Morgunblaðið - 07.03.1993, Blaðsíða 10

/
!10
V- - ■ '
MORGUNBLÁÐIÐ SUNNUDAGUR 7. MARZ 1993
eftir Helga Biamason
DEILT er um frumvarp hellbrigðisráðherra að nýjum lyfjalögum
þessa dagana. Frumvarpið gerir meðal annars ráð fyrir því að öllum
lyfjafræðingum verði veitt leyfi til að opna apótek, fullnægi þeir
almennum skilyrðum. Ráðuneytismenn segja að bæði séu fjárhagsleg
og skipulagsleg rök fyrir breytingunum, ríkið þurfi að spara og
ekki sé í takt við tíðarandann að afhenda ákveðnum mönnum þau
sérréttindi sem lyfsöluleyfi veita. Apótekarar myndu glata núver-
andi aðstöðu sinni við breytingarnar og berjast hart á móti þeim.
Telja þeir að breytingarnar hafi engan sparnað í för með sér, held-
ur muni tvö- eða þreföldun apóteka auka dreifingarkostnaðinn og
Tillögur um breytingar í
lyfjadreifingu eru meðal
annars byggðar á áliti
nefndar heilbrigðisráð-
herra frá þvi í apríl í
fyrra. Nefndin gerði ekki beinar til-
lögur um breytingar en benti á
nokkrar leiðir. Grundvöllinn fyrir áliti
nefndarinnar og síðar frumvarpinu
er að finna í þeirri meginstefnu ríkis-
stjórnarinnar að auka frjálsræði í
atvinnustarfsemi landsmanna og
vilja hennar til að draga úr opinber-
um útgjöldum vegna lyfjakostnaðar.
Þá er verið að aðlaga reglur hér á
landi breytingum í milliríkjaviðskipt-
um sem meðal annars eru væntan-
legar með tilkomu Evrópska efna-
hagssvæðisins.
Helstu nýmæli
Verði frumvarpið að lögum eykst
frelsi manna til að setja á stofn lyfja-
búðir. Núverandi handhöfum lyfsölu-
leyfa er veittur aðlögunartími út árið
1994. Gert er ráð fyrir því að frá
1. janúar 1995 verði heilbrigðis- og
tryggingaráðherra skylt að veita
umsækjendum sem uppfylla skilyrði
frumvarpsins lyfsöluleyfí. Skilyrðin
eru að umsækjandinn sé lyfjafræð-
ingur og að hann hafí verslunarleyfi
eða geri samning við aðila með versl-
unarleyfi. Þetta opnar leið fyrir til
dæmis stórmarkaði að ráða lyíja-
fræðing og opna apótek í tengslum
við verslanir.
Aukið verður frelsi í verðlagningu
lyfja, „sem ef að líkum lætur mun
hafa áhrif til aukinnar samkeppni
og lækkunar lyfjaverðs", að því er
fram kemur í greinargerð með frum-
varpinu. Verðlagning lausasölulyfja,
það er lyfja sem ekki þarf lyfseðil
til að kaupa, verður gefín frjáls en
ráðherra skipar nefnd tii að ákveða
hámarksverð á Iyfseðilsskyldum lyij-
um og þátttöku almannatrygginga í
því. Apótekum verður heimilt að
gefa afslátt frá þessu hámarksverði.
Þetta mun leiða til þess að lyijaverð
verður breytilegt milli apóteka og
þar með milli landshluta.
Heimilt verður að auglýsa lausa-
sölulyf en reglur um auglýsingar
annarra lyfja verða hertar. Lyfjabúð-
ir fá heimild til að auglýsa verð og
þjónustu.
Öllum sjúkrahúsum verður heimilt
að stofna apótek til að dreifa lyfjum
til sjúklinga utan sjúkrahússins, enda
verði sá rekstur aðgreindur frá öðr-
um rekstri þess. Þá verður sjúkra-
húsapótekum heimilt að flytja inn lyf.
„Meiri miðstýring“
Apótekarar eru mjög á móti þeim
breytingum sem lagðar eru til með
frumvarpinu og eru fullir efasemda
um flest meginatriði breytinganna.
„Það er ekki verið að innleiða neitt
frelsi til annars en að stofna apótek
og þar með stuðla að offjárfestingu.
