Morgunblaðið - 07.03.1993, Blaðsíða 26

Morgunblaðið - 07.03.1993, Blaðsíða 26
26 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. MARZ 1993 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. MARZ 1993 27 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Ritstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Fjnnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal- stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar- gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið. Afbrotafaraldur Undanfama mánuði og miss- eri hefur borið æ meira á ýmiss konar afbrotum og of- beldi í þjóðfélaginu. Er svo komið, að yfirvöld þurfa að taka málið föstum tökum jafnframt því, að nauðsynlegt er að um- ræða fari fram um þessa þróun meðal almennings til að leita orsakanna og finna leiðir til útbóta. Fréttir ijölmiðla hafa endur- speglað þessa uggvænlegu þró- un um langa hríð, ekki sízt hrinu innbrota í hús, íbúðir og bíla. Lögreglan hefur lýst ástandinu sem faraldri og tals- menn hennar telja að beita verði innilokun helztu innbrotsþjóf- anna, sem flestir eru þekktir, en eru ekki látnir sæta ábyrgð fyrr en þá seint og um síðir. Sumir afkastamestu innbrots- þjófarnir hafa sér til aðstoðar ósakhæfa unglinga, sem þannig leggja út á afbrotabrautina ein- mitt þegar þeir eiga að vera að undirbúa sig til þátttöku í nytsömum þjóðfélagsstörfum. Fjölmargar fjölskyldur hafa orðið fyrir miklu tjóni í inn- brotafaraldrinum, bæði vegna skemmda og missis hvers konar eigna. Sumir eru tryggðir fyrir slíku en aðrir ekki. Þjófarnir hafa einkum sótzt eftir að brjót- DICKENS • skrifar um einstaklinginn einsog George Orwell leggur áherzlu á í merkri rit- gerð sinni um skáldið, ekki samfélagið í því skyni að brjóta það til mergjar í pólitískum tilgangi heldur einstakl- inginn í samfélaginu; ekki samfélag mauranna, heldur einstaklingsins. Þar er hver og einn með sínum sérkennum og svo vel mótaður að hann fylgir okkur einsog annað fólk sem við kynnumst. Það sem við sjáum með augum Dickens er ógleymanlegt. Margar af þessum persónum eru ekkert frábrugðnar fólki í dag, það er áhugalaust um flesta hluti, ekkisízt verðmæti. Það hefur jafnvel engan áhuga á vinn- unni, hún er bara ill nauðsyn og ástæðulaust að hugsa frekar um hana. En peningar skipta máli, rétt- einsog nú. Vinsældir verka Dickens stafa ekkisízt af því að fólk er að lesa um sjálft sig án þess að vita en þó fyrstogsíðast um aðra. Vinsældir íslendinga sagna stöf- uðu af því að fólkið sem las þær í fátækt sinni og ömurleika vildi vera einsog gömlu hetjumar — og setti sjálft sig í þeirra spor. Kristján gamli, vinnumaður Bjöms ísleifs- sonar í Brúðarkyrtli Kristmanns, var aðalsöguhetjan í þeim bókum sem hann las, ekkisízt Njálu og Grettlu, og gerði „ævintýri sagn- anna að sínum og þóttist hafa lifað þau, er hann ræddi við vini sína að sumbli". Síðar dvínuðu vinsældir sagnanna þegar íslendingar þurftu ast inn í hús og íbúðir, þar sem fólk er að heiman mestan hluta dagsins í vinnu og skóla. Oft fylgjast þjófamir með ferðum íbúanna um tíma áður en látið er til skarar skríða. Þjófavam- arkerfí kosta allmikið fé og þess vegna er ekki á allra færi að koma sér upp slíkri vörn fyrir heimili sín. Önnur leið hefur gefízt vel, þar sem hún hefur verið