Morgunblaðið - 12.05.1993, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ f993
23
*
Kallað eftir víðtæku samstarfi um sóknarstefnu inn í 21. öldina á aðalfundi VSI
20 þús. ný störf þarf
eigi að tryggja fulla
atvinnu til aldamóta
Sóknaráætlun
OVISSA og erfiðleikar í atvinnulífi landsmanna var meðal þess sem rætt var um á aðalfundinum í gær,
en formaður VSÍ lagði áherslu á að unnið yrði að nýrri sóknaráætlun í atvinnulífinu.
Samdráttur ráðandi Eftirspurn eftir vinnuafli árið 2000 borin saman við störf 1993 Svartsýn spá VSÍ 0 1993 2000 Breyting
Iðnaður ■| 23.000 20.000 -3.000
Fiskveiðar m 7.300 5.900 -1.400
Landbúnaður 1 6.600 5.700 -900
Verslun og viðgerðir 22.300 21.500 -800
Mannvirkjagerð II 9.000 84.000 -600
Ýmis viðskipti 7.600 7.100 -500
Fjármálaþjónusta 5.300 4.900 -400
Veitur 1.400 1.400 0
Hótel og veitingahús 3.400 3.400 0
Samgöngur, fjarskipti 9.700 9.700 0
Menntun 9.400 9.400 0
Opinber stjórnsýsla 8.000 8.300 400
Önnur samfélagsleg þjónusta 7.900 9.100 1.200
Heilbrigðismál, félagsleg þjónusta 19.500 22.400 2.900
Alls 140.300 137.400 -2.900
Hagvöxtur, ársverk og framleiðni 1986-1993
Vísitölur: 1986 er sett á 100 ..
Heimild: VSÍ
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993
MAGNÚS Gunnarsson, for-
maður Vinnuveitendasam-
bands Islands, sagði á aðal-
fundi þess í gær að ekki væri
eftir neinu að bíða að stjórn-
málamenn, atvinnurekendur
og verkalýðshreyfing vinni
sameiginlega sóknaráætlun
fyrir Island inn í 21. öldina.
„Allt að 20 þúsund ný störf
þurfa að verða til á næstu 7
árum eigum við að búa við
fulla atvinnu," sagði hann.
Magnús gagnrýndi einnig
tregðu bankanna til að lækka
vexti og sagði að háir vextir
væri vís leið til að auka halla-
rekstur skuldugra fyrirtækja
og fjölga gjaldþrotum. Því sé
efni til að spyrja hvort varn-
arviðbúnaður banka og lána-
sjóða sé að vinna gegn hags-
munum þeirra sjálfra.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
flutti ræðu á aðalfundinum og sagði
að erfiðleikar í sjávarútvegi væru
fyrst og fremst vegna aflasamdrátt-
ar í mörg ár og lækkunar afurða-
verðs að undanförnu. Þessir erfið-
leikar stöfuðu því ekki af hækkandi
raungengi. Raungengi hefði þvert á
móti lækkað umtalsvert að undan-
förnu.
Gengislækkun — hrossalækning
„Verðlags- og launaþróun hér á
landi gefur alls ekki til kynna að
gengi krónunnar sé rangt skráð.
Viðskiptahalli fer heldur minnkandi,
sem styrkir stöðu gengisins,“ sagði
Davíð. Hann sagði ennfremur að
stöðugt gengi væri lykilatriði til að
skapa þann stöðugleika sem sjávar-
útveginum væri nauðsynlegur til að
geta ráðið við sín vandamál. „Geng-
islækkun til bjargar jafn skuldugri
grein og sjávarútvegurinn íslenski
er í dag er hrein hrossalækning, ef
hún er þá nokkur lækning þegar
raungengið er jafn lágt og það er
um þessar mundir,“ sagði Davíð.
Forsætisráðherra sagði að ef
þorskafli yrði svipaður á næsta ári
og á þessu ári væri talið að lands-
framleiðsla yrði óbreytt milli ára. Það
hefði í för með sér heldur aukið at-
vinnuleysi en viðskiptahalli myndi
minnka.