Allt annað verður miðstýrt og mun
meira míðstýrt en nú er. Samkvæmt
hækka verð lyfjanna. Miklir hagsmunir eru hér í húfi. Heildarveltan
á lyfjamarkaðnum er um fimm milljarðar króna á ári og þar af fara
3,7 milljarðar kr. um lyfjabúðir og afgangurinn að mestu um sjúkra-
húsin. Útgjöld sjúkratrygginga vegna lyfjakostnaðar voru um 2,7
miHjarðar á síðasta ári og hlutur neytenda um einn miHjarður kr.
Málið er einnig viðkvæmt í stjórnarflokkunum, sérstaklega þing-
flokki Sjálfstæðisflokksins þar sem málið er til umræðu þessa dag-
ana. Þar hefur komið fram gagnrýni á nokkur efnisatriði og segir
formaður þing- flokksins að þingflokkurinn geti ekki
samþykkt frumvarpið óbreytt.
■Skipulagsleg og fjárhagsleg
rök fyrir breytingum,
segja ráðuneytismenn
I Ekkert sparast - breyt-
ingar breytinganna vegna,
segja apótekarar
Sjáifstæóismenn faiiast
ekki á frumvarpió óbreytt
LYFJAFRUMVARPIÐ var lagt í núverandi mynd
fyrir þingflokka stjórnarflokkanna í desember.
Alþýðuflokksmenn hafa gefið grænt jjós á það og
sjálfstæðismenn eru að fjalla um það þessa dag-
ana. Geir H. Haarde, formaður þingflokks sjálf-
stæðismanna, segir Ijóst að þingflokkurinn muni
ekki fallast á frumvarpið óbreytt.
Geir sagði að önnur mál hefðu verið á forgangs-
lista þegar lyfjafrumvarpið kom fram í desem-
ber en nú væri unnið mikið að því í þingflokknum.
Sagði hann að frumvarpið væri viðamikið og hefði
miklar breytíngar í for með sér. Undanfama daga
hafa fulltrúar hagsmunaaðila verið kallaðir til viðtals
og verður því haldið áfram í næstu viku. Geir sagði
að þingflokkurinn hefði ekki átt aðild að samningu
frumvarpsins og væri efni þess alfarið á ábyrgð heil-
brigðisráðherra. Sagði hann að þessi aðferð flýtti ekki
afgreiðslu málsins því hún kallaði á ítarlegri vinnu í
þingflokknum en annars hefði þurft. Geir taldi þó að
ekki yrði langt að bíða afgreiðslu þingflokksins á frum-
varpinu.
Landsbyggðarþingmenn óttast að með nýju fyrir-
komulagi lyfsölu minnki þjónusta við fólk í hinum
dreifðu byggðum. Þá efast sumir þingmenn um að
breytingin hafí spamað í fór með sér.
„Ég hef miklar efasemdir um frumvarpið. Ég tel
samt að það þurfí að skoða það betur,“ sagði Sturla
Böðvarsson þingmaður Sjálfstæðisflokksins á Vestur-
landi í samtali við Morgunblaðið. Hann sagðist vera
hræddur um að ef sjúkrahúsum og heiisugæslustöðv-
um yrði leyft að opna apótek myndu apótekin víða
eiga erfítt uppdráttar. Apótekin veittu góða þjónustu
og vildu menn ógjaman missa þau. Þá væri sú al-
menna afstaða ríkjandi að frekar ætti að draga úr
ríkisrekstri en auka hann. Sturla sagði einnig að þau
sjónarmið væru uppi að ekki væri hægt að beita al-
mennum viðskiptalögmálum í lyfjadreifingu vegna
sérstöðu hennar. Apótekin væru hluti af heiibrigðis-
kerfínu og almenna stefnan væri sú að draga úr lyfja-
neyslu.
„Ég vil þrátt fyrir þetta Ieggja á það áherslu að
við náum niðurstöðu sem felur í sér spamað í lyfja-
kostnaði, því það er mjög mikilvægt," sagði Sturla.
Annar þingmaður, Reykvíkingur, sem rætt var við
sagðist vera í gmndvallaratriðum hlynntur þeirri
stefnu að reyna að koma við samkeppni í lyfsölunni.
