Morgunblaðið - 07.03.1993, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. MARZ 1993
19
með fótunum og hélt á Erlu Björk
allt þar til mér var bjargað. Sjálfur
var ég mikið slasaður, hægri hand-
leggurinn og fóturinn mölbrotnir,
andlitið skaddað og ég með miklar
innvortis blæðingar. Það eina sem
ég gat gert var að biðja og reyna
að halda ró minni. Veðrið lægði held-
ur þegar leið á kvöldið og ég man
að út um brotinn glugga sá ég stjöm-
ur á himninum. Kuldinn var hrika-
legur. Þegar ég sá loksins gult
ieifturljósið á snjóbíl björgunar-
mannanna áttaði ég mig ekki á því
hvað þetta var og hélt að nú væri
ég að kveðja.“
Einhver tilgangur með þessu
Þau Pálmar, Kristján og Auður
Erla voru á lífi þegar björgunar-
mennina bar að. I hópi þeirra var
læknir sem hlúði að hinum slösuðu.
Ekki var pláss nema fyrir tvo slas-
aða í snjóbílnum og voru Auður og
Kristján flutt fyrst tveggja kílómetra
leið niður fjallið þangað sem þyrla
beið hinna slösuðu. Auður Erla lést
á leiðinni í snjóbílnum. Pálmari þótti
biðin löng eftir því að bíllinn kæmi
öðru sinni að sækja hann. Þyrlan
flutti hina slösuðu til Stykkishólms,
þar sem sjúkraflugvél beið þeirra.
Minningar Pálmars frá sjúkraflutn-
ingnum eru brota-
kenndar. „Ég
man að það var
verið að stinga
mér inn í einhvern
sívalning og ég
spurði lækninn
hvað þetta væri.
Vertu rólegur,
þetta er bara
flugvél, svaraði
hann. Bara flug-
vél, sagði ég.“
Næst man Pálm-
ar eftir sér á
slysadeild þar
sem gert var að
sámm hans. „Ég
man að ég sagði
frá blóðgjafakort-
inu í veskinu
mínu og flýtti það
fyrir blóðgjöfinni.
Það var svo ein-
kennilegt að
nokkrum dögum
fyrir slysið bað
Auður mig að
fara á Sjúkrahús-
ið á ísafirði og láta útbúa blóðkort.
Ég var nýbúinn að sækja kortið
þegar þetta kom fyrir,“ segir Pálm-
ar. Hann dvaldi á gjörgæsludeild
næstu vikur. „Þegar ég vaknaði
spurði ég alltaf um Auði og var jafn-
óðum svæfður aftur." Loks var
Pálmari leyft að vakna og sjúkra-
hússpresturinn tilkynnti honum að
Auður væri látin.
í hönd fór tími margra læknisað-
gerða og endurhæfingar. Pálmar
þurfti að fara í holskurði vegna inn-
vortis blæðinga og afleiðinga þeirra,
hann gekkst undir skurðaðgerðir
vegna beinaígræðslu í hendi og til
að setja fótleggínn saman. Pálmar
segist ekki hafa fengið fullan styrk
í höndina aftur og fóturinn þreytist
fljótt við áreynslu. Þrátt fyrir að
hann hafi ekki náð fullum líkamskr-
öftum eftir slysið telur hann sig
kominn á rétt ról í lífinu á ný. „Ég
á góða konu og fallegt heimili, þijú
börn frá fyrra hjónabandi og stjúp-
dóttur, er í góðri vinnu sem ég ræð
vel við og hef góða yfirmenn sem
sýna mér skilning. Hvers getur mað-
ur þskað sér frekar?
Ég hef oft spurt sjálfan mig hvort
ég eigi þetta skilið. Af hvetju leyfði
Guð mér að lifa? Af hveiju tók hann
ekki mig í staðinn fyrir mæðgurnar
eða hina mennina? Fyrir það fyrsta
þá lifði ég slysið af og svo dó ég
ekki af kuldanum og vosbúðinni.
Minn dagur var ekki kominn. Það
hlýtur að vera einhver tilgangur með
þessu. Ég veit ekki hver hann er,
mín hlýtur að bíða eitthvert verk-
efni. Það kemst enginn í gegnum
svona nema vera vel á sig kominn
og að það sé haldið yfir honum
verndarhendi." Þær stundir koma
enn, jafnt á nóttu sem degi, að hryll-
ingurinn hellist yfir hann. „Ég hrekk
upp á nætumar kófsveittur og mig
Heima i hreiórinu
„Eg á góða konu og fallegt heimili, þijú börn frá fyrra hjónabandi og stjúpdóttur, er í góðri vinnu sem
ég ræð vel við og hef góða yfirmenn sem sýna mér skilning. Hvers getur maður óskað sér frekar?“
I vinnunni
„Ég er mjög þakklátur fyrir þolinmæði samstarfsfólksins, það hefur nennt að hlusta
á mig þegar ég hef þurft að létta á hjarta mínu.“
hefur þá verið að dreyma þetta.