Davíð sagði einnig að líkt og opin-
beru ijárfestingarsjóðirnir væru
bankarnir nú að gera upp við fortíð-
ina. „Fortíðarsóun sjóðanna borgum
við með sköttum en fortíð bankanna
með miklum vaxtamun og því miður
er augljóst að sá mikli vaxtamunur
mun verða viðvarandi á næstu miss-
erum. Það er hart að þurfa að borga
þennan brúsa og það er erfitt en það
er óhjákvæmilegt að bregðast við
vandanum. Bankarnir eru á fullri
ferð að laga til hjá sér og vitneskjan
um það gerir okkur öllum léttbærara
að una þessum tímabundna vaxta-
mun,“ sagði hann.
Davíð vék að stöðu kjaramálanna
og sagði að þrátt fyrir að skiptar
skoðanir hefðu verið innan ríkis-
stjórnar um hversu langt væri hægt
að ganga í að auka útgjöld og lækka
skatta vegna hugmynda aðila vinnu-
arkaðarins um gerð langtímasamn-
inga hefði verið full samstaða í ríkis-
stjórninni um þá yfírlýsingu sem
gefin var. Því væri fráleitt að gera
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar tor-
tryggilega með vísan til umræðu um
málið sem átti sér stað áður en niður-
staðan lá fyrir. „Það urðu mér mikil
vonbrigði að ekki náðist sátt á þeim
grundvelli sem menn höfðu lagt
mikla vinnu og rækt í að leggja en
vera má að það mál sé ekki enn
útrætt og enn megi finna flöt til að
fara þessa leið sem ekki er vafi á
að er hin hagkvæmasta fyrir alla
aðila um þessar mundir,“ sagði Dav-
íð.
Ofríki fárra
Magnús Gunnarsson fjallaði ítar-
lega um versnandi afkomu, halla-
rekstur og gjaldþrot í atvinnulífinu.
Sagði hann að tapaðar kröfur banka,
lánasjóða, tryggingafélaga, olíufé-
laga og annarra þjónustufyrirtækja
næmu nú þegar milljörðum króna
og allt væri í óvissu um hvenær lát
yrði á þeirri þróun.
Sagði Magnús að enn hefði orðið
sorglega lítill árangur í lækkun vaxta
og yrðu menn að láta sér nægja frétt-
ir erlendis frá um verulegar vaxta-
lækkanir. „Það er hins vegar tregara
um vaxtalækkanir hjá íslensku bönk-
unum, en ráðleggingar um aðhald
og sparnað eru þeim miklu útbær-
ari. Það var því dálítið skondið, að
lesa skýrslu frá opinberum aðilum,
þar sem fullyrt er að rekstrarkostn-
aður bankakerfisins sé allt að tvö-
faldur á við það sem almennt gerist
á hinum Norðurlöndunum. Sjálfsagt
eru skýringar á einhverjum mun, en
hitt er ljóst að fjármálastofnanir sýn-
ast geta leyft sér meiri nærfærni í
niðurskurði á eigin kostnaði en þær
miða við í ráðleggingum til viðskipta-
manna. Þeir hafa dregið við sig að
senda fólk út í atvinnuleysið eins og
sagt er,“ sagði Magnús og bætti við
að svo virtist sem atvinnuleysi meðal
félagsmanna ASÍ væri 8-9% á sama
tíma og atvinnuleysi bankamanna
og opinberra starfsmanna væri innan
við 1,5%.
Magnús fjallaði einnig um kjara-
viðræðurnar á síðustu mánuðum og
yfirlýsingu ríkisstjórnar til aðila
vinnumarkaðar. Gagnrýndi hann þá
sem hefðu varað við útgjaldaauka
ríkissjóðs vegna hennar og sagði að
þar hefðu þingmenn úr stjórnarlið-
inu, áhrifamiklir embættismenn og
þau blöð sem helst hefðu stutt ríkis-
stjórnina talið samning af þessu tagi
hreint ábyrgðarleysi og flótta frá
vandamálunum. Sagði Magnús að
þessi málflutningur hefði skaðað nóg
til þess að samstaðan hefði brostið
í hópi launþega.
Við þær aðstæður sem nú hefðu
skapást teldu vinnuveitendur óger-
legt að mæla með svo umfangsmikl-
um breytingum á skattakerfi og út-
gjöldum nema allir væru með. „Þessi
afstaða hefur skiljanlega komið illa
við marga í röðum viðsemjenda okk-
ar, því það er illt undir því að sitja
að vilji mikils meirihluta í verkalýðs-
hreyfingunni fær ekki notið sín
vegna ofríkis fárra,“ sagði hann.
