Morgunblaðið - 01.11.1991, Blaðsíða 30

Morgunblaðið - 01.11.1991, Blaðsíða 30
30 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1991 Minning: Hallgrímur Jónas son fv. kennari Frumvarp 24 þingmanna: Styrktarsjóður af- reksmanna í íþróttum Fæddur 30. október 1894 Dáinn 24. október 1991 Með Hallgrími Jónassyni frá Fremri-Kotum hvarf af sviði lífsins þjóðkunnur rithöfundur, útvarps- fyrirlesari og kennari um langa hríð. Honum léðist óvenju langt og virkt líf. Hann varð næstum 97 ára og hafði dvalist nokkur undanfarin 'l*ar á Elli- og hjúkrunarheimilinu Grund hér í borg. Þar heimsótti ég hann nokkrum sinnum, síðast að- eins rúmri viku áður en hann andað- ist. Mjög var þá orðið af honum dregið, og sýnt, að stutt mundi til umskipta lífs og dauða. Lengi bjó Hallgrímur í húsinu sínu við Einarsnes 27 í Skeijafirði. Síðustu árin þar var hann einn með kettinum sínum svarta, sem hann nefndi Tinna. Þótti honum mjög vænt um þetta húsdýr, eins og eftir- farandi staka ber vitni: Liggur hjá mér lítið skinn, ljúft er vinarhjalið. Kveð ég svo við kisa minn og kvitta fyrir malið. Hallgrímur skildi eftir sig tals- vert mikið ritað mál. Ferðamaður var hann mikill og hafði yndi af landinu, einkum hinum óbyggðu hlutum þess. Útvarpserindi hans voru alltaf með persónulegum blæ, gjarnan með ívafi vísna eftirvhann sjálfan. Honum var afar Iétt um að yrkja. Minnist ég margra ferða með honum sem fararstjóra, er ég var nemandi hans í Kennaraskóla _íslands rétt eftir síðari heimsstyij- "öidina. Lund hans var létt og málið lék honum á tungu. Minnisstæðar munu flestum hafa orðið kennslu- stundir hans í sögu, svo og æfinga- tímar hans með kennaranemum. Fijálslyndi og léttleiki einkenndi þær stundir allar. Æviatriði Hallgríms munu aðrir en ég rekja. Hann var ósvikinn ís- lendingur, sannur sonur Skaga- fjarðar, eins og ég lét eitt sinn orð falþa um hann í stuttu ljóði. Ég læt Hallgrím sjálfan hafa síð- asta orðið hér. Þegar hann var 86 ára kvað hann þessa vísu og lét mér í té í ritið í fjórum línum I: Oft um kæra ættargrund ** áður var í fórum. Bíð ég nú við síðasta sund; senn mun lagt úr vörum. Auðunn Bragi Sveinsson, nemandi i Kennaraskóla 1945-49. Kveðja frá Ferðafélagi Islands í dag verður kvaddur hinstu kveðju Hallgrímur Jónasson fyrrum kennari við Kennaraskóla íslands, sem andaðist 17. þ.m. og skorti þá aðeins fáa daga til þess að verða 97 ára. Á þessari kveðjustund munu *5*ðrir ugglaust rekja ævi- og náms- feril hans, kennslu, félagsmálastörf og bókmenntalega iðju. Hér verður aðeins vikið að einum þætti á starfs- ferli hans, störfum hans í þágu Ferðafélags íslands. Hallgrímur sagði mér einhvem tíma, að áhugi hans á að kynnast landinu hafi vaknað, þegar hann ungur sveinn kom í fyrsta sinn upp á fjalisbrún- ina fyrir ofan Fremrikot í Norður- árdal. Þar opnaðist honum sýn suð- ur til Hofsjökuls og Illviðrahnúka. Þeirri sjón kvaðst hann aldrei geta ■gieymt. Víðemin sem þar blöstu við barnsaugunum urðu því ógleyman- leg andstæða við þröngt sjónsvið æskudalsins, sem hann unni þó ævinlega heitum huga. Ef til vill hefur Hallgrímur á efri árum mikl- að þennan atburð fyrir sér í hugan- um og gert úr honum meira en efni stóðu til. En forvitni hans um land- ið og áhugi á að kynnast því sem víðast og best fylgdi honum meðan andlegt og líkamlegt þrek entist. Hvenær Hallgrímur fór fyrst að starfa með Ferðafélagi íslands er mér ókunnugt, en í stjórn þess var hann kjörinn 1944 og sat í henni í 28 ár eða til 1972. Þegar hann kom til starfa hjá Ferðafélagi íslands, horfði flest öðm vísi við en nú. Ef