Morgunblaðið - 09.05.1992, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. MAÍ 1992
GULRÆTUR
Blém vikunnar
Umsjón: Ágústa Björnsdóttir
232. þáttur
Gulrætur og kartöflur eru lík-
lega þær matjurtir sem algengast
er að rækta í heimilisgörðum.
Gulrótin er tvíær sveipjurt. Hún
er upprunnin í Vestur-Asíu, Mið-
og Suður-Evrópu. í fornöld rækt-
uðu bæði Grikkir og Rómverjar
gulrætur en Norðurlandabúar
hófu ræktun þeirra á 17. öld.
Gulrætur eru með vítamínauðug-
ustu og hollustu matjurtum sem
völ er á. Þær eru tiltölulega auð-
veldar í ræktun, harðgerðar og
þola næturfrost á vorin betur en
flestar matjurtir. Gulrótarfræi má
sá mjög snemma og sjálfsagt eru
ýmsir þegar búnir að sá því þótt
aðrir verði að bíða eftir að snjóa
leysi eða frost fari úr jörðu. í
matjurtabókinni, sem Garðyrkju-
félag íslands gaf út, er að finna
mikinn fróðleik um ræktun mat-
jurta og þar er einnig fjallað um
guirætur. Gulrætur gera töluverð-
ar kröfur til jarðvegsins, sem þær
eru ræktaðar í. Best er mold,
sandur eða moldarblandinn sand-
ur. Séu þær ræktaðar í grýttum
jarðvegi verða þær kræklóttar.
Gulrætur eru áburðarfrekar, þær
dafna vel í beði með gömlum bú-
fjáráburði í, en þær þurfa líka
mikið af steinefnum. Bórskortur
getur valdið sprungumyndun í
gulrótum líkt og rófum.
Þær gulrætur sem nú eru rækt-
arðar eru komnar langt frá for-
móður sinni, villigulrótinni. Gul-
rótum er skipt í tvo flokka, sum-
ar- og vetrargulrætur. Hérlendis
eru einungis ræktaðar svokallaðar
sumargulrætur, sem vaxa mun
hraðar en hinar, en geymast hins
vegar mun verr. Innfluttar gulr-
ætur a.m.k. síðla vetrar eru hins
vegar vetrargulrætur. Ýmsar teg-
undir eru til af sumargulrótum,
s.k. Parísargulrætur eru skemmti-
legar og skrautlegar á diski þar
sem þær eru nær hnöttóttar í lag-
inu, en Nantes eru algengastar í
ræktun hérlendis. Þær eru nokkuð
beinar niður — jafnbola — og
snubbóttar í endann.
Gulrótarfræið er með hörðu
skurni og er allt að 3 vikur að
spíra, þótt spírunum megi flýta
nokkuð með því að leggja fræið í
bleyti áður en sáð er. Vegna þess
hve spírunartíminn er langur þarf
að sá fræinu eins fljótt og unnt
er. Best er að sá í raðir með 20-25
sm millibili. í plássið milli gulrót-
arraðanna mætti síðar sá radísum.
Þær eru fullsprottnar, áður en
gulræturnar þurfa á öllu vaxtar-
rýminu að halda. Gæta þarf þess
að sá ekki of þétt, gömul regla
er að hafa u.þ.b. tvær fing-
urbreiddir milli plantnanna og því
þurfa flestir að grisja sáninguná
þegar fer að koma upp. Mörgum
finnst leiðinlegt að grisja ungp-
lönturnar enda er það mikil vinna,
en þó borgar sig illa að ætla bara
að grisja þegar byijað er að taka
upp. Gulrætumar verða að vísu
fleiri með því móti en verulega
smærri, auk þess raskast rótar-
kerfið hjá þeim gulrótum sem eft-
ir standa. Til að komast hjá grisj-
un er unnt að nota sáðbönd,
strimla þar sem hæfilegt bil er á
milli fræjanna. Séu notuð sáðbönd
þarf að huga enn betur að raka á
spírunartímanum en venjulega til
að spírunin verði eðlileg. Eins er
unnt að nota húðað gulrótarfræ,
sem er mun auðveldara að sá en
óhúðuðu en það gerir líka kröfur
til góðs raka á spírunartímanum.
Til að gulrætumar spíri fljótt og
vel skiptir jarðvegshiti líka miklu
máli. Gott er að breiða yfír beðin
til að hækka hitastigið. Glært plast
hefur lengi verið notað sem yfir-
breiðsla. Það hefur þann góða
kost að vera vindþolið, en njóti
sólar getur ofhitnað undir því og
því þarf að lofta. Eins þarf að losa
um plastið þegar vökvað er. Akryl-
efni P-17, þ.e. þyngd dúks er 17
g/m2, er líka mikið notað sem yfír-
breiðsla. Akryldúkurinn er mjög
góð yfirbreiðsla framan af sumri
þar sem hann hleypir í gegnum
sig lofti og raka og ver auk þess
plönturnar fyrir frosti fari það
ekki niður fyrir 3-4°C. Akrýl þolir
hins vegar illa vind.
