Morgunblaðið - 13.10.1992, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. OKTÓBER 1992
39
Hverju breytti
bjórinn? - þekk-
ing og* forvarnir
eftir Hildigunni
Ólafsdóttur
Fyrir íi'órum árum gerði geð-
deild Landspítalans könnun á
áfengisneysluvenjum og viðhorfum
til áfengis. Þetta var hálfu ári áður
en sala á bjór var lögleidd. Mark-
miðið með könnuninni var að
kanna á hvem hátt bjór myndi
breyta viðhorfum almennings til
áfengis og hvaða áhrif bjór hefði
á heildameyslu áfengis. Könnunin
var endurtekin ári síðar, þegar bjór
hafði verið seldur hér á landi í
hálft ár. Eins og vænta mátti vom
fyrstu áhrif bjórsins ekki að öllu
ieyti varanleg. Bjórinn hafði áhrif
á heildarneysluna sem jókst um
23% fyrsta árið, þrátt fyrir það að
neysla á sterku áfengi og léttum
vínum minnkaði. Fyrsta árið sem
bjór var seldur, árið 1989, var
hann þriðjungur alls áfengis sem
dmkkið var, miðað við hreinan vín-
anda. Þetta hlutfall hefur lækkað
lítillega síðustu misseri.
Fleiri vínveitingaleyfi
Nú þegar er ljóst að bjórinn
breytti ýmsu í áfengismálum ís-
lendinga. Hann ýtti undir veitingu
fleiri vínveitingaleyfa, sem fjölgaði
á milli áranna 1988 til 1991 úr
148 í 229, sem er 55% aukning.
Þá hefur bjórinn valdið vandamál-
um við að framfylgja banni á aug-
lýsingum, vegna duldra áfengis-
auglýsinga — auglýsinga á bjór
sem samkvæmt lögum telst ekki
áfengi eða bjór með minna en
2,25% áfengis að rúmmáli.
Einu sinni var þjóðfélagið
áfengilaust, það var á bannárun-
um. Nú beinast forvamir í áfengis-
málum ekki að því útrýma áfengi,
heldur að halda því frá vissum
svæðum og ákveðnum hópum. Hér
á landi hafa þau norm gilt um
áfengisneyslu að hefur verið skýrt
afmörkuð frá vinnu og bundin við
frítíma. Dæmi um þá hópa sem
talið er æskilegt að ekki neyti
áfengis eru böm og unglingar,
ófrískar konur og ökumenn. Þá
hafa margir sem átt hafa við
áfengisvandamál að stríða, valið
sér að iifa án áfengis.
Spurningar sem þarf að svara
Enn er mörgum spumingum um
afleiðingar þess að bjór var lög-
leiddur ósvarað. Eitt af því sem
skiptir máli fyrir forvamir og
heilsuvemd er að vita hveijir
drekka áfengi og við hvaða ástæð-
ur. Eftirfarandi spumingar era
meðal þeirra sem vakna þegar
reynt er að skýra áhrif bjórs á
þjóðfélagið. Hefur hann fengið
annan sess en sterkt áfengi og
létt vín? Á bjór greiðari aðgang
að áfengislausum svæðum en ann-
að áfengi? Eða er hann drukkinn
á sama hátt og sterkir drykkir, í
ölvunarskyni?
100
70
40
GB
Hildigunnur Ólafsdóttir
„Eftir þrjú og hálft ár
er nýjabrumið að fara
af bjórnum og því tíma-
bært að kanna hvaða
breytingar hafa orðið á
áfengisvenjum frá því
hann var innleiddur.“
Eftir þrjú og hálft ár er nýja-
bramið að fara af bjómum og því
tímabært að kanna hvaða breyt-
ingar hafa orðið á áfengisvenjum
frá því hann var innleiddur. Þess
vegna er geðdeild Landspítalans
þessa dagana að endurtaka fyrri
kannanir á áfenigsneysluvenjum
og viðhorfum til áfengis, til þess
að safna upplýsingum sem bera
má saman við fyrri kannanir.
Heilsuvemd og allt forvamar-
starf verður skilvirkara ef þekking
á viðhorfum og atferli almennings
er til staðar. Á slíkri þekkingu
byggist val á þeim markhópum
sem forvamarstarf á að ná til.
Stundum beinast forvamir að því
að hafa áhrif á allt þjóðfélagið,
stundum á einstaka hópa. Þessi
almennu sannindi gilda líka f
áfengismálum.
Höfundur er deildarsijóri á
geðdeild Landspitala og vinnur
við áfengisrannsóknir.
svo vel...