reynd, en þá taka íbúar í einstökum götum eða hverfum höndum saman um að fylgjast með húsum nágrann- anna í samstarfi við lögreglu. Skoðanir em skiptar á því, hver sé orsök þessarar afbrota- öldu, en m.a. nefna menn til þörf á peningum til að kosta fíkniefnaneyzlu, áhrif frá of- beldismyndum í sjónvarpi og öðram slíkum miðlum, tekju- samdrátt í þjóðfélaginu og vax- andi atvinnuleysi. Þá telja margir undirrótina vera aga- leysi og lausung, upplausn heimila í kjölfar skilnaða, svo og sambandsleysi foreldra við börn sín vegna óhóflegs vinnu- álags. VafalauSt era rætur vandans flóknar. Við lausn hans er hlut- verk foreldranna, heimilanna og skólanna mikilvægast, svo og þeirra, sem móta það and- ekki á hetjusögum að halda í auðlegð sinni og velmegun. Það var ekki lengur eins áríð- andi og áður að hugsa inní hirðsali Noregs- konunga eða standa í sporum hetjanna að öðru leyti. Menn höfðu fengið drauma sína uppfyllta — í lífinu sjálfu og þar stóðu hetjur hversdagslífsins, lausar við lúsina og sauðskinns- skóna og lögðu veröldina að fótum sér án aðstoðar þeirra sem skrifuðu sögumar handa fátæku og einangr- uðu fólki. Viðhorfíð breyttist, menn urðu sjálfum sér nægir einsog þurs- arnir í samfélagi dofranna sem Ibs- en lýsir í Pétri Gaut. Fólk er enn að leita að sjálfu sér í verkum Dickens en þó einkum að öðrum; skrítnum vinnufélögum eða hlægilegu fjölskyldunni í næsta húsi. Þráttfyrir alla tækni og allar breytingar á yfirborði þjóðfélagsins er enn hægt að sjá sjálfa sig og aðra í viktoríönskum persónum Dic- kens. Maðurinn breytist ekki. Inn- viðir hans eru hinir sömu. Þótt útlit- inu sé eitthvað breytt hefur jafnvel ekki koinmúnismanum tekizt að bre.vta innréttingunni. Sovétmaður- ir.n varð aldrei til. Annað fólk er einatt hálfgerðar skrípamyndir í augum okkar og þessir furðufuglar lifa ágætu lífí í verkum Dickens. Það er einnig fullt af slíku fólki í verkum Laxness, sérstaklega Guðs- gjafaþulu og Kristnihaldinu — og þá ekkisízt í Innansveitarkroniku, perlunni sem endurkastar litadýrð þessa einfalda en skringilega mann- lífs þarna uppi í Mosfellsdal og er rúmsloft, sem ríkir almennt í þjóðfélaginu á hverjum tíma. Æskufólk þarf að alast upp í umhverfí, sem gerir það frábit- ið ofbeldi og það hafí skilning á því, að afbrot borgi sig alls ekki. Það umhverfí þurfa for- eldrar, skólar, fjölmiðlar og landsfeður að búa unga fólkinu eigi því og þjóðfélaginu vel að famast. Því miður endurspeglast hér í vaxandi mæli vandamál stór- borga erlendis, sem við höfum fylgzt með áram saman og sýn- ast nánast vera óviðráðanleg. Þessar borgir era að verða framskógur og í ákveðnum borgarhlutum ríkir lögmál frumskógarins. Það er þeim mun hörmulegra að þróunin skuli stefna í sömu átt hér, þar sem við eigum að geta notið kosta fámennis. Þetta litla sam- félag er ekki fjölmennara en svo, að það á að geta sinnt ein- staklingunum með þeim hætti, að hér verði til fyrirmyndar- þjóðfélag. Það er ekki að ger- ast. Þvert á móti. Við sjáum allt í kringum okkur í smækk- aðri mynd vandamál stórborg- anna. Metnaður okkar á að vera sá, að snúa þessari þróun við og ná tökum á vandamálum þeirra einstaklinga, sem hér eiga hlut að máli. Það er ekki of seint að gera slíka tilraun. En það getur orðið of seint, ef við bregðumst