Vaxtartíma gulrótna má Iengja
með forræktun innanhúss. Gulr-
ætur þola mjög illa dreifplöntun,
rótarvöxturinn stöðvast og er
mjög lengi af stað aftur. Aftur á
móti er gott að verða sér úti um
1-2 1 mjólkurfernur, skera af þeim
topp og botn og þjappa í þær góðri,
Iéttri moldarblöndu og raða síðan
hymunum í bakka, svo gott verði
að vökva þær þótt þær séu botn-
lausar. Síðan er sáð í hyrnurnar,
fræið þakið með fínum sandi og
strengt plast yfir til að halda sem
jöfnustum raka meðan á spímn
stendur. Hæfílegt er að 10-12
plöntur vaxi í 2 1 hyrnu. Plönturn-
ar þurfa að njóta mikillar birtu
og 15-20° hita meðan á forræktun
stendur. Við útplöntun er a.m.k.
neðri hluti umbúðanna fjarlægður
og klumparnir gróðursettir með
u.þ.b. 25 sm millibili á allar hlið-
ar. Ef umbúðirnar em ekki fjar-
lægðar alveg þarf að vökva ofan
í þær, séu þurrkar fyrst eftir útp-
löntun. Forræktun gulrótna á
þennan hátt getur verið hentug
þar sem seint vorar eða jarðvegur-
inn er lélegur. Eins má með þessu
móti lengja vaxtartímann um all-
margar vikur.
S.Hjj.
Aths. Höfundur pistilsins um
voríris er vanastur því að blómið
íris sé karlkyns, þótt íris sé til sem
kvenmannsnafn, en af ókunnum
orsökum var þetta alltaf haft
kvenkyns i síðasta pistli.
(
jHcðöur
r
a
morgun
V_______
ÁSKIRKJA: Guðsjónusta kl. 14.
Árni Bergur Sigurbjörnsson
BÚSTAÐAKIRKJA: Barnamessa
kl. 11. Arna, Gunnar og Sigurjón.
Guðsþjónusta kl. 14. Einsöngur
Elín Hrund Árnadóttir. Pálmi
Matthíasson.
DÓMKIRKJAN: Messa kl. 11.
Prestur sr. Ingólfur Guðmunds-
son. Dómkórinn syngur. Miðviku-
dag: Kl. 12.10 Hádegisbænir í
kirkjunni. Léttur málsverður á
kirkjuloftinu á eftir og kl. 13.30-
16.30 samvera aldraðra í safnað-
arheimilinu. Tekið í spil. Kaffi-
borð, söngur, spjall og helgi-
stund.
ELLIHEIMILIÐ Grund: Guðs-
þjónusta kl. 10. Sr. Ólafur Jó-
hannsson.
GRENSÁSKIRKJA: Vorferð barn-
astarfsins. Farið frá Grens-
áskirkju kl. 11 til Grindavíkur.
Helgistund í Grindavíkurkirkju.
Pylsuveisla og leikir. Foreldrar
og börn hvött til þátttöku. Allir
þáttakendur eru gestir kirkjunn-
ar. Guðsþjónusta kl. 11. (Ath.
breyttan messutíma.) Prestur sr.
Halldór S. Gröndal. Organisti
Árni Arinbjarnarson. Kaffisala
Kvenfélagsins kl. 15. Þriðjudag:
Kyrrðarstund kl. 12. Orgelleikur
í 10 mínútur. Fyrirbænir, altaris-
ganga og léttur málsverður og
kl. 14 biblíulestur og kirkjukaffi.
Sr. Halldór S. Gröndal.
HALLGRÍMSKIRKJA: Messa kl.
11. Sr. Ragnar Fjalar Lárusson.
Þriðjudag: Fyrirbænaguðsþjón-
Guðspjall dagsins:
Jóh. 16.:
Ég mun sjá yður aftur.
usta kl. 10.30. Beðið fyrir sjúkum.
LANDSPÍTALINN: Messa kl. 10.
Sr. Jón Bjarman.
HÁTEIGSKIRKJA: Messa kl. 11.
Dúfa Einarsdóttir syngur ein-
söng. Ilka Petrova leikur á flautu.