einhvern langaði til þess að ferðast um hálendið, varð aðeins farið á hestum eða gangandi. En nú var bílaöldin runnin upp. Þá vom þar hvergi ruddar brautir og allar ár óbrúaðar. Enginn vissi í rauninni, hvar helst yrði komist leiðar sinn- ar. Það varð að leita uppi „færa vegi” og vasla yfir stórfljót, oft á bílum, sem hætti helst oft til að bila, jafnvel þegar verst gegndi. Þegar Ferðafélag íslands efndi til fyrstu ferðarinnar upp í Nýjadal 1950 reyndist það þijár stífar da- gleiðir. Nú er þetta orðinn sex tíma spotti ef vel er haldið áfram. Hallgrímur var um þijátíu ára skeið leiðsögumaður um landið á vegum Ferðafélagsins. Langt sum- arleyfí frá kennslustörfum gaf hon- um færi á að takast á hendur hinar lengri ferðir. Lágu þá leiðir hans víða um land, og hann varð gjör- kunnugur landsháttum, þjóðlífi og sögu hinna ýmsu héraða. Honum var það ljóst, að ef landslag verði lítilsvirði ef það heitir ekki neitt, þá eykur það ekki síður verðmæti þess ef þar hefur gerst einhver saga. Bæði þessi atriði hafði hann á takteinum og var óspar á að miðla samferðafólkinu, og sögur sagði hann manna best og hafði mikið af slíkum fróðleik á takteinum. Á ferðum sínum var hann jafnan hress og kátur og lét óspart fjúka í kveð- lingum að skagfirskum hætti, ekki síst ef einhver var með í hópnum, sem kunni að varpa á hann stöku. Margt af þessari vísnagerð var auð- vitað léttvægur skáldskapur, dæg- urflugur, sem liðu út í tómið um leið og þær voru mæltar fram. En þær vöktu kátínu í ferðahópnum og ekki síst ef Bakkus var ofurlítið með í gerðum. Nokkrar þessara vísna lentu þó að lokum í kvæða- bókum hans. Fór þetta allt fram að mjög skagfirskum hætti, ekki síst þegar komið var í náttstað ef til vill eftir langa og erfiða dagleið í ám og vegleysum, kannski líka misjöfnu veðri. Sem fararstjóri var hann gætinn og umhyggjusamur, en ráðagóður ef vanda bar að hendi eins og stundum vil til á langferða- leiðum. En Hallgrímur vann fleira á veg- um Ferðafélagsins en að leiða sam- ferðafólkið um byggðir og óbyggðir landsins. Hann ritaði þijár af árbók- um þess: Skagafjörður (1946), Sprengisandur (1967) og Kjalvegur hinn fomi (1971). Yfir þeim öllum ríkir nokkuð af þeirri rómantísku frásagnargleði, sem var svo rík í fari hans. Nú að leiðarlokum þakkar Ferða- félag Islands Hallgrími Jónassyni, hve oft og drengilega hann brást við vanda þess og studdi að gengi þess svo langa hríð, og undirritaður árnar honum hamingju á nýjum langferðaleiðum, skyldu þær ein- hvers staðar vera til. Haraldur Sigurðsson Kveðja Útivistarfélaga Nú skal hefja Ijóðalist látum sönginn gjalla, ennþá heldur Útivist upp til hárra fjalla. Þetta er fyrsta vísan af fjórum sem Hallgrímur Jónasson eitt sinn kvað í upphafi Útivistarferðar. Og sannarlega höfum við látið sönginn gjalla og vísur hans eru á söngskrá Utivistar á kvöldvökum og við önn- ur tækifæri. Honum var svo létt að kasta fram vísum við öll tæki- færi. En hann var ekki aðeins skáld, hann var gæddur slíkri frásagnarg- áfu að leitun er að öðru eins. Hann var með okkur frá upphafi Útivistar, fararstjóri og ferðafélagi. Það gleymir því sjálfsagt enginn sen naut frásagnar hans í ferðum hve snilldarlega honum var lagið að tengja saman söguna og landið sem farið var um. Saga íslands er enn svo ung að hún er flestum okkar vel kunn, en að fara um landið og fá söguna beint á staðnum frá slík- um sagnaþul sem Hallgrímur var, er ógleymanlegt. Skýrmæltur, með svolítið norðlenskum hreim, á fag- urri, ómengaðri íslensku, sagði hann okkur sögur bæði í gamni og alvöru, draugasögur og