ekki við þegar i stað. Líklega höfum við leitt þessi vandamál hjá okkur um of. Þau hafa ekki verið ofarlega á blaði í þjóðfélagsumræðunni. Þau skjóta upp kollinum við og við, þegar sérstakt tilefni gefst til, en þess í milli era þau lítið til umræðu. Það er sjaldgæft, að Alþingi sjái ástæðu til að fjalla um hin almennu afbrotavanda- mál og vafalaust fínnst því fólki, sem starfar á þessum vettvangi, að bakhjarl skorti. Þess vegna er tímabært að veita þessum málum meiri athygli og þeim sem era í daglegri snert- ingu við þau öflugri stuðning. svo áleitin reynsla að flest annað í samtímasagnalist okkar fellur í skuggann. Samt nefndi enginn Inn- ansveitarkroniku, þessa þéttriðnu og einstæðu fléttu, nú þegar spurt var um beztu bækur skáldsins. Og það er auðvitað eftir öðru á metsölu- markaðnum! í afstæðri fjarlægð erum við öll einskonar skrípamyndir. En ná- lægðin er góð og kynnin, ef svo mætti segja, gera furðufuglana að þolanlegum nágrönnum; jafnvel viðfelldnum samtímamönnum. En persónur rússnesku stór- skáldanna standa okkur þó nær að því leyti að okkur fínnst þær líkari okkur sjálfum og ófullkomleiki þeirra er afdrifaríkari en örlög furðufuglanna I verkum Dickens., Persónur Tolstojs og Dostojevskís eiga margt sameiginlegt með sögu- hetjum fornsagnanna. ÞÓ AÐ DICKENS HAFI • samið sögur um ógrynni persóna lýsir hann nánast mergðar- lausu samfélagi með kostum og göllum borgaralegra lífshátta, fá- tækt og auði. En það er aldrei sam- félag múgmennskunnar og þegar á því örlar einsog í Tales of Two Citi- es, sem fjallar öðrum þræði um stjómarbyltinguna frönsku og höggstokkinn og múgæðið kringum hann, getur höfundur ekki farið leynt með andúð sína og ógeð. Hann getur jafnvel haft örlitla sam- úð með aðalsmönnum. M. (meira næsta sunnudag) HELGI spjall AUNDANFORNUM misserum hafa bankar í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi lent í miklum erfíðleikum. í öllum þessum löndum hafa stjórnvöld orðið að grípa í taumana og rétta bönkunum hjálparhönd. Bankar, sem verið hafa einkafyrirtæki í þessum löndum hafa í raun verið settir á ríkisframfæri. Því fer fjarri, að þessir erfíðleikar séu að baki eða að þeir miklu fíármunir, sem lagð- ir hafa verið til bankanna, hafi dugað til. Ekki eru nema örfáar vikur liðnar frá því að einn helzti banki Svíþjóðar, sem fram að þessu hefur ekki þurft á opinberri fyrir- greiðslu að halda, átti ekki annarra kosta völ en leita eftir slíkri aðstoð. Vandamál banka í Færeyjum eru kunn af fréttum undanfarnar vikur, en þar hafa Danir orð- ið að hlaupa undir bagga. Þessir erfiðleikar bankanna á Norður- löndum stafa af gífurlegum útlánatöpum, sem aftur hafa leitt af því kreppuástandi í efnahags- og atvinnumálum, sem ríkt hefur víðast á Vesturlöndum undanfarin ár. Fasteignaverð hefur í sumum tilvikum hrunið og þar með þau veð, sem bankam- ir hafa haft fyrir útlánum. Bankar á Norðurlöndum eru ekki einu bankarnir á Vesturlöndum, sem lent hafa í slíkum erfiðleikum. Hið sama á við um banka t.d. í Bandaríkjunum. Citybank, sem fyrir áratug var einn öflugasti banki í heimi, er ekki nema svipur hjá sjón. Það á við um fleiri banka vestan hafs, sem í sumum tilvikum hafa lokað en í öðrum hafa þeir sameinast til að styrkja stöðu sína. Þar hefur hrun á fasteignamarkaði átt þátt í vandamálum bankanna en einn- ig almennt óvarleg útlán á síðasta áratug, sem virðast hafa einkennt fjármálalíf flestra þjóða á Vesturlöndum. Japanskir bankar, sem verið hafa í miklum uppgangi á undanförnum árum, eru líka að draga saman seglin vegna vandamála heima fyr- ir, ekki sízt á fasteignamarkaði og hluta- bréfamarkaði. í ljósi þessara miklu og djúpstæðu vandamála í bankakerfum nálægra þjóða vekur það eftirtekt, _g.