Morgunblaðið - 08.11.1992, Blaðsíða 19

en skilur ekki hvað þáð er. Fyrir
rúmu ári var hann að reyna að steypa
af stóli réttkjörnum forseta heima-
landsins Bophuthatswana og s-
afríski herinn kom og bjargaði mál-
inu. Þá mótmælti Mandela harðlega
íhlutun hersins, því maðurinn væri
ekki lengur forseti, það væri búið
að steypa honum af stóli! Mandela
nýtur mikils stuðnings í S-Afríku,
hann lofar öllum gulli og grænum
skógum. Hann er formaður hreyfíng-
arinnar sem hefur frelsað svertingj-
ana undan stjórn hvítra manna, en
þeir gera sér ekki grein fyrir því
hvert hann stefnir. Mandela vill þjóð-
nýtingu og endurúfhlutun auðsins,
hann er með allar gömlu kommún-
istahugmyndimar. Ef hann kemst til
valda er efnahagslíf S-Afríku dauða-
dæmt. Þetta sterka ríki, sem gæti
verið til svo mikillar uppbyggingar í
allri Afríku, væri þá búið að vera.
Efnahagskreppa og glæpir
Menn berjast við fleira en kyn-
þáttavandamál í S-Afríku. Ef mönn-
um þykir erfitt ástand hér þá er það
tíu sinnum verra þar. Verstu þurrkar
í 50 ár hafa gengið yfir landið og
landbúnaðurinn er í miklum vanda.
Gullið er S-Afríku sama og fiskurinn
íslandi. Heimsmarkaðsverð á gulli
hefur verið í lágmarki í mörg ár og
ekkert að hækka, fremur að það
falli. Það er talað um að 60% af
gullframleiðslunni sé rekin með tapi.
Um hálf milljón svertingja hefur
misst vinnuna í gullnámunum og á
sumum svæðum er allt að helmingur
vinnufærra manna án atvinnu. Bygg-
ingariðnaðurinn hefur nær stöðvast
og fasteignir seljast ekki. Ég á 400
fermetra fallegt einbýlishús en get
ekki einú selt það fyrir verð sem
dugar fyrir 2 herbergja kjallaraíbúð
hér á íslandi. Einnig á ég glugga-
verksmiðju, þar sem starfa 30-40
menn flestir svartir, og reksturinn
gengur dræmt vegna samdráttar í
byggingariðnaði. Afríska þjóðarráðið
hvetur svertingjana til að borga
hvorki rafmagns- eða vatnsreikninga
né heldur afborganir af lánum. Sveit-
arfélögin eiga því í miklum erfiðleik-
um og bankarnir hafa stöðvað hús-
byggingalán til blökkumanna. Þeir
blökkumenn sem vilja borga af lán-
um sínum verða fyrir hótunum og
aðkasti. Á tíma aðskilnaðarstefnunn-
ar var íbúafjölda svartra á einstökum
svæðum stjórnað þannig að til væri
atvinna og húsaskjól fyrir alla. Nú
er búið að afnema slíka stýringu. Á
Jóhannesarborgarsvæðinu hefur íbú-
um íjölgað úr tveimur milljónum upp
í fjórar á einu og hálfu ári. Það eru
risin hreysahverfi um allt. Svertin-
gjamir reyna að reisa kofa hvar sem
þeir geta. Það er áætlað að íbúafjöld-
inn verði kominn í tólf milljónir um
aldamót og árið 2010 í 45 milljónir.
De Klerk og Mandela hafa samið
um lausn fjölmargra pólitískra
fanga, það er búið að sleppa um 50
þúsund föngum undanfarið. Margir
hafa verið fangelsaðir fyrir glæpa-
,starfsemi, en Mandela heimtar að fá
þá lausa sem pólitíska fanga óg því
er hlýtt. Dómarar eru í uppnámi yfir
því að öllum þessum glæpamönnum
sé sleppt. í kjölfar .atvinnuleysins
fjölgar afbrotum. Þar sem áður var
tiltölulega öruggt umhverfi ríkir nú
vargöld. Á síðustu þremur og hálfu
ári hefur verið stolið af mér níu bíl-
um. Það er stolið 70 bílum á dag á
Jóhannesarborgarsvæðinu og er
þeim ýmist smyglað úr landi eða
seldir í varahluti. Það gerist í hverri
viku að bílræningjar slq'óti bílstjóra
undir stýri, þar sem þeir bíða á
umferðarljósum, fleygi líkinu út og
ræni bílnum. Hvítu fólki er varla
óhætt að fara lengur um miðborgina
og alls ekki um helgar. Mörg stór
og glæsileg hótel eru að loka. Borg-
arstjóm Jóhannesarborgar hefur
ákveðið að ráða 600 lögreglumenn
til að gæta eins ferkílómetra í mið-
bænum. Á þessu svæði ríkir algjört
ófremdarástand.
Ótti við hrun
Róm féll og stórveldi hafa fallið
hvað þá minni ríki. Sovétríkin féllu
í öskustóna og það tekur marga ára-
tugi að byggja Rússland aftur upp.
Mér sýnist á öllu að sagan sé að
endurtaka sig í S-Afríku. Nýlega var
gerð skoðanakönnun meðal ensku-
mælandi hvítra og þar kom fram að
40% eru ákveðin í að flytja úr landi,
þar að auki voru margir að hugsa
MQRGUNBLAÐIÐ SUNNUD^AGyR 8. NÓyEMBER. ,1992
um að fara. Búarnir komast ekki
neitt, því þeir eru jafn mikill hluti
af Afríku og svertingjamir.