skrítlur, jafnt á kvöldvökum sem á ferð, svo allir og ekki síst börnin hlustuðu með athygli og höfðu bæði gagn og gaman af. Hallgrímur var kominn yfir átt- rætt þegar hann fór að taka þátt í starfi Útivistar, svo flest okkar hafa ekki haft kynni af honum nema sem manni komnum á efri ár. En hann var svo vel á sig kom- inn, andlega hress og kátur og naut sín svo vel í hópnum þótt flest værum við svo miklu yngri en hann. Og við kunnum svo sannarlega að meta framlag hans okkur til fróð- leiks og skemmtunar. Því mun minning hans lifameð okkur í kvæð- um hans og sögum. Vel af grjóti veðurbörðu væri ég tengdur mínu landi ef mér hlæði einhver vörðu uppi á miðjum Sprengisandi. Svo kvað Hallgrímur eitt sinn. Útivistarfélagar tóku þessari áskor- un síns mikilsvirta heiðursfélaga og hlóðu honum vörðu. Þetta er engin venjuleg varða. Há, reisuleg og traustlega hlaðin, þar sem hver og einn þátttakenda á sína steina. Hallgrímur valdi henni sjálfur stað, svo nálægt miðju landsins sem hægt er að komast, á hárri sand- öldu skammt vestur af Fjórðungs- vatni. Hann sagði að þaðan mætti í björtu veðri sjá Mælifelli í Skaga- firði, en Skagafjörður var hans heimabyggð og Mælifell var hans fjall. Og þarna inni á miðju lands- ins, í hinni miklu auðn umkringdri hinum fagra jöklahring, þar sem öræfavindurinn látlaust gnauðar og íslands lag ymur í öllu sínu veldi, er Hallgrímur nú tengdur sínu landi, sem hann unni svo mjög, með þessari rammbyggðu vörðu sem mun standa af sér öll veður um ókomna tíð og halda uppi nafni hans sem hoggið er í stein í miðri vörðunni: Hallgrímsvarða um alla framtíð. Með þessu framtaki vildum við Útivistarfélagar sýna hug okkar til hans og votta honum þakklæti okk- ar og virðingu. Fari hann vel. Aðstandendum hans öllum vott- um við samúð. Nanna Kaaber Kveðja frá stjórn Útivistar Fallinn er frá mikill ferðamaður og fræðaþulur, heiðursfélagi okkar í Útivist, Hallgrímur Jónasson. Hann verður öllum sem voru svo lánsamir að eiga með honum sam- leið í ferðum, ógleymanlegur. Hall- grímsvarða var reist á Sprengisandi en Hallgrímur sjálfur reisti sér vörðu í hugum okkar með lífi sínu og starfi. Við kveðjum aldinn heiðursmann með virðingu og þökk. Ingi Björn Albertsson (S-Rv) hefur lagt fram frumvarp um stofnun sjóðs til að styrkja efni- lega íslenska íþróttamenn. Skal stofnfé sjóðsins samsvara árs- launum fjögurra háskólakennara. Það vekur athygli að 23 þingmenn eru meðflytjendur með Inga Birni að þessu frumvarpi. Frumvarpið gerir ráð fýrir að menntamálaráðherra skipi stjórn sjóðsins til þriggja ára í senn. í henni skuli sitja þrír menn, einn tilnefndur af framkvæmdastjórn íþróttasam- bands íslands, einn af íþróttanefnd ríkisins og einn skipaður án tilnefn- ingar og skal hann jafnframt vera formaður. Flutningsmaður segir m.a. í grein- argerð að fjárframlög ríkisins til íþróttahreyfingarinnar séu sáralítil og hafi verið skorin rösklega niður síðastliðið ár. „Ef við berum okkur saman við aðrar Norðurlandaþjóðir geta þingmenn ekki litið kinnroða- laust framan í æskufólk sem leggur sig í líma við að hefja nafn íslands til vegs á erlendum vettvangi.” Ingi Björn segir afreksíþróttir vera viður- kenndan og þýðingarmikinn þátt í almennri uppbyggingu íþrótta og Lagt hefur verið fram sljórn- arfrumvarp, þess efnis, að verð á öllum tegundum sjávarafla, úrgangsfisks og fiskúrgangs, sem seldur er hér á landi, skuli ákveðið með fijálsum samningum milli kaupenda og seljenda eða með sölu á uppboðsmarkaði. Verðlagsráði er þó heimilt með meirihluta atkvæða að ákveða lág- marksverð einstakra tegunda