ð við íslendingar höfum ekki staðið frammi fyrir erfíðleikum í fjármálakerfi okkar af þessari stærðar- gráðu. Bankarnir hér hafa að vísu orðið að afskrifa útlán í miklum mæli á síðustu árum en ekki upphæðir af því tagi, sem nefndar hafa verið annars staðar. Bank- arnir hafa lagt mikla íjármuni í afskrifta- sjóði á síðustu tveimur árum sérstaklega og ljóst er að afkoma þeirra er erfíð. Is- landsbanki tapaði hátt á annað hundrað milljónum króna á síðasta ári og gera má ráð fyrir að Landsbankinn hafí einnig ver- ið rekinn með tapi. Þrátt fyrir stórfelld vandamál í atvinnu- lífí okkar og t.d. hrun Sambands ísl. sam- vinnufélaga virðast bankamir hafa staðið þessi áföll af sér. Ætla verður að enn eigi eftir að verða umtalsverð gjaldþ^ot á næstu misserum og almennt er fyrirsjáanlegt að harðna mun á dalnum í fjármálum atvinnu- lífs' og heimila á þessu ári. Bankamir sjá því ekki fyrir endann á þessum vandamál- um og eiga vafalaust eftir að leggja veru- lega fjármuni til viðbótar í afskriftasjóði til þess að mæta útlánatöpum á næstu árum. Hingað til hefur athyglin einkum beinzt að hinu innlenda starfsumhverfí bank- anna, erfíðleikum atvinnufyrirtækjanna og áhrifum þeirra á rekstur og afkomu bank- anna. Augljóst er, að bankarnir eru slík þungamiðja í þjóðarbúskap okkar, að þá hugsun er tæpast hægt að hugsa til enda, að bankakerfið hér lendi í svipuðum vanda- málum og bankarnir í þeim nágrannaríkj- um okkar, sem hér hafa verið nefnd. ís- lenzka ríkið hefur ekki sama bolmagn til þess að hlaupa undir bagga og t.d. stjórn- völd í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi. Breytt við- horf á er- lendum lánamörk- uðum NÚERHINSVEG- ar ljóst, að það er ekki einungis hið innlenda starfsum- hverfí bankanna, sem er að breytast heldur einnig staða þeirra á erlendum lánamörkuðum. Það á ekki bara við um bankana, heldur íslenzka lýðveldið, sem lántakanda á er- lendum fjármálamörkuðum. Þetta kemur glöggt fram í fréttaskýringu, sem birtist hér í blaðinu í gær, föstudag. Þar er m.a. bent á, að með sama hætti og við höfum notið þess í lánstrausti á alþjóðavettvangi að vera í hópi Norður- landaþjóða, gjöldum við nú bankakrepp- unnar á Norðurlöndum, sem hefur haft þau áhrif, að stórbankar í útlöndum eru tregari til að lána peninga til Norðurlanda yfírleitt og ef það er gert eru lánskjörin verri en áður. í fréttaskýringunni segir m.a.: „Morg- unblaðið hefur upplýsingar um, að Búnað- arbanki íslands, sem nýverið tók lán hjá Sumitomo Bank, fékk lánið með töluvert lakari kjörum en hann fékk fyrir tæpu ári hjá sama banka. Sömuleiðis tók Iðnþróun- arsjóður nú fyrir skömmu lán hjá Norræna fjárfestingarbankanum ... með óhagstæð- ari kjörum en sjóðurinn fékk hjá sömu stofnun fyrir einu ári. Báðar þessar lántök- ur eru í skjóli ríkisábyrgðar, en þrátt fyrir hana hafa kjörin versnað.