Forsætisráðherra
ávarpar fundargesti
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
flutti ræðu á aðalfundi VSÍ á
Hótel Sögu í gær en nokkrir ráð-
herrar sátu aðalfundinn og
hlýddu á ræður.
14% atvinnuleysi um aldamót?
í erindi sem Hannes G. Sigurðs-
son, aðstoðarframkvæmdastjóri VSÍ,
flutti um vinnumarkað og hagvöxt
um aldamót kom fram að ef 1.800
manns bætast árlega í hóp þeirra
sem sækjast eftir vinnu, þyrfti hag-
vöxtur framvegis að vera 2,5% á ári
til að atvinnuleysi færi ekki yfir 5%.
Sagði hann að hagvöxtur á næsta
ári þyrfti að vera nálægt 5% til þess
að atvinnuleysi kæmist niður á svip-
að stig og á síðasta ári.
Hannes setti fram það sem hann
kallaði „svartsýnisspá" til aldamóta,
sem byggðist á því að kyrrstaða ríkti
í atvinnulífinu. Forsendur spárinnar
voru m.a. að veidd verði 270 þús.
tonn af þorski og að annar afli verði
svipaður og á þessu ári. Núverandi
stóriðjufyrirtæki verði öll áfram í
rekstri og önnur framleiðslustarf-
semi muni halda sínúm hlut en störf-
um fjölgi í opinberri stjómsýslu og
opinberri þjónustu.
Ef þetta yrði raunin mætti m.a.
gera ráð fyrir að fækkun landbúnað-
arstarfa haldi áfram í sama takti og
verið hefur undanfarin ár eða 2% á
ári, sem þýði að þar hverfi 900 störf.
Eðlilegt sé að gera ráð fyrir að fiski-
skipaflotinn minnki um 20% og sjó-
mannastörfum fækki samsvarandi„
en við það hverfí 1.400 störf. Iðnað-
arstörfum muni fækka um 3.000
miðað við 2% framleiðniaukningu í
iðnaði og stóriðju. Starfsmannafjöldi
í veitustarfemi breytist lítið og um-
svif í byggingariðnaði verði að öllum
líkindum ekki frábrugðin því sem
verið hefur og gera megi ráð fyrir
1% framleiðniaukningu á ári. Sam-
tals muni því störfum í frumvinnslu
og iðnaði fækka um 5.300.
Hannes sagði að ef gert væri ráð
fyrir nokkurri hagræðingu í verslun
og að starfsmannafjölai í hótel- og
veitingahúsum og samgöngum verði
óbreyttur en nokkur hagræðing verði
í fjármálaþjónustu og viðskiptum þá
muni enn fækka störfum um 1.700
manns. Hannes gerir hins vegar ráð
fyrir nokkurri íjölgun starfa í opin-
berri stjórnsýslu í þessari spá sinni,
ekki síst tengdum umhverfismálum
og alþjóðasamskiptum og að fjölgun
aldraðra og sjúkra kalli á fjölgun
starfa í heilbrigðisgeiranum. Alls
fjölgi því opinberum starfsmönnum
um 4.400 til aldamóta miðað við
forsendur þessarar spár.
„Þessar forsendur allar saman
leiða loks til þeirrar niðurstöðu að
störf í boði á vinnumarkaðinum öll-
um árið 2000 verði rúmlega 137
þúsund og hafi fækkað um tæp 3.000
frá því sem nú er,“ sagði hann. Benti
hann á að samkvæmt þessu yrðu 23
þúsund manns án atvinnu sem næmi
14% atvinnuleysi. „Þessir 23 þúsund
skiptast þannig að milli sjö og átta
þúsund eru þegar atvinnulausir, tólf
þúsund bætast við á vinnumarkaðin-
um og núverandi störfum fækkar
um þrjú þúsund," sagði Hannes.
Lækkun árgjalda
A aðalfundinum í gær var sam-
þykkt tillaga um lækkun árgjalda
sem aðildarfyrirtækin greiða til sam-
bandsins um 5%. Þá var Magnús
Gunnarsson endurkjörinn formaður
VSÍ á fundinum.