S-afrísk stórfyrirtæki keppast við
að opna útibú víða um heim og kaupa
upp fyrirtæki, ekki síst í Evrópu. Þau
vilja vera viðbúin þvi versta heima
fyrir og baktryggja sig. Það hefur
verið mikið um fyrirtækjasamruna í
landinu og mikill rekstur safnast á
fárra hendur. Það er engin fyrirliggj-
andi lausn á málum S-Afríku. I S-
Afríku var sagt í vor að 7% þeirra
sem lykju stúdentsprófi ættu mögu-
leika á að finna vinnu. Tíminn einn
sker úr um hvemig þetta fer. Það
er sorglegt ef S-Afríka hrynur, því
þetta land hefur mjög sterka innri
uppbyggingu og gæti verið svo mik-
il lyftistöng fyrir alla álfuna. Það er
líkt og maður fylgist með Róm
brenna.
Gott að koma heim
Meðan ég bjó í S-Afríku voru þar
lengstum 30 til 40 íslendingar og
HEIMALÖND í S-AFRÍKU
flestum hefur vegnað vel. Eitthvað
af fólkinu hefur verið að tala um að
koma aftur til íslands. Það hefur
margt breyst hér á landi meðan ég
bjó úti og ekki allt til batnaðar. Ég
fæ hroll þegar ég sé þetta ofboðslega
ríkisbákn sem búið er að byggja
upp. Ef fólk lítur á launaseðilinn sinn
og rannsakar hvert launin renna þá
kemst það að því að minnst 70-80%
af kaupinu fer beint og óbeint í sjóði
ríkis og bæjar. Ég er þeirrar skoðun-
ar að til að þjóðfélag blómgist þurfi
skattar að vera lágir og afskiptasemi
í lágmarki. Þá á ég ekki bara við
hið opinbera heldur líka verkalýðs-
hreyfinguna. Menn em orðnir
hraeddir við að fara út í framkvæmd-
ir eða rekstur vegna allra þessara
óraunhæfu krafna og reglna.
Meðal þess jákvæða sem ég sé er
að það er hætt að styðja vonlaus
fyrirtæki sem geta ekki borið sig.
Mér fínnst kjarninn í þessu vera sá
að ríkið verður að skapa þær aðstæð-
ur að atvinnurekstur geti skilað
________________________________19
hagnaði. Það ætti að gera alla íslend-
inga að kapítalistum. Sósíalistar hafa
alla tíð talað um þjóðnýtingu, mér
finnst að hér ætti að gera fólksnýt-
ingu. Færa eignir frá ríki og bæ til
einstaklinganna, svo þeir geti notið
milliliðalaust arðs af eignum sem
hafa orðið til fyrir skattpeninga al-
rriennings.
Nú fer ég að starfa við fyrirtækið
Fismark, aflamiðlun sem selur afla
skipa til vinnslustöðva. Framboð og
eftirspum ræður verðinu. Sjómenn-
irnir vilja hámarksverð og vinnslu-
stöðvarnar sem mestan afla. Við er-
um í sama húsnæði og Kvótamarkað-
urinn sem sonur minn Hilmar stofn-
aði. Sá rekstur gengur ágætlega og
er dæmi um nýja atvinnustarfsemi
sem svarar þörf markaðarins. Þótt
margt sé heppilegra erlendis, gott
veðurfar og hvað eina þá er maður
samt alstaðar útlendingur nema á
íslandi. Ég er mjög glaður yfir því
að vera kominn heim og finn að ég
er kominn á rétta bylgjulengd.
Ódýr og spennandi
lúxusferð til Tælands
fyrir aðeins 99.900 kr.
Nú er tækifærið til aö
hverfa á vit framandi menn-
ingar og ævintýra í Tælandi.
Royal Cliff hóteliö er dvai-
arstaöur sem er þekktur fyrir
þægindi og glæsileika.
Fjögur ár í röð hefur hóteliö
veriö kosiö besti hótelstaður-
inn í allri suö-austur Asíu.
Hvergi er auöveldara að llfa
í vellystingum en einmitt
þarna. Á hótelsvæöinu er t.d.
að finna sundlaugar, fjóra 18
holu golfvelli, glæsilegar versl-
anir, spennandl námskeið í
tælenskri matargerö auk bestu
þjónustu og aöbúnaöar sem
hægt er aö hugsa sér. Stutt er
I iðandi mannlífið á Pattaya
ströndinni og aöeins tveggja
tíma akstur til Bangkok.
SAS býöur ferö og lúxus-
dvöl á Royal Cliff hótelinu í
tvær vikur á aöeins 99.900 kr.
Tekið er á móti farþegum á
flugvellinum í Bangkok viö
komu ef óskaö er og ekið aftur
viö brottför.
Láttu draumaférölna til
Tælands veröa að veruleika -
þaö er mögulegt meö SAS!
Haföu samband viö SAS eöa
feröaskrifstofuna þína.
/////SÆf
Laugavegi 172 Sími 62 22 11
SAS á íslandi - valfrelsi í flugi!
Verö miöast viö einstakling í tveggja manna herbergi. 1250 kr. flugvallarskattur er ekki innifalinn í veröi.