“ Síðan er frá því skýrt, að lánskjör þeirra, sem ekki búa við ríkisábyrgð, hafí versnað enn meira en hinna, sem við hana búa. íslandsbanki hafí auírið erlendar lántökur umtalsvert síðustu tvö árin til þess að endurlána viðskiptavinum sínum. Síðan segir: „Innan úr Islandsbanka er upplýst, að bankinn hafi ekki leitað eftir lengri lánum en til þriggja ára, þar sem bankinn hafí komizt að þeirri niðurstöðu, í samráði við erlenda ráðgjafa sína, að hagstæðara væri vaxtalega að taka lán, sem ekki væru til lengri tíma en þriggja ára.“ Það getur tæpast verið óskastaða ís- landsbanka að taka erlend lán til ekki lengri tíma vegna þess, að viðskiptavinir bankans sem endurlánað er til hafa áreið- anlega áhuga á lengri lánstíma, en um leið er ákveðin áhætta fólgin í því fyrir banka að taka erlend lán til skamms tíma en endurlána þau til lengri tíma. Enda er í framangreindri tilvitnun vísað til vaxta- hagræðis af skammtímalánum. í fyrr- nefndri fréttaskýringu segir ennfremur: „Sparisjóðirnir taka jafnframt erlend lán sín án ríkisábyrgðar. Þeir eru ekki stórir í erlendum lántökum fremur en íslands- banki en hjá þeim eins og íslandsbanka hafa erlendar lántökur einnig færzt mjög í vöxt síðustu árin, en þá jafnan vegna óska viðskiptamanna. Sparisjóðimir hafa notið ágætra kjara, þar sem þeir eru mjög vel kynntir, en þeir eins og aðrir hafa þurft að greiða hærra álag á liborvexti undanfarið og getur það numið allt að 0,5% verri kjörum en þeir hefðu getað vænzt að fá fyrir tveimur árum eða svo.“ Af þessu er eftirfarandi ljóst: Allar lána- stofnanir búa nú við verri lánskjör en áður á erlendum lánamörkuðum. Það er þyngra undir fæti en áður að fá lán erlendis og þau eru til styttri tíma en áður. Lánastofn- anir, sem búa við ríkisábyrgð, fá hagstæð- ari kjör en þær, sem ekki njóta slíkrar ábyrgðar, þótt lánskjör allra hafí versnað. RÍKISSTJÓRNIN stefndi að því að selja hlutabréf í Búnaðarbanka ís- lands á síðasta ári. Af því varð ekki. Ríkisstjómin stefnir nú að því að breyta Landsbanka íslands og Búnaðarbanka ís- lands í hlutafélög. Jafnframt er markmið hennar að afnema ríkisábyrgð þessara banka tveimur árum eftir að þeim hefur verið breytt í hlutafélög. Ennfremur er það stefna ríkisstjórnarinnar að selja hlutabréf í þessum bönkum á opnum markaði, þegar fram líða stundir. Breytingar á ríkisbönk- um RE YKJAVIKU RBRÉF Laugardagur 6. marz Morgunblaðið/Ámi Sæberg Þegar umræður voru á síðasta ári um að breyta Búnaðarbankanum í hlutafélag og selja hann á opnum markaði lýsti Morg- unblaðið stuðningi við þau áform. Hins vegar lýsti blaðið þeirri skoðun, að slík sala kæmi ekki til greina fyrr en löggjöf hefði verið sett, sem tryggði, að enginn einn aðili eða fíárhagslega tengdir aðilar næðu yfírráðum yfír bankanum. Setja yrði löggjöf, sem tryggði, að eignarhlutur hvers og eins í bankanum yrði mjög takmarkað- ur. Þessar ábendingar komu fram í kjölfar umræðna, sem urðu á árunum 1990 og 1991 um samþjöppun valds og áhrifa í viðskiptalífínu hér. Ekkert, sem síðan hef- ur gerzt, breytir þessari afstöðu Morgun- blaðsins í grundvallaratriðum. Nú hafa að vísu tekið gildi samkeppnislög, sem skapa möguleika á að taka á slíkum vanda, sem óneitanlega er til staðar í viðskiptalífi okk- ar. En eins og áður var vikið að