sjáv- arafla fyrir tiltekið tímabil. Lagaákvæði þetta öðlast gildi, ef samþykkt verður, 1. janúar 1993. í ákvæði til bráðabrigða er hins vegar kveðið á um að Verðlagsráð geti með meirihlutaákvörðun, strax eftir samþykkt frumvarpsins, gefið verð- lagningu tiltekinna fisktegunda fijálsa. Með samþykkt núgildandi laga um Verðlagsráð sjávarútvegsins frá 1985 var heimilað að gefa verðlagn- ingu tiltekinna fisktegunda fijálsa, þegar sérstaklega stóð á og ráðið stóð einróma að ákvörðun. Með frumvarpi þessu er lagt til að stigin verði tvö skref að afnámi ráðsins. Fyrra skrefið heimilar ákvörðun um fijálst fiskverð með meirihluta- ákvörðun í Verðlagsráði, sbr. bráða- brigðákvæðið. Síðara skrefið felur í sér þá meginreglu að fijálst fis- kverð gildi frá ársbyijun 1993 og skylda ráðsins til verðákvörðunar það hljöti að vera tímabært fyrir okkur íslendinga að meta að verð- leikum kynningar- og áróðursgildi afreksíþrótta. Þingmaðurinn vísar einnig til þess að með: „Samþykkt stjórnarfrumvarps um Launasjóð stórmeistara í skák er brautin rudd og ber að fagna því. Frumvarp þetta er af sömu rótum runnið og sniðið að þörfum íþróttahreyfingarinnar.” Á 113. löggjafarþinginu síðasta vetur lagði Ingi Bjöm fram frum- varp um afreksmannasjóð íþrótta- manna. Það frumvarp var í öllum atriðum nema einu samhljóða því frumvarpi sem nú er lagt fram. Þá var gert ráð fyrir að veija til sjóðs- ins fjárupphæð sem svaraði til launa fjörutíu háskólakennara. Meðflutningsmenn með Inga Birni eru 23 úr öllum flokkum nema Kvennalista. Ingbjörgu Sólrúnu Gísladóttur (SK-Rv) var ekki kunn- ugt um að fyrsti flutningsmaður hefði Ieitað liðsinnis hjá neinum þingmanni Kvennalista og var það henni mikið harmsefni að hafa ekki fengið tækifæri til að skoða þetta mál meðan það var í undirbúningi. Hún taldi ekki rétt að tjá sig efnis- lega um frumvarpið á þessu stigi. verði þá afnumin. Við þessa skipan verður yfirnefnd Verðlagsráðs óþörf. Stjórnarfrumvarp Umferðarráð annist eftirlit með ökuprófi og ökukennslu Fram hefur verið lagt sljórn- arfrumvarp sem ákvarðar að Umferðarráð skuli hafa með höndum umsjón með ökunámi, eftirlit með ökukennslu og annast ökupróf undir yfirum- sjón dómsmálaráðuneytisins. Samkvæmt umferðarlögum gegnir Umferðarráð því hlutverki að stuðla að öruggri umferð, bættum umferðarháttum og auk- inni umferðarmenningu. Umsjón og framkvæmd ökunáms og öku- prófa eykur möguleika stofnun- arinnar á að ná árangri í starfi, segir í athugasemdum með frum- varpinu. Eins og málum er nú skipað hefur enginn opinber aðili eftirlit með almennri ökukennslu. Grænlenskir rokktón- leikar í Háskólabíói ÍSLENSKIR tónleikagestir fá tækifæri til að hlusta á fremstu rokkhljómsveit Grænlands, Ole Kristiansen Band, í Háskólabíói laugardaginn 2. nóvember kl. 21.00. Tónleikarnir áttu fyrst að vera í Norræna húsinu en voru fluttir í Háskólabíó. Seinni tónleikar hljómsveitarinn- ar hafa einnig verið fluttir og verða á Akureyri sunnudaginn 3. nóvem- ber í diskótekinu 1929, þar sem áður var Nýja bíó. Ole Kristiansen Band kemur einnig fram á Púlsin- um mánudagskvöldið 4. nóvember. Hljómsveitina skipa Ole Krist- iansen, hljómborð og söngur, Eigil Petersen, gítar, Nuka Absalonsen, gítar, Martin Chemnitz, trommur, og Hans Jörgen Damgaard, bassi. Þá kemur hljómsveitin fram á Vin- áttuhátíð ’91 í Laugardagshöll laugardaginn 2. nóvember ásamt íslenskum tónlistarmönnum. Frumvarp um frjálst fiskverð: Skref að afnámi Verðlagsráðs sjávarútvegsins - segir í greinargerð með frumvarpinu

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.