Þetta gerðist þó mun oftar fyrst
eftir slysið. Það kemur fyrir að mig
grípur hræðileg vanlíðan. Vetr-
arveðrin fara líka mjög illa í mig,
skafrenningur, kuldi og myrkur. Þá
rifjast þetta allt upp. Stundum gríp-
ur mig reiði út í þann sem öllu ræð-
ur. Af hveiju fékk sú litla ekki að
lifa? Hún náði því ekki einu sinni
að verða eins árs.“ Pálmar segist
stundum eiga erfitt með að vera
innan um fólk sem er með barn á
svipuðu reki og Erla var þegar hún
lést. Eins getur verið erfitt að hitta
böm sem fæddust um líkt leyti og
hún. „Þá kemur upp svo sár tilfjnn-
ing. Maður fer að hugsa um hvað
hún væri að gera nú, til dæmis að
byija í skóla eða annað sem jafnaldr-
ar hennar eru að stússa." Eftir slys-
ið hefur Pálmar oft orðið fyrir því
að heyra samtöl þagna, þegar hann
kemur óvænt innan um fólk, eða
heyra pískur útundan sér um að
þama fari „aumingja strákurinn
hann Pálrnar". Stundum segist fólk
kannast við hann og spyr hvar það
hafi séð hann áður og þegar Pálmar
minnist á fjölmiðlaumfjöllun um
Ljósufjallaslysið þá kemur á fólk.
Hann segist frekar vilja tala við fólk
um slysið en að það verði vandræða-
legt og reyni í fremstu lög að kom-
ast hjá því að minnast á þennan
atburð.
Að sofna í sátt
Pálmar lærði hjá mági sínum að
nota íhugun til að bægja vanlíðan-
inni frá og segir hana hafa hjálpað
sér mikið. Hann segist trúa á Guð
og leggjast ekki til hvíldar nema
fara með bænimar sínar. Þegar hann
lýkur upp augunum á morgnana fer
hann einnig með bæn. „Maður hugs-
aði ekki út í þetta áður. Nú þakka
ég fyrir að fá að vakna, það er ekk-
ert sjálfsagt að maður fái að lifa
nýjan dag. Á kvöldin tjái ég þakk-
læti mitt fyrir að hafa fengið að lifa
daginn. Ég vil vera sáttur við kon-
una mína og fara ekki að sofa reið-
ur. Þá sef ég bara illa og líður ekki
vel. Við vitum heldur ekkert um það
hvort við fáum bæði að vakna að
morgni. Hann séra Hjalti Guð-
mundsson lagði út af þessu þegar
hann gaf okkur Kristínu saman, að
við skyldum aldrei fara ósátt að sofa
og ef Guð væri með okkur í lífinu
þá gengi okkur vel. Ég leyfði mér
það hér áður fyrr að fara að sofa
hundóánægður, en það á ekki við
lengur.“ Pálmar segir lífsmat sitt
hafa breyst við slysið. Nú vill hann
njóta hverrar stundar sem hann get-
ur. Það sem áður var hversdagslegt
er nú hátíðlegt. Þau Kristín gengu
í hjónaband 9. mars 1990 og Pálmar
segir hana hafa verið sér til mikillar
hjálpar. Án hennar hefði hann ekki
komist yfír áfallið sem fylgdi slys-
inu. „Við erum miklir vinir og reyn-
um að vera sem mest saman. Þegar
hún vinnur á helgarvöktum, eða
næturvöktum, þá er ég eins og
vængbrotinn fugl. Hún hefur stutt
mig mikið og reynst mér vel, ekki
síst þegar mér líður illa.“ Ef hjónin
eiga stund aflögu þá fara þau gjarn-
an í heimsókn til ættingja og vina,
í bíltúr eða gönguferð. I fyrra voru
þau á dansnámskeiði, en urðu að
hætta þvf Pálmari var „sýnt rauða
spjaldið“, eins og hann orðar það.
Dansinn var of mikil áreynsla á
fætuma. Þau hafa farið saman til
útlanda og eru á leið í sína þriðju
ferð til Kanaríeyja á næstunni.
Flugöryggið fyrir öllu
Flugöryggismál eru Pálmari hug-
stæð eftir slysið. Hann hefur kynnt
JRwgnnMafrUt
Mestu
vinnu-
deilur í
hálfaöld
Þiýsti barninu að
mer off revndi að
Forsíduviðtal
Morgunblaðið birti viðtal við Pálmar Smára 9. apríl
1986. Viðtalið var tekið á gjörgæsludeild Borgarspít-
alans og vakti mikla athygli.
sér ýmislegt í þeim efnum og dregur
meðal annars úr pússi sínu afrit af
ályktun fundar fulltrúa öryggis-
nefndar Félags íslenskra atvinnu-
flugmanna og Flugmálastjórnar frá
1983. í ályktuninni er hvatt til þess
að settar verði reglur um að tveir
flugmenn skuli vera við stjórn allra
farþegaflugvéla sem fljúga blind-
flug. „Minni flugrekstraraðilar mót-
mæltu þessu, en ég tel að þetta sé
sjálfsagt öryggisatriði. Ég ber full-
komið traust til Flugleiða í þessum
efnum, þeir hafa strangar öryggis-
reglur og tefla ekki í tvísýnu. I þeim
tilvikum sem þeir leigja minni vélar
til farþegaflugs þá setja þeir sem
skilyrði að tveir flugmenn fylgi vél-
inni. Þeir setja líka strangar reglur
um veðurskilyrði. Ef þeir treysta sér
ekki til að fljúga, þá er engin ástæða
fyrir aðra að fara. Fokker-vélarnar
geta flogið yfir óveðrin sem litlu
vélarnar eru að paufast í gegnum.