Organisti Violeta Smid. Sr. Tóm-
as Sveinsson. Mánudag: Biblíu-
lestur kl. 21. Kvöldbænir og fyrir-
bænir eru í kirkjunni á miðviku-
dögum kl. 18.
LANGHOLTSKIRKJA: Kirkja
Guðbrands biskups. Guðsþjón-
usta kl. 11. Prestur sr. Flóki Krist-
insson. Kór Langholtskirkju (hóp-
ur V) syngur. Organisti Jón Stef-
ánsson. Aftansöngur virka daga
kl. 18 í umsjá sr. Flóka Kristins-
sonar.
LAUGARNESKIRKJA: Messa kl.
11. Altarisganga. Sóknarprestur
sr. Gunnþór Ingason, kirkjukór
og safnaðarfólk úr Hafnarfjarðar-
kirkju koma í heimsókn. Sr.
Gunnþór Ingason prédikar og sr.
Jón D. Hróbjartsson þjónar fyrir
altari. Kirkjukórar Hafnarfjarðar-
kirkju og Laugarneskirkju syngja
saman Cantate Domino eftir
Pitoni og Drottinn ég er þess
eigi verður eftir Camille Saint-
Saéns undir stjórn Helga Braga-
sonar og Ronalds Turner. Eftir
messu verður boðið upp á kaffi-
sopa.
NESKIRKJA: Messa kl. 11. Sr.
Frank M. Halldórsson. Miðviku-
dag: Bænamessa kl. 18.20. Sr.
Frank M. Halldórsson.
SELTJARNARNESKIRKJA: Fjöl-
skylduguðsþjónusta kl. 11. Barn-
akórinn syngur undir stjórn Sess-
elíu Guðmundsdóttur. Organisti
Gyða Halldórsdóttir. Prestur sr.
Solveig Lára Guðmundsdóttir.
Vorferð barnastarfsins að lokinni
guðsþjónustu. Farið verður til
Keflavíkur og ráðgert að koma
heim kl. 17. Miðvikudag: Kyrrðar-
stund kl. 12. Söngur, altaris-
ganga, fyrirbænir. Léttur hádeg-
isverður í safnaðarheimilinu.
ÁRBÆJARKIRKJA: Guðsþjón-
usta kl. 11. Sr. Þórir Hauksson
prédikar. Organleikari Sigrún
Steingrímsdóttir. Aðalfundur Ár-
bæjarsafnaðar verður haldinn að
guðsþjónustunni lokinni. Sr.
Guðmundur Þorsteinsson.
BREIÐHOLTSKIRKJA: Guðs-
þjónusta kl. 14 í umsjá Kvenfé-
lags Breiðholts. Vigdís Einars-
dóttir prédikar. Anna Birgitta
Bóasdóttir og Árný Albertsdóttir
syngja tvísöng. Organisti Daníel
Jónasson. Að guðsþjónustunni
lokinni verður kaffisala og hluta-
velta Kvenfélagsins. Dúfa Einars-
dóttir syngur einsöng. Bæna-
guðsþjónusta með altarisgöngu
þriðjudag kl. 18.30. Sr. Gísli Jón-
asson.
DIGRANESPRESTAKALL:
Guðsþjónusta í Kópavogskirkju
kl. 14. Sr. Þorbergur Kristjáns-
son.
FELLA- OG HÓLAKIRKJA: Guðs-
þjónusta kl. 11. Prestur sr. Guð-
mundur Karl Ágústsson. Organ-
isti Guðný M. Magnúsdóttir.
Guðsþjónusta miðvikudag kl.
20.20. Prestur sr. Guðmundur
Karl Ágústsson. Sönghópurinn
„Án skilyrða" annast tónlist.
Prestarnir.
HJALLAPRESTAKALL: Guðs-
þjónusta kl. 14 í Digranesskóla.
Altarisganga. Gunnar Jónsson
syngur einsöng. Kór Hjallasóknar
syngur. Organisti Oddný Þor-
steinsdóttir. Að lokinni guðs-
þjónustu fer fram aðalsafnaðar-
fundur Hjallasóknar í húsakynn-
um skólans. Sóknarfólk er hvatt
til þátttöku. Kristján Einar Þor-
varðarson.
KÁRSNESPRESTAKALL: Guðs-
þjónusta í Kópavogskirkju kl. 11.
Ægir Fr. Sigurgeirsson.
SELJAKIRKJA: Guðsþjónusta kl.
14. Organisti Kjartan Sigurjóns-
son. Molakaffi eftir guðsþjón-
ustuna. Sóknarprestur.
FRÍKIRKJAN, Rvík: Á sunnudag
verður vorferðalag barnanna.
Mæting við Fríkirkjuna kl. 10.30.
Farið verður í Vatnaskóg. Helgi-
stund verður í kapellunni, farið
verður í leiki m.m. Veitingar. Al-
menn guðsþjónusta í kirkjunni
fellur niður. Miðvikudag: kl. 7.30
morgunandakt. Orgelleikari Pav-
el Smid. Sr. Cecil Haraldsson.
KRISTSKIRKJA, Landakoti:
Messa kl. 8.30. Hámessa kl.
10.30. Messa kl. 14. Ensk messa
kl. 20. Laugardaga messa kl. 14
og ensk messa kl. 20. Aðra rúm-
helga daga er messa kl. 18.
MARÍUKIRKJA, Breiðholti:
Messa kl. 11. Laugardag kl. 14,
fimmtudag kl. 19.30. Aðra rúm-
helga daga messa kl. 18.30.
KFUM/KFUK, kristniboðssaln-
um við Háaleitisbraut: Almenn
samkoma kl. 20.30. Upphafs-
orð/bæn Hulda B. Jónasdóttir.
Ræðumaður Gunnar J. Gunnars-
son.
HVÍTASUNNUKIRKJAN Fíladelf-
ía: Sunnudagaskóli kl. 11. Al-
menn samkoma kl. 16.30. Ræðu-
maður Hafliði Kristinsson. Bar-
nagæsla.
HJÁLPRÆÐISHERINN: Sunnu-
dagaskóli kl. 14. Bæn kl. 19.30
og hjálpræðissamkoma, kl. 20
hermannavígsla. Anna og Daníel
Öskarsson tala og stjórna.
VEGURINN, Kópavogi: Fjöl-
skyldusamvera kl. 11 og alm.
samkomur kl. 16.30 og 20. Mið-
vikudag: Kl. 18.30 er biblíulestur,
sr. Halldór S. Gröndal.
FÆR. sjómannaheimilið: Sam-
koma kl. 17, sem konur í Sjó-
mannskvinnuhringnum í bæjun-
um Skála Strondum og Hvalvík
stjórna.
GARÐASÓKN: Guðsþjónusta í
Garðakirkju kl. 14. 25 ára ferm-
ingarbörn koma í heimsókn.
Æskulýðsfélagið efnir til „Söngv-
akeppnisvöku" í Kirkjuhvoli í
kvöld kl. 18.45. Þriðjudag: Opið
hús Æskulýðsfél. hjá æskulýðs-
félaginu.
KAPELLA St. Jósefssystra,
Garðabæ: Þýsk messa kl. 10.
VÍÐISTAÐASÓKN: Messað íVíð-
istaðakirkju kl. 11. Kór Víðistaða-
sóknar syngur. Úlrik Ólason
organisti. Sr. Sigurður Helgi
Guðmundsson.
HAFNARFJARÐARKIRKJA:
Messuferð í Laugarneskirkju.
Lagt af stað frá kirkjunni kl. 10
og verður messað í Laugarnes-
kirkju kl. 11. Báðir kórar kirkn-
anna leiða söng undir stjórn org-
anista sinna, Ronalds Turner og
Helga Bragasonar. Sr. Gunnþór
Ingason prédikar og þjónar fyrir
altari ásamt staðarpresti, sr. Jóni
Dalbú Hróbjartssyni prófasti. Eft-
ir messu verður safnaðarstarf
Laugarneskirkju kynnt. Safnað-
arstjórn.
KAPELLAN, St. Jósefsspítala:
Messa kl. 10.30. Rúmhelga daga
kl. 18.
KARMELKLAUSTUR: Messa kl.
8.30. Rúmhelga daga messa kl.
8.
YTRI-NJARÐVÍKURKIRKJA:
Guðsþjónusta kl. 11. Aðalsafn-
aðarfundur að messu lokinni. Sr.
Baldur Rafn Sigurðsson.
KEFLAVÍKURKIRKJA: Fjölskyld-
umessa með Seltjarnarnes-
söfnuði kl. 14. Sr. Solveig Lára
Guðmundsdóttir þjónar ásamt
sóknarpresti. Organisti Einar
Örn Einarsson. Aðalsafnaðar-
fundur Keflavíkursóknar í Kirkju-
lundi að messu lokinni. Sr. Helga
Soffía Konráðsdóttir.
KAÞÓLSKA kapellan, Keflavík:
Messa kl. 16 sunnudaga.
ÞORLÁKSKIRKJA: Messa kl.
20.30. Aðalsafnaðarfundur í
kirkjunni að messu lokinni. Sr.
Svavar Stefánsson.
BORGARPRESTAKALL: Fjöl-
skyldumessa í Borgarneskirkju
kl. 11. Sóknarprestur.