eru bank- amir mikil þungamiðja í atvinnulífí okkar. Samfélagið mundi aldrei una því, að sömu aðilar hefðu t.d. ráðandi stöðu í tveimur bönkum af þremur, svo dæmi sé nefnt. Færa má rök að því, að hlutur stærstu hluthafa í íslandsbanka sé of stór og óheppilegt væri, að stærstu hluthafar þar yrðu t.d. stærstu hluthafar í einkavæddum Búnaðarbanka. Með tilvísun til fyrri afstöðu Morgun- blaðsins til þessa þáttar málsins er blaðið þeirrar skoðunar, að þær hugmyndir, sem nú eru uppi innan ríkisstjórnarinnar um allt að 20% eignaraðild eins aðila í einka- væddum ríkisbanka séu ekki á rökum reist- ar og að hámarkseignaraðild eigi að vera mun lægri og raunar minni en nemur hlut stærstu hluthafa í íslandsbanka. En þar að auki hlýtur sú spuming að vakna, hvort hyggilegt sé að flýta sér um of í breytingum á bankakerfínu. Bankam- ir standa enn frammi fyrir stórfelldum vandamálum. Þeir sjá ekki fyrír endann á miklum útlánatöpum. Afkoma þeirra hefur versnað eins og taprekstur Landsbanka og íslandsbanka á síðasta ári sýnir. Ekki er vitað um afkomu Búnaðarbankans. Atvinnulífíð stendur höllum fæti. Margt bendir til vaxandi erfíðleika í sjávarútvegi á næstu mánuðum og hafa þeir þó verið ærnir. Erfíðleikar í byggingariðnaði og verktakastarfsemi blasa við. Búast má við frekari gjaldþrotum atvinnufyrirtækja. Bankamir sitja uppi með miklar eignir, sem óvíst er, hvemig þeim tekst að losna við. Tveir bankanna eiga t.d. stór hótel, sem þeir finna enga kaupendur að. Fast- eignir verða ekki verðmeiri, þótt þær kom- ist í eigu banka. Lántökumöguleikar á erlendum lánamörkuðum eru takmarkaðri en áður. Lánskjörin hafa versnað. Láns- tíminn hefur stytzt. Erfiðleikar í efnahags- lífí okkar íslendinga era ekki að baki. Þvert á móti getum við búizt við því, að þeir standi í tvö til þijú ár til viðbótar. Þetta era ekki rök fyrir því að hverfa frá grandvallarstefnu ríkisstjómarinnar um að breyta ríkisbönkunum í hlutafélög og einkavæða þá. Þetta era hins vegar augljós rök fyrir því að fara sér hægt. Þjóðin má ekki við því, að meiri háttar mistök verði gerð við breytingar á banka- kerfinu. Þess vegna getur verið skynsam- legt fyrir ríkisstjómina að fara svolítið hægar í sakirnar en nú er stefnt að. Hyggi- legra er að stíga fyrsta skrefíð með því að breyta Búnaðarbankanum í hlutafélag og láta á það reyna, hvaða áhrif það hefur á rekstur og afkomu bankans. Sala á hluta- bréfum í Búnaðarbankanum á ekki að koma til greina fyrr en trygg ákvæði hafa verið sett um hámark eignaraðildar i sam- ræmi við það, sem að framan sagði. Þegar nokkur reynsla hefur fengizt af slíkum breytingum á Búnaðarbanka er tímabært að ræða breytingu Landsbank- ans í hlutafélag, en fyrr ekki. Allar aðstæður innanlands og utan eru bæði erfíðar og viðkvæmar. Þess vegna verða ríkisstjórn og þingflokkar stjómar- flokkanna að fara að öllu með gát. Mistök í þessum efnum verða ekki aftur tekin. „Hyggilegraerað stíga fyrsta skref- ið með því að breyta Búnaðar- bankanum í hluta- félag og láta á það reyna, hvaða áhrif það hefur á rekstur og af- komu bankans... Þegar nokkur reynsla hefur fengizt af slíkum breytingum á Búnaðarbanka er tímabært að ræða breytingu Lands- bankans í hlutafé- lag, en fyrr ekki.“

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.