Yrði þá að standa þannig að málum að forsendur
sköpuðust fyrir raunverulegri samkeppni. Sagðist
þingmaðurinn telja að samkeppni ríkisrekinna sjúkra-
liúsa við einkafyrirtæki í lyfjadreifíngu væri ekki sann-
gjöm.
núverandi lögum hafa nokkrar
nefndir hlutverki að gegna við fram-
kvæmd laganna en samkvæmt fyrir-
liggjandi tillögum ákveður ráðherra
allt,“ sagði Jón Björnsson, lyfsali á
Akranesi og formaður Apótekarafé-
lags Islands, þegar álits hans var
leitað á frumvarpi heilbrigðisráð-
herra.
Jón sagði að frumvarpið væri
óljóst og illa unnið. Nefndi hann sem
dæmi að gert væri ráð fyrir því að
settar yrðu á þriðja tug reglugerða
en allan efnisramma þeirra vantaði
í lögin. „Ráðherra og embættismenn
munu stjórna öllu með tilskipunum.
Hann ætlartil dæmis að ákveða sjáif-
ur verðið eða láta sína menn gera
það,“ sagði Jón og vísaði til þess að
svokölluð lyfjagreiðslunefnd verður
skipuð beint af ráðherra, án tilnefn-
ingar.
Apótekarar sem blaðamaður
ræddi við sögðust verða varir við að
menn væru fullir tortryggni vegna
baráttu þeirra gegn breytingunum.
Menn væm fullir öfundar út í þá
apótekara sem hefðu bestu lyfsölu-
leyfin. En þeir væru tiltölulega fáir,
hægt væri að ná í gróðann með öðr-
um hætti en að umbylta kerfinu með
tilheyrandi öngþveiti. Til dæmis
mætti setja á hátekjuskatt eða leyfís-
gjald.
I nefndarálitinu „Lækkun lyfja-
kostnaðar" frá 1989 var gerð grein
fyrir afkomu apótekanna. Þar var
þeim skipt í þijá hópa, átta lítil apó-
tek sem rétt skrimtu, 22 meðalstór
apótek sem höfðu að meðaltali 1,5
milljóna kr. hagnað á árinu 1987 og
13 stór apótek sem höfðu fímm millj-
óna króna hagnað.
„Við erum vissulega að veija
ákveðna aðstöðu en erum sannfærðir
um að núverandi fyrirkomulag sé það
besta. Það hefur enginn sýnt fram á
að þetta sé slæmt kerfi,“ sagði Jón
Björnsson. Það kom einmitt mjög
fram í ummælum apótekara að þeir
telja að breytingamar séu gerðar
breytinganna vegna. Kerfið þyrfti
ekki að vera svo slæmt þó það væri
200 ára gamalt. Þá vísuðu þeir mjög
til nágrannalandanna og fullyrtu að
hvergi í Evrópu væri smásala á lyfj-
um fijáls. Þeir sögðu að það væri
vænlegt til atkvæðaveiða hjá stjórn-
málamönnum að beija á „gróðapung-
unum“. Samkvæmt framansögðu
ættu þeir að vera þrettán menn í
stóru apótekunum á höfuðborgar-
svæðinu, Keflavík og Akureyri.
„Dýrustu innkaup í Evrópu"
Jón Sæmundur Siguijónsson, hag-
fræðingur í heilbrigðisráðuneytinu,
sagði þegar rætt var við hann og
Einar Magnússon, deildarstjóra í
ráðuneytinu, að hugmyndimar að
baki breytingunum væru bæði fjár-
hagslegar og skipulagslegar. Ráð-
herra vildi losna undan því að velja
menn til að afhenda þessi eftirsóttu
sérréttindi. Þeir félagar sögðu að
núverandi fyrirkomulag væri hluti
af liðinni tíð. Almenn viðhorf væru
nú þannig að menn vildu draga sem
mest úr opinberum hömlum í at-
vinnustarfsemi og afnema þau þar
sem því yrði við komið.
Jón Sæmundur og Einar sögðu
að samkeppni í lyfjadreifíngu myndi
lækka lyfjaverð í landinu. í fyrsta
lagi sögðust þeir telja að leitað yrði
hagstæðustu leiða í innkaupum og í