Mér finnst að fólk eigi að hugsa sinn
gang áður en það leggur í flugferð
á leið sem Flugleiðir treysta sér
ekki til að fljúga við ríkjandi aðstæð-
ur. Flugleiðir eru ekkert að leika
sér. Veðrið á leiðinni getur verið
allt annað en á hvorum áfangastað
um sig.“
Pálmari verður tíðrætt um að-
draganda slyssins sem hann lenti í.
Hann hefur útvegað sér skýrslu
Rannsóknarnefndar flugslysa um
slysið og kynnt sér ýmis önnur gögn.
Spurningamar eru áleitnar um
margt viðkomandi þessari flugferð.
Hefði það skipt sköpum að hafa tvo
flugmenn um borð? Skipti það máli
að flugvélin var komin fram yfír
skoðunartíma og annar hreyfillinn
skilaði líklega ekki fullum afköstum?
Hvers vegna veitti flugumferðar-
stjórn heimild til lækkunar, þrátt
fyrir veðrið? Af hveiju var yfírleitt
veitt heimild til flugsins? Við flestum
spurningunum fæst aldrei svar.
Þetta slys kann að hafa átt sinn
þátt í því að í reglugerð var sett
ákvæði, sem tekur gildi 1. janúar
1994, um að tveir flugmenn skuli
vera við stjórn flugvéla S farþega-
flugi, jafnt þótt flughandbók geri
einungis ráð fyrir einum flugmanni.
Eina undantekningin er þegar flogið
er sjónflug á einshreyfilsvélum að
degi til. Taki þessi regla gildi verður
ísland eina landið í heiminum sem
gerir svo háar kröfur til öryggis í
farþegaflugi.
Með þakklæti í huga
Pálmar hefur flogið bæði innan-
lands og á milli landa eftir slysið,
en hann vill ekki fljúga með litlum
vélum. Fyrstu
flugferðina fór
hann til Isa-
fjarðar hálfum
mánuði eftir
slysið, til að vera
við útför
mæðgnanna. Sú
flugferð reyndi
mikið á þolrifin,
við minnsta
hnykk rifjaðist
slysið upp. Síðar
bauð Sigurður
Helgason for-
stjóri Flugleiða
honum að fljúga
til útlanda með
þotu Flugleiða.
„Það var hrika-
lega erfitt að
fara í þá ferð.
Þegar ég kom til
Keflavíkur ætl-
aði ég ekki að
þora um borð,
en ég beit á jaxl-
inn og.dreif mig.
Vélin mátti ekki
hreyfast, þá
fraus ég alveg."
Pálmar segist
eiga Sigurði for-
stjóra mikið að
þakka, hann
hafi sýnt sér
mikla velvild og
stuðning. „Þeg-
ar ég fór til út-
landa fyrir ári
síðan með þotu
Flugleiða fékk
ég mjög gott
sæti svo ég gat teygt vel úr mér.
Ég verð að hafa gott pláss fyrir
fætuma, því ég þreytist fljótt í þeim.
I þessum nýju vélum er hljómflutn-
ingskerfi, ég setti á mig heyrnartól-
in og valdi mér róandi tónlist. Flug-
freyjurnar gerðu allt til að mér liði
sem best, þessar elskur færðu mér
teppi og kodda og áttu sinn þátt í
því hve rólegur ég var. Innan
skamms var ég sofnaður og svaf
vært eins og barn! Samferðafólk
mitt var steinhissa á þessu rólyndi
mínu, en sjálfur undraðist ég mest
að hafa getað sofnað í flugvél."
Pálmar segir að líf sitt verði aldr-
ei samt og fyrir slysið, en nú lítur
hann björtum augum fram á veginn.
„Stundum kemur vanlíðanin yfir
mig, en ég hef lært að takast á við
hana. Ég er ríkur. Ég á svo margt
sem ég get verið þakklátur fyrir.
Það er ekkert sjálfsagt að eiga yndis-
lega konu, heilbrigð börn og góða
ættingja. Mér er ofarlega í huga
þakklæti til björgunarmannanna
sem lögðu sig í hættu við leitina að
okkur, starfsfólks Borgarspítalans
sem hefur annast mig meira og
minna undanfarin sjö ár og til Flug-
leiða fyrir allt sem þeir hafa gert
fyrir mig. Þetta er allt yndislegt
fólk.“