Morgunblaðið - 24.05.1992, Blaðsíða 12

IZ u MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. MAI 1992
Við Þórhallur Árnason á milli nokk-
urra útskriftarnema og kennara
þeirra, pokalaga viðbótin sem geng-
ur niður úr ermum búnings stóru
konunnar til hægri er hjúskapar-
tákn.
JAPONSKUM
VETTVANGI
eftir Brago Ásgeirsson
AÐ FLJÚGA heilan dag í risa-
þotu á móti tímanum, er lifun
sem reynir á taugakerfið, þótt
allt sé gert til að láta manni líða
sem best. Hér væri yfir litlu að
kvarta þar sem þjónusta um borð
í SAS-vélum er annars vegar,
sem er nánast fullkomin.
Farsælast er þó að
leggja í slíka ferð vel
hvíldur og afslappað-
ur, því að annars er
hætta á að líkams-
starfsemin fari úr
skorðum, og ég
fyrir því er ég beinlínis lak
úr stól mínum er á flugið leið,
sofandi, og einn flugþjónninn ko
askvaðandi og setti umsvifalaus
fingurinn á hálsslagæðina. Meg
menn geta sér til hvað hann
ist, en hér var það þó sem
fer fyrst og fremst þreytan se
sótti á. Var í fyrstu svolítið
ur, en náði mér fljótlega.
í slíkum langferðum í flugi, e
það tilbreytingarleysið sem sæki
á, en því er mætt með ýmsu
og sýnd er jafnan ein eða fleiri
valskvikmynd á stóru tjaldi,
því að í engu er sparað hvorki
hörðu né mjúku undir tönn.
En þetta eru almennar upplýs-
ingar og slíkt ferðalag getur auðvit-
að allt eins orðið viðburður, sitji
maður við hliðina á góðum félaga
og snjöllum sögumanni.
Þótt samanlagður tíminn, sem
fór í þetta ferðalag nálgaðist sólar-
hring og lagt var af stað árla
morguns, var komið til Osaka að
kvöldi, og þar bjuggum við á ágætu
hóteli þar sem þjóðareinkenni Jap-
ana komu strax fram, sem eru við-
líka kurteisi, tillitsemi og hreinlæti,
að norrænum mönnum verður
hvumsa við, þar sem segja má að
víða þyki í heimalöndum þeirra sér-
stök alúð og vinsemd jaðra við ein-
feldni og snobb, groddaskapur
kumpánleika, en sóðaskapur telst
sáluhjálparatriði.
Hreinlætið var til að mynda slíkt
á hótelinu að jaðraði við öfga og
þannig var skipt um, sápur og tann-
bursta á hverjum degi og jafnvel
fékk maður einnig nýja plasthettu
til að setja yfír hárið og þá lá á
miðju rúmi mínu fagurlega saman-
brotinn nýr kimonó-formaður slopp-
ur dag hvern. Eiginlega voru þetta
einfaldlega náttföt, en ég uppgötv-
aði það ekki fyrr en löngu seinna.
Þessir sloppar til daglegs brúks og
til að sofa í eru býsna þægilegir,
mjúkir og loftmiklir og maður fínn-
ur vart fyrir þeim.
Fyrstu áhrifín í þesari miklu
iðnaðarborg voru yfirþyrmandi,
ekki einasta vegna umfangs borg-
arinnar og iðandi mannlífs heldur
einnig vegna þess að hér var vegur
undir, vegur yfir, vegur í gegnum
hús og vegur allstaðar í bókstafleg-
um skilningi. Þessar steinsteyptu
bílabrautir eru hvarvetna kuldaleg-
ar og ég hafði hvergi séð þær í
eins ríkum mæli fram að þessu. Þá
eru þær allar keimlíkar og dálítið
óhugnanlegar, einkum þegar
dimma tekur og í fyrstú er manni
villugjamt í grennd við þær, því þær
eru víða.
En hér skapar þörfin nauðsyn,
því að Japan er fjölmennt land og
lífsrýmið takmarkað og næstu daga
birtist mér máltækið „þröngt mega
sáttir sitja“ ljóslifandi í ótal afbrigð-
um svo mér var nóg um. Ekki svo
að það angraði mig tiltakanlega,
enda hafa Japanir lært að lifa- í
þrengslum, heldur var þetta algjör
andstæða þess olnbogarýmis, sem
menn búa við í heimalandinu og
mér þykir nú sem landar mínir
mættu kunna mun betur að meta.
Það er og allt annað að upplifa
þessar staðreyndir, en að lesa úr
bókum, eða sjá á kvikmyndum,
enda kom manni flest á óvart og
svo hins vegar kannski mest að
opna fyrir sjónvarpið, þar sem oft
voru nær tómar auglýsingar á
vesturlenzka vísu á skjánum og
stungu mjög í stúf við allt annað
allt um kring og manni þótt hrein
sjónmengun.
Ætla mætti að þjóð, sem býr við
jafn ríkan menningararf takmarki
slíka innantóm síbylju í anda vesturs-
ins, af ótta við að glata hinum verð-
mæta menningararfi, en við skulum
athuga það, að í Japan er hann svo
rótfastur að hér er hættan trúlega
mun minni en í yngri samfélögum
með lausmótaðri menningararf.
Ekki þarf að taka það fram, að
Japan er tækniundur, það vita allir,
en menn verða að upplifa undrið til
að skilja það til hlítar. Oft hef ég
t.d. ferðast með neðanjarðarbraut-
um erlendis, en aldrei stungið
farmiða í rauf, við inngöngu eða
útgönguhlið sem virtist eiginlega
vera kominn upp úr raufínni fyrir
framan samstundis og gott ef ekki
áður (!), jafnframt því sem ofurtækn-
in hefur lesið á miðann og opnar
einungis hliðið fyrir framan mann
ef rétt upphæð er stimpluð inn. Ef
ekki þá ber að snúa sér til starfs-
manns, sem er jafnan nærri og borga
það sem á vantar. Mér hnykkti .við
er það kom fyrir mig fyrst, og hélt
að nú hefði ég gert einhvetja vit-
leysu og fengi sekt, en svo sá ég
fljótlega að þetta var harla algengt
og eðlilegur gangur hlutanna.
Ný tegund ofurtækni, sem er að
koma fram getur leitt til þess að
t.d. Efnahagsbandalag Evrópu með
sínar 600 milljónir sitji eftir í þróun-
inni og verði sem statistar á meðan
Japanir hirði frá þeim markaðina
um allan heim. Þetta óttast margir
evrópskir vísindamenn, en svo eru
aðrir, sem álíta hættuna ekki óyfir-
stíganlega, en þá verði menn að
vísu að leggja hart að sér og veita
stórauknu fé til rannsókna.
Svo langt gengur þetta, að Evr-
ópa á í hættu að verða að eins
konar nýlendu Japana á iðnaðar-
sviði framtíðarinnar og menn hafa
þegar fengið forsmekk af þessu,
því að Japanir eru með mikið for-
skot á þróun í örtækni, sem nefnd
er Chip-framleiðsla, og hefur með
samrás í kísilflís að gera, sem steypt
er í kubb skilst mér.
Þar fyrir utan hafa þeir gert
áætlanir langt fram í tímann og eru
þar einnig umtalsvert á undan
vesturálfubúum.
Þessi litli hlutur er þegar allstað-
Maico
stúlkur í
Kyoto,
lærlingar í
geishu-
fræðum.
íslendingarnir í Osaka:
Miyako Kashima Þórð-
arson, leiðsögukonan
Kiyko Tsubouchi, Þór-
hallur Árnason, Júlía
Hreinsdóttir, Sunna
Davíðsdóttir, Guðrún
Ólafsdóttir og Kristin
Friðriksdóttir.
Pelikanarnir í dýragarðinum í Kyoto
voru úr öllum áttum og var það lit-
fögur sjón.
Undir sérkennilegu tré í Heian helgi-
dóminum í Kyoto var mjög virðuleg
og fögur giftingarathöfn, er okkur
Kiyko Tsubouchi bar að garði.