferðast um hálendið án þess að hafa til þess fínar torfærubifreiðir og vélsleða, vill bæta við þægindin með þvl að dvelja í einkahúsum sínum og skipt- ir þá engu máli þótt húsin standi á fegurstu svæðum hálendisins. Ég lit svo á að þeir sem ekki geta ferð- ast um hálendið án þess að hafa til þess öll þægindi, eins og hús í einkaeigu, eigi þangað ekkert er- indi. Hvers eigum við að gjalda sem viljum ferðast um um ósnortið há- lendið og koma því þannig í hendur afkomenda okkar? Við eigum aðeins eitt hálendi og það tekur ekki enda- laust við mannvirkjum. Við verðum að sporna við á eðan við ennþá getum. Það sem gerir hálendið ein- stakt er fegurð þess og hve tiltölu- lega ósnortið það er. Sérhvert mannvirki sem þar er reist kastar rýrð á það, þar sem það stingur í stúf við ósnortna náttúruna. Skipu- lagning bygginga á hálendinu er mikið vandaverk þar sem góð sam- vinna við Náttúruverndarráð og Skipulag ríkisins er nauðsynleg. Fjallaskálum verður að koma fyrir á afmörkuðum svæðum og þeir verða að standa öllum opnir. Víkjum nú að öðru. Á austur- hluta hálendisins ætlar Landsvirkj- un að leggja háspennulínu frá Fljótsdal til Akureyrar. Til stendur að leggja línuna sem stystu leið og mun hún þá liggja yfir Ödáðahraun milli Herðubreiðar og Öskju. Þegar mótbárur komu fram og bent var á aðrar leiðir risu Landsvirkjunar- menn upp og sögðu að slíkt væri miklu dýrara. Virðingin fyrir há- lendi landsins er nú ekki meiri á þeim bænum en að peningar og gróði fyrirtækisins skipta meira máli. Ef línan verður að veruleika fylgir henni vegur eins og línunni sunnan Langjökuls og þar gæti hið sama gerst, að menn flyttu sumar- bústaði sína og kæmu þeim fyrir í Ódáðahrauni. Þetta hafa menn komist upp með í trássi við lög hér syðra og því þá ekki eins þarna. Sem betur fer lítur út fyrir að sumarbústaðirnir, sem nú kasta rýrð á náttúruperluna sunnan Langjökuls, verði fjarlægðir og enn er tími til að koma í veg fyrir línu- lagningu yfir Ódáðahraun. Verði það ekki gert þá erum við íslending- ar ekki menn til að vernda hálendi okkar og framtíð þess verður í höndum stórfyrirtækja og einkaað- ila sem hugsa fremur um eigin hag en verndun hálendisins. Höfundur er starfsmaður Raunvisindastofnunar